KAN TRANSF ZYONU ve TALASEMI

1. KAN TRANSF�ZYONU ve TALASEMI Naciye Saygi

2. Kan; her biri ayri fonksiyona sahip son derece spesifik yapilardan olusmus bir b�t�n, canli bir dokudur. Kan transf�zyonu; aslinda bir doku, bir organ transplantasyonudur. �ogu kez hayat kurtarici iken bazen gereksiz yere uygulanarak �ld�r�c� bir nitelikte kazanabilir

3. Transf�zyonun Tarih�esi Bilinen ilk kan transf�zyonu 300 yil kadar �nce Jean Baptiste Denis ve Emmeres tarafindan koyundan insana yapildi.1900 yilinda Landstainer ve arkadaslari kan grubu kavramini getirdiler.Ayni arastiricilar sonraki yillarda ABO gruplarini, 1939 yilinda da Rh fakt�r�n� ortaya �ikardilar. 2.D�nya savasinin da etkisiyle kan transf�zyonu bir tedavi y�ntemi haline geldi.

4. 20. y�zyilin basindan itibaren kan gruplarinin taninmasi, antikoag�lasyon sorununun ��z�lmesi, steril tekniklerin gelistirilmesi ve ekipman sorununun teknik olanaklarla ��z�lmesi sonucunda �transf�zyon tibbi� diye adlandirilan yeni bir bilim dali dogmustur.

5. Modern anlamda transf�zyon tibbi; tam kan yerine kanin sadece hastaya gerekli komponentlerinin belirlenip uygulanmasi prensibi �zerinden hareket eder. G�n�m�z tibbinda kan, parenteral bir sol�syon olarak kullanilmaktan �ikmis; her par�asi ise yarayan bir ila� gibi d�s�n�lmeye baslanmistir. Sonu� olarak bir �nite kan, komponentlerine ayrildiginda birka� degisik hastanin hayatini kurtarabilmekte, tek komponente ihtiyaci olan hastaya gereksiz y�kleme yapilmamaktadir.

6. Kan Transf�zyonunda Ama� Kan vol�m a�igini kapatmak Doku oksijenlenmesini saglamak Hemostaz bozuklugunu gidermek Imm�n eksikligi d�zeltmek Arastirmacilar t�m transf�zyonlarin %1 kadarinin hayat kurtarici oldugunu ortaya �ikarmistir. Transf�zyon karari verirken,saglanacak yarar ve doguracagi sorunlar iyice degerlendirilmeli!!!

7. Kan Transf�zyon Endikasyonlari Transf�zyon kararinda esas belirleyici hastanin semptomlaridir. Aneminin olusma hizi,nedeni-atta yatan durum Baska bir y�ntemle tedavi edilebilirligi, Hastanin yasi,kardiyovask�ler-pulmoner hastaligi olup olmamasi, Anemiyi tolere edip etmedigi-semptomlari

8. Kan Bilesenleri Kan merkezlerinde ( kan bankalari) bulunan,kani olusturan terop�tik maddelerdir: Tam kan Eritrosit konsantresi Trombosit konsantresi Plazma - Taze donmus plazma - Normal plazma - Kriyopresipitat

9. Kan �r�nleri Plazmadan elde edilen protein konsantreleridir, re�ete ile eczanelerde satilir, ila� kurallarina baglidir. FVIII, FIX, Fibrinojen, PCC ATIII, PC Imm�nglobulunler : - IVIG - Hiperimm�n globulinler: anti-tetanoz, anti Rh,anti CMV vb. - Albumin

10. Tam Kan Don�rden alindiktan sonra islem g�rmeksizin kullanilan kandir. Ortalama hacmi 450mL(�%10)�dir. Tam kanin i�erigi baslica eritrosit, trombosit, plazma ve pihtilasma fakt�rlerinden meydana gelmektedir. Bir �nite tam kanda yaklasik 200 mL eritrosit, 250 mL plazma ve 63 mL antikoag�lan (CPD/CPDA) bulunmaktadir Tam kan ve eritrosit suspansiyonu 2-6 �C arasinda saklanmalidir. Saklanabilme s�resi=35-42 g�n

11. Tam Kan Endikasyonlari: Hipovolemide eritrosit replasmani ama�li Exchange transf�zyon Eritrosit s�spansiyonu ve konsantreleri temin edilemeyen ancak eritrosit transf�zyonu gereken hastalar

12. Tam Kan Kontrendikasyonlari: Kronik anemi Kalp yetmezligi Vol�m y�klenmesi durumunda risk tasir.

13. Eritrosit Konsantresi: Plazmasinin �ogu uzaklastirilmis 100-150 ml. eritrositden olusur. Enfeksiyon a�isindan tam kanla ayni riski tasir. Saklama kosullari tam kan ile aynidir.

14. Eritrosit konsantresi endikasyonlari: Anemik hastada eritrosit replasmani amaciyla Akut kan kaybinda,kristaloid ve replasman sivilari ile beraber Uygulama tam kandaki gibidir.

15. Eritrosit s�spansiyonu: 100ml normal salin,adenin,glukoz,mannitol eklenmis minimal plazma i�eren150-200ml eritrositden olusur.Akim hizi tam kandan daha iyidir. Enfeksiyon riski mevcuttur. Saklama +2,+6 derecedir. Endikasyonu eritrosit konsantresindeki gibidir. Kontrendikasyonlari:exchange transf�zyonunda �nerilmez.

