T.C. İSTANBUL VALİLİĞİ İL SOSYAL HİZMETLER MÜDÜRLÜĞÜ

1. T.C.İSTANBUL VALİLİĞİİL SOSYAL HİZMETLER MÜDÜRLÜĞÜ SOKAKTA YAŞAYAN VE ÇALIŞTIRILAN ÇOCUKLARIN KORUNMASI PROJESİ HAZİRAN-2003 İSTANBUL

2. Onlar sokakta doğmadılar ama sokakta büyüyorlar…

3. SOKAK ÇOCUĞU KİMDİR? Eğitimsizlik, anne ve babaların çocuk yetiştirme tutumlarında yapmış oldukları hatalar, kentleşme ve yoksulluk ürünü olarak tanımlanır. Sokağı mesken tutarak günün önemli bir bölümünü sokakta yaşıtlarıyla birlikte geçiren yaşamış oldukları ortamlarda her türlü ihmal, istismar, sömürü ve kötü davranışa maruz kalan aile veya yasal yakınlarıyla bağları kısmen veya tamamen kopmuş genellikle yaşıtları ile birlikte kendilerini korumaya çalışan çoğunluklada uçucu ve uyarıcı madde bağımlılığı bulunan çocuklardır.”

4. SOKAKTA YAŞAYANÇOCUKLAR Çocukları yetiştirmekten sorumlu yetişkinler tarafından herhangi bir korunma, denetleme yada yönlendirmenin olmadığı ailelerinden kopmuş sokağı ev edinmiş çocuklardır.

5. SOKAKTA ÇALIŞAN ÇOCUKLAR Sokaklarda, alışveriş merkezlerinde çalışarak ailenin yaşam sorumluluğunu paylaşan çocuklardır. Bu çocuklar için ev, oyun, kültür ve günlük hayat merkezi olmaktan çok uzaktır. Çoğu geceleri eve dönmektedir. Aile ilişkileri zamanla bozulur.

6. Göç, Çarpık kentleşme neticesinde oluşan sağlıksız yerleşim bölgeleri, Aşırı nüfus artışı, Düşük sosyo-ekonomik düzey, Parçalanmış aile, Aile içi şiddet, Çocuk istismarı Çocuk haklarının yaşama geçmemiş olması vb. gibi nedenlerle sokağa itilen çocuk sayısı giderek artmaktadır. TÜRKİYE’DE SOKAK ÇOCUKLARIAşağıdaki etkenlerden dolayı İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Gaziantep, Antalya, Mersin, Diyarbakır ve Şanlıurfa gibi metropol özelliği taşıyan şehirlerde sokak çocuğu sayısı artmaktadır.

7. SOKAKTA YAŞADIKLARI BÖLGELER

8. SOKAKTA ÇOCUĞU BEKLEYEN TEHLİKELER • Şiddet (Diğer insanlar, arkadaşları) • Madde Bağımlılığı (Tiner, bali, alkol, uyuşturucu vb.) • Suça eğilim (Yaşamak için hırsızlık, adam yaralama ve suç örgütlerine katılmaya zorlanma) • Sağlık sorunları (Madde kullanımı ve olumsuz yaşam koşullarından dolayı) • Cinsel İstismar ve fuhuş sektöründe kullanılma

9. SOKAKTA YAŞAYAN VE ÇALIŞTIRILAN ÇOCUKLARIN KORUNMASI PROJESİ a. Projenin Gerekçesi : İstanbul İli yoğun göç alan, nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu, önemli sanayi ve ticaret merkezlerinin bulunduğu ülkemizin ve dünyanın belli başlı metropollerinden biridir. Bu metropole yapılan bilinçsiz göç, aile planlaması uygulamalarının benimsenmemesi, ebeveynlerin eğitsel ve mesleksel açıdan niteliksiz olması, ailelerin gecekondu bölgelerinde mutlak yoksulluk sınırına yakın bir düzeyde yaşamalarına neden olmaktadır. Bu ailelerden bazıları, içinde bulundukları bu olumsuz koşullardan kurtulmak için 18 yaş altındaki çocuklarını metropollerin kalabalık bölgelerinde her türlü fiziksel ve sosyal risklere karşı savunmasız bırakarak çalışmaya zorlamaktadırlar. Bu çocuklar ilimizde sayıları gittikçe artan ticaret, eğlence merkezleri ile yol kavşaklarında sürekli olarak korumasız şekilde karşımıza çıkan olumsuz koşullarda yaşamak zorunda bırakılan, sokak kültürünü kaderleriymiş gibi bünyesinde taşımak zorunda kalan, eğitsel imkanlardan genelde faydalanamayan, günlerini çocuk gibi yaşamayıp geleceğini de yetişkin bir birey olarak planlamak yetisinden uzak bir şekilde yetişmektedirler. Aileleri ile tamamen ilişkileri kesilen, parklarda, banklarda, bankamatik kabinlerinde, köprü altlarında, telefon kulübeleri çevrelerinde, eğlence merkezlerinde her tür riske karşı savunmasız olarak yaşamak zorunda kalan, çoğunlukla uçucu madde kullanan, kendilerine ve topluma zarar verebilme oranı yüksek olan 18 yaş altı, sokakta yaşayan çocuklarımız, bu metropolün kalabalık yerlerinde sayıları gittikçe artan bir oranda karşımıza çıkmaktadırlar. Bu çocukların kendileri açısından olumsuzluk arz eden ve yukarıda tanımlanmaya çalışılan durumların önlenmesi, her açıdan sağlıklı bir yaşama kavuşturulması, bu konu ile ilgili her türlü tedbirin alınması, bu projenin esas gerekçesi olarak kabul edilmiştir.

10. b. Projenin Amacı : Projenin genel amacı: Sokakta aileleri tarafından çalışmak zorunda bırakılan çocukların sokaktan uzak aileleri ile birlikte her türlü haklarının korunup gözetilerek bakımlarının sağlanması, sokakta yaşamak zorunda kalan çocukların ise sağlık sorunlarının giderilerek, ulaşılabilmesi halinde öz ailelerine dönmelerinin temini amaçlanmaktadır. Bu çocukların sokaktaki her türlü sosyal ve fiziksel risklerden uzak, eğitim olanaklarından azami ölçüde istifade ederek, ebeveynleri tarafından ekonomik sömürü enstrümanı olarak görülmeden ve çocukça yaşamalarına olanak sağlamak programın amaçlarını oluşturmaktadır.

11. c. Projenin Hedefleri: Projenin amaçları doğrultusunda, uygulama sonucu ulaşılmak istenen hedefler; sokakta çalıştırılan, yaşamak zorunda bırakılan çocuğun bu ortamdan kurtulmasına yardımcı olunarak sağlıklı bir yaşam ortamının yaratılmasıdır. Bu doğrultuda; Çocuğunu sokakta çalıştıran ebeveynlerin, bu durumun çocuklarının psiko-sosyal ve eğitsel gelişimi açısından büyük riskler taşıdığını öğrenmelerini sağlamak ve 18 yaş altı çocukların sokakta çalıştırılmasının aile üyeleri açısından cezai müeyyide içeren hukuksal bir durum olduğunu öğrenmelerinin sağlanması, Toplum üyelerinin, sokakta çalıştırılan çocuklardan alış veriş yapılması yoluyla çocuğun ekonomik bir sömürü aracı olarak kullanılmasına istemeyerek de olsa katkıda bulunduklarını öğrenmeleri ve durumun kendileri açısından cezai müeyyide içeren hukuksal bir yaptırımın olduğunun bilinmesinin sağlanması, Sokakta yaşamak zorunda kalan çocukların, sağlık sorunlarını gidererek, yetenekleri ölçüsünde eğitilebilecekleri rehabilitasyon merkezlerinde barınmalarının sağlanması, Sokakta çalıştırılan ve yaşamak zorunda kalan çocukların sayısal boyutu hakkında reel bir bilgi edinilmesinin sağlanması, hedeflenen unsurlar olarak belirlenmiştir.

