VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ

1. Yerel Yönetim Ölçeğinde Atıksu Arıtımı için Ekilmiş Sulakalanlar VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Yunus ARIKAN TMMOB ÇMO Genel Sekreteri Arıtılmış Evsel Atıksuların Tarımsal Sulamada Kullanılması Çalıştayı 10 Haziran 2005 - ODTÜ

2. Kirlilik Önleme Geri Dönüşüm Arıtım Seyreltme 1990 Kirlilik Önleme Yaklaşımı 1960 Kirlilik KontrolüYaklaşımı Çevre sorunlarına yaklaşımın tarihsel değişimi

3. Yerel Yönetimler İçin Bütünsel/Önleyici Çevre Yönetimi Projesi - BÜÇEP ÇMO tarafından kirlilik önleme yaklaşımlarının yerel yönetimler bazında uygulanmasına yönelik bir temel oluşturulması amacıyla 2000-2005 yılları arasında İsviçre Kalkınma ve İşbirliği Ajansı’nın (SDC) katkılarıyla yürütülmüştür.

4. BÜÇEP Uluslararası Yayınlar • “Integrated Preventive Environmental Management Training for Municipalities: A Case Study from Turkey” • Doç. Dr. Göksel DEMİRER, Yunus ARIKAN, Sibel ULUDAĞ-DEMİRER Environmental Quality Management, Cilt 13, Sayı 2, Kış 2003 • “Constructed Wetlands for Municipal Wastewater Treatment: A Study from Turkey” • Canan YILDIZ, E. Asuman KORKUSUZ, Yunus ARIKAN, Doç. Dr. Göksel DEMİRER, 9th International Conference on Wetland Systems, International Water Association (IWA), Fransa, 27-20 Eylül 2004

5. Atıksu Arıtımında Ekilmiş Sulakalanlar

6. Ekilmiş Sulakalanlar

7. Ekilmiş Sulakalanların Avantajları • Kolay uygulanabilirlik, • İleri teknoloji ve pahalı ekipmanlara gereksinim olmaması, • Düşük enerji ihtiyacı, • Düşük maliyet, • Basit işletim, • İşletim kararlılığı, • Düşük miktarda çamur oluşumu, • Flora ve fauna habitatlarını destekleyerek biyoçeşitlilikte artış sağlamak, • Hasat edilen sucul bitkilerin çeşitli amaçlarla kullanılması

8. Türkiye’de Uygulamalar Pilot ölçekli ilk uygulama (Korkusuz, Demirer): iki aşamalı paralel iki hibrit sistem,ODTÜ kampüsünde, ODTÜ Çevre Mühendisliği, Biyolojik Bilimler ve Biyoteknoloji Bölümlerinin işbirliği ileYerel yönetim ölçeğinde ilk uygulama: Viranşehir (Şanlıurfa)Ekilmiş Sulakalan Projesi, - ODTÜ Prototipinin uyarlaması - ÇMO ve Viranşehir Belediyesi’nin işbirliği ile, İsviçre Kalkınma ve İşbirliği Ajansı’nın katkılarıylaDiğer örnekler:TÜBİTAK-MAM, İTÜ, Dokuz Eylül, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü

9. ODTÜ’DEKİ PİLOT ÖLÇEKLİ EKİLMİŞ SULAKALANLARIN PLANI (Korkusuz, Demirer)

10. ODTÜ EKİLMİŞ SULAKALAN UYGULAMASI (Korkusuz, Demirer)

11. evsel atıksu arıtımı için VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ • Sürdürülebilir kentler için, • Uygun teknoloji kullanarak, • Yerel bilgi ve kaynaklarla…

12. VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ • Viranşehir Belediyesi’nin işbirliği ile, • Saha İncelemeleri ve Yer Seçimi • Atıksu Yapısının Belirlenmesi • Dolgu Malzemelerinin Tespiti • Tasarım • Saha Çalışmaları • Bitkilerin Hazırlanması (Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’ninkatkılarıyla)

