Prof.Dr.Muzaffer Eskiocak Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AbD

1. Günümüzde Bulaşıcı Hastalıklar Neden Sorun Olmaya Devam Ediyor?Kızamık, Sıtma ve Polio Üzerinden Bir Değerlendirme. Prof.Dr.Muzaffer Eskiocak Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AbD 18.Pratisyen Hekimlik Kongresi, 16.11.2013, Antalya

3. Sunumun amacı • Türkiye’de Bulaşıcı hastalıkların yönetimine yaşanan son Kızamık, Sıtma salgınları ve Polio tehdidinin değerlendirilmesi üzerinden katkı sunmak

4. Başarılı bir Mücadele Geçmişi • … • Sıtma • Lepra • Çiçek hastalığı • Çocuk felci • Kızamık Prof.Dr. Nusret Fişek Etkinlikleri, 3 Kasım 2013

5. Dünya’da Beklenen Yaşam Süresi ve Ölüm Nedenlerinin Dağılımı Yaralanma, şiddet Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Bulaşıcı hastalıklar

6. Türkiye ve Avrupa Bölgesinde Ölüm Nedenlerinin Dağılımı Prof.Dr. Nusret Fişek Etkinlikleri, 3 Kasım 2013 http://www.who.int/gho/countries/tur.pdf, 02.11.2013

7. Dünya’da başta gelen ölüm nedenlerinin ağırlıklandırılmış dağılımı Stevens P. Diseases of poverty and the 10/90 Gap, International Pğolicy Network, 2004, Prof.Dr. Nusret Fişek Etkinlikleri, 3 Kasım 2013

8. HASTALIĞIN DAHA ÖNCEKİ DÜZEYİ EKOLOJİK DEĞİŞİKLİKLER ALTYAPI SORUNLARI BİRİNCİL SAĞLIK HİZMETLERİNDE YETERSİZLİK NÜFUS HAREKETLERİ NÜFUS YOĞUNLUĞU Uçku R, Ünal B.ODD Bulaşıcı Hastalıklar,, ODD Sağlık Çalışanının El Kitabı, TTB

9. Kızamık salgını

12. Country monthly aggregate notification for measles http://data.euro.who.int/cisid/Default.aspx?TabID=307522, 14.11.2013

13. Kızamık Salgınında Olguların Aylara Göre Dağılımı (N=7228) Olgu sayısı

14. Endemik dolaşım • Bir bölgede importe ya da yerli kızamık virüsü dolaşımının 12 ay ya da daha uzun süredir devam edişi World Health Organization. Monitoring progress towards measles elimination. Weekly Epidemiological Record, 2010, 85(49):490–495 http://www.who.int/wer/2010/wer8549.pdf

15. 2013 Salgınında İnsidans(19.10.2013 itibariyla, milyon kişide ) İnsidans, milyonda Yaş grubu

16. 2013 Salgınında Aşı Durumu 25.10.2013 itibariyla (%)

17. Salgının görüldüğü iller • 42 il; Olguların % 81,9’u (823 olgu) 7 ilde: Ankara. Gaziantep, İstanbul, Adana, Amasya, Batman, Şanlıurfa; • Olguların kümelendiği diğer iller: Amasya, Ağrı, Diyarbakır, Elazığ, Kars, Kayseri, Konya, Kütahya, Samsun, Siirt, Van, Yozgat, Kilis, Muş, Iğdır, İzmir, Adıyaman, Hakkâri, Gümüşhane ve Osmaniye THSK. Türkiye'de görülen kızamık vakaları konusunda bilgi notu 13.02.2013.