12. İSTANBUL VALİLİĞİNİN 2000/1 SAYILI GÜVENLİK KARARI Sokakta yaşayan ve çalıştırılan çocuklar projesine yasal bir zemin oluşturmak amacıyla 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu’nun 11/c Maddesi uyarınca İstanbul Valiliği’nce “İstanbul İlinde Sokakta Yaşayan veya Sokakta Çalıştırılan Çocukların Korunması Suretiyle Kamu Esenliğinin Sağlanması İle İlgili 09.08.2001 tarih ve 2000/1 sayılı Güvenlik Kararı, 19 Ağustos 2000 tarih ve 24145 sayı ile Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

13. 19 Ağustos 2000 - Sayı :24145 RESMİ GAZETE Sayfa : 55İstanbul Valiliğinden :Sokakta Yaşayan veya Sokakta Çalıştırılan Çocukların KorunmasıSuretiyle Kamu Esenliğinin Sağlanması İle İlgiliGüvenlik Kararı Karar No : 2000/1 Karar Tarihi : 9/8/2000 İstanbul'da sokakta yaşamak veya çalıştırılmak veya dilenmek zorunda bırakılan çocukların beden, ruh ve ahlaki gelişmeleri ve şahsi güvenlikleri çok açık ve acımasız tehlike içindedir. Bu çocuklar; fuhuş, alkollü içki kullanımı, bali-tiner gibi uçucu maddeleri kullanma alışkanlığı, cinsel tacize uğrama, hırsızlık, yaralama ve öldürme olaylarının içine itilmektedir. Bu durum büyük bir sosyal tehlike olarak günümüzü ve yakın geleceğimizi tehdit etmektedir. Bu ağır sosyal tehlikeden herkesin çok zarar görmesi ihtimali vardır ve sonunda asayiş il birlikte can ve mal güvenliğini ihlal etmektedir. Bu nedenle; 5442 sayılı İl İdaresi Kanununun 11/C maddesi uyarınca, İstanbul İl sınırları içinde huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, kamu esenliğinin sağlanması ve sokakta yaşayan veya çalıştırılan çocukların genel olarak beden ve ruh sağlıklarının korunması ile suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla aşağıdaki tedbirler alınmıştır.

14. Madde 1- Sokak, cadde, meydan, gar, otogar, durak, tarihi ve kültürel mekanlar, ibadethane ve müştemilatı, terk edilmiş yapılar, inşaatlar, bankaların ATM' leri, köprü altları gibi yerler barınmak amacı ile kullanılmayacaktır. Madde 2- Onsekiz yaşın altındaki reşit olmayan çocuklar; gemi, tren, otobüs gibi toplu taşım araçlarında, mezarlıklarda, nikah salonlarında ve bar, diskotek gibi eğlence merkezlerinde, cadde ve sokakların kaldırımlarında veya akan trafik içinde, umuma açık yerlerde ve benzeri yerlerde çalıştırılamayacaktır. İlköğretim çağındaki çocuklar yukarıda belirtilen yerlerde çalıştırılmak yerine okula devamları sağlanacaktır. Bu hususların gerçekleştirilmesi veya takibi veli veya vasi veya aile başkanları tarafından sağlanacaktır. Madde 3- Her ne suretle olursa olsun bali - tiner, derby gibi yapıştırıcı veya boya çözücü olarak kullanılan kimyevi, uyuşturucu ve psikotrop maddelerin amacı dışında satışı ve kullanılması yasaklanmıştır. Onsekiz yaşından küçük çocuklarda yukarıda belirtilen maddeleri ikaza rağmen kullanmayacaklardır.

15. Madde 4 - 1 ve 2'inci madde kapsamındaki yerlerde barındıkları, yaşadıkları veya çalıştırıldıkları bilinen veya anlaşılan reşit olmayan küçüklerden herhangi bir eşya, mal (kağıt mendil, çiçek v.b.) veya hizmet satın alınmayacaktır. Madde 5- Onsekiz yaşından küçük çocuklardan yukarıdaki maddelerde zikredilen yasakları ihlal edenler, yetki verilmiş kamu görevlileri ve gönüllü kuruluş mensupları tarafından barınma, iaşe, sağlık ve güvenlik gibi beşeri ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanması amacı ile kanuni yakınlarına teslim edilmelerine veya tedavilerinin sağlanmasına veya sosyal hizmet mevzuatının öngördüğü prosedürün tamamlanıp koruma altına alınmalarına kadar İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğüne bağlı merkezlerde muhafaza veya kontrol altında bulundurulurlar. Yukarıda belirtilen hususları ilçe kaymakamlıklarının, Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğünün görev ve sorumluluğunda, ilgili tüm kuruluşların (Mahalli İdareler, Emniyet, Jandarma, Sağlık gibi) ve gönüllü kuruluşların mahallin en büyük mülki idare amiri' nin verdiği yetki belgesine haiz mensupları veya oluşturacakları heyetler vasıtasıyla yerine getirilecek veya takip ve denetlemesi sağlanacaktır. Madde 6- Yukarıda 1 - 5' nci maddelerde belirtilen tedbirler hilafına davranan sorumlular hakkında 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 526'ncı maddesine göre cezai işlem yapılmak üzere Cumhuriyet Başsavcılığına tevdi edilecektir. Madde 7- Bu karar yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Madde 8- Bu Kararı İstanbul Valisi yürütür.

16. Uygulama Planı ve Talimatı(2000/1 Sayılı Güvenlik Kararı) a. Başlangıç: İstanbul Valiliğinin ''Sokakta Yaşayan veya Sokakta Çalıştırılan Çocukların Korunması Suretiyle Kamu Esenliğinin Sağlanması İle İlgili Güvenlik Kararı'' 19.08.2000 tarih ve 24145 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmak suretiyle yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu kakarın amacı: Taraf olduğumuz Uluslar arası yükümlülükler ve milli mevzuatımızın çocuklarla ilgili öngörmüş olduğu herhangi bir ilke ve kurala eksiksiz, lafzı ve ruhuna bağlı kalınarak, çağdaş dünyanın benimsemiş olduğu insani ve ahlaki değerlerden ayrılmaksızın, sosyal hukuk devleti anlayışı içinde kalan çocuklara sahip çıkılmasıdır. Açıkça görülmektedir ki, sokakta yaşayan ve sokakta çalıştırılan çocukların içinde bulundukları ortam ve gittikçe artan sayıları toplumumuzun bugünü ve yarını için büyük bir potansiyel tehdit oluşturmaktadır. Bu çocuklar metropol bir kent olan İstanbul'umuzun ana arterlerinde, eğlence merkezlerinde, kavşaklarında, alış veriş merkezlerinde ellerinde kağıt mendil satarken, bez parçaları ile araba camı silerken veya dilenir vaziyette karşımıza çıkmaktadırlar.

