DEPOLANMIŞ ÜRÜNLERDE SORUN OLAN ZARARLILAR VE MÜCADELESİ

1. DEPOLANMIŞ ÜRÜNLERDE SORUN OLAN ZARARLILARVE MÜCADELESİ

2. elektrik feneri, aspiratör, fırça , sivri demir çubuk, büyüteç, pens, elek, örnek tüpleri, ortalama 500 gr lık örnektorbasıile çıkılır. Depolanmış tahıl ve ürünlerinde zararlı böceklerle mücadelede başarılı olabilmek için iyi bir depo sürveyi yapmak esastır. Sürvey yapılacak yer toplam depoların %10 unu olmalıdır. Sürveye içerisinde

3. Kelebeklere ürünün üst kısmında, Buğday biti, Prinç biti, ve Ekin Kambur bitine ürünün dip kısmında , nemli yerlerde daha çok rastlanır. Khapra böceğinin ise ürünün üst kısmında biriken gömlek atığı ile varlığı belli olur. Boş depoda khapra böceğinin larvası duvarlardaki yarık ve çatlaklarda barındıklarından bu böcekle ilgili sürveylerde bu gibi yerler özenle aranmalıdır. Sürvey çalışmaları sırasında ;

4. Boş depo incelemesinde duvar delik ve çatlakları ucu sivri demir çubuk ve pens yardımıyla incelenerek gerekli örnekler alınmalıdır. Boş depo sürveyinde ayrıca yerlerdeki ürün atıkları incelenmelidir.

5. Dolu depolarda ürün dökme ise ürünün değişik yer ve derinliklerinden örnekler alınıp bunlar elenmeli elek altına düşen böceklerin bulunup bulunmadığına bakılmalıdır. Böcek bulunmuş ise yoğunluğunu ortalama 500 gr kadar örnek formülleri ile birlikte torbalara konulur.

6. Çuvallı üründe çuvalların dikiş yerleri ve kulakları incelenir. Çuvallı ve dökme ürünün %5 i incelenip paçal yapılarak örnek alınır. .

7. Un fabrikaları gibi yerlerde depolar ve katlar ayrı ayrı incelenerek , buralarda bulunan makinalara, unların aktarıldığı borulara, eleklere bakılır. İncelenen kısımlardan ve döşemelerin köşelerindeki un atıklarından örnek alınır. Ayrıca her durumda bulunak böcek sayısı 1 ve yukarı ise fumigasyon yapılmalıdır

8. Böcekle Bulaşık Tanenin Tespit Yöntemleri : • Bunun için pek çok yöntem geliştirilmiştir.Hiç birisi mükemmel değildir.Bu yöntemlerin hepsi peş peşe yapıldığında veya bir kaç tanesi kombine yapıldığında kesin sonuç alınır. • Görsel Tayin : • Özel büyüteç aletlerle bakılmak sureti ile tayin edilir.Bazı böcekler özellikle Sitophilus oryzae taneyi delmeden önce aleron tabakasında büyük iz bırakır.Ayrıca tanenin rengi biraz koyulaşır, tane yumuşak bir hal alır veya çok az da olsa ipeğimsi bir hal alır.Bunlara bakılarak taneyi içten yiyen böcekler tespit edilebilir.

9. Tahıl taneleri bir zemin üzerinde ezildikten sonra üzerine madeni yağ eklenerek varsa larva, pupa veya erginlerin yağ üzerine çıkması sağlanır. • .Taneler asit fuksin solusyonuyla boyanabilir.Önce taneler ılık suda 2 dakika ıslatılır, sonra asit fuksinde 1-3 dakika tutulur. Daha sonra musluk altında yıkanarak mikroskop altında incelenir.Tane üzerinde oyuk açılarak içine yumurta konulan jelatinli kısım asit fuksinle vişne renginde boyandığı halde tane kabuğunun diğer kısımları boyanmaz. Böylece Sitophilus la bulaşık taneler tespit edilebilir.

10. Sodyum silikat suyla karıştırılır ve taneler içine atılır. Böcekle bulaşık taneler yüzdüğü halde bulaşık olanlar dibe çöker. • Ayrıca tanelerin röntgeni çekilerek bulaşık olup olmadığı anlaşılabilir. • Güveler için cinsel çekici tuzaklar kullanılarak varlıkları anlaşılabilir.

