Teknoloji Politikaları, Kurumsal Vizyon Çalışmaları ve Eğitime Yansımalar

1. Teknoloji Politikaları, Kurumsal Vizyon Çalışmaları ve Eğitime Yansımalar Arş.Gör. Ahmet AKINCI Doç.Dr. S.Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi BÖTE Bölümü Ankara

2. Giriş AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Teknolojideki hızlı gelişmeler, yaşanılan çağa ayak uydurmayı düşünen ülkelerin değişik plan, strateji ve politikalar geliştirmesini zorunlu kılmaktadır. Bu çerçevede ülkemizde de çeşitli kurumlar tarafından 21. yüzyıldaki gelişmeleri takip ederek dünyanın gittiği yöne doğru toplumumuzu götürebilecek çalışmalar yapılmaktadır. Ayrıca değişik zamanlarda yapılan kongre, konferans, sempozyum ve şuralarda ülkemiz ve toplumumuza yön verecek projeler geliştirilmektedir.

3. Amaç AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Bu çalışmada farklı kurumlar tarafından hazırlanan, ülkemizin ve toplumumuzun geleceğine yön verecek olan strateji, plan ve raporlar incelenmiş ve eğitime yansımaları değerlendirilmiştir.

4. Yöntem AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Çalışmada betimsel yöntem kullanılmıştır. Çalışma konusu ile ilgili yapılan alan yazın taraması sonucunda ulaşılan veriler irdelenmiş ve ayrıca bunların eğitime yansımaları değerlendirilmiştir.

5. İncelenen Belgeler ve Tartışma Bu çalışma kapsamında TÜBİTAK tarafından gerçekleştirilen Vizyon 2023 çalışması, Devlet Planlama Teşkilatı tarafından hazırlanan planlar, DPT bilgi toplumu stratejileri, Kalkınma planları, Bilişim şuraları, Milli Eğitim Bakanlığınca Şura raporları, Hayat boyu öğrenme strateji belgeleri, Stratejik planlar ve çeşitli diğer raporlar sırasıyla ele alınmıştır. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya

6. TÜBİTAK Vizyon 2023: Bilim ve Teknoloji Stratejileri AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya • Vizyon 2023 Projesinin ana teması; • Cumhuriyetimizin 100. yılında, Atatürk’ün işaret ettiği çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşma hedefi doğrultusunda; • “bilim ve teknolojiye hakim, teknolojiyi bilinçli kullanan ve yeni teknolojiler üretebilen, teknolojik gelişmeleri toplumsal ve ekonomik faydaya dönüştürme yeteneği kazanmış bir refah toplumu yaratmak” olarak belirlenmiştir

7. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya • Cumhuriyetin 100. yılı için ülkemizin vizyonu; • “Bölgesinde ve dünyada adil ve kalıcı bir barışın tesisi için çaba gösteren; Demokratik ve adil bir hukuk sistemine sahip; Yurttaşları ülkelerinin geleceğinde söz ve karar sahibi; Sağlık, eğitim ve kültür gereksinimlerinin karşılanması devlet tarafından güvence altına alınmış; Sürdürülebilir gelişmeyi gözeten; gelir dağılımı dengeli; Bilim, teknoloji ve yenilikte yetkinleşmiş; üreten; net katma değerini kendi beyin gücüne dayanarak artırabilen bir Türkiye” şeklinde ifade edilmektedir.

8. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya • Bu projenin en önemli öğelerinden biri olan eğitim alanındaki vizyon, • bireyin yaratıcılık ve hayal gücünü geliştiren; bireysel farklılıkların gözetilmesi ve değerlendirilmesi ile her bireyin özellikleri doğrultusunda en üst düzeyde kendini geliştirebildiği; zaman ve mekan kısıtlarından arınmış, kendi özgün öğrenme teknolojilerini yaratmış ve değişim esnekliğiyle kendini yenileme gücüne sahip; öğrenme ve insan odaklı bir eğitim sistemine sahip olmak olarak belirlenmiştir.

9. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya • Türkiye için BİT Vizyonu ise • GSMH’sının sürdürülebilir şekilde büyümesine, yarattığı markalar ve teknolojiler ile doğrudan, sağladığı iletişim olanakları ve bilgi kaynakları üzerinden diğer sektörlere verdiği destek ile dolaylı olarak giderek artan oranda katkıda bulunan; ve en az üç bilgi ve iletişim teknolojisi alanında, dünyada ilk akla gelen ya da tercih edilen ülke konumuna gelmek olarak ifade edilmiştir.

10. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Vizyon 2023 Eğitim ve İnsan Kaynakları Paneli, Türkiye’nin Eğitim ve İnsan Kaynakları konusundaki 2023 vizyonunu belirlerken aşağıdaki temel başlıklara dikkat çekmektedir: • demokratik ve kendini yenileme gücüne sahip bir eğitim sistemi içinde; • özgür düşünen ve bağımsız karar verebilen, yenilikçi, özgüven sahibi, hayata olumlu bakan, barışçı; • problem çözme, iletişim, organizasyon ve işbirliği yeteneği gelişmiş; • bilim, sanat ve teknoloji üretebilen; girişimci, çevreye duyarlı; yurttaşların yetiştiği bir Türkiye.

11. DPT Bilgi Toplumu Stratejisi (2006-2010) AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Bilgi toplumu stratejisinde küreselleşme olgusunun gelişiminde önemli etkisi olan bilgi ve iletişim teknolojilerindeki yeniliklerintoplumsal bir dönüşüm sağladığı ifade edilmektedir. Bu dönüşüm sürecinde, ilgili tüm tarafların katılımıyla hazırlanan “Türkiye’nin Bilgi Toplumuna Dönüşüm Politikası” kabul edilmiştir.

12. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya • Politika Belgesinde, Türkiye’nin bilgi toplumuna dönüşüm vizyonu; • “Bilim ve teknoloji üretiminde odak noktası haline gelmiş, bilgi ve teknolojiyi etkin bir araç olarak kullanan, bilgiye dayalı karar alma süreçleriyle daha fazla değer üreten, küresel rekabette başarılı ve refah düzeyi yüksek bir ülke olmak” şeklinde belirlenmiştir.

13. Dokuzuncu Kalkınma Planı AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya • 2007-2013 dönemine ilişkin uluslararası gelişmeler ve temel eğilimler doğrultusunda hazırlanan Dokuzuncu Kalkınma Planının vizyonu, • “istikrar içinde büyüyen, gelirini daha adil paylaşan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüşen ve AB’ye üyelik için uyum sürecini tamamlamış bir Türkiye” olarak belirlenmiştir.

14. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya • 9. Kalkınma Planı Bilim ve Teknoloji Özel İhtisas Komisyonu, Türkiye’nin 2013 yılı Bilim ve Teknoloji Vizyonu’nu • “Bilgi Toplumu olmayı sürdürülebilir kalkınmanın ana ekseninde kabul eden; bilim, teknoloji ve yenilikçilik (inovasyon) alanlarında yetkinlik, farkındalık ve üretkenliğin sürekli gelişimine odaklanmış, küresel seviyede yüksek rekabet gücüne sahip bir Türkiye” gibi konulara dikkat çekecek şekilde belirlemiştir.

15. Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı (2006-2010) Değerlendirme Raporu AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Raporda okullarda bilgi teknolojileri (BT) altyapısı ve temel BİT eğitimi başlıklarının sonuçlandığı ifade edilmektedir. Ayrıca BİT ile desteklenen örgün eğitim çalışmalarının devam ettiği, yaygın eğitim çalışmalarının ise başlangıç düzeyinde olduğu belirtilmektedir.

16. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya “Bilgi teknolojileri eğitim müfredatının geliştirilmesi” konusunda çalışmaların ise henüz başlamadığına değinilmektedir. Bu başlık ile bilişim alanındaki gelişmelerin gerektirdiği bilgi ve becerilerin belirlenerek bu alanlara ilişkin eğitim müfredatlarının geliştirilmesi hedeflenmektedir.

17. Bilişim Şuraları AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Türkiye’nin 21. yüzyılda varlığını sürdürebilmesi için Milli Eğitimini ciddi bir biçimde yeniden yapılandırması gerektiği üzerinde durulmaktadır. Bu yapılanma, bilişim teknolojileri ile toplumumuzun düşünme, öğrenme ve iletişim alışkanlıklarını geleceğin ihtiyaçlarına göre değiştirmelidir.

18. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya • Şura raporlarında; • “Toplumumuzun tüm kesitlerinde • yaratıcı, esnek ve yenilikçi düşünce tarzını oluşturmak, • Bireylerimizin yaşam boyu eğitimini sağlamak ve sosyal sorumluluğunu geliştirmek, • Okullarımızı kendi aralarında ve çevrelerindeki dünya ile bağlantılandırmak, • Yeni eğitim yöntemleri kullanarak eğitimde etkinliği ve verimliliği artırmak • ve Milli Eğitim Sistemimizin idari ve yönetimsel mükemmeliyetini sağlamaktır” şeklinde ifade edilebilecek temel hedefler belirlenmiştir.

19. Milli Eğitim Şuraları AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya 1999 yılında yapılan 16. Milli Eğitim Şurasında Bireyi teknolojik çevreden soyutlayan program anlayışının terk edilmesinin gerekliliği üzerinde durulmuştur. Şura raporunda, bireyin içinde yaşadığı teknolojik ortamı, teknolojinin boyut ve olanaklarını tanıyıp anlamasının sağlanması, bunlardan yararlanma yeterliğinin yükseltilmesi; ilköğretimden yükseköğretime kadar eğitimin bütün aşamalarında teknoloji eğitimine yer verilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

20. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya • 2006 yılında gerçekleştirilen 17. Millî Eğitim Şûrasının kararları arasında yer alan • “e-öğrenmenin yaygınlaştırılması;” • “İnternet üzerinden öğretim materyallerinin geliştirilmesi ve kullanılmasının eğitimin tüm paydaşları için özendirilmesi” • şeklindeki karar bilişim teknolojilerinin toplumun tüm kesimlerine yaygınlaştırılması açısından önemli karardır.

21. Hayat Boyu Öğrenme (HBÖ) Strateji Belgesi AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya MEB tarafından 2009 yılında hazırlanan Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesinde, teknolojik, ekonomik, siyasi, toplumsal ve kültürel alanlarda yaşanan hızlı değişim ve dönüşümlerle ifade edilen küreselleşme sürecinin; bireyleri, kurumları, ülkeleri derinden etkilemeye devam ettiği tespiti yapılmıştır. Yaşama, öğrenme ve çalışma biçimlerini hızla değiştiren bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ise sürekli olarak yeni bilgi ve becerilerin edinilmesini gerekli kılmakta, bu da yaşam boyu sürecek bir eğitime gereksinimi öne çıkarmaktadır.

22. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya • Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesinde belirlenen önceliklerden birisi • “bireylerin çağın değişen gereksinimlerine uyum sağlayabilmeleri amacıyla bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımının etkin hale getirilmesi” şeklinde ifade edilmiştir.

23. MEB 2010-2014 Stratejik Planı AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya • MEB 2010-2014 stratejik planında bakanlığın vizyonu • “ülkemizin eğitimde model ve lider bir ülke olmasına katkıda bulunan, Türkiye’de eğitim görmeyi herkes için ayrıcalığa dönüştüren ve mutlu bireyler yetiştiren bir eğitim sistemi” olarak ifade edilmektedir.

24. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya • MEB’in bilişim teknolojileri vizyonu ise • “Eğitim sistemini ileri teknolojilerle kaynaştırmak, yeniliklerle desteklemek, ölçüp değerlendirerek sürekli geliştirmek, bilişim teknolojilerini kullanarak öğrenci merkezli ve proje tabanlı eğitim sağlamaktır” olarak belirtilmiştir.

25. Yeni Öğretim Programlarını İnceleme ve Değerlendirme Raporu AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Sabancı Üniversitesi Eğitim Reformu Girişimi tarafından, 2005 yılında raporda, Temel Eğitim Projesi kapsamında her okula bilgi teknolojileri sınıfları kurulduğu ifade edilmektedir. Ancak programlarda bilgi teknolojilerinin derslerde nasıl kullanılacağı ile ilgili bir ipucuna rastlanmadığı tespit edilmiştir. İlgili birimlerin bir araya gelerek bilgi teknolojileri okullarda programlarla bütünleştirilmesi ile ilgili bilgilendirici çalışmalar yapmalarının hazırlanacak eğitim materyalleri için de önemi vurgulanmaktadır.

26. Bütün belgelerdeki ortak hedefin toplumumuzu bilgi toplumuna dönüştürme olduğu söylenebilir. Bilgi toplumuna dönüşümde iletişim teknolojilerini kullanma, bireysel farklılıklar ve üst düzey düşünme becerileri ön plana çıkan konu başlıklarıdır. SONUÇ ve ÖNERİLER AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya

27. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Bilgi toplumu hedefine ulaşmak üzere bütün kurumlar tarafından çalışmaların kararlılıkla sürdürüldüğü söylenebilir. DPT ve MEB’in hazırlamış oldukları planların temelini “Vizyon 2023 projesi” oluşturmaktadır. Aynı şekilde MEB stratejik planının ana eksenini hem “Vizyon 2023 projesi” hem de “Bilgi Toplumu Stratejisi” oluşturmaktadır. Öte yandan Bakanlığın uygulamalarında eksiklikler olduğu görülmektedir.

28. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Planların yukarıdan aşağıya doğru yayıldığı, aşağıdan yukarıya doğru uygulandığı düşünüldüğünde MEB’e büyük görevler düştüğü açıktır. Bu çerçevede bilişim teknolojileri kullanılarak eğitim kalitesinin yükseltilmesi ve bilgi toplumuna dönüşümün İlköğretimden başlanması ve sürekliliğinin sağlanması düşüncesi kapsamında birçok okulda bilgi teknolojisi sınıfları oluşturulmuş ve bunların internete erişimleri sağlanmıştır.

29. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Ayrıca MEB ilköğretim ve ortaöğretimde öğretim programlarında yeni düzenlemeler yapmaktadır. Yeni öğretim programlarında bilgi teknolojilerinin derslerde nasıl kullanılacağı ile ilgili eksikliklerin bulunduğu söylenebilir. Öğretim programlarında bu önemli eksikliklerin giderilmesi gerekmektedir.

30. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Bilişim Teknolojileri dersleri önce zorunlu olmaktan çıkarılarak seçmeli ders yapıldı. Şimdi de okullardan bu seçmeli dersi seçmemeleri isteniyor. Bilişim Teknolojileri dersine BT öğretmenleri yerine sınıf öğretmenlerinin girmesi yoluna gidiliyor. Bu değişimin (politikanın) olumsuz sonuçları ortaya çıkabilir.

31. AKINCI, SEFEROĞLU / 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, 24-26 Eylül 2010, Konya Teşekkürler… Akıncı, A. ve Seferoğlu, S. S. (2010). Teknoloji politikaları, kurumsal vizyon çalışmaları ve eğitime yansımalar. 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu. Selçuk Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, 24-26 Eylül 2010, Meram, Konya. Akıncı, A. ve Seferoğlu, S. S. (2010). Teknoloji politikaları, kurumsal vizyon çalışmaları ve eğitime yansımalar. 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 52-56. Selçuk Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, 24-26 Eylül 2010, Meram, Konya.