17. Burada anlatılmaya çalışılan, sorunun çocukların kendisi olduğu değil, çocukların içinde bulundukları her türlü olumsuz koşullardır. Çocukluklarını yaşamadan, temel eğitimden dahi faydalanamadan sokakta her türlü fiziksel ve sosyal risklere açık şekilde çalıştırılan veya bu güç şartlarda yaşamak zorunda kalan bu çocukların, beden, ruh ve ahlak gelişimleri ile şahsi güvenlikleri tehlike altındadır. Sokakta yaşayan ve çalıştırılan çocuklar fuhuş, alkollü-uçucu madde kullanma, cinsel tacize uğrama, hırsızlık, yaralama ve öldürme olayları içine sürüklenmekte, yaşları ilerledikçe içinde bulundukları yasal olmayan olaylar artmakta, ilk önceleri oldukça masum görülebilecek yasal olmayan durumlar ileri ki yıllar için potansiyel bir tehlike - tehdit oluşturmaktadır.

18. b -Esaslar : Valilik kararında belirtilen yerler sürekli olarak denetlenecektir. Bu denetlemeler mahallin en büyük Mülki İdare Amirinin vermiş olduğu yetki belgesine haiz kamu görevlileri (Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü, Sağlık İl Müdürlüğü, Milli Eğitim İl Müdürlüğü, Güvenlik Personeli, Belediyeler Personeli gibi) ile yine kendilerine yetki belgesi verilmiş Gönüllü Kuruluşlar Mensuplarının İşbirliği ve İşbölümü halinde yürütülecektir. Nerelerin denetleneceği karar metninde yer almaktadır. Muhafaza altına alınması gereken çocuklara genel mevzuatın öngördüğü şekilde davranılacak, öncelikle ikna yoluna gidilecek, çocuğa kendi yararının gözetildiği anlatılacaktır. Muhafaza altına alınma ve sonrasında insanlık dışı davranışlar ile çocuğun vücut ve ruh sağlığını tehlikeye düşürebilecek davranışlardan özenle kaçınılacaktır. Muhafaza altına alınan çocuklar ''Çocuk Koruma İstasyonu'' na sevk edilecektir. Bu istasyonların bulunduğu yerler, ilgili kamu görevlilerine önceden bildirilecektir.

19. Çocuk Koruma İstasyonları, ilgili güvenlik birimince (Bölgesine göre polis veya jandarma) yeterli elemanlar tefrik edilerek veya geçici teşkilatlanma ile güvenlik altında bulundurulacaktır. Buralar aynı zamanda ilgili güvenlik biriminin, muhafaza altına alınan çocukla ilgili gerekli yasal işlemleri (hukuki ve idari) yapabilecekleri şekilde düzenlenecek ve donatılacaktır. (Başlangıç olarak Eyüp İlçesi Ayvansaray'da kurulmuş İstasyon bu amaca tahsis edilmiştir) Muhafaza altına alınan çocukla ilgili tüm kimlik ve adres bilgileri çocuğun muhafaza altına alındığı İlçe Emniyet Müdürlüğüne derhal bildirilecektir. Çocuk Koruma İstasyonlarında muhafaza altına alınan çocuklardan, doktorların muayenesi sonucu tedaviye ihtiyaçları olduğu belirlenenler (Uçucu madde bağımlısı, hasta veya fiziksel veya ruhsal sorunları olanlar gibi) tedavilerinin yapılabilmesi için Sağlık Müdürlüğümüze teslim edilecektir. (Bu çocuklar gerektiği takdirde İstasyonlarda, Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü veya Gönüllü Kuruluşlara ait tesislerde barınarak ve ihtiyaçları karşılanarak tedavi sürelerini geçirebileceklerdir) İl Sağlık Müdürlüğü, bu çocukların tedavilerinin ne şekilde yürütüleceğini belirleyecek bir uygulama talimatı halinde ilgili birim ve görevlilere duyuracak, uygulamayı takip edecek gerekli mekanizma ve teşkilatlanmayı gerçekleştirecek ve büyük bir özen ve dikkatle bu amacın gerçekleştirilmesi için her türlü imkanını kullanacaktır.

20. Çocuk Koruma İstasyonlarında hukuki ve idari işlemleri tamamlanan çocuklar, Çocuk ve Gençlik Merkezlerine sevk edilecektir. (Başlangıç olarak Eyüp İlçesi Ağaçlı Köyünde kurulmuş olan 200 yatak kapasiteli Merkez bu amaca tahsis edilmiştir) Çocuk ve Gençlik Merkezleri, kendilerine teslim edilen çocukların teslim alınması, temizlenmesi, giydirilmesi, beslenmesi, barındırılması, oyun ve eğlence ihtiyaçlarının giderilmesi, eğitilmesi dahil maddi ve manevi her türlü ihtiyaçlarının karşılanması konusunda idari, mali, sosyal ve kültürel hazırlık, planlama ve uygulamayı gerçekleştireceklerdir. Bu merkezlerde iç düzen ve disiplin sağlanacak, çocuklara onların hakları (fiziki ve psikolojik) gözetilerek iyi muamelede bulunulacak, onların insanlığa ve topluma kazandırılması yönünde çaba harcanacaktır. Çocukların eğitimine ve beceri kazandırılmasına özel önem verilecektir. Bu hususlar İl sosyal Hizmetler Müdürlüğünce takip edilecek ve yönlendirilecektir. Bu merkezlerin korunması, güvenliklerinin sağlanması ve ihtiyaç duyulduğunda merkez çalışanlarına yardım edilmesi, suç işlenmesinin önlenmesi ile suça müdahale edilmesi amaçlarıyla ilgili güvenlik birimince gerekli idari ve hukuki düzenleme ve tedbirler alınacaktır.

21. Bu merkezlerde muhafaza altına alınmış çocukların kanuni yakınları (veli, vasi, ana-baba ve kardeş gibi) Merkeze müracaat ederek çocuklarını almak istedikleri takdirde çocuklar teslim edilecektir. Teslimden önce bu kanuni yakınlar Merkezlerde eğitimden geçirilecek, onlara sorumlulukları öğretilerek çocuklarını kontrol altında tutmaları ve eğitimlerini sağlamaları hususları ile çocukların fiziki ve psikolojik gelişimlerinin sağlıklı şartlar içinde gerçekleştirilmesinin önemi öncelikle anlatılacaktır. Bu konunun geliştirilmesinde İl Milli Eğitim Müdürlüğü konusu ile ilgili her türlü imkanı kullanacak ve gerekli görevlendirmeleri gerçekleştirerek destek sağlayacaktır. Çocukların kanuni yakınlarına teslimi belgeli olacak ve teslimle birlikte veli veya vasinin çocuklarına kanuni sorumluluklarını yerine getirmeleri yolunda bir tebligat ta gerçekleştirilecektir. Valilik kararı kapsamında bulunan bir çocuğun, ikinci defa Çocuk ve Gençlik merkezlerinde muhafaza altına alınması durumunda aynı tutum ve işlemler yinelendikten sonra, veli veya çocuktan sorumlu kanuni yakınları hakkında yasal adli gerekli işlemler yapılmak suretiyle ilgi güvenlik birimince Cumhuriyet Başsavcılıklarına sevk edilerek adli prosedür başlatılacaktır.