16. Eritrosit s�spansiyonu Eritrosit s�spansiyonunun taze, yikanmis, l�kositten fakir, isinlanmis ve dondurulmus olmak �zere �esitli t�rleri bulunmaktadir . Eritrosit transf�zyonuna ve �r�n �esitlerine karar verirken; Mevcut hastalik, Hastanin mevcut klinik durumu, Hastanin mevcut laboratuar verileri, Eslik eden diger klinik durumlar Planlanan tedavilerin bilinmesi gereklidir.

17. 1. Taze eritrosit s�spansiyonlari Baslica endikasyonu; * Orak h�creli anemi, * Talasemi gibi hastaliklarda eritrosit degisimi uygulamasidir. Yeterli O2 tasima kapasitesini saglamak ve iki eritrosit degisimi arasindaki s�reyi m�mk�n oldugunca a�mak i�in taze eritrosit s�spansiyonu (< 7 g�n) kullanilmalidir.

18. 2. L�kositi azaltilmis eritrosit s�spansiyonlari Eritrosit s�spansiyonlari i�erisinde bulunan l�kositlere bagli olarak febril komplikasyonlar, alloimm�nizasyon, akciger hasari (TRALI) ve sitomegalovirus infeksiyonu ge�isi gibi komplikasyonlar gelisebilir. Bu ama�la l�kosit sayisinin �r�n i�erisinde azaltilmasi i�in degisik y�ntemler kullanilmaktadir.

19. 3. Yikanmis eritrosit s�spansiyonlari Yikanmis eritrosit s�spansiyonu hazirlanmasinin baslica endikasyonlari; IgA eksikligi ve anafilaksi/ciddi alerjik reaksiyondur. Normal �nitelerden daha az eritrosit i�erdiklerinden istenen hematokrit d�zeyine ulasmak i�in daha fazla �niteye gereksinim duyulabilir.

20. 4. Dondurulmus eritrosit s�spansiyonlari Eritrosit s�spansiyonuna dondurulma sirasinda kristallesmeyi engelleyen gliserol eklenmesi ile elde edilir. Kan �r�n�n�n 6 g�nden daha fazla beklememis olmasi gerekmektedir. Ama� nadir bulunan kan gruplarini gerektigi zaman kullanabilmektir.

21. Eritrosit transf�zyon endikasyonlari Cerrahi �ncesi aneminin d�zeltilmesi Kronik anemiler Orak h�creli anemi ( Lokosit azaltilmis ve taze (<7 g�n) eritrosit s�spansiyonu tercih edilir.) Talasemi ( gen� eritrositler verilmeli ve kan �r�n� lokositten fakir olmalidir.

22. Trombosit S�spansiyonu Tek �nite random trombosit ��l� veya d�rtl� kan torbasina alinmis kanin santrif�jlenmesi ile elde edilir. Aferez ile elde edilen trombosit s�spansiyonu (random trombosit s�spansiyonunun 5-7 kati) Aferezin avantaji; daha az don�rden �r�n ile karsilasma Trombosit s�spansiyonlari oda isisinda sallanarak saklanir. Devamli sallamakla 22 C�de 5 g�n saklanabilir. Hacim 50 ml

23. Trombosit s�spansiyonunun endikasyonlari Trombositopeni Trombosit fonksiyon bozukluklari (- Konjenital trombosit fonksiyon bozuklugu � Ila�lar (aspirin, tiklodipin, klopidogrel vs) � Kardiak by-pass � Metabolik bozukluk: b�brek ve karaciger yetmezligi

24. Taze Donmus Plazma Tam kan donasyonunu izleyen ,ilk 6 saat i�inde tam kandan ayrilmis ve hizla -25 derece yada daha alt isida sogutularak hazirlanmis plazmayi i�eren torbadir. Endikasyonlari: Karaciger hastaligi, warfarin asiri dozu, masif transf�zyon, DIC, TTP Hizli inf�zyonlarda akut allerjik reaksiyon olabilir. Plazma eritrosit i�ermedigi i�in cross-match gerekmez, ancak hasta ile ayni kan grubundan plazma kullanilmasi �nerilmektedir.

25. Taze donmus plazma endikasyonlari Her t�rl� koagulopati Inhibit�r eksiklikleri Vitamin k eksikligine bagli kanama Karaciger hastaligina bagli kanama Hemorajik sok Genis yanik

26. Kriyopresipitat TDP nin +4 derecede kontroll� olarak eritilmesi sirasinda olusan presipitatin 10-20 ml plazma i�inde s�spansiyonu ile hazirlanir.ABO uygun �r�n kullanilmalidir. Standart kan verme setiyle m�mk�n oldugunca erken transf�ze edilmelidir. Eritildikten sonra 6 saat i�erisinde inf�ze edilmelidir. Endikasyonlari:WVB hastaligi,hemofiliA,hemofiliB ve DIC de fibrinojen kaynagi olarak kullanilir.

27. Diger Kan �r�nleri Intraven�z immunoglobulin (HBV,kuduz,tetanoz immunglobulinleri.) Anti Rh D immunglobulin:Rh D negatif annelerde yeni doganin hemolitik hastaligini �nlemek i�in kullanilir. Insan alb�min sol�syonu terap�tik plazma degisiminde replasman sivisi olarak %5 albumin kullanilir.Hipoproteinemi de di�retige diren�li �dem tedavisinde kullanilir. Pihtilasma Fakt�rleri: Fakt�r VIII Konsantresi Hemofili A tedavisi ve WVB hastaligi tedavisinde.

28. Kan ve Kan �r�nlerinin Saklanma ve Tasinmasi