KANSERLİ HASTADA AĞRIYA YAKLAŞIM

1. KANSERLİ HASTADA AĞRIYA YAKLAŞIM Dr. Fuat DEMİRELLİ Sağlık Slaytları İndir http://hastaneciyiz.blogspot.com

2. Kanserli hastalarda ağrı gerçekten önemli bir sorun mu? • Kanserli hastaların • % 20-50’sinde ilk başvuruda, • % 30-40’ında tedavi sırasında, • %75-90’ında terminal dönemde AĞRI vardır

3. Hastanın “kanseri kadar” ağrısı da yeterli ilgiyi görüyor mu? • ASLINDA HAYIR • Kanserli olguların %90’ında basit yöntemlerle ağrı giderilebilir • Ancak hastaların çoğunluğu yetersiz tedavi edilmektedir

4. Yetersiz ağrı tedavisi hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir Ağrı ve eşlik edebilecek diğer semptomların kontrol edilememesi veya ÖNEMSENMEMESİ • Hastaların günlük aktivitesini bozmakta • Duygusal yaşamı, motivasyonu, aile ve yakınları ile etkileşimini olumsuz etkilemektedir.

5. Hasta ve yakınları için AĞRI: ÖLÜMÜN kendisinden bile daha büyük bir korku kaynağıdır.

6. Kanser Ağrısı -Ölüm Korkusu Izdırap Korku Çaresizlik Anksiyete İrritabilite ÖLÜM Öfke Başkalarına bağımlı olma Umutsuzluk Kişisel özgürlüklerin kaybı Depresyon

7. Ağrı tedavisindeki eksiklikler • Hastayla ilgili sorunlar • Doktorla ilişkili problemler • Sistem sorunları

8. Hastayla ilişkili ağrı tedavisinde yetersizlikler • Tedavi olanaklarının bilinmemesi • Kanserde ağrı olmasının doğal sayılması

9. Doktorla ilişkili sorunlar • Bilgi eksikliği • Dozların az verilmesi • Tolerans ve bağımlılık korkusu • İlacın tam anlaşılamaması

10. Opioid Tedavisi İle İlgili Sorunlar Ve Yanlış Algılamalar Doktor reçete etmez Bağımlı olma korkusu OPIOFOBİ Yetersiz tedavi Aile bireyleri hastayı uyarır Eczacılar hastayı uyarır

11. Hekim Opiofobisi • Morfin ölmek üzere olan hastalara verilir • Ölümü çabuklaştırır • Etkisizdir • Solunum depresyonuna yol açar • İstenmeyen yan etkileri çoktur • Tolerans, fiziksel bağımlılık, psikolojik bağımlılık yapar

12. Sistem ile ilişkili problemler • İlaçların ulaşılabilirliği • İlaç yönetmelikleri • Araştırma desteği • Kanuni düzenlemelerdeki eksiklikler

13. a Lokal Ağrı AĞRI ÖZELLİKLERİ Altta yatan hastalık Somatik Akut Yaygın Viseral Kronik Sempatik

14. Kanserde Ağrı Nedenleri • Tümöre bağlı nedenler 70% • Tedaviye bağlı nedenler 20% • Diğer 10%

15. Kanserde ağrı sendromları • Kemik ağrısı • Başağrısı ve fasiyal ağrı sendromları • Sinir sistemi lezyonlarına bağlı ağrı sendromları • Viseral ağrı sendromları • Pelvik ve perineal ağrı

16. Kemik ağrısı • Kafa tabanı ağrı sendromları • Vertebral sendromlar • Epidural spinal kord kompresyon riski!!!! • Difüz kemik ağrısı • Multipl metastaz • Kemik iliği infiltrasyonu • Fokal kemik ağrısı • Uzun kemikler • Kotlar • Pelvis kemikleri

17. Kanserli hastada yeni ortaya çıkan baş ağrısı • Beyin metastazı • Kranyum metastazı • Leptomeningeal metastaz • Vasküler lezyonlar • Serebral hemoraji • Serebral infarkt • Subdural hematom • Tümöre bağlı subdural efüzyon

18. Kanserli olgularda yüz ağrısı • Fasiyal nevralji • Baş-boyun tümörleri • Kafa tabanı metastazları • Leptomeningeal tutulum • Baş-boyun tm’lerinde görülen mukoza-cilt infiltrasyonları • Maksilla ve mandibulaya ait kemik lezyonları • Sinüs infeksiyonları • Akciğer tümörlerinde yüzde görülen yansıyan ağrı

19. Viseral-retroperitoneal ağrı sendromları SendromAğrı özelliği • Ösefageal-mediastinal ağrı Retrosternal-epigastrik • Diyafragma infiltrasyonu Omuz ağrısı • Pankreas-üst abdomen tm epigastrik ağrı Sırta yayılan • Adrenal mtz/retroperitoneal LAP Öne boşluklara vuran ağrı, bel ağrısı • KC kapsül gerilme ağrısı sağ üst kadran, sağ omuz-boyun ağrısı • Difüz abdominal ağrı Kramp tarzında • Splenomegaliye bağlı sol üst kadran ağrısı • Mesane irritasyonuna bağlı suprapubik ağrı Spazm ve tenezm • Perineal ağrı