22. Sokakta yaşayan veya çalıştırılan çocuklar ve aileleri; bir sanayi veya ticari kuruluşa (şirkete) veya İlimizde bulunan özel hukuk tüzel kişilerine (dernek veya vakıf) veya hayırseverliği ile tanınmış şahıslara emanet edilecektir. Bu hamilik (koruyucu-gözetici) halkımızın bu konudaki dayanışmasının ve gelecekteki potansiyel tehlikenin-tehdidin algılanmasının bir göstergesi olacaktır. Yardıma muhtaç kişilerin korunması milli kültürümüzde ve geleneğimizde zaten mevcuttur. Bu hamilik; çocuk ve ailesi ile yakın iletişim kurmak, çocuğun ailesi ve çevresi ile ilişkilerini takip etmek, çocuğun eğitimini, okula devamını, başarı durumunu, fiziki ve psikolojik gelişmesini takip etmek ve doğrudan veya dolaylı olarak çocuk ve ailesini ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan desteklemek ile çocuk yararına önerilerde bulunmak gibi hususları kapsayacaktır. Çocuk ve gençlik Merkezlerinde muhafaza altına alınmış olup da ailesi veya yakınları tarafından teslim alınmayan veya sahipsiz kalan çocuklar için öncelikle kanuni yakınlarının bulunması ve çocuğun yukarıdaki yöntemle bunlara teslimi için çaba sarf edilecektir. Bu çabaya rağmen çocuk sahipsiz kalırsa Sosyal hizmetler İl Müdürlüğü gerekli prosedürü tamamlayarak çocuğun koruma altına alınmasını Koroma kararının çıkarılmasını sağlayacaktır. Bu şekilde koruma altına alınan çocuklar Yetiştirme Yurtları ve Çocuk Yuvalarına yerleştirilecektir.

23. Çocuk Koruma İstasyonları veya Çocuk ve Gençlik Merkezlerinde yapılacak çocukla ilgili tüm bürokratik işlemler Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğünce belirlenecek ve uygulamalarda öncelikle sosyal Hizmet Uzmanlarından yararlanılacaktır. Bu çalışmalarda çocukların ailelerinin sosyo-ekonomik durumlarının tespitinin yapılması ve her çocuk için ayrı bilgi dosyalarının tanzimi gibi hususlar dikkate alınacaktır. Sosyal Hizmetler İl Müdürü başkanlığında bir Koordinasyon ve Değerlendirme komitesi belirli aralıklarla toplanarak değerlendirme yapacak ve çalışmaları yönlendirecektir.

24. c- Genel Kurallar : a. Bütün bu çalışmalarda çocuğun yararı eğitim ve gelişmesi temel esas olarak alınacaktır. b. Tüm kamu kurum ve kuruluşların mevzuatla öngörülmüş ve bu güne kadar yürütülmekte olan görev yetki ve sorumlulukları aynen devam edecektir. c. Tüm kamu kurum ve kuruluşları ve kamu personeli talep halinde bu çalışmalara en geniş ölçüde ve ellerindeki bütün imkanları seferber ederek iştirak edecek ve katkıda bulunacaktır. d. Kolluk küvetleri kendilerine yasalarla verilmiş olan görev ve yetkileri ifa etmekle birlikte söz konusu Valilik Kararının gereklerini de yerine getireceklerdir. e. Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü, İl Müdürünün yetki ve koordinesinde bu çalışmanın odak noktasında yer alarak en ince ayrıntısına kadar çalışmaların planlanması ve yürütülmesinden görevli ve sorumludur. Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü bu çalışmanın başarı ile yürütülmesi için her imkanını seferber edecektir. İlgili Vali yardımcısı ve İlçe Kaymakamları çalışmaları bizzat takip ederek herhangi bir aksaklığa sebep olamadan yürütülmesini sağlayacak ve denetleyecektir. f. Çalışmalarda kendilerine görev verilen ilgili birimlerin en üst amirleri kendi görev alanları ile ilgili Valilik kararının yürütülmesinden görevli ve sorumlu olacaktır.

25. g. Gönüllü kuruluşların potansiyel ve enerjileri ile Sosyal Hizmet amaçlarına yatkınlıkları yapılacak çalışmaların en büyük itici gücünü teşkil edeceğinden İlimizdeki istekli bütün sosyal hizmet amaçlı gönüllü kuruluşlarıyla yakın iş birliği yapılacaktır. Sosyal yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı ile İstanbul Çocukları Vakfının iş birliğine önem verilecektir. Koordinasyon ve Değerlendirme Kurulunda gönüllü kuruluşların temsili sağlanacaktır. h. Yazılı ve görsel medyanın çalışmaları desteklemesi amaçlanan sonucun alınması için mutlaka gereklidir. Bu nedenle basınla iş birliği yapılaması ve onların gerekli şekilde bilgilendirerek desteklerinin alınması yolunda gayret gösterilecektir. i. Bu uygulama Talimatı ihtiyaçlara göre geliştirilecektir. Her kuruluş çalışmaların yürütülmesi ve daha iyiye ulaşması için önerilerini beklemeksizin Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne ulaştırılacaktır. j. Bu talimat kendilerine görev verilenler için “Görev Emri” niteliğinde olup, başkaca bir talimat beklemeksizin hizmetin yürütülmesi gerekmektedir. Bu talimat yukarıda numarası ve adı yazılmış olan Valilik Kararı’nın uygulamasını kapsamaktadır. İmza Erol ÇAKIR İstanbul Valisi

26. İSTANBUL İLİNDE TİCARİ CİNSEL SÖMÜRÜYE MARUZ KALAN KIZ ÇOCUKLARININ KORUNMASI PROJESİ Projenin yürütülmesi esnasında sayıları çok olmamakla birlikte sokakta yaşayan kız çocukları ile ilgili yapılan tespitler sonucunda bu konuda bir proje geliştirilmesine ve projeye uygun olarak ayrı bir teşkilatlanmaya ihtiyaç duyulmuştur. a. Gerekçe İstanbul Valiliğince, İstanbul İlinde Sokakta Yaşayan ve Sokakta Çalıştırılan Çocukların Korunması Suretiyle Kamu Esenliğinin Sağlanması amacıyla planlanan tedbirler 2000/1 sayılı Güvenlik Kararı ile düzenlenmiş ve 19.08.2000 tarihli Resmi Gazete' de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 2000/1 sayılı Güvenlik Kararı'nın uygulama esasları 04.09.2000 tarihli '' Uygulama Planı ve Talimatı '' ile düzenlenerek Valiliğimizin 04.09.2000 tarih ve Özel Kalem Müdürlüğü, 10-1015 sayılı emirleri ile ilgili tüm resmi ve özel kuruluşlara gönderilerek uygulamaya başlanılmıştır.

