Obstipatie bij kinderen Bas Zegers, kinderarts Natascha Kok, incontinentieverpleegkundige

1. Obstipatie bij kinderen Bas Zegers, kinderarts Natascha Kok, incontinentieverpleegkundige

2. Obstipatie bij kinderen In 30 minuten: • Wat is obstipatie en encopresis? • Hoe herken je obstipatie? • Wat doe je aan obstipatie? • Wat is de rol van de jeugdarts en PIPO-poli ?

3. Wat is obstipatie ? Per definitie (Roma III) een symptoom: • > 3 maanden • Minimaal 2 van onderstaande: • minder dan 3 keer per week ontlasting • > 1 keer per week encopresis • 1 maal per 7-30 dagen zeer forse defecatie • bij LO/ scybala abdominaal of rectaal

4. Eén lange buis Vergelijking “snelweg” normaal verkeer niet te druk 100-120 km goed wegdek Normale stoelgang

5. Ophouden van ontlasting geen tijd of zin angst / pijn zelden (3-5%) organisch Verstopping: “ongeluk” Verwijding darm Verlies peristaltische beweging Obstipatie

6. Ophouden van ontlasting geen tijd of zin angst / pijn zéér zelden organisch Verstopping: “ongeluk” Verwijding darm Verlies peristaltische beweging “Filevorming, toeterende auto’s” Obstipatie

7. Ophouden van ontlasting geen tijd of zin angst / pijn zéér zelden organisch Verstopping: “ongeluk” Verwijding darm Verlies peristaltische beweging “Filevorming, toeterende auto’s” Overloop: “vluchtstrook-rijders” Obstipatie

8. Herkenning van obstipatie Anamnese ! • Frequentie per week (dagboek) • Consistentie (Bristol) • Buikpijn of pijn bij ontlasting • Gevoel van aandrang • Bloedverlies bij ontlasting • Vegen of ontlasting in ondergoed • Drinken, mictie

10. Herkenning van obstipatie Anamnese ! • Frequentie per week (dagboek) • Consistentie (Bristol) • Buikpijn of pijn bij ontlasting • Gevoel van aandrang • Bloedverlies bij ontlasting • Vegen of ontlasting in ondergoed • Drinken, mictie EBM: anamnese minder betrouwbaar dan dagboek

11. Herkenning van obstipatie Anamnese / dagboek Lichamelijk onderzoek • Peristaltiek • Scybyla • (Rectaal toucher) Echografie (X-BOZ)

12. Echografie van het rectum

13. Behandeling van obstipatie Uitleg en educatie !

14. Behandeling van obstipatie Uitleg en educatie ! Levenswijze aanpassen

15. Behandeling van obstipatie Uitleg en educatie ! Levenswijze aanpassen • veel vezels (brood, fruit, groenten) (EBM+)

16. Pediatrics 2006;118:e641-8 Pediatrics 2004;113:259-64 Eindpunt: >2 defaecaties p/w, <2 vieze broeken/3 wkn, geen buikpijn

17. Behandeling van obstipatie Uitleg en educatie ! Levenswijze aanpassen • veel vezels (brood, fruit, groenten) (EBM+) • veel vocht (drinken, fruit, soep) • veel bewegen • 1-2 daags toiletbezoek 5 minuten • biofeedback via bekkenbodemtherapie?

18. Biofeedback en toilettraining “Behavioral and cognitive interventions with or without other treatments for the management of fecal incontinence in children” Cochrane review 2006 • NNT 10

19. Behandeling van obstipatie Uitleg en educatie ! Levenswijze aanpassen Medicamenteuze behandeling

20. Behandeling van obstipatie Uitleg en educatie ! Levenswijze aanpassen Medicamenteuze behandeling 3 fasen • Leegmaken • Leeghouden • Afbouwen medicatie

21. 1. Leegmaken Oraal net zo goed als rectaal (EBM) • eerste keuze: hooggedoseerde macrogolen (Movicolon, Forlax) • evt contact-laxantia (Dulcodruppels)

22. 2. Leeghouden Onderhoudsmedicatie • Macrogolen / vezels (Movicolon / Forlax) • Osmotisch werkend • lactulose (1 dd hoog) • Contactlaxantia • bisacodyl • Glijmiddel • paraffine

23. Bulk agents • macrogolen • Osmotische medicatie: • MgO, lactulose • Contactlaxantia: • senna, bisacodyl • Effect macrogol en lactulose op lange termijn vergelijkbaar • Macrogol minder buikpijn dan lactulose

24. Re-impactie: PEG: 0 en Lactulose: 7 (P 0,011)

25. Waarom leeghouden ? • Langdurige dilatatie rectum • peristaltische beweging darm verminderd • minder gevoel van aandrang • minder spontane passage • Herstel is een proces van maanden

26. .

27. 3. Afbouw medicatie • Streven naar minimaal éénmaal daags normaal gevormde ontlasting • Langzaam afbouwen onderhoudsmedicatie • Uitleg aan ouders dat langdurig gebruik geen “luie darmen” geeft, maar juist noodzakelijk is • Bij terugval: direct weer hoog doseren

28. Encopresis • Verlies van ontlasting • Al dan niet met obstipatie • Behandeling obstipatie geeft verbetering encopresis • Encopresis zonder obstipatie: gedragsprobleem • Aanpak via obstipatieverpleegkundige of psycholoog / orthopedagoog

29. Samenvattend scenario • Kind van 4 jaar met buikpijn • Defaecatie frequentie < 3x per week • Vaak zijn het keutels • Geen laxantia

31. Take home message • Obstipatie komt én gaat langzaam • Uitleg is belangrijkste pijler van behandeling • Levenswijzen én medicatie noodzakelijk • Behandeling langdurig en intensief

32. PIPO-poli Máxima Medisch Centrum Veldhoven

33. PIPO-poli Specifieke poli incontinentie en obstipatie • Incontinentie, enuresis • Recidiverende UWIs • Obstipatie • Anatomische / functionele afwijkingen Uitgangspunten: • Multidisciplinair • Adequate ondersteuning • Snelle diagnostiek en bepaling behandelplan

34. Multidisciplinair • Kinderarts • anamnese / lichamelijk onderzoek • beoordeling flowmetrie, echografie • opstellen behandelplan en medicatie • Incontinentieverpleegkundige • opleiding obstipatie AMC • opleiding incontinentie WKZ • medebepaling behandelplan • begeleiding onderhoudstraject

35. Multidisciplinair Zo nodig: • Uroloog • Medisch psycholoog • Bekkenbodemtherapeut • Kinderneuroloog

36. Adequate ondersteuning • Vragenlijsten (tevoren toegestuurd) • anamneselijst • mictielijst 48 uur • enuresislijst 1 maand • poepdagboek • Flowmetrie (aparte toiletruimte) • blaascapaciteit, flowcurve • Echografie • residubepaling, evidente afwijkingen • rectumdiameter • Laboratorium • urinesediment

37. Snelle diagnostiek en bepaling behandelplan • Volledig ochtendprogramma op dag 0 Kinderarts + inco-verpleegkundige • Anamnese / lichamelijk onderzoek • Flowmetrie • Echo / residubepaling • Diagnose- / behandelgesprek • Informatiemateriaal • Vervolgafspraak korte termijn (CP / TP) • Incontinentieverpleegkundige • Eventueel groepstraining (poepgroep / plasklas)

38. Evaluatie na 4 jaar • Eerste goede uitleg aan ouders èn patiënt is voorwaarde voor compliantie en consistentie • Een goede incontinentieverpleegkundige is zijn / haar gewicht in goud waard • Tevredenheidsonderzoek: goede scores