11. Buğday biti Sitophilus granarius L. (Coleoptera: Curculionidae) • Pirinç biti Sitophilus oryzae L. (Coleoptera: Curculionidae) • Mısır Biti • Ekin kambur biti Rhyzopetrha dominica F. (Coleoptera: Bostrychidae) • Khapra böceği Trogoderma granarium Everts ( Coleoptera: Dermestidae • Kırma biti Tribolium confusum Duv. Coleoptera: Tenebrionidae • Un biti  Tribolium cnfusum Herb. (Coleoptera: Tenebrionidae) • Boynuzlu böcek  Gnathocerus cornutus Fabr. (Coleoptera: Tenebrionidae) • Testereli böcek (Oryzaephilus surinamensis L. (Coleoptera: Silvanidae) • Un kurdu  Tenebrio molitor L. (Coleoptera: Tenebrionidae) • Ekin kara böceği Tenebriodes mauritanicus L. (Coleoptera: Ostomatidae) • Küçük kırma biti Leomophloeus ferruginneus Steph.( Coleoptera: Cucujidae) • Pirinç kırma biti Latheticus oryzae Waterh. .( Coleoptera:Tenebrionidae) • Arpa güvesi Sitotraga cerealella Oliv. (Coleoptera:Gelechiidae) • Değirmen güvesiEphestia kuehniella Zell. (Lepidoptera: Pyralidae) • Un güvesi Pyralis farinalis L. (Lepidoptera: Pyralidae) • Kuru meyve güvesi Plodia interpunctella Hübn (Lepidoptera: Pyralidae) • Un akarı Acarus siro L. Acarina: Acaridae

12. Buğday Biti Ergin ve larva 3-5 mm . Ergin dişi tanede bir delik açar, bu deliğe bir yumurta bırakır ve üzerini havada süratle sertleşen bir sıvı ile kapatır.Yumurta, larva ve pupa dönemi tane içinde geçer. Gelişme süresi 26 gündür, yılda 4 –5 döl verir. Kışı ergin veya larva olarak tahıl tanelerinin içinde geçirir

13. Yoğun bulaşmalarda larva içten, erginler dıştan taneyi kemirerek geriye sadece tane kabuğu kalır. Erginler taneleryanında tahıl ürünlerindede beslenebilir.

14. Pirinç Biti Boyu 2.5 mm. Ergin arka kanatlara sahiptir ve uçucudur. Buğday bitinden daha açık renklidir. Ergin dişi yumurtasını tarla veya depoda tane üzerine bırakır. Gelişme süresi 26 gündür, yılda 4-5 döl verir.

15. Larva içten ergin dıştan taneyi yiyerek zararlı olur.

16. Mısır Biti Görünüşü pirinç bitine benzer, hem tarlada hem de depoda zararlıdır. Biyolojisi, konukçusu diğer türlerde olduğu gibidir.

17. Mısır bitinin mısır tanelerinde oluşturduğu zarar

18. Ekin kambur biti Ergin, esmer kırmızı renkli 2.3-3 mm. boyundadır. Baş göğsün altına eğik durduğu için kamburumsu bir görünüşe sahiptir. Pupa dönemi tane içerisinde geçer, ergin olan birey taneyi delerek dışarı çıkar. Gelişme süresi 1 aydır ve yılda 3-4 döl verir.

19. Yumurtadan çıkan larvaların bir kısmı delerek girdikleri hububat tanesi içerisinde gelişir, bir kısmı ise etraftaki hububat döküntüleri ile beslenip geliştikten sonra tane içine girer.Kambur biti zararı görülmektedir.

20. Khapra böceği Ergin kırmızımsı kahverengi ve oval şeklindedir. Erginler 2-3 mm boydadır. Dişiler uçamaz,erginler ise kısmenuçma yeteneğindedir. Yumurtalarını tek tek veya birkaç tanesi bir arada, rast gele bırakırlar.Yumurtalar 0.4 mm dir. Yumurtadan çıkan larva ortamdaki gıdaları yiyerek gelişir. Larva 0,5-5,5 mm dir. Larvanın karnının ucunda kuyruk şeklinde bir tüp demeti bulunmasından dolayı kolayca tanınabilir. Larvalar beslenmeden 4-5 yıl yaşaya bilmektedir. Yılda 4-5 döl verir.

21. Yalnızcadepolarda yaşarlar,tarlada zararı olmaz.Bulaşması ürün nakli ile olmaktadır.Türkiye ve diğer birçok ülkeninkarantinalistesindedir. Çok kuru ortamlarda gıda alabilirler, diğerzararlıların beslenmediği%2nemligıdalarda beslenebilirler. Tahılın tüm çeşitlerinin yanında Süt tozu, Kurutulmuş et ve balık küspesi, bira mayası, kuru meyve, makarna gibi değişik maddelerde zarara neden olurlar

22. Kırma biti Ergin parlak koyu kırmızı renkli, 3,5-4 mm. boyunda yassı şekildedir. Gıda ortamına bırakılan yumurtalar, kabuklarında yapışkan bir madde olması nedeniyle gıda ile örtülüdür. Dişi yaşadığı sürece ortalama 300-400 yumurta bırakır, yılda 3-4 döl verir.

