Trends, technieken en tarieven in de afvalmarkt

1. Trends, technieken en tarieven in de afvalmarkt Herman Huisman Afval Overleg orgaan

2. Inhoud presentatie • Trends: Zorgplicht, schaalvergroting, verzelfstandiging/uitbesteding bezien vanuit de rollen van de gemeente: opdrachtgever, uitvoerder, beleidvoerder, eigenaar • Technieken: klassieke verwerkingstechnieken blijven • Tarieven: einde kostenstijging, einde monopolies, diftar

3. Afvalstoffenwet 1977 vervangt Hinderwet • Einde gemeentelijke autonomie: Provincie verantwoordelijk voor planning afvalbeheer/vergunningverlening afvalinrichtingen, druk op samenwerking gemeenten in Wgr om schaalvergroting te bewerkstelligen en einde te maken aan “beltstorten” • 1989: instelling Cie Welschen (LCCA). Advies luidde: door samenwerking overheden doelmatig afvalbeheer (AOO) • 1994: Wet milieubeheer: provincie blijft formeel bevoegd gezag, materieel gezamenlijke verantwoordelijkheid van drie overheden • 2002: Wijziging Wet milieubeheer (Structuur beheer afvalstoffen): Sturing op Nationale schaal, een nationaal plan voor alle afvalstoffen, provincie in uitvoerende rol; gemeente houdt zorgplicht huishoudelijk afval

4. Zorgplicht gemeenten voor inzameling huishoudelijk afval wettelijk opgedragen taak • Inzameling bedrijfsafval door gemeenten “meegenomen” • Verwijdering van afval, in verlengde inzameltaak, door gemeenten opgepakt, mede door ontbreken particulier initiatief • Door strenge milieueisen opschaling voorzieningen, fysiek en beheersmatig: schaalvergroting, concentratie, professionalisering • Verschuiving publieke naar private productie: overheidsuitvoering moet bedrijfsmatiger, efficiënter (ondernemende overheid) • Voorheen (inter)gemeentelijke diensten verzelfstandigen tot overheidsondernemingen, structuurvennootschappen • Geen aansturing/invloed op bedrijfsbeleid van overheid (meer), geen dubbele petten in de afvalverwijdering

5. Wm art 10.21.1 Elke gemeente draagt er zorg voor dat tenminste eenmaal per week de huishoudelijke afvalstoffen worden ingezameld bij elk perceel (lid 2, gft afzonderlijk) • Art 10.22. Elke gemeent draagt er zorg voor dat a. grove huishoudelijke afvalstoffen bij elk perceel worden ingezameld b. op een plaats in voldoende mate gelegenheid wordt geboden om grove huishuidelijk afvalstoffen achter te laten • Art 10.23. Gemeenteraad stelt een afvalstoffenverordening vast • NMA Besluit 1946/29 Stivam, overweging 32: In de huidige Nederlandse verhoudingen en tegen de achtergrond van het samenstel van wettelijke bepalingen zijn gemeenten derhalve ten behoeve van hun burgers verantwoordelijk voor de organisatie van de inzameling en de organisatie van de verwijdering van het ingezamelde huishoudelijk afval. Dit moet worden opgevat als een typische overheidstaak. Dit laat onverlet de wijze waarop de inzameling en de verwijdering geschiedt.

7. Tariefontwikkeling GFTverwerking euro Het AOO: uw kennis van afval

8. Organisatie inzameling huishoudelijk afval

9. De gemeente blijft verantwoordelijk en niet alleen voor de inzameling….. 78% van de gemeenten doet de afvalinzameling niet zelf. Redenen: kerntakendiscussie efficiencyoperaties privaat bedrijf reageert adequater in markt Het contract vormt de basis voor de samenwerking. Ook als dit niet voldoet en de gemeente de regie verliest blijft de gemeente verantwoordelijk over de inzameling. De gemeentelijke zorgplicht voor de inzameling blijft bestaan!

10. Hoe de regie te behouden? Gemeente moet invulling geven aan verantwoordelijkheid en bijbehorende taken: • Opdrachtgever: zorg voor goede uitvoering gecontracteerde inzameling en verwijdering • Uitvoerder: zorg voorprofessionaliteit en kostenbewustzijn, benchmarking • Beleidsvoerder: zorg voor vormgeven afvalbeleid

11. 1. Gemeente als opdrachtgever voor inzameling en verwijdering • Stellen van kwaliteitseisen: • Vastleggen van het resultaat: • Afspraak over de kosten: (benchmark!) • Controle van de inzamelaar/verwerker:!!

12. 2. Gemeente als uitvoerder • Noodzaak voor benchmarking voor toets op efficiency, service en prestatie

13. 3. Gemeente als beleidsvoerder Doelstellingen van het afvalbeleid Uitvoeren wettelijke verplichtingen en realisatie doelstellingen: Gemeenten hebben hun beleidsafdelingen ingekrompen/overgedaan met het contract. Keuze inzet instrumenten voor realiseren doelstellingen: diftar? handhaving (aanbiedingsgedrag)? Monitoring, rapportage en evaluatie Belangrijk om goede informatie te krijgen (b.v. afvalscheiding)

14. Mogelijke gevolgen marktwerking • Privatiseringsgolf en wie zal dat kopen? • Concentratie in de afvalmarkt (risico’s voor aanbestedingskartellen) • Kostenstijging (bij private financiering verwijderingscapaciteit stijging tarieven) • Onzekere borging publieke belangen in afvalbeheer (afhankelijk van marktontwikkelingen) • Noodzaak van sectorale wetgeving voor continuïteit en verwerkingszekerheid afvalverwijdering?

15. Tuusenconclusies Naast goed contractbeheer, is duidelijkheid over invullen van gemeentelijke taken cruciaal om de regie te behouden. Wees daarin ook duidelijk naar de opdrachtnemer! Door de uitbesteding en schaalvergroting is de gemeente beperkt toegerust voor het uitoefenen van haar verantwoordelijkheid. Samenwerking en professionele ondersteuning zijn nodig.

16. Ontwikkeling uitvoer brandbaar afval

17. Ontwikkeling met ontheffing gestort afval

18. Balans aanbod - capaciteit restafval

20. BBP, omzet afvalindustrie en totale hoeveelheid afval van 1995 tot en met 2001 (1995=100)

21. Relatie BBP en productie Huishoudelijk afval

22. VRAGEN