“ Ograniczenie ruchu samochodowego wyzwaniem współczesności”

1. Seminarium, Kraków 20 września 2006 “Ograniczenie ruchu samochodowego wyzwaniem współczesności” Dr inż Tadeusz Kopta

2. Samochód - poważnym zagrożeniem człowieka i jego środowiska • Zanieczyszczenie powietrza emitowane przez pojazdy samochodowe jest najbardziej powszechnym źródłem skażenia powietrza pośród wszystkich ludzkich aktywności, stanowiąc poważne zagrożenie: dla zdrowia ludzkiego, dla zasobów przyrodniczych, dla jakości materiałów. • w spalinach samochodowych zidentyfikowano 15 000 związków chemicznych, ale tylko kilka podlega kontroli jako substancje wskaźnikowe. • W europejskich krajach OECD pojazdy samochodowe są największym źródłem skażenia środowiska przez: CxHy (50%), NOx (50-70%), CO ( około 80%).

3. Samochód - poważnym zagrożeniem człowieka i jego środowiska • Dodatkowo pojazdy samochodowe są największym emitorem toksycznych związków chemicznych nie podlegających regulacji prawnej, takich jak: butadien, benzen i inne, związane z pyłami. • Badania wskazują, że te skażenia mogą powodować nowotwory, przyspieszać śmiertelność i dolegliwości chorobowe ze strony układu oddechowego. • Najbardziej narażonymi na te zanieczyszczenia są sami kierowcy, gdyż stężenie skażeń wewnątrz samochodu jest większe niż na zewnątrz • Ponad połowa Europejczyków narażona jest na stężenie troposferycznego ozonu przekraczającego normy WHO

4. Samochód - poważnym zagrożeniem człowieka i jego środowiska • 40 000 – 130 000 ludzi traci przedwcześnie życie w Europie z powodu zanieczyszczenia środowiska przez samochody. Około 40 mln ludzi w 115 największych miastach UE oddycha powietrzem nie spełniającym dopuszczalnych norm WHO • Dzieci mieszkające w pobliżu ruchliwych dróg narażone są na większe ryzyko chorób układu oddechowego • Choroby krążenia i serca, nowotwory, alergie i choroby układu oddechowego, wypadki komunikacyjne i zatrucia. • W większości są to choroby cywilizacyjne, których ilość można ograniczać przez zdrowy tryb życia. • Do tego zdrowego trybu życia zalicza się codzienną jazdę na rowerze. Ten co używa roweru z reguły nie korzysta z samochodu i tym samym nie truje środowiska.

5. Samochód - poważnym zagrożeniem człowieka i jego środowiska • Udział pojazdów samochodowych w emisji CO2 na świecie wynosi 20 - 25%, który obok ozonu, CO i metanu stanowi główną przyczynę zmian klimatycznych. • Gdy uwzględni się produkcję pojazdów, budowę i utrzymanie dróg - udział samochodu w światowej emisji dwutlenku węgla szacuje się na 37%. • W krajach UE transport jest odpowiedzialny za 24% emisji dwutlenku węgla i wciąż wzrasta, z czego na transport drogowy przypada aż 84%.

6. Zatrucie Polski przez samochody osobowe • CO2 - 17 mln ton • CO - 472 tys. ton • NOx - 90 tys.ton • CxHy - 66 tys.ton • PM - 1,9 tys. ton • Pb - 17 ton

7. Zmniejszenie zatrucia Krakowa spalinami samochodowymi dzięki zastąpieniu podróży samochodowych rowerami na dystansie do 3 km • CO2 - 43 tys. ton • CO - 1 tys. ton • NOx - 360 ton • CxHy - 557 ton • PM - 4 tony • Pb - 37 kg

8. Rower jako czynnik poprawy zdrowotnej społeczeństwa i ograniczenia ruchu samochodowego • Ruch jest najlepszą formą działania profilaktycznego, a jego brak daje o sobie znać w postaci zaburzeń fizjologicznych • Czternastu mężczyzn (7 rowerzystów i 7 kierowców) w wieku 23 -39 lat przejechało przez Waszyngton tą samą trasą w godzinie szczytu. Okazało się, że kierowcy mieli we krwi więcej tlenku węgla niż rowerzyści. Wynika to nie tylko z faktu, że aktywność ruchowa powoduje szybsze wydalanie z organizmu substancji toksycznych ale również z faktu, że stężenie skażeń wewnątrz samochodów jest większe niż na zewnątrz.