23. Depolanmış tahılların sekonder bir zararlısıdır. Zararlı olduğu yerlerde tüneller açtığı için kolay tanınırlar.Daha çok diğer zararlılardan zedelenmiş tahıllarda beslenirler.

24. Boynuzlu böcek Ergin parlak kırmızımsı esmer renkli, 3-4 mm. boyundadır. Dişi gıda ortamına 100-200 yumurta bırakır, gelişme süresi 6-8 haftadır.

25. Değirmenlerde çok bulunur sekonder zararlıdır.

26. Un kurdu Ergin parlak koyu kahve veya siyah renkte, 14-17 mm. boydadır. Dişi yumurtalarını gıda ortamına bırakır. Yılda 1 döl verir

27. Tahıl kırık ve artıkları, kepek, kurutulmuş meyvelerle beslenirler. Beslenirken taneler veya diğer gıdalarda galeriler açarlar. Nemli tahıllarda bol miktarda larva ve ergine rastlanır.

28. Ekin kara böceği Ergin parlak esmer renkli 10-11 mm. boyundadır.Çoğalma gücü yüksek bir türdür.Dişi yumurtalarını deponun çatlak ve oyuk kısımlarına bırakmaktadır. Yılda 1 döl verir ve ergin bir yıl kadar yaşar.

29. Ergin ve larvalar un, undan yapılmış gıdalar, tahıl ve tahıl ürünleri ile beslenirler.Fabrikalarda elevatör kayışları ve kumaştan yapılmış kısımlarda, tahta aksamlarda önemli zararlara neden olurlar. Larvalar özellikle tanenin embriyo kısmını yiyerek çimlenme gücünü yok ederler. Bir larvanın 10 bin tohumun çimlenme gücünü yok edebildiği tespit edilmiştir.

30. Küçük kırma biti Erginler kırmızımsı kahverenkli, 1,5 mm. kadardır. Erginler yumurtalarını gıda içine bırakır.

31. Bu böceğin larvaları sağlam tahıl tohumlarında beslenmezler. Genellikle tahıl atıkları ve tahıl ürünleri ile beslenirler.

32. Arpa güvesi Ergin sarımsı veya sarımsı esmer renkli, 5-7 mm boyundadır. Yumurtadan yeni çıkmış larva sarı veya pembe;olgunlarva beyaz veya pembemsi beyaz renkte 6-7 mm. dir. Bir dişi 400 kadar yumurta bırakabilir. Yılda 3-4 döl verir

33. Arpa güvesi ürüne daha tarlada iken bulaşır. Mayıs ayında ambarları terk eden güveler çiftleşir ve yumurtalarını olgunlaşmakta olan hububat başaklarına bırakırlar. Çıkan larva tane içine girerek beslenmeye başlar. Larva pupa olmadan önce ergin için birde çıkış deliği açar. Ürün genellikle tarladan bulaşık gelir.

34. Değirmen güvesi Ergin güve dumanlı gri renkte ve 10-14 mm.boyundadır. Yumurta beyaz ve ovaldir. Larva krem renkli ve kıllarla kaplıdır. Olgun larva 12-19 mm boyundadır, pupa kahverengi, 9 mm boyundadır. Dişiler yumurtalarını gıda ortamına bırakır.

35. Çıkan larvalar hububat ve mamülleri, diğer kuru gıdalarla beslenirler. Ördükleri ağ ile unda topaklanmalara, fabrikalarda elevatörlerin tıkanmasınaneden olurlar. Gıda maddelerini yediği gibi kirletir, kızışma sonucu bozulma ve kokuşma olur.

36. Akarlar mikroskobik büyüklükte olmaları ve çıplak gözle görülememeleri nedeniyle, depolanmış ürünlerdeki zararları genellikle gözden kaçmaktadır. Önemli türleri Acarus siro L., A.farriss (Oud.), Gohieria fusca (Oud.) ve Lepidoglyphus destructor (Sch.)

37. Tahıl, baklagil, ve bunların ürünleri ve döküntülerinde, peynir, kuru yemişle, bitki tohumlarında zararlı olmaktadır. Carpoglyphus lactis(L.) ise kurutulmuş meyvelerin önemli zararlılarındandır. Akarlar tahıl tanelerinin kabukları hariç her tarafını yerler. Unda beslenerek gri bir renk almasına, acı bir tat ve nane kokusuna benzer bir kokunun oluşmasına neden olur. Akarla bulaşık peynir gözeneklerinde , akarların gömlekleri, pislikleri ve ölülerinden oluşan pembe renkte tozlar görünür. Kurutulmuş meyvelerde beslenerek mikroorganizma faaliyetine uygun bir ortam meydana getirirler. Akarlarla mücadele Öncelikle, gıda maddelerinin depolandığı yerin sıcaklık ve nem oranının akarların gelişme ve çoğalmasına uygun olmamalıdır.Tahıllarda nem oranı %12 nin altında olmalı, sıcaklık düşük olmalıdır. Bu nemin altında, akarlar tahıllarda beslenemezler