18. Kızamık morbiditesi ve mortalitesi • Gelişmiş ülkelerde • Hospitalizasyon; % 10-30 • Mortalite; %0 1 (Global measles and rubella strategic plan: 2012-2020, WHO, 2012)

19. Kızamık mortalitesi • Haziran 2013 itibarıyla: • 6547 olgu • İki Ölüm WHO EpiBrief, 2013, 3:1–5 http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/214833/EpiBrief-Issue-3,-2013.pdf

20. Kızamık sınıflaması ve bildirim performansı A monthly summary of the epidemiological data on selected vaccine-preventable diseases in the European Region WHO EpiData, No:.8/2013

21. TTB ve HASUDER • Şubat 2011 • İstanbul’da görülen kızamık vakaları üzerine değerlendirme • 2012-2013 • Basın açıklamaları • Değerlendirmeler • Eğitim materyali • Bakanlık önünde eylem • Çalıştay

22. Bazı Sağlık Göstergeleri T.C. SB Stratejik Plan, 2013-2017 http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/stratejikplanturk.pdf, 26.10.2013

24. Salgın Birbiriyle virolojik ya da epidemiyolojik bağlantısı olan ve aralarında (döküntülerin başlamasından itibaren 7-21 gün olan) 2 ya da daha fazla olguolması Guidelines for measles and rubella outbreak investigation and response in the WHO European Region , WHO, 2013

25. DSÖ’nün Salgın İletişimi raporundan: 1. Güven inşa edin (build trust) 2. Erken duyurun/ ilan edin (announce early) 3. Şeffaf olun (be transparent) Outbreak Communication Guidelines, WHO, http://www.who.int/infectious-disease-news/IDdocs/whocds200528/whocds200528en.pdf

26. Kızamık Eliminasyon Aşamasında Salgın Kontrolü

27. Salgın İncelemesinde amaç • Bağışıklama programını değerlendirmek • Sürveyansı güçlendirmek • Uygun olgu yönetiminden emin olmak

28. Türkiye’de Kızamık içeren aşı ile 1. dozda aşılama durumu

29. Türkiye’de 2. doz kızamık aşısı ile aşılananların oranı (%)

30. Zamana ve Bölgelere Göre Kızamık 1 Aşılama Oranları

31. Türkiye’de Kızamık Aşılama Oranları ve Duyarlılığı Birikimi (%)

32. Mardin Savur İlçesi Sıtma Salgını

34. CISID veritabanında Sıtma http://data.euro.who.int/cisid/?TabID=323574, 25.10.2013

35. Olgu sınıflaması Yerel olgu (local, autochthonous) : Ülke içinde sivrisinek sokması ile oluşan olgu Yerli (indigenous) olgu: Yaşanan yerde yakalanılan hastalık, bölge/ülke dışından bir olguyla (hariçten gelen) güçlü doğrudan bağlantı kanıtı olmayan olgu Hariçten gelenden türeyen (introduced) olgu: Bilinen hariçten gelen bir olguyla güçlü doğrudan epidemiyolojik bağlantısı olan (hariçten gelen bir olgudan kan emmiş bir sivrisineğin sokması ile oluşan olgu) Yerli ve/veya hariçten gelenden türeyen olguların varlığı yerel bulaşın (local transmission) olduğunu gösterir.

36. Sağlık Bakanlığı 2013 Mali Yılı Bütçe Sunumu, R.Akdağ, 14.12.2013

37. Olguların yaşa ve cinsiyete göre dağılımı Bakanlığın bildirimine göre Kesin 206 sıtma vakasının 115’i erkek, 91’i kadındır, 38 hasta 2-9 yaş grubundadır 21 hasta 65 yaştan büyüktür. 2-9 yaş grubunda parazit prevelansı% 10.9’dur. Bu sıklık orta ve yüksek düzey olarak nitelenmektedir. Bu durumda vektörlerin etkili olduğu ve hastalanma ve ölüm azaltmanın öncelikli olduğu bildirilmektedir. Consepts of malaria Surveillance in the elimination phase, An operational manual, WHO, 2012:

38. Bölgemizde Yeniden Görülmeye Başlayan Çocuk Felci Hastalığı

39. Bildirim için şüpheli olgu(Akut Flask Paralizi) • 15 yaşın altında bir kişide, travma öyküsü olmaksızın yumuşak felç • Sıklık: Polio dışı nedenlerle yılda en az 1/100.000