27. Bugüne kadar ilgili birimlerce, 2000/1 Sayılı Güvenlik Kararı'nın amaç ve esaslarına uygun olarak önemli çalışmalar yapılmış; Çocuk Koruma İstasyonu, Çocuk ve Gençlik Merkezleri, Rehabilitasyon Merkezi Kuruluş ve Teşkilatlanması ile sokakta yaşayan ve çalıştırılan çocukların korunması ve sorunun topluma mal edilmesi konularında Sivil Toplum Kuruluşları ile de işbirliği içerisinde önemli mesafe kat edilmiştir. Konu ile ilgili giderek artan toplumsal duyarlılık, basın ve yayın organlarında sokakta yaşayan ve çalıştırılan çocuklara ilişkin haberler, çeşitli kuruluşların ve bilim insanlarının araştırma ve önerileri Valiliğimizce hassasiyetle takip edilerek; uygulanan projede ihtiyaç duyulan değişiklikler yapılmak suretiyle projenin kapsamı ve etkinliği arttırılmıştır. Aynı amaçla, İçişleri Bakanlığı Strateji Merkezi Başkanlığı'nın 03.04.2001 tarih ve 64 sayılı yazıları uyarınca yapılan çalışmalar, bilimsel araştırma ve önerilerin değerlendirmesi sonucunda; İstanbul İlinde Ticari Cinsel Sömürüye Maruz Kalan Çocukların bakım, gözetim, korunma, eğitim ve rehabilitasyonu gibi ihtiyaçlarının karşılanması için çeşitli tedbirlerin alınması uygun görülmüştür.

28. b. Projenin Amacı 11-18 yaş arası, cinsel istismara uğramış ve ticari cinsel sömürüye maruz kalan kız çocuklarının korunması, öncelikle ilk yardım hizmetlerinden yararlandırılması amacıyla muhafaza altına alınarak tedavi ve rehabilitasyonları ile eğitilmelerini sağlamak; Uygulanacak rehabilitasyon sonucunda ailelerine dönmelerinde sakınca olmayan çocukların ailelerine teslim edilmesi, Ailelerine dönmeleri sakıncalı olan çocukların Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne bağlı uygun kuruluşlara yerleştirilerek, kendilerine güvenmeleri ve topluma kazandırılmalarını sağlamaktır.

29. c. Proje Süreci Bu proje esasları doğrultusunda muhafaza altına alınacak kız çocuklarının korunması, bakımı, tedavi ve rehabilitasyonu hizmetlerine cevap verecek bir Çocuk Evi ( Çocuk ve Gençlik Merkezi) kurulacaktır. İstanbul Valiliğince kendilerine verilmiş yetki belgesine haiz kamu görevlileri ( İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü, Güvenlik Personeli, Belediye Personeli vb.) ile gönüllü kuruluşların mensupları tarafından muhafaza altına alınan veya kendi başvuruları ile merkeze gelen kız çocuklarının doğrudan Çocuk ve Gençlik Merkezince kabulleri yapılacaktır. Muhafaza altına alınması gereken kız çocuklarına genel mevzuatın öngördüğü şekilde davranılacak, öncelikle ikna edilmeleri yoluna gidilecek, çocuğa kendi yararının gözetildiği anlatılacaktır. Özellikle, kız çocuklarının yaşadıkları olayların, onların beden ve ruh sağlığında yaratmış olabileceği travma ve bunun sonucunda kapıldıkları korku ve güvensizlik dikkate alınarak, kendilerine büyük bir şefkat ve sevgiyle yaklaşılacak, görevlilerimize güven duymaları sağlanacaktır. Kendilerine yetki belgesi verilmiş görevlilerimiz dışında hiç kimseye Çocuk Evinin adresi verilmeyecek, herhangi bir ihbar, sığınma isteği veya gönüllülerin başvuruları halinde Çocuk Evi Müdürlüğünce görevlendirilecek ekip (Sosyal Hizmetler Uzmanı, Psikolog ve bayan Polis Memurundan oluşacak) tarafından çocuğun alınıp Çocuk Evi'ne getirilmesi sağlanacaktır.

30. Emniyet Müdürlüğü ve Jandarma Komutanlığı birimlerinin asayiş ve güvenlik hizmetleri sırasında bu projede tanımlanan kız çocuklarının bulunması halinde, bu çocuklar öncelikle Emniyet Çocuk Şube Müdürlüğüne teslim edilecek, Çocuk Şube Müdürlüğünce kendi mevzuatları uyarınca yapılacak işlemleri takiben bu çocuklar Çocuk Evi'ne sevk edilecektir. Çocukların Çocuk Evi'ne sevklerin de mutlaka yanlarında bir sosyal hizmet uzmanı, psikolog ve bayan emniyet görevlisi bulunmasına özen gösterilecektir. Çocuk Evi Müdürlüğünce alınan duyumlar, şikayet ve ihbarlar üzerine derhal Çocuk Şube Müdürlüğüne bilgi verilecek, gecikmesinde sakınca olan hallerde Çocuk Evi Müdürlüğünce görevlendirilecek ekipçe en yakın polis veya jandarma teşkilatına bilgi verilip gerekli jandarma desteği alınarak, küçük yaşta kız çocuklarının çalıştırıldığı veya cinsel sömürü amacıyla bulundurulduğu yer denetlenerek, bulunacak çocuklar muhafaza altına alınıp doğrudan Çocuk Evi'ne getirilecektir.Bu çocukların bulundurulduğu yerler ve sorumluları hakkında derhal genel mevzuatın öngördüğü işlemlere başlanacak, çocuğa zarar verdiği tespit edilenler hakkında Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulacaktır.

31. Çocuk Evi' nin her türlü kayıt ve işlemleri İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğünün takip ve denetiminde yapılacaktır. Çocuk Evinde muhafaza altına alınan kız çocukları ile ilgili bilgiler sadece Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü' ne verilecek bunun dışında çeşitli kişi veya kurumlar tarafından istenebilecek bilgiler sadece İstanbul Valiliğinin izin ve talimatıyla verilebilecektir. Çocuk Evi'ne kendiliğinden sığınan, gönüllü kuruluşlar tarafından getirilen veya görevli ekip tarafından muhafaza altına alınan çocukların birinci derece yakınları (Anne, Baba, Kardeş)' nın Çocuk Evi Müdürlüğüne müracaatları halinde çocuğun kabulü olmadıkça kesinlikle yakınlarına teslimi yapılmayacaktır. Çocuğun gönüllü isteği halinde ailesine tesliminde düzenlenecek tutanak Çocuk Evi Müdürü ile en az bir görevli tarafından imzalanacaktır.

32. d. Çocuk Evi Bünyesinde Yapılacak Çalışmalar Bu projede tanımlanan kız çocuklarının muhafaza altına alınarak Çocuk Evi'ne teslimi anından itibaren; a) Ön Görüşme: Çocuğa ilişkin sağlıklı kimlik bilgileri, ailesine ilişkin bilgiler ve içinde bulunduğu durum hakkındaki ilk bilgiler Merkezde görevli Sosyal Hizmet Uzmanı veya Psikolog tarafından tespit edilerek çocuk adına açılacak bir dosyaya kaydedilecektir. b) Sağlık Kontrolü: Çocuğun Merkezde görevli hekim tarafından genel sağlık kontrolü yapılıp bulgular dosyasına işlenerek, özellikle yaşam koşullarının ortaya çıkarabileceği risk taşıyabilecek sağlık sorunlarına ilişkin gerekli tetkik ve testlerin yapılması büyük önem taşıyacaktır. Çocuğun muayenesinde deontolojinin tüm ilkelerine eksiksiz uyulacak, gerekirse uzman hekim tarafından bu sağlık kontrolünün yapılması sağlanarak ileri tetkik ve tedavi gereken çocuk, derhal İl Sağlık Müdürlüğü marifetiyle belirlenecek sağlık kuruluşuna sevk edilerek tedavisine başlanacaktır. Bu çocukların tedavileri sırasında bakım ve muhafazalarından bizzat İl Sağlık Müdürü sorumlu olacaktır. c) Rehabilitasyon: Cinsel tacize uğramış ve ticari cinsel sömürüye maruz kalan çocukların rehabilitasyonu Çocuk ve Gençlik Merkezinde Uzmanlar tarafından hazırlanacak bir program doğrultusunda yürütülecektir. Merkezin günlük işleyişine ilişkin prensiplerin belirlenmesi ve uygulanması çocukların katılımında bulunmaları teşvik edilmek suretiyle sağlanacaktır.

