Leerstofborging in vraaggestuurd leren door digitaal mindmappen

1. DYNAMIND Leerstofborging in vraaggestuurd leren door digitaal mindmappen Harry Stokhof docent OJW- onderzoeker Hogeschool Arnhem Nijmegen Open Universiteit Keynote Pabo Conferentie 2014

2. DYNAMIND Introductie Harry Stokhof 2007- heden 1995-2007 leerkracht basisonderwijs docent OJW op Pabo ICT coördinator onderwijsonderzoeker 2012-2016 promotieonderzoek Kan mindmapping leerkrachten ondersteunen bij de begeleiding van vraaggestuurd leren?

3. DYNAMIND Wat is vraaggestuurd leren? onderzoekend leren wereldoriëntatie eigen interesse volgen thematisch onderwijs zelf leervraag formuleren informatie zoeken / produceren informatie verwerken kennis bouwen en delen

4. DYNAMIND Waarom vraaggestuurd leren? aansluiten bij natuurlijke nieuwsgierigheid --> versterkt intrinsieke motivatie eigen voorkennis als vertrekpunt --> adaptief onderwijsaanbod afgestemd op leerling eigen leervragen onderzoeken --> versterkt autonomie en competentie leerlingen zelf kennis construeren --> ontwikkeling metacognitieve vaardigheden + nieuwe kennis wordt betekenisvol ingebed

5. DYNAMIND Uitdagingen voor leraren? Ontwerpen van leeromgeving: doelen en onderwijsaanbod geen/weinig ondersteuning methode Begeleiden van diversiteit: organisatorisch: klassenmanagement complex inhoudelijk: vragen optimaliseren voor leerstofborging Voorkomen fragmentarische kennisopbouw? Evalueren leeropbrengst: meten individuele leerstofvorderingen? realiseren van de kerndoelen?

6. rain habits erosion water beliefs clothing natural disasters irrigation location erosion climate culture water river geography farming foodprovision mountains healthcare Scarcity distribution rich and poor populardensity standard of living clothing migration education politics economics rich and poor reform flora and fauna employment developing country energy employment worldtrade animals crisis plants rich and poor import export mammals trees birds DYNAMIND Persoonlijke ervaring met vraaggestuurd leren 2002-2004: obs De Trinoom experimenteren in Montessorigroepen 7-8 2004-2007: obs De Trinoom implementeren groepen 7-8 + deels in 5-6 2008-2009: obs De Trinoom: onderzoek "Naar meer gestructureerde vrijheid" 2010-2011: 2 basisscholen regio Nijmegen vervolgonderzoek voor Kennisnet

7. DYNAMIND Ontwerpgericht promotie onderzoek Scenario om leervragen te begeleiden? studie 1 ontwerpen 2012-2014 2 basisscholen 10 groepen prototypes co-creatie werkzaam & bruikbaar studie 2 Wat leren leerlingen van scenario? leervraaggedrag leerstofborging effecten 2014-2015 studie 3 Wat is nodig om scenario goed toe te passen? implementatie 2015-2016 school- en leerkrachtniveau

8. DYNAMIND Startpunt bij begin van onderzoek leerkrachten de indruk dat “er meer uit valt te halen” begeleiding van leervragen erg arbeidsintensief behoefte aan meer kennis over (begeleiding van) leervraaggedrag leerlingen nog niet volledig bewust van het doel van vragen stellen moeten veelal nog vaardigheden ontwikkelen om “goede” vragen te leren stellen

9. DYNAMIND DYNAMIND Mindmap als visueel gereedschap Semantisch web Conceptmap Mindmap

10. DYNAMIND DYNAMIND Waarom digitaal mindmappen in vraaggestuurd leren? Evalueren Begeleiden Ontwerpen visueel overzicht individuele & collectieve kennisconstructie identificeren kernconcepten onderscheiden clusters verbinden leervragen persoonlijke betekenis: leren leren structureren kennis inzoomen/uitzoomen

11. DYNAMIND Principlebased scenario Fase I: ontwerpen Fase II: afstemmen op voorkennis Fase III: leervraag begeleiden + kennisconstructie Fase IV: evalueren

12. DYNAMIND Fase I: ontwerpen Kaders bepalen : Wat gaan de leerlingen leren? - welke kerndoelen? - plaats op leerlijn? - welke kernconcepten? - welke vaardigheden?

13. DYNAMIND Fase I 0: voorbereiden Leerkrachtmindmap verrijking basis Inhoudelijk voorbereiden en doelen stellen

14. DYNAMIND Lanteerne: Vraaggestuurd leren en WO 2013-2014 Fase II: afstemmen op voorkennis Werkvormen vinden om voorkennis te activeren, uit te wisselen en te structureren

15. DYNAMIND Fase II 1: introduceren spetterend stimulerend verrassend motiverend herkenbaar beeldvormers: verhalen voorwerpen afbeeldingen video drama stellingen Doel is leerlingen enthousiast te maken voor het onderwerp