40. Akut Flask Paralizi (AFP) Nedenleri İncelemenin amacı, nedenin polio virüsünün varlığını genotipi dahil aramaktır!

41. Türkiye’de Çocuk Felcine Karşı Bağışıklama Takvimi http://www.hisam.hacettepe.edu.tr/chbhastalik/sunum/AhmetOzlu.pdf, 08.1.2013 Ölü aşı (IPV): Beşli karma aşının içinde 2,4,6 ve 18.aylarda Dörtlü karma aşının içinde İlkokul 1. sınıfta Toplam 5 doz Canlı aşı (OPV): Beşli karma aşı ile birlikte 6. ve 18. aylarda iki kez, Toplam 2 doz

42. http://www.polioeradication.org/Dataandmonitoring/Poliothisweek/Poliocasesworldwide.aspx#fragment-2, 07.11.2013

43. Wild Poliovirus (WPV) olguları - See more at: http://www.polioeradication.org/Dataandmonitoring/Poliothisweek.aspx#sthash.qcbPlyXE.dpuf

44. Endemik ülkeler ve 2013 olgu sayıları http://www.polioeradication.org/Portals/0/Document/Data&Monitoring/Wild_poliovirus_list_2008_2013_29Oct.pdf, 07.11.2013

45. Türkiye ve DSÖ Avrupa Bölgesinde Polio Sürveyansı Göstergeleri (01.11.2013) http://apps.who.int/immunization_monitoring/en/diseases/poliomyelitis/afpextract.cfm, 08.11.2013

46. Suriye Polio Sürveyansı Göstergeleri http://www.emro.who.int/polio/strategy-surveillance/, 07.11.2013

47. ECDC Polio Riskine karşı Avrupa Bölgesine aşağıdaki önerileri sunmuştur: • Kamplarda Suriye yurttaşlarını konuk eden ülkeler wild polio virüsünün dolaşımını değerlendirmelidir. Bu değerlendirme, güçlendirilmiş klinik sürveyans, çevresel sürveyans ve belirtisi olan/olmayanlardan sistematik dışkı örneği toplamakla yapılabilir. • Suriye yurttaşlarını sığınmacı olarak kabul eden ülkeler kabulde aşı durumunu değerlendirmeli ve bağışıklama hizmeti sunmalıdır. • Bu çabalar ve diğer halk sağlığı hizmetleri desteklenmelidir. http://ecdc.europa.eu/en/publications/Publications/RRA%20poliomyelitis%20Syria%2021%2010%202013.pdf

48. Sonuçlar • Savaşın çökerttiği temel sağlık hizmetleri (bağışıklama, atıkların zararsızlaştırılması, sağlık bakımı…) yalnızca Suriye yurttaşları için değil, Türkiye dahil komşuları için 1990’ların sonunda eradike edilmiş polio hastalığını ciddi bir tehdit olarak yeniden ortaya çıkarmıştır. • Geçmişte Polio eradikasyonu bağlamında yürütülmüş başarılı çalışmaların agressif bir biçimde yürütülmesine gereksinim vardır.

49. Türkiye’de yürütülmesi gerekli önlemler • Akut Flask Paralizi sürveyansı aktif bir biçimde güçlendirilerek sürdürülmelidir. Olgu bulma hızı 15 yaşındaki nüfus için 2/100 000 ya da daha yüksek düzeyde tutulmalıdır. • Suriye ya da diğer endemik bölgelerden insanların dolaştığı yerlerde çevresel sürveyans yapılmalıdır.

50. Sığınmacıların yerleştirildiği kampların olduğu illerde ve kamp dışında yerleşimin olduğu illerde mop-up türü ek aşılama aktiviteleri yürütülmelidir. Kızamık salgının durumu değerlendirilerek aşılamada OPV ve KKK aşılarının birlikte yapılabilirliği gözden geçirilmelidir. • DSÖ önerilerine uygun bir biçimde salgın iletişimi gerçekleştirilmelidir. • Hekimlerimizi AFP bildirimleri konusunda duyarlı ve istekli olmaya, Sağlık Bakanlığının yürüttüğü salgın kontrol önlemlerine katkı vermeye davet ediyoruz.