Bayırdivan Sel Kontrol Projesi Fayda Maliyet Analizi

1. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü PROJE VE PROJE FİZİBİLİTE EĞİTİMİ ÇORUM/ 12-15 MART 2012 İstanbul Üniversitesi Orman İnşaatı ve Transportu Anabilim Dalı Orman Yüksek Mühendisi Tayfun Kurt Araştırma Görevlisi Bayırdivan Sel Kontrol Projesi Fayda Maliyet Analizi

2. Sonuç ve Öneriler 4 Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

3. Ekonomik Fizibilite Nedir? • Kıt Kaynakların Kullanımı • Ucuz Maliyet • Yüksek Fayda • Etkin Çözüm Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

4. Örnek Bir Çalışma Tablo.1 Bir Çığ Projesinde Hesaplanan Faydalar [Kurt, 2011] Fotolar: Tayfun K. [2011] Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

5. Örnek Bir Çalışma Tablo.2 Bir Çığ Projesinde Hesaplanan Maliyetler [Kurt, 2011] Fotolar: Tayfun K. [2011] Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

6. Örnek Bir Çalışma Tablo.2 Bir Çığ Projesinde Durdurucu Duvar için Fayda Maliyet Analizi [Kurt, 2011] Tablo.3 Bir Çığ Projesinde Saptırıcı Duvar için Fayda Maliyet Analizİ [Kurt, 2011] F/M= 2,28 F/M= 0,86 Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

7. Yöntem • Risk tanımı ve Azaltma Çalışmaları • Potansiyel Zararın Hesaplanması • Maliyetin Hesaplanması • Fayda Maliyet Analizi Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

8. Risk Rij = pSi x Aoj x pOj,Si x vOj,Si • Rij = risk, olaya i ve nesneye j bağlı • pSi = olayın olma olasılığı i • Aoj = nesnenin değeri j • pOj,Si = nesnenin j olaya i maruz kalma olasılığı • vOj,Si = nesnenin j, olayai bağlı hassaslığı Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

9. Risk Karakteristikleri • Seçim Özgürlüğü • İstemli Risk (Dere Yataklarına Yakın Yerleşim) • İstem Dışı Risk (Sellerin Meydana Gelmesi) • 3 Seçenek: • Kabul • Azaltma • Uzak durma Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

10. Risk Karakteristikleri İstem Dışı Risk İstemli Risk Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

11. Risk Karakteristikleri • Bilinçlenme • Endişelenme • Hazırlık Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

12. Risk Karakteristikleri Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

13. Proje Alanı • Çorum- Osmancık Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

14. Proje Alanı Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

15. Öbektaş/Osmancık • Öbektaşı Köyü • 370 hane, Nüfus 2300 Foto:Anonimi2012 Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi Foto:Anonimi2012

16. Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi Fotolar:Okan/ ÇEM, 2012

17. Ağızsuyu/Osmancık • Ağızsuyu 142 hane • Nüfus 450 Kişi Foto:Anonim, 2012 Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi Foto:Anonim, 2012

19. Toplam Alan: 1777 Hektar (Kaynak : ÇEM) OrmanYük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü OrmanFakültesiAraştırmaGörevlisi

21. Toplam Alan: 226 Hektar Bozuk Orman (Kaynak : ÇEM) OrmanYük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü OrmanFakültesiAraştırmaGörevlisi

22. Risk Azaltma Yöntemleri • Örme Çit Tesisi Foto: Anonim Foto: Anonim Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

23. Risk Azaltma Yöntemleri • Çalı Demetli Teras Foto: Anonim Foto: Anonim Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

24. Risk Azaltma Yöntemleri • Taş Kordon Duvar Foto: Anonim Foto: Anonim Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

25. Risk Azaltma Yöntemleri • Enine Yapılar Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi Foto: Anonim

26. Risk Azaltma Yöntemleri • Çalı Demetli Teras • Taş Kordon Duvar • Örme Çit Tesisi • Enine Yapılar Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

27. Potansiyel Hasarın Hesaplanması Avusturya Modeli Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

28. Potansiyel Hasarın Hesaplanması/Avusturya Modeli EDi= Potansitel Zarar NPredi= Kırmızı zondaki insanlar PDredi = Çok risk altındaki binaların hasar görme olasılıkları [0.15/0.5 30 yıl/300 yıl tekerrür] NPbluei = Sarı zondaki insanlar • PDbluei= Çok risk altındaki binaların hasar görme olasılıkları [0/0.24 , 30yıl /300 yıl tekerrür] VP= Kişi değeri [€, ya 1.4, 5 ya 10 Mio./ kişi başına (farklı yaklaşımlar!) Pf = Bina içindeki insanların felakete yakalanma olasılıkları [0.46] EEi= Tahliye etkinliği [0.30 yada 0.90] VBredi= Kırmızı zondaki binaların parasal değerleri € VBbluei= Sarı zondaki binaların parasal değeri€ Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