38. KURU MEYVE ZARARLILARI İncir kurdu [Ephestia cautella Walk. ( Lepidoptera:Pyralidae)] Kuru meyve güvesi [Plodia interpunctella Hbn.(Lepidoptera:Pyralidae)] Kuru üzüm güvesi [Ephesta figuliella Greg. ( Lepidoptera: Pyralidae)] İç fındık güvesi [Paralipsa gularis Zell.( Lepidoptera: Galleriidae)] Ekşilik böcekleri [Carpophilus spp.( Coleoptera: Nitidulidae)] Testereli böcek [Oryzaephilus surinamensis L.( Coleoptera: Silvanidae] Kuru meyve akarı [Carpoglypus lactis L.Acarina: Carpoglyphidae]

39. Ephestia (Cadra) cautella (İNCİR KURDU) • ERGİN • ~10 mm boyunda; • Kanat açıklığı ~ 20 mm. • Dumanlı gri renkli; • Ön kanatlar üzerinde zikzak şeklinde 2 adet bant var;

40. LARVA • Dorsal kısım pembe, • Vücut seyrek kıllı, • Kıl dipleri kahverenkli pigment halkalı, • Olgun larva 10 mm...

41. Yumurta-ergin toplam gelişme süresi : • Normal koşullarda 1-1.5 ayda tamamlanır

42. Testereli böcek İnce uzun ve yassı şekilli, kırmızıdan koyu kahveye kadar değişen renkte bir böcektir. Boyu 2.5-3 mm dir. Pronotum’un her iki yanında 6 şar adet testere dişi şeklinde çıkıntı vardır. Yumurta beyaz ince uzundur. Larva silindirik şekilde beyaz 3mm dir. Pupada krem renkli 3.5-5 mm dir. Erginler 8-10 ay yaşar.

43. Dişiler yumurtalarını gıdaların üzerine bırakır. Sağlam tohumlarla beslenmezler, gıda döküntüleri ile beslenirler. Tahılların sekonder zararlılarındandır.

44. Kuru meyve güvesi Erginin ön kanatlarının bir bölümü sarı, bir bölümü kırmızı ve koyu lekelidir, boyu 9 mm.dir. Larva kirli beyazdan pembemsi kreme kadar değişen renklere sahiptir. Boyu 10-12 mm dir. Kışı kokon içerisinde larva halinde geçirir. Larvalar 5 gömlek değiştirdikten sonra kokon örerek pupa olur. Gelişme süresi 37-52 gündür.

45. Larvalar kurutulmuş meyvelerde ve tahıl, un ve bunlardan yapılmış gıda maddelerinde zarar yapar. Gıda parçacıklarını ağ örerek birbirine tutturur ve ürünü kirletir.

46. Ekşilik böcekleri Erginler 3-3.5 mm boyundadır. Antenlerin ucu topuzlu, Kanatlar üzerinde sarımsı gri renkli bantlar ve noktalar bulunur. Erginler iyi uçarlar ve bu özellikleri ile depolardan bahçelere uçarak olgun meyvelere yumurtalarını bırakırlar. Larva meyve içinde 4-5 haftada gelişir. Kışlama dönemi doğada ve depoda meyve içinde geçer. Yılda 5 döl verir.

47. Türkiye de kuru incirin önemli bir zararlısıdır. Ürünü yiyerek, canlı ve ölü artıkları bırakarak zarara uğratır. Beslenmeleri sırasında pislik bırakır.Çürüklük yapan fungus ve bakterileri ürüne bulaştırarak ekşilik ve küflenmelere neden olurlar.

48. MISIR AMBAR ZARARLILARI Arpa güvesi[Sitotraga cerealella Oliv. (Lepidoptera: Gelechiidae)] Pirinç biti [Sitophilus oryzae L.(Coleoptera:Curculionidae)] Mısır biti [Sitophilus zeameis Metsch. (Coleoptera:Curculionidae)]

49. PATATES ZARARLILARI Patates güvesi (Phthorimae operculella Z.)

50. Patates güvesi Vücut ince uzun 9-10 mm kadardır. Larva 10-12 mm kadardır. Zararlı kışı ambar ve ya tarlada kışlamış patatesler üzerinde yumurta ve larva halinde geçirir. İlkbaharda görülen erginler çiftleşerek solanacae familyası bitkilerine yumurtalarını bırakırlar. Ayrıca toprak yüzeyine yakın yumru gözlerinin yakınına, hasat edilmiş yumru yığınlarına yumurta bırakabilirler.