Zaal 3 Tijdstip 11.00

1. Elly de Bruijn Beroepsonderwijs maken: van dossier naar leren & begeleiden Zaal 3 Tijdstip 11.00

2. Warming up • “De docent in het beroepsonderwijs opent de deuren naar de kennis, zienswijzen, vaardigheid, opvattingen en houdingen die horen bij de toekomstige beroepspraktijk van de deelnemer en draagt zorg voor de verwerving van een startpositie daarbinnen. Dat vraagt van docenten om de kleur en geur van een sector of functiedomein te verweven in het eigen zijn, denken en doen.” “Deelnemers kiezen het beroep dat hen past. Dat passen is een combinatie van de aard van het werk, de cultuur en de mensen. Een beroepsopleiding past ook in die zin bij een sector of domein en de docent is daar een belangrijke drager van. De match tussen aard van de beroepspraktijk, kenmerken van de deelnemers en die van de docenten is een krachtige motor tot leren.”

3. De opdracht • Van het ‘wat’ op papier naar het ‘hoe’ om te leren en worden tot het ‘wat’ in ‘vlees en bloed’ • Het kwalificatiedossier leerbaar maken • Curriculumvraagstuk en begeleidingsvraagstuk • Veel vertaalslagen en hard werken • Aantal principes en vraagstukken met u langslopen die daarbij aan de orde zijn

4. Vormgeven vanuit logica’s • Beroepslogische principes: logica in inhoud, samenhang en opeenvolging van taken in beroepspraktijk/cyclus & sociale aspecten. • Leerpsychologische principes voor ordening van inhouden en opdrachten. • Didactische principes: vakdidactiek, keuze werkvormen en hulpmiddelen en inhouden. • Pedagogische principes: wijze van benadering, betekenisgeving, motivatie bij opbouw inhouden, opdrachten en werkvormen.

5. Ontwerpmodel voor beroepsgerichte leeromgeving, Zitter Ilya Zitter & Aimée Hoeve (2012). Hybride leeromgevingen. Het verweven van leer- en werkprocessen. Utrecht: Ecbo

6. Ruggengraatmodel, Aalsma Erica Aalsma (2011). De omgekeerde leerweg. Een nieuw perspectief voor het beroepsonderwijs. Delft: Eburon

7. De deur open of dicht? • Beroepsopleiding = leren en begeleiden van dat leren op school én op de werkplek als primaire leercontexten gericht op het ontwikkelen van een basis voor beroepsmatig handelen in termen van kennis, vaardigheden en houdingen. • Centraal vraagstuk: hoe de verbinding tussen de verschillende contexten vormgeven zodanig dat de studenten optimaal ondersteund worden het geleerde in die contexten te integreren. • School en werkplek hebben een eigen dynamiek. In plaats van gelijk trekken, afstemmen → verschillen productief maken voor leren

8. Kennisontwikkeling • Kennis in het perspectief van het beroep • Schoolboeken, werkproceskennis, expertkennis, ervaringen, zienswijzen op de werkplek, waarden en normen van een beroep • Persoonlijke professionele theorie is de basis van het handelen (om te richten en om te begrijpen) • Via een wederkerig proces van “ingroeien” en “persoonlijke betekenis geven” • Via een wederkerig proces van “specifieke situaties en ervaringen abstraheren en vertalen naar theoretische modellen/begrippen en “theoretische modellen/begrippen toepassen en specificeren in concrete taken

9. Leren op en over grenzen • Beginnende lerenden hebben vaak behoefte aan theorie omdat ze op de werkplek overspoeld raken door informatie. • Sommige kennis, vaardigheden of houdingen kunnen beter op de werkplek worden geleerd en andere beter in een meer formele onderwijssetting. • Leren op de werkplek moet niet alleen praktisch van aard zijn maar moet ook gericht zijn op begrijpen. • Nieuwe kennis en handelingsschema’s ontwikkelen vraagt andere processen dan eenvoudig toevoegen van nieuwe informatie zonder dat bestaande kennis en handelingen van aard veranderen. Reflectie (in en op actie) is daarbij noodzakelijk.