33. Bu amaçla: Çocuğun ailesinin araştırılıp, gerekli inceleme ve ziyaret yapıldıktan sonra, çocuğun fuhuşa sürüklenmesinin asıl nedenleri ortaya çıkarılarak, bu nedenlerin yarattığı tahribatı ortadan kaldıracak bir rehabilitasyon programı başlatılacaktır. Çocuğun uğradığı cinsel taciz ve fuhuşa sürüklenmesi aile içi ilişkilerden kaynaklanmıyorsa ailenin çocuğu dışlaması ve reddetmesini önlemek için aileye dönük rehabilitasyon programı başlatılacaktır. Çocuğun uğradığı cinsel taciz aile içinden kaynaklanmış ve çocuk ticari cinsel sömürüye maruz bırakılmış ise aile hakkında derhal Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulacaktır. Çocuğa uygulanmaya başlanacak tedavi programı ile birlikte, çocuğun varolan kabiliyetlerini yönlendirip geliştirecek eğitim programı belirlenecek, İl Milli eğitim Müdürlüğünce Merkezde görevlendirilecek öğretmenler marifetiyle, çocuklara yönelik eğitim faaliyeti başlatılacaktır.

34. İl Sağlık Müdürlüğünce görevlendirilecek bir psikiatrist başkanlığında, tedavi ve rehabilitasyon süreci boyunca çocukla ilgilenen uzmanların katılımıyla oluşturulacak en az 3 kişilik bir komisyon tarafından çocuğun rehabilitasyonunun tamamlandığına karar verildiği takdirde; aileye dönüşü sakıncasız ve mümkün olan çocuklar ailelerine teslim edilecektir. Bu çocukların ailelerine tesliminden sonraki gelişimleri Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğünce özenle takip edilecektir. Ailelerine dönüşleri sakıncalı ve mümkün olmayan çocuklar hakkında SHÇEK mevzuatı uyarınca uygun bir sosyal hizmet kuruluşuna yerleştirme işlemi yapılacak, uzun dönemde ise bu çocukların yararlanabileceği ayrı bir sosyal hizmet kuruluşunun kurulması çalışmaları hızla sürdürülecektir.

35. e. Proje Sorumluluğu Yürütülecek görev ve hizmetlerle ilgili olarak İlimizde bulunan Üniversitelerin ilgili uzmanlarının görüş ve önerileri ile danışmanlıklarından yararlanacaktır. 04.09.2000 tarihli Uygulama Planı ve Talimatı ile Ek Talimatın Uygulanması ve bu talimatlarla kendilerine görev verilen tüm kuruluşların koordinasyonundan ilgili Vali Yardımcısı Yetkili ve sorumludur. İmza Erol ÇAKIR İstanbul Valisi

36. 2000/1 SAYILI GÜVENLİK KARARI EK TALİMATI İstanbul Valiliğince '' Sokakta Yaşayan ve Sokakta Çalıştırılan Çocukların Korunması Suretiyle Kamu Esenliğinin Sağlanması İle İlgili Güvenlik Kararı '' 19.08.2000 tarih ve 24145 sayılı Resmi Gazete' de yayınlanarak yürürlüğe girmiş, İstanbul Valiliğinin 04.09.2000 tarihli Uygulama Plan ve Talimatı ile birlikte görev verilenlerce konuyla ilgili çalışmalara ivedi olarak başlanmıştır. Bu kapsamda sokakta yaşayan ve çalıştırılan çocukların rehabilitasyonuna yönelik İlk Adım İstasyonları, Çocuk ve Gençlik Merkezleri ve tedavi üniteleri oluşturulmuş, sokakta çalışmalar yürüten özel bir ekip kurularak sorunun çözümüne yönelik olumlu sonuçlar alındığı tespit edilmektedir. Sokakta yaşayan ve çalıştırılan çocukların dışında İlimizde ticari cinsel sömürüye maruz kalan, beden, ruh ve ahlak gelişimleri ile eğitim olanaklarından uzakta yaşamak zorunda bırakılan çocukların da varlığı yapılan bilimsel nitelikli araştırmalardan anlaşılmaktadır. Bu çocuklarla ilgili taraf olduğumuz uluslararası yükümlülükler ve milli mevzuatımızın çocuklarla ilgili öngörmüş olduğu her ilke ve kurala eksiksiz, lafzı ve ruhuna bağlı kalınarak, çağdaş dünyanın benimsemiş olduğu insani ve ahlaki değerlerden ayrılmaksızın, sosyal hukuk devleti anlayışı içerisinde ve çocuğun yüksek yararı gözetilerek anılan çocukların korunması ve rehabilitasyonuna yönelik çalışmaların ivedi olarak başlatılması zorunluluk arz etmektedir.

37. Bu kapsamda, ticari cinsel sömürüye maruz kalan kız çocuklarının korunması ve rehabilitasyonunun sağlanması amacıyla aşağıda belirtilen esas ve genel kurallar çerçevesinde görev verilen birimlerin ayrıca bir talimat beklemeksizin hizmeti yürütmesi gerekmektedir; 1- Ticari cinsel sömürüye maruz kalan 18 yaş altı kız çocuklarının tespiti ve muhafaza altına alınması ile çalıştırıldıkları yerlerde denetim görevini yürütecek İstanbul valiliğince yetkilendirilmiş kamu görevlisi ve gönüllülerden oluşacak bir ekip kuruluncaya kadar, bu görev 2000/1 sayılı Güvenlik Kararı gereğince oluşturulan takip ve denetleme grubu elemanlarınca yerine getirilecektir. 2- Bu ekip tarafından yapılan çalışmaların dışında, mahalline göre emniyet ve Jandarma mensuplarınca tespiti yapılan ve ticari cinsel sömürüye maruz kaldığı anlaşılan 18 yaş altı kız çocukları Emniyet Müdürlüğü' ne tespit edilecek, bu şube tarafından Genel Mevzuatın öngördüğü işlemler tamamlandıktan sonra çocukların bakım ve rehabilitasyonlarının yapılacağı Çocuk ve Gençlik merkezine teslim edilecektir. 3- Kurulacak olan Çocuk ve Gençlik Merkezi ilgili Kamu Görevlilerine önceden bildirilecek olup, bu Merkezde çocukların beslenme, barınma, eğitim ve sağlık sorunlarının giderilerek psiko - sosyal açıdan gelişimlerini destekleyici çalışmalar yerine getirilecektir. Bu birim İstanbul İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü sorumluluğunda Sivil Toplum Kuruluşları ve gönüllülerin desteği ve işbirliği çerçevesinde faaliyet gösterecektir.