16. DYNAMIND Fase II 2a: inventariseren collectieve voorkennis activeren "slow thinking" uitwisselen vastleggen introductie met activiteit/ beeldvormers leerlingen noteren associaties sleutelwoorden op digibord klassengesprek prikkelen enthousiast maken Waar denk je aan? (10 min.) Wat weet jij al? schildknaap herendiensten koning kerk kastelen stadsrechten adel steden klooster handel horige bidden godsdienst bescherming lijfeigenen middeleeuwen boeren oorlog landbouw jonkvrouw zwaard paarden nonnen opbrengst collectieve voorkennis = woordveld ambachtslieden kruistocht pacht monniken

17. DYNAMIND Fase II 2b: individuele voorkennis inventariseren individuele voorkennistoets Leerlingen structureren voorkennis in mindmap (MB en BB)

18. DYNAMIND Fase II 2c: structureren voorkennis Klassenmindmap Woordcluster Woordveld herendiensten koning koning kastelen kerk herendiensten kastelen jonkvrouw oorlog horige stadsrechten adel steden boeren handel adel paarden klooster bescherming horige bidden ridders zwaard lijfeigenen pacht landbouw lijfeigenen schildknaap bescherming schildknaap middeleeuwen middeleeuwen boeren oorlog landbouw monniken kerk stadsrechten jonkvrouw zwaard paarden kruistocht nonnen godsdienst handel godsdienst ambachtslieden nonnen ambachtslieden klooster kruistocht pacht monniken steden bidden Hiërarchische en dwarsverbanden Introduceren van concepten Ordenen van concepten Klassenmindmap wordt leidraad voor onderwijsthema

19. DYNAMIND Fase II 2d: oriënteren op voorkennis Klassenmindmap Wist jij al dat.? Wist jij al dat.? Leerlingen oriënteren zich op de begrippen uit de klassenmindmap in diverse bronnen Begrippen uit de klassenmindmap worden nader verkend

20. DYNAMIND Fase III: begeleiden leervragen genereren leervragen begeleiden samen kennis bouwen

21. DYNAMIND Fase III DYNAMIND: fase 3 3a: leervragen genereren collectief leervragen bedenken ? ? Leerlingen werken in groepjes Leerlingen krijgen prikkel Gaan non-stop vragen stellen Noteren zoveel mogelijk vragen Selecteren 5 meest interessante vragen ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? Vragenbrainstorm in groepjes over het thema

22. DYNAMIND Fase III 3b: leervragen genereren collectief leervragen waarderen Waarom? Hoe? Haalbaarheid Relevantie Groepjes wisselen vragenselectie uit Gaan elkaars vragen waarderen Geven suggesties om vragen te versterken ? Wat? Collectief verdiepen in de kwaliteit van de leervragen Leerpotentie

23. DYNAMIND Fase III 3c: leervragen genereren vragen inbrengen ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? Inventarisatie van mogelijke interessante vragen. ? ? ? ?

24. DYNAMIND Fase III 3d: leervragen genereren vragen selecteren ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? Meest interessante vragen worden vastgelegd in klassenmindmap. ? ? ?

25. DYNAMIND Fase III 3e: leervragen genereren leervraag "adopteren" ? ? ? ? ? ? ? ? ? Leerlingen kiezen een vraag om te gaan onderzoeken. ?

26. DYNAMIND Fase III 4a: leervragen begeleiden leervragen uitwerken ? ? ? ? ? ? ? ? ? Leerlingen werken vraag uit op werkblad. ? ?

27. DYNAMIND Fase III 4b: leervragen begeleiden Leervragen onderzoeken Leerlingen onderzoeken hun eigen leervragen.

28. DYNAMIND Fase III 4c: leervragen begeleiden Leervragen beantwoorden ? ? ? ? ? ? ? ? ? Antwoorden op leervragen worden aan mindmap gelinkt. ? ?

29. DYNAMIND Fase III 5a: samen kennis bouwen Kennisconstructie zichtbaar maken Ontwikkeling collectieve kennis bijhouden in klassenmindmap klassenmindmap week 1 klassenmindmap week 2 klassenmindmap week 6

30. DYNAMIND Fase III 5b: Samen kennis bouwen Vervolgvragen en diversiteit in vragen ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? gebruik van zowel opzoek- als onderzoeksvragen leervragen leiden tot vervolg- en verdiepingsvragen ? ? ?

31. DYNAMIND Lanteerne: Vraaggestuurd leren en WO 2013-2014 Fase IV: evalueren Hoe leeropbrengsten tijdens, en achteraf vaststellen?

32. DYNAMIND Fase IV 6a: Evalueren- individuele kennis vergelijken voorkennis met opgebouwde kennis kennistoets voorkennistoets Reflectie op eigen cognitieve ontwikkeling

33. DYNAMIND Fase IV 6b: Evalueren- collectieve kennis Beschouwen van ontwikkeling collectieve kennis leerkracht mindmap klassen-mindmap (nr10) Reflectie op collectieve cognitieve ontwikkeling

34. DYNAMIND Fase IV 6c: Evalueren- metacognitie Bijdrage van leervragen aan collectieve kennis ? ? ? ? ? ? ? ? leervragen leerlingen ? klassen-mindmap (nr10) ? Reflectie op metacognitieve ontwikkeling

35. DYNAMIND Vragen? Meer info? harry.stokhof@han.nl