10. Kernopgaven docent mbo • Ontwikkeling van een beroepsgerichte kennisbasis • Ondersteunen bij het integreren van kennis, vaardigheden en attitudes tot uiting komend in beroepsmatig handelen op de werkplek • Concreet vormgeven aan leerarrangementen gericht op leren aan/van de beroepspraktijk • Deelnemers leren reflecteren gericht op het opbouwen van zelfregulatievaardigheden voor verder leren in opleiding of beroep • Leveren van maatwerk op deelnemersniveau van inhoud en begeleidingsvorm

11. Onderwijs maken doe je samen • Vier opleiders ‘maken’ een beroepsopleiding: • Algemene vakken, rekenen en taal • Vaktheorie/vakleer/onderliggende disciplines • Praktijkvakken, vaardighedentraining • Leren op de werkplek • Opleiden als individu en als team • Ingekleurd vanuit het beroep, de branche

12. Knelpunten • Verbinding (school) vak en beroep (‘samensmelting’ schoolvak, pedagogisch-didactische kennis en vaardigheden en het beroep) • Reflecteren als betekenisgeving ondersteunen (niet alleen in het kader van persoonlijk welbevinden maar juist in het vinden van ankerpunten en integratie gericht op persoonlijke beroepsmatige kennis en handelen) • Flexibel en gevarieerd handelingsrepertoire (curriculumkaders geven minder houvast) • Diagnosticeren en begeleiden in de zone van naaste ontwikkeling (evenwicht vinden tussen sturen en loslaten, tussen uitdagen en stutten)

13. Om verder te lezen, kijken Bakker, A. (2012). Integreren van schoolkennis bij beroep. http://www.leraar24.nl/video/3499 Bruijn, E. de (2006). Adaptief beroepsonderwijs. Leren en opleiden in transitie. Oratie. Utrecht/’s-Hertogenbosch: Universiteit Utrecht/ CINOP Expertisecentrum.http://www.ecbo.nl/downloads/publicaties/A00352.pdf Bruijn, E. de (2009). De docent beroepsonderwijs: jongleren op het grensvlak van twee werelden In Hogeschool Utrecht (2009). De identiteit van de HBO-professional (pp. 18-24). Utrecht: Hogeschool Utrecht. http://www.educatie.onderzoek.hu.nl/Data/Lectoraten/~/media/KENNISCENTRA/Documents/FE/Lectoraat%20beroepsonderwijs/Jongleren%20op%20het%20grensvlak%20van%20twee%20werelden.ashx Bruijn, E. de (2013). Docent zijn in het middelbaar beroepsonderwijs. TH&MA Tijdschrift voor Hoger Onderwijs & Management, 20(2), 53-58. Bruijn, E. de, Leeman, Y., & Overmaat, M. (2006). Authentiek en zelfgestuurd leren in het mbo. Pedagogiek, 26(1), 45-64. Video voor ROC Midden Nederland: http://www.educatie.onderzoek.hu.nl/Data/News/Elly-de-Bruijn-verzorgde-keynote-voor-ROC-Midden-Nederland.aspx Glaudé, M., van den Berg, J., Verbeek, F., & de Bruijn, E. de (2011). Pedagogisch-didactischhandelen van docenten in het middelbaarberoepsonderwijs. Literatuurstudie. Utrecht/’s-Hertogenbosch: ExpertisecentrumBeroepsonderwijs. Schaap, H. (2010). Samenwerkend leren aan beroepsdilemma’s. http://www.leraar24.nl/video/2108 zie ook: www.ecbo.nl/publicaties http://www.educatie.onderzoek.hu.nl/Data/Lectoraten/Beroepsonderwijs.aspx

14. Powerpoint ontvangen? Mail naar: elly.debruijn@hu.nl