DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ

1. DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Dr. Melek GÜRBÜZ Zeytincilik Araştırma İstasyonu Bornova 30 OCAK 2013

2. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Projenin başlangıcı Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, Merkezi Madrid’de bulunan Uluslararası Zeytin Konseyi – UZK (InternationalOliveCouncil) tarafından “Dünya Zeytin Koleksiyonunun Kurulması, Korunması ve Yönetimi” konulu yayınladığı hibe çağrısına Haziran 2010 yılında başvurmuş ve Kasım 2011 yılında bu projeyi; Türkiye > İran > Ürdün > Mısır > Suriye 455.2 414.7 397.5 375.5 --- geride bırakarak ülkemizde gerçekleştirmeye hak kazanmıştır.

3. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Projenin Amacı • Zeytincilik Araştırma İstasyonuna ait Kemalpaşa Deneme ve Uygulama Sahası’nda, Dünya Zeytin Koleksiyonunun kurulması, korunması ve yönetimi amaçlanmıştır. • Bu proje ile dünyada mevcut zeytin gen kaynaklarının gelecek kuşaklar için koruma altına alınması, zeytinciliğin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve değişen iklim ve çevre koşullarına daha uygun çeşitlerin geliştirilebilmesi mümkün olacaktır.

4. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ • İlk ikisi Kordoba (İspanya) ve Marakeş (Fas)’te oluşturulan koleksiyonların devamı niteliğindeki bu girişim, Dünya zeytin gen kaynaklarını Doğu Akdeniz havzasında farklı bir ekolojide koruma altına almayı hedeflemektedir. • Koleksiyonun, aynı zamanda AR-GE projeleri ile UZK üyesi ülkelerin bilimsel çalışmalarına hizmet etmesi planlanmaktadır.

5. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ • Proje Yeri : Zeytincilik Araştırma İstasyonu’na ait • Kemalpaşa Deneme ve Uygulama Sahası

6. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Proje Süresi : • 3 yıl (9 Ekim 2012 – 9 Ekim 2015)

7. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Proje Ekibi

8. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ • DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONLARI 1. Dünya Zeytin Koleksiyonu (1970) : Kordoba • 2. Dünya Zeytin Koleksiyonu (2003) : Marakeş • 3. Dünya Zeytin Koleksiyonu (2012 – 2015) : İzmir

9. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ • UZK ülkelerinde RESGEN projesi sonucu elde edilmiş 1198 zeytin çeşidi bulunmaktadır. • Marakeş’te 576 çeşit • Kordoba’da 525 çeşit bulunmaktadır

10. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ • 9-15 Aralık 2012 tarihleri arasında ; • Marakeş Dünya Zeytin Koleksiyonu • Kordoba Dünya Zeytin Koleksiyonu • UZK (Madrid) • Dr. Melek GÜRBÜZ • Mehmet ULAŞ Yetiştirme Bölümü Şefi • Nurengin METE Islah Bölümü Şefi

11. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Marakeş Dünya Zeytin Koleksiyonu • Marakeş Dünya Zeytin Koleksiyonu INRA (InstitutNational de la RechercheAgronomique)’ya ait Tassaout bölgesinde 2003’te oluşturulmaya başlandı. • UZK ve INRA “Dünya Zeytin Koleksiyonunun kurulması, korunması ve yönetimi“ projesi için 2005’te beş yıllık bir anlaşma imzaladı. Proje 2010’da sona erdi. • Proje henüz tamamlanamadı…

12. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ 2011 yılı itibarıyla Marakeş Koleksiyonunda, 14 üye ülkenin ulusal koleksiyonlarından alınmak üzere 576 adet farklı çeşit bulunmaktadır.

13. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Ülkelere ve Yıllara göre Çeşit Sayısı

14. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Marakeş Zeytin Koleksiyonu

15. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Marakeş Zeytin Koleksiyonu

16. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Ağaçların Etiketlenmesi Giriş Kayıt numarası (Blok numarası, Sıra numarası, Ağaç numarası)

18. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ INRA – MarakeşKöklendirme Serası

19. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Marakeş koleksiyonunda karşılaşılan problemler; - Ulaşım sırasında kaybedilen çeşitler - Etiketleri kaybolup dikilmemiş çeşitler • Bitki transferlerinin düzenli yapılmaması • Aşılı fidanların gelmesi

20. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Kordoba Dünya Zeytin Koleksiyonu • 1970 yılından başlayarak oluşturulmuş, şimdilerde ise “IFAPA” olarak bilinen Endülüs Tarım, Balıkçılık, Gıda ve Organik Üretim Araştırma ve Eğitim Enstitüsü’nün üstlendiği bir koleksiyondur. • Koleksiyon Endülüs Hükümetine ait ve UZK ile legal bir bağlantısı bulunmamaktadır.

21. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA – Kordoba Çelik alma işlemleri

22. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA - Kordoba

23. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA – Kordoba Köklendirme serası

24. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA - Kordoba

25. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA - Kordoba

26. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Kordoba Zeytin Koleksiyon Bahçesi

27. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Blok no - Sıra no - Ağaç no – Giriş Kayıt no (Accession)

28. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Koleksiyondan değişik varyete görüntüleri

29. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ

30. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ

31. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ

32. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Koleksiyonun zayıf noktaları: • Fitosanitari problemleri var ve şehre yakınlığı sebebiyle kentsel tehdit altında.. • Mevcut çeşitlerin hepsi ulusal koleksiyonlardan gelmemiş.. • Bu sebeple “Kordoba Üniversitesi” 200 hektarlık bir alanda yeni bir koleksiyon kurma kararı almıştır. • Koleksiyonun güçlü noktaları: • Onlarca yıllık deneyim, bilimsel network ve uluslararası bilimsel ortaklıklar..

33. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Dr. AngjelinaBelaj, Kordoba Koleksiyonu Sorumlusu - IFAPA - Cordoba Dr. Raul de la Rosa, IFAPA - Cordoba Dr. AgustineRomero, Gözlemci , Raportör IRTA- Barselona

34. PROTOKOL

35. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Protokol • Bitkilerin gönderiminde uyulacak kurallar • Alıştırma seralarında bitki yönetimi • Araziye dikim protokolu • Veri toplama protokolu • Koleksiyonun tarımsal yönetim protokolu

36. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ “Bitki Taşınımı” (Herbiri ayrı etiketlenmiş) “Accession 1” 10 bitki … “Accession N” 10 bitki Ülke 1  Pasaport bilgisi (Kayıt no, çeşit ismi, bitki tipi, geldiği ülke, vs.) Morfolojik özellikleri DNA bilgileri UZK hibe sertifikası Fitosanitari sertifikası Tam bitki listesi

37. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Bitki Dikimi Protokolu • Dikime ait şema oluşturulması • İstatiksel Model: • Tesadüf blokları • 2 blok, her blokta 2 ağaç • Tesadüf unsuru • “giriş kayıt no”suna göre olacak

38. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ PROTOKOL Veri Toplama protokolu • Veri çeşidi: • Objektif: Ölçülebilir veriler • Subjektif: Gözlemler • Önerilen: • 400-500 ağaç/kişi /gün • 100-125 çeşit/kişi /gün • 1000 çeşit /2 kişi/ 1 hafta

39. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Veritabanı Oluşturma • Giriş Kayıt bilgileri • Fenolojik incelemelerin girileceği veri tabanı • Pomolojik analizlerin girileceği veri tabanı • Moleküler analizlerin girileceği veri tabanı • Gıda Teknolojisi veri tabanı • Yaprak- Toprak analizleri veri tabanı • Bitki sağlığı veri tabanı • Meteoroloji veri tabanı • Server- veri toplanması: Veri girişlerinin yapılacağı bir server sisteminin oluşturulması

40. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ • İŞ TAKVİMİ • 2013 • Yeni köklendirme serası yapımı ve mevcut seranın iyileştirilmesi (Bornova) • Arazi düzenlemesi (Kemalpaşa) • Koleksiyonun güvenliği için bahçe etrafının çitle örülmesi • Kemalpaşa’da çalışma ofisleri ve küçük ölçekli pomolojilab.’nın oluşturulması • 2014 • Alıştırma Seralarının Yapılması (Kemalpaşa) • Arazi düzenlemesi (Kemalpaşa) • Veri tabanı : Veri girişlerinin yapılacağı bir server sisteminin oluşturulması • 2015 • Kemalpaşa’da fidan dikimleri (Öngörülen tarih : Şubat- Mart 2015)

41. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Proje Bütçesi : 700.000 Euro (48.000 € UZK – 652.000 € Türkiye)

42. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ 2013 bütçe planlaması

43. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Koleksiyonun Başarısı • Deneyim • Veritabanının doğru oluşturulması • Hataların tespiti ve doğru şekilde çözümlenmesi • Tarımsal yönetim • Mali destek

44. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Koleksiyonun Önemi • Koleksiyon, kurulacağı ülkeye “uluslararası” bir merkez konumu kazandıracak olması yönünden önem taşımaktadır • Koleksiyon, bilim dünyasına materyal sunma ve sayısız araştırmaya olanak sağlaması açısından önemlidir • Koleksiyon, Bornova Zeytincilik Araştırma İstasyonu’nun dünya literatüründe atıf almasını sağlayacak olması açısından önemlidir • Koleksiyon, gerçekleştirilecek araştırmalar ve işbirlikleri ile ülkemiz zeytinciliğine yapacağı olumlu katkıları yönünden önemlidir

45. Dr. Melek GÜRBÜZ melekgurbuz@yahoo.com TEŞEKKÜRLER Zeytincilik Araştırma İstasyonu Bornova – İzmir www.zae.gov.tr www.gsb.gov.tr

46. Uluslar arası Zeytin Konseyi – UZK Hibe Projeleri Promosyon Çalışması 21 Aralık 2011 Zeytinyağı Tadım Paneli Oluşturma 5-9 Kasım 2012

47. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ

48. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA – Kordoba Çelik alma işlemleri

49. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA - Kordoba

50. İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA - Kordoba