29. Model Girdileri • Risk altındaki insan sayısı • Risk altındaki bina sayısı/m3 • Risk altındaki tarım/orman arazisi (hek.) • Orman (bonitet türü önemli) • Tarım (bozkır, verimli toprak) • Risk altındaki: • Yol tesisleri • Turizm tesisleri (Otel, pansiyon) • Depo, ambar, araba parkı ve kapasitesi Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

30. Model Girdileri Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

31. 2 Riskli Alanının Belirlenmesi • 2 boyutlu hidrolojik modellerle sellerin simule edilmesi • Bölgede yaşayan insan sayısı, bina sayısı Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

32. Potansiyel Hasarın Belirlenmesi • Öbektaş • 370 hane • 2300 Nüfus • Ağızsuyu • 142 hane (Riskli Bölge Dışında) • 450 Nüfus (Riskli Bölge Dışında) • Tarım arazileri risk altında Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

33. Potansiyel Hasarın Belirlenmesi • Öbektaş • !!!!! • Gözlemsel • 28 hane çok risk altında • 20 hane orta risk altında • 28 hane=168 nüfus • 20 hane=120 nüfus Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi Foto:Okan /Çem, 2012

34. Potansiyel Hasarın Belirlenmesi • Hotel × • Fabrika × • Otoban × • Kamu binası × • Su tesisi × Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

35. Model Girdileri • Risk Altındaki Nesneler • Çok Riskli: 28 Hane, 156 kişi • Orta Riskli: 20 Hane 120 kişi • 10 Yan yapı(Ahır) • 2 Garaj • Evler minimum eşya donamlı, ortalama 11-30 yaşında, • Bir ev ortalama 100m2 • € 1,668,284.97 Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

36. Potansiyel Hasarın Hesaplanması Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

37. Tarım ve Ormanlık Alanda Meydana Gelebilecek Hasar • 226 Hektar Bozuk Orman (Kötü Bonitet) • 50 hektar çok risk altında • 176 hektar normal risk altında varsayıldı • 858 Hektar Ot Arazisi • 100 hektar çok risk altında • 758 hektar normal risk altında varsayıldı • 617 Hektar Tarım Arazisi • 50 hektar çok risk altında • 567 hektar normal risk altında varsayıldı

38. Tarım ve Ormanlık Alanda Meydana Gelebilecek Hasar Foto:Okan /Çem, 2012 • 226 Hektar Bozuk Orman Foto:Okan /Çem, 2012

39. Tarım ve Ormanlık Alanda Meydana Gelebilecek Hasar Foto:Okan /Çem, 2012 • 226 Hektar Bozuk Orman Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi Foto:Okan /Çem, 2012

40. Tarım ve Ormanlık Alanda Meydana Gelebilecek Hasar Foto:Okan /Çem, 2012 Foto:Okan /Çem, 2012 • 50 hektar tarım arazisi çok risk altında olarak değerlendirildi Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

41. Tarım ve Ormanlık Alanda Meydana Gelebilecek Hasar

42. Tarım ve Ormanlık Alanda Meydana Gelebilecek Hasar Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

43. Ulaşım Faaliyetlerinden Kaynaklanabilecek Hasar • Kalite değeri düşük bir yol, • Sel afetinde 2 gün kapalı kalabilir, • Bir günde ortalama 5 araç geçer, • Sel sonrası 500 m3 lük sedimentasyon boşaltmak gerekebilir, • Her evin garajında 1’er adet motorlu araç bulunabililir (varsayım!!!) • Çok riskli bölgede park halinde 28 araç • Normal riskli bölgede park halinde 20 araç varsayıldı

45. Ulaşım Faaliyetlerinden Kaynaklanabilecek Hasar Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

46. Su Kaynak ve Tesislerde Meydana Gelecek Hasar • Risk Altındaki Nakil hattı • 5 metre 220 v çok riskli bölge altında • 5 metre 220 v normal riskli bölge altında • 1 adet telekomünikasyon direği tehdit altında • 500 m3 dere yatağında ıslah çalışması Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

47. Su Kaynak ve Tesislerde Meydana Gelecek Hasar Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

48. Su Kaynak ve Tesislerde Meydana Gelecek Hasar Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

49. Ticaret ve Sanayi Sektöründe Oluşabilecek Hasar • Bölgede risk altında fabrika, otel tesisleri bulunmamaktadır. Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi

50. Tanımlanamayan/Dolaylı Hasar • Daha önce herhangi bir çalışmanın yapılıp yapılmadığı, • Bina tesislerin sigorta tarafından güvence altında olup olmadıkları, • Çok riskli yada ortalama riskli bir durumda bulundukları…. Orman Yük. Müh. Tayfun Kurt İ.Ü Orman Fakültesi Araştırma Görevlisi