38. 4- Bu merkezin ihtiyaç duyacağı güvenlik açısından polis memuru, çocukların tedavisi açısından doktor ve hemşire, eğitimi açısından öğretmen gibi kamu personeli ilgili Müdürlüklerce ivedi olarak görevlendirmeler yapılmak suretiyle karşılanacaktır. 5- Çocuk ve Gençlik Merkezinde çocukların rehabilitasyonları ile birlikte ailelerine geri dönebilecek durumdaki çocukların tespiti ve ailelerine sağlıklı bir şekilde geri dönmelerinin temini için yapılacak olan gerekli inceleme görevi, Merkez bünyesinde Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğünce oluşturulacak bir komisyon marifetiyle terine getirilecektir. 6- Çocukların ticari amaçlı cinsel sömürüye maruz kalmasında etkili olan şahıslar hakkında ilgi kolluk güçlerince gerekli idari işlemler konuyla ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde eksiksiz olarak yerine getirilecektir. 7- Çocuk ve Gençlik Merkezlerinin çalışma koşulları, idari yapılanması, uygulanacak plan ve programlar, personel ihtiyacı, işleyişe ilişkin esaslar, proje ilkelerine uygun olmak suretiyle İstanbul İl Sosyal Müdürlüğünce oluşturulacak ve azami ölçüde sivil toplum örgütlerinin katkı ve desteği sağlanarak, işbirliği içerisinde çalışma esas alınacaktır. 8- Çocuk ve Gençlik Merkezi Müdürlüğünce çocuklarla ilgili gerekli olan kayıt ve idari işlemler eksiksiz olarak yerine getirilecek ve bağlı bulunduğu Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne düzenli olarak bilgi verilecektir.

39. 9- Ticari amaçlı cinsel sömürüye maruz kalan 18 yaş altı kız çocuklarının bakım ve rehabilitasyonunu gerçekleştirecek olan Merkezin adresi, gizlilik prensibi uyarınca konuyla ilgili yetkililer dışında kimseye verilmeyecektir. 10- Çocuk ve Gençlik Merkezinde koruma altında bulunan çocuklardan tedaviye ihtiyacı olanların İl Sağlık Müdürlüğünce belirlenecek sağlık kuruluşlarında tedavi ve bakımları gerçekleştirilecek ve bu uygulamadan bizzat İl Sağlık Müdürlüğü sorumlu tutulacaktır. 11- Merkezde kalan çocuklarla ilgili akademik amaçlı araştırma ve inceleme yapmak isteyen kişi ve kuruluşlara Valiliğimizin onayı alındıktan sonra araştırma yapma imkanı sağlanacaktır. 12- Bu Ek Talimat'ta hüküm bulunmayan hallerde, 2000/1 sayılı Güvenlik Kararı ile Uygulama Talimatı hükümlerine uyulacaktır. 13- 04.09.2000 tarihli Uygulama Planı ve Talimatı ile bu Ek Talimat'ın uygulanması ve kendilerine görev verilen tüm kuruluşların koordinasyonu ilgili Vali Yardımcısı tarafından sağlanacaktır. İmza Erol ÇAKIR İstanbul Valisi

40. MADDE BAĞIMLISI SOKAKTA YAŞAYAN ÇOCUKLAR İstanbul Valiliğinin 09.08.2000 tarih ve 2000/1 Sayılı “Sokakta Yaşayan ve çalıştırılan Çocukların Korunması Suretiyle Kamu Esenliğinin sağlanması ile İlgili Güvenlik Kararı” ve bu kararın uygulanmasına ilişkin “Uygulama Planı ve Talimatı” doğrultusunda İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü, İl Emniyet Müdürlüğü, İl Jandarma Komutanlığı ve kendilerine Valiliğimizce görev verilen kuruluşlar ile Sivil Toplum Kuruluşlarınca bu güne kadar sürdürülen çalışmalar sonucunda; 1- Sokakta çalıştırılan 5154 Erkek+934 Kız olmak üzere toplam 6088 çocuğa hizmet verildiği, 2- Çeşitli nedenlerle yaşamak için sokağı mekan haline getirmiş “Sokakta Yaşayan” 1506 çocuğa hizmet verildiği İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü ve İl Emniyet Müdürlüğü kayıtlarından anlaşılmıştır. a- Çok Büyük bir bölümü ilimiz dışından göç veya değişik sebeplerle İstanbul’a gelmiş ailelerin çocukları ile ihmal, istismar, şiddet, dışlanma gibi sebeplerle ailelerinden kaçan çocuklardan oluştuğu bilinen “Sokakta Yaşayan Çocuklar” kısa sürede sokak ilişkileri içinde şiddet, istismar, taciz, tecavüz gibi olayları yaşamaya başladıkları ve bunun sonucu olarak sigara, alkol, uçucu ve uyuşturucu madde kullanımına başladıkları tespit edilmiştir.

41. b- Bugüne kadar Valiliğimiz İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’ne bağlı Çocuk Koruma Merkezleri, Çocuk ve Gençlik Merkezleri ile İl Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü ekipleri tarafından sürdürülen muhafaza altına alma, koruma, tedavi, bağımlılık tedavisine sevk, eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlandırılmaya çalışılan bu çocuklar içerisinde uçucu madde bağımlılığı ve uçucu maddelerle birlikte uyuşturucu alma alışkanlığını kronik hale getirmiş olanların çok kısa süre içerisinde hizmet aldıkları, kuruluşları terk ettikleri, verilmeye çalışılan tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerini kabul etmeyerek sokağa döndükleri anlaşılmıştır. c- Zaman zaman kümelendikleri bölgelerde toplumun huzur, sükun ve güvenliğini tehdit edici davranışlar sergileyebildikleri görülen bu çocuklarla ilgili yapılan araştırma sonucunda hizmet kayıtlarına açık kimlikleri ve kişilik özellikleriyle girmiş 98 çocuğun kendi ruh ve beden sağlıkları yanında toplum açısından risk oluşturacak düzeyde uçucu ve uyuşturucu maddelere bağımlı oldukları, kurum ve kuruluşlarımızca verilmeye çalışılan hizmetleri istismar ettikleri, yaklaşımlara olumlu cevap vermedikleri ve tedaviyi reddettikleri tespit edilmiştir. 3- Risk grubunda oldukları tespit edilen 98 Sokakta Yaşayan Çocuk’tan ekli listede isimleri ve doğum tarihleri açıklanan 32 çocuk 12-15 Yaş Grubunda (1’i Kız), 66 çocuk 15-18 Yaş Grubunda bulunmaktadır.

42. 4- Kronik bağımlı 98 çocuğun, görevli Sosyal Hizmet Uzmanları ve Psikologlar tarafından kuruluşlarımızda mevcut dosyaları üzerinde yapılan değerlendirmeler sonucunda ( ki bu çocuklar meslek elemanları ve Çocuk Polisi tarafından bizzat tanınmaktadır) 56 çocuğun öncelikle muhafaza altına alınarak bağımlılık ve psikiyatrik tedaviye tabi tutulması, 42 çocuğunda durumları yakından takip edilerek aynı tedaviye sevk edilmesi gerektiği anlaşılmıştır. Bugüne kadar Valiliğimiz 2000/1 Sayılı Güvenlik Kararı ile SHÇEK Çocuk ve Gençlik Merkezleri Yönetmeliği, Çocuk Polisi Yönetmeliği ve Çocuk Hakları Sözleşmesinden hareketle “Çocuğun Yüksek Yararı” gözetilerek, kendisine, ailesine ve topluma kazandırmak istediğimiz bu çocuklar herhangi bir zor uygulanmadan, uzmanların “Açık Kapı Sistemi” olarak tanımladığı yöntemle hizmete tabi tutulduğundan, istedikleri zaman kuruluşlardan kaçabilmişlerdir. Bu durum göz önünde bulundurularak; yürürlükte bulunan çocuklarla ilgili mevzuat gözden geçirilmiş, Anayasamızın 19. Maddesi / II fıkrası 2253 sayılı Çocuk Mahkemeleri Kanununun 10,11 ve 14. Maddeleri hükümleri ile Bilim Adamlarının görüşlerinden hareketle, beden, ruh ve ahlak gelişimleri ile şahsi güvenlik ve toplum güvenliği açısından risk oluşturur hale gelmiş kronik uçucu ve uyuşturucu madde bağımlısı çocukların Hakim Kararı ile bağımlılık ve psikiyatrik tedaviye tabi tutulabilecekleri, aksi halde kendi kabullerine bırakılarak bu riskin önlenmesinin mümkün olamayacağı anlaşılmıştır.