20. Tedaviye veya girişimlere bağlı akut ve subakut ağrı sendromları I • Interkostal plevral kateter tatbiki • Kimyasal plöredesis • Biliyer stent • Perkütan nefrostomi • Ösofagusa stent tatbiki ve dilatasyon • Özel kemoterapi uygulamaları • Kemoembolizasyon • İntraperitoneal kemoterapi • İntratekal metotreksat

21. Tedaviye veya girişimlere bağlı akut ve subakut ağrı sendromları II • Sistemik kemoterapi • Mukozit • Nörotoksik ajanlara bağlı çene, bacak ve karın ağrısı • G-CSF’e bağlı yaygın kemik ağrısı • Hormonal tedavi • Prostat kanserinde LHRH’a bağlı alevlenme • Radyoterapi • Oral mukozit, özofajit, rektit, sistit • Brakyal pleksopati

22. Kanser tedavisiyle ilişkili kronik ağrı sendromları I • Postoperatif insizyon ağrıları • Postoperatif nöropatik sendrom • Post-mastektomi • Post-torakotomi • Rektal amputasyon sonrası • Ekstremite amputasyonu sonrası

23. Kanser tedavisiyle ilişkili kronik ağrı sendromları I • Radyoterapi sonrası görülen kronik sendromlar • Enterit, sistit • Dermatit ve kas fibrozu • Osteoradyonekroz • Brakyal ve lumbosakral pleksusun radyasyon fibrozu • Radyasyon miyelopatisi • Kemoterapi sonrası kronik sendromlar • Aseptik kemik nekrozu • Difüz polinöropati

24. Sinir sistemi infiltrasyonuna bağlı ağrı • Mononöropati • Interkostal (göğüs duvarı infiltrasyonu) • Femoral • Obturator • N. ischiaticus • Radikülopati • Ağrılı polinöropati • Pleksopati • Brakyal • Lumbosakral • Servikal • Kranyal sinir tutulumu • Epidural spinal kord kompresyonu • Tümörle ilişkili baş ağrısı • Kafa tabanı dışındaki kranyum kemiğindeki lezyonlar • Intrakranyal tümöre bağlı baş ağrısı

25. Kansere Bağlı Özel Send. ( < % 10 ) • Paraneoplastik sendromlar • Yatak yaraları, kabızlık, rektal spazm, mesane spazmı • Postherpetik nevralji

26. Aile hekimi pratisyen İç hastalıkları Nöroşirürji uzm. ortopedist psikiyatrist jinekolog Anestezi uzm. Kronik kanser ağrısı sadece onkoloji uzmanının sorunu mu? multidisipliner ONKOLOG

27. Ağrı Tedavisinde Kötü Prognostik Faktörler • Nöropatik Ağrı • “Arada” ağrı (breakthrough pain) • Psikososyal stress • Hızlı tolerans gelişimi • Alkol/ilaç bağımlılık hikayesi

28. KANSERLİ OLGULARIN VE AYNI ZAMANDA BU İŞLE UĞRAŞAN HEKİMLERİN AĞRIYA BAKIŞ AÇISI KLİNİĞİMİZDE HALEN DEVAM EDEN ÇALIŞMANIN ÖN SONUÇLARI

29. ÇALIŞMANIN DİZAYNI • Polikliniğe başvuran kanserli tüm olgulara 24 sorudan oluşan anket formları verildi • Anket formlarının hastalar tarafından doldurulmasına özen gösterildi • AMAÇ: • Ağrının ve farklı ağrı tedavilerinin kanser hastaları tarafından ne şekilde algılandığı • “Hastaların bakış açısı” ile kanserli hastayla uğraşan doktorların ağrıya verdiği önemin saptanması

30. Ön sonuçlar: n=368Kanser tanısıyla izlenen hastalarda ağrı oranı

31. KANSERLİ OLGULARIN EĞİTİM DURUMU

32. Ağrısı olan olguların analjezik kullanım oranları Analjezik Kullanmayan %37 Analjezik Kullanan %63

33. Analjezik kullanmayanların başlamama nedenleri

34. Kanser hastalarını izleyen hekimlerin ağrıya verdikleri önem eşit düzeyde mi?

35. Doktorlar analjezik kullanımı esnasında hastayı yeterli düzeyde bilgilendiriyor mu?

36. Kanserli hastaların ağrı tedavisinde ilk kullanılan analjezik

37. Kanserli olgular analjezikleri düzenli olarak kullanıyor mu?

38. Kanserli hastalara analjezik öneren doktorların önerileri hangi doğrultuda?

39. Narkotik analjezik kullanımında tedirginlik duyan hasta oranı

40. Narkotik analjezik kullanımındaki tereddüt nedenleri

42. AĞRIYI GİDERMEK İLAHİ BİR SANATTIR HİPPOCRATES

43. VE HIPPOCRATES SONRASI 21. YÜZYILDA Dr DECLAN WALSH Sağlık Slaytları İndir http://hastaneciyiz.blogspot.com