9. Rower jako czynnik poprawy zdrowotnej społeczeństwa i ograniczenia ruchu samochodowego • Choroby serca są najważniejszą przyczyną śmierci w Australii, Europie, USA a ich główny powód to brak aktywności ruchowej społeczeństwa. • Regularne ćwiczenia jakie dostarcza jazda na rowerze są związane z ograniczeniem ryzyka: wylewu, cukrzycy i pewnych rodzajów nowotworów • Wykazano, że regularna jazda na rowerze jest tak efektywna jak niektóre leki stosowane przy wysokim ciśnieniu krwi.

10. Rower jako czynnik poprawy zdrowotnej społeczeństwa i ograniczenia ruchu samochodowego • Australian National Heart Foundation twierdzi, że około połowa ludzi stosujących obecnie leki na nadciśnienie mogłaby z tego zrezygnować gdyby zaczęła systematycznie jeżdzić na rowerze • Jazda na rowerze ma korzystny wpływ na lipidy zawarte we krwi takie jak cholesterol • Gdyby 40% Australijczyków przystąpiło do regularnych ćwiczeń to korzyści zdrowotne w postaci ograniczenia chorób serca, niepotrzebnych śmierci szacowane przez australijski rząd wyniosłyby około 2,4 miliarda dolarów australijskich rocznie (10% tamtejszego budżetu resortu zdrowia)

11. Rower jako czynnik poprawy zdrowotnej społeczeństwa i ograniczenia ruchu samochodowego • 30 minutowa codzienna jazda na rowerze mogłaby ograniczyć ryzyko chorób serca o połowę. • WHO wymienia także inne korzyści uzyskane dzięki używaniu transportu rowerowego: • 50% ograniczenie ryzyka cukrzycy i otyłości u dorosłych • 30% ograniczenie ryzyka rozwoju nadciśnienia • zmniejszenie ciśnienia krwi podobne do efektu zażywania lekarstw.

12. Rower jako czynnik poprawy zdrowotnej społeczeństwa i ograniczenia ruchu samochodowego • Wyniki badań przeprowadzone ostatnio w Danii wykazały, że codzienny dojazd do pracy na rowerze o 30% obniża przedwczesną śmiertelność. • WHO jest jednym z największych światowych promotorów jazdy na rowerze. W programie Światowej Organizacji Zdrowia pod hasłem "Zdrowie dla każdego w 2000 roku" rower odgrywa bardzo istotną rolę. • MPK

13. Niezbędne działania • Wiedza o poważnym zagrożeniu człowieka i środowiska przez samochód musi dotrzeć do każdego. Samochód nie może być wyłącznie traktowany jako wygodny środek transportu ale przede wszystkim najpoważniejszy truciciel środowiska, którego wykorzystanie wymaga wielkiej rozwagi. Właściciele samochodów przed każdą podróżą powinni się zastanowić czy muszą ją odbyć samochodem. Czy nie jest możliwe skorzystanie z komunikacji zbiorowej lub roweru. To użytkownicy samochodów muszą zacząć samoograniczać się w użytkowaniu samochodów.

14. Niezbędne działania • Proces samoograniczania się w użytkowaniu samochodów może okazać się przedsięwzięciem utopijnym. Dlatego władze wszystkich szczebli muszą podjąć szerokie działania zmierzające do ograniczenia ruchu samochodowego. Najważniejszym jest poprawa funkcjonowania komunikacji zbiorowej i stworzenie warunków do masowego użytkowania roweru. Koniecznością jest odejście od programów promujących samochód a wręcz przeciwnie wprowadzenie opłat za wjazd do miast i wysokich opłat parkingowych zniechęcających do korzystania ze samochodu. Kolejne działania to uspokojenie ruchu w obszarach zurbanizowanych i priorytet dla komunikacji zbiorowej i rowerowej.

15. Niezbędne działania • Kierowcy powinni zacząć płacić za straty jakie powodują w zagrożeniu zdrowia i środowiska zgodnie z podstawową zasadą UE “użytkownik i truciciel płaci”. • Rower oprócz komunikacji zbiorowej powinien się stać głównym podmiotem działań władz samorządowych.

16. Dr inż.Tadeusz Kopta Dziękuję za uwagę