43. Bu nedenle; a- Uçucu ve uyuşturucu madde bağımlısı çocuklara tedavi hizmeti veren Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesine bağlı 12 yataklı UMATEM Servisinin yetersizliği dikkate alınarak Valiliğimizce İl Özel İdaresi kaynaklarıyla yaptırılan 40 yataklı ek UMATEM Hizmet Binası donanımı sağlanarak hizmete hazır hale getirilmiştir. b. Bundan böyle Sokakta Çalıştırılan ve Yaşayan Çocukların Korunması amacıyla 2000/1 Sayılı Güvenlik Kararı doğrultusunda sürdürülen hizmetler aynı kararlılıkla sürdürülmeye devam edecektir. c. Yukarıda durumları ayrıntılarıyla açıklanan ve ekte İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü ile İl Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü kayıtlarına göre açık kimlikleri belirtilen çocukların yaş grupları, öncelik durumları dikkate alınarak, sokakta yaşayıp uçucu ve uyuşturucu madde alarak toplumu tedirgin etmelerine, kendi ve ruh ve beden sağlıklarını da tehdit etmelerine hiçbir şekilde göz yumulmayacaktır. d. Bu çocuklardan öncelikle muhafaza altına alınarak tedaviye sevk edilmesi gereken 12 – 15 yaş grubundaki çocuklar için İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü ve İl Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü görevlileri tarafından hazırlanacak her türlü kayıt, belge ve güncelleştirilmiş sosyal inceleme raporu ile birlikte, Emniyet Müdürlüğünce İstanbul Çocuk Mahkemeleri Cumhuriyet Savcılığına başvurularak çocuğun UMATEM’ de tedaviye tabi tutulabilmesi için hakim kararı alınacaktır.

44. 15 – 18 yaş grubundaki çocuklar Çocuk Mahkemelerinin görev ve yetki alanı dışında kaldığından, bu çocukların madde kullanmış vaziyet de bulundukları ve mekan haline getirdikleri yerin bağlı olduğu Cumhuriyet Başsavcılığı’ na yukarıda açıklanan rapor ve belgelerle birlikte başvurularak alınacak hakim kararı ile UMATEM’ e ( Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesine) sevk edilmeleri sağlanacaktır. e. Uzmanların görüşlerine göre sayıca kalabalık halde muhafaza altına alınmaları, uygulamanın caydırıcılığı, birbirlerini olumsuz etkilemeleri, büyük yaş grubunun küçükler üzerindeki olumsuz liderlik baskısı ve tedavi kurumu ile görevlilere verebilecekleri zararlar dikkate alınarak; bu çocukların azami 3 – 5 kişilik gruplar halinde öncelikle ikna yöntemlerine özen gösterilerek muhafaza altına alınıp derhal Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurulmasına ve yukarıda açıklanan hakim kararının alınmasını takiben tedavi kurumuna sevk edilmesine dikkat edilecektir. Bu suretle İl Emniyet Müdürlüğü, İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü ve İl Sağlık Müdürlüğünün yakın işbirliği ile makul süre içerisinde riskli 98 çocuğun tedavi ve rehabilitasyonları sağlanmaya çalışılacaktır. f. Risk grubunu gösteren kayıtlarda görülmemekle birlikte koruma hizmetlerinin sürdürülmesi sırasında görevlilerce yukarıda açıklanan nitelikte çocukların tespiti halinde bu emirde belirtilen yönteme aynen uyularak haklarında alınacak hakim kararı ile tedavi için sevkleri yapılacaktır.

45. g. Uygulanacak tedavi sonucunda madde bağımlılığını terk eden psikiyatrik yönden rehabilitasyona uyum göstereceği sorumlu doktorlarınca belirlenen çocuklar öncelikle varsa ailelerine yönlendirilecek, kendilerine sahip çıkacak ailelerinin bulunmaması halinde Çocuk ve Gençlik Merkezlerine teslim edilerek burada 2000/1 Güvenlik Kararı’nda öngörülen hizmetlerden yararlanmaları sağlanacaktır. Valiliğimizce İstanbul ilinde öncelikle çocukların yüksek yararı gözetilerek kendi güvenlikleri ve toplumun güvenliği, huzuru açısından alınan, uygulanan tedbirler ailelerine ve topluma kazandırılmaya çalışılan risk altındaki çocuklar için, 2000/1 Sayılı Güvenlik Kararı Uygulama Planı ve Talimatları ile bu konuda yayınlanmış Valiliğimiz emirler’ inde kendilerine görev verilmiş tüm resmi, özel kurum ve kuruluşlar bu emirde ifade edilmiş çocuklar için gerekli her türlü işbirliğini eksiksiz olarak sürdürecekler, görevliler görevlerini hiç bir aksaklığa meydan vermeksizin yerine getireceklerdir. Hiçbir kurum ve kuruluş ile görevlinin sorumluluktan kaçmasına fırsat verilmeyecektir. Bilgileriniz ve gereğini arz ve rica ederim. İmza Muammer GÜLER İstanbul Valisi

46. Sokakta Yaşayan Çocukların Bulunduğu Bölgeler SOKAKTA YAŞANILAN YER

47. SOKAKTA YAŞAYAN ÇOCUKLAR VE AİLELERİNE İLİŞKİN SOSYO-DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER

48. Tablo dikkate alındığında çocukların sokağı tercih etmesinde aile parçalanmasının önemli bir etkisi olduğu görülmektedir.

49. Tabloya göre çocukların ailelerinin %41,3’ü Avrupa yakasında, %27,5’i Anadolu Yakasında, %31,2’si İstanbul dışında oturmaktadır. Avrupa Yakasında: Büyükçekmece, Kanarya, Bağcılar, Sefaköy, Sultançiftliği, Arnavutköy; Anadolu Yakasında: Pendik, Sultanbeyli, Yeni Sahra; İstanbul dışında ise yoğunluk Gebze de olmakla birlikte Türkiye’nin bir çok ilinde ikamet etmektedirler.

50. Tabloda görüldüğü gibi göç edilen bölgelerde ilk üç sırayı %26 ile Doğu Anadolu, %22,3 ile Karadeniz ve %17.1 ile Marmara Bölgeleri almıştır. Marmara bölgesinin büyük bir çoğunluğunu doğum yeri İstanbul olan ve ailesi Gebze’de oturan çocuklar oluşturmaktadır. Tabloda istatistikleri verilmiş olan inceleme, ailesi İstanbul’da ikamet eden 541 çocuğun şahsi dosyaları ve görüşme formları değerlendirilerek yapılmıştır.