13. Yer Seçimi Kriterleri Yer Seçimi Kriterleri • Kanalizasyon şebekesinin durumu • Atıksu miktarı • Elektrik hattına uzaklık • Karayoluna uzaklık ve yol durumu • Şehir merkezine uzaklık/ulaşılabilirlik • Zemin yapısı, • Alıcı ortam, • Alıcı ortamın araziye uzaklığı, • Sıhhi anlamda öncelik, • Yasal durum

15. Yüzeyaltı Yatay Akışlı Sulakalan - 1 Rögar Yüzeyaltı Düşey Akışlı Sulakalan - 1 Çökeltme Tankı Arıtılmış Su Toplama Tankı Yüzeyaltı Yatay Akışlı Sulakalan - 2 Yüzeyaltı Düşey Akışlı Sulakalan - 2 VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ

16. Tasarım Değerleri

17. Tasarım Değerleri

18. Atıksu Kum (0-3 mm), 15 cm derinlik Bazalt (7-15 mm), 30 cm derinlik Volkanik Cüruf (15-30 mm), 15 cm derinlik Yatay Akışlı Sulakalanlarda Dolgu Malzemeleri Yatay Akışlı Sulakalanlardan Çıkan Su Kum (0-3 mm), 30 cm derinlik Volkanik Cüruf (7-15 mm), 30 cmderinlik Arıtılmış Su Düşey Akışlı Sulakalanlarda Dolgu Malzemeleri

19. Saha Çalışmaları 1. Vahşi Depolama Alanı’nın yanında bulunan arazinin projeden önceki hali

20. Saha Çalışmaları 2. Atıksu uzaklaştırıldı ve saha kurutuldu.

21. Saha Çalışmaları 3. Rögar inşa edildi.

22. Saha Çalışmaları 4. Sıkıştırılmış kilden oluşan bir tabaka hazırlandı.

23. Saha Çalışmaları 5. Volkanik cüruf ve bazalt, dağıtım-toplama borularıyla birlikte ekilmiş sulakalanlara yerleştirildi.

24. Saha Çalışmaları 6. Mekanik ekipman ve kontrol panosunun montajı yapıldı.

25. Bitkilerin Hazırlanması • Kargı (Phragmites australis) • Dicle Nehri kıyısındanalındı • Tüplendi ve fidanlıkta yetiştirildi

26. Saha Çalışmaları 7. Kargı bitkisinin dikim işlemleri tamamlandı.

27. Açılış Etkinlikleri (19-20 Haziran 2004)

28. VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Arıtma Performansı (2004 Aralık değerleri)

29. Kentsel Açıdan Faydalar • Kırsal Açıdan Faydalar • Doğal Kaynaklar Açısından Faydalar • Çevre Teknolojileri Açısından Faydalar VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ

30. Evsel atıksuların; • Uygun teknoloji kullanarak, • Yerel bilgi, kaynak ve kapasiteleri harekete geçirerek, • Düşük işletme ve yatırım maliyetine sahip, • Çevreyle uyumlu yöntemlerle arıtılıp halk sağlığının korunmasına katkı sağlanması VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Kentsel Açıdan Faydalar

31. VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Kırsal Açıdan Faydalar • Kurak bölgelerde; • Mevcut doğal kaynaklar tüketilmeden, • Yenilenebilir bir sistemle, • Sürekli ve yeterli derecede sulama ihtiyacının karşılanması

32. VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Doğal Kaynaklar Açısından Faydalar • Kırsal alanda bol miktarda bulunan volkanik cüruf ve bazaltın kentsel bir hizmet amacıyla kullanılması, • Atıksu deşarjı azaltılarak nehir kirliliğinin azaltılması.

33. VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Çevre Teknolojileri Açısından Faydalar • Ekilmiş sulakalan modelinin bir yerel yönetim düzeyinde ilk defa hayata geçirilmesi

34. VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Bu tesise • Karacadağ’ın curuf ve bazalt taşı • Bismil’in kumu • Dicle Nehri’nin sazlıkları • Viranşehir halkının alınteri hayat vermiştir.

35. Ataç 2 Sok. 66/9 Kızılay ANKARA0.312.430 64 34www.cmo.org.trcmo@cmo.org.tr