تغذیه و دیابت

1. تغذیه و دیابت

2. هدف از تغذیه صحیح در دیابت • حفظ میزان قند خون در حد طبیعی ( برای پیشگیری از نوسانات قند خون یعنی هیپوگلیسمی و هایپر گلیسمی ) • حفظ لیپیدهای خون در حد طبیعی ( برای پیشگیری از سکته قلبی ) • تنظیم برنامه غذایی با میزان انرژی مناسب برای تامین نیازهای تغذیه ای و نیز حفظ و نگهداری وزن بدن در حد مطلوب و تنظیم و ترتیب زمان مصرف وعده ها و میان وعده ها و ترکیب مواد غذایی مصرفی برای جلوگیری از تغییرات گلوکز خون ، بویژه در افرادی که نیاز به انسولین یا دارو دارند. • تامین رشد کافی در کودکان و کفایت تغذیه ای در زنان باردار و شیرده مبتلا به دیابت .

3. مواد تشکیل دهنده غذا • پروتئین ها • چربی ها تامین کننده انرژی • کربوئیدرات ها • ویتامین ها محلول در چربی ومحلول در آب • مواد معدنی • آب • الیاف (فیبر)

4. کربوئیدرات ها • مواد نشاسته ای و انواع قندها را به طور کلی کربوئیدرات مینامند. • مواد غذایی حاوی کربوئیدرات از منابع گیاهی تهیه میشوند.مثل «نان برنج ، سیب زمینی، ماکارونی ، میوه ها بجز شیر و ماست که از منابع حیوانی تهیه می شوند • کربوئیدرات ها مهم ترین منبع انرژی هستند . • در این میان آنچه یک دیابتی باید بداند این است که فقط کربوئیدرات ها قند خون را بالا می برند ، اما این امر نباید به حذف و یا کاهش میزان مواد کربوئیدرات دار از مواد غذایی منجر شود.

5. کربو ئیدرات ها خود به دودسته عمده تقسیم می شوند: • مواد غذایی کربو ئیدرات آزاد • مواد غذایی حاوی کربوئیدرات فراوان مواد غذایی کربوئیدرات« آزاد »:بسیاری از مواد غذایی کربوئیدرات دار را شما می توانید بدون حساب کردن میل نمایید زیرا قند خون را یا به میزان کم افزایش می دهند و یا اصلا افزایش نمی دهند . این مواد را می توانید «آزادانه » میل کنید. « انواع سبزیجات در این گروه قرار دارند و به اندازه معمول می توانند مصرف شوند. سبزیجات مثل «گل کلم ،قارچ ،انواع کاهو خیار، شلغم ، ترب ، مارچوبه ، انواع کلم ، کدو ، فلفل ، دلمه ، لوبیا سبز گوجه فرنگی ، زیتون ،جعفری، اسفناج ، تره ریحان ، تربچه ، کرفس ، ریواس ، کنگر

6. مواد غذایی حاوی کربوئیدرات فراوان : • این مواد شامل سیب زمینی ، نان ، برنج ، و ماکارونی که حاوی نشاسته هستند باید حساب شده میل شوند. نشاسته در دستگاه گوارش ، کاملا به گلوگز تجزیه شده وبه همین دلیل میزان قند خون را بشدت افزایش می دهد. • میوه ها: دارای مقدار فراوانی قند میوه ( فروکتوز ) هستند که میزان قند خون را برخلاف گلوگز بشدت افزایش نمی دهند. تنها نیمی از قند موجود در شیر از گلوگز تشکیل شده است ، به همین دلیل اثر فراوانی روی میزان قند خون نمی گذارد.

7. «سیب زمینی وبلال» قند خون را بوضوح افزایش می دهند و باید حساب شوند. • « خشکبار » ( پسته ، گردو ، فندق ، پسته و غیره ) با وجود اینکه مقدار زیادی کربوئیدرات دارند اما نیازی به محاسبه ندارند زیرا دارای چربی فراوان هستندو در نتیجه به آهستگی در دستگاه گوارش جذب می شوند و میزان قند خون را به کندی بالا می برند. • « حبوبات » دارای کربوئیدرات فراوانی هستند ولی قند خون را آن چنان افزایش نمی دهند وبه همین دلیل توصیه ما این است : حبوبات در صورتی که به مقدار کم همراه با غذا میل شوند نیازی به محاسبه ندارند اما اگر به عنوان غذایی ( مانند عد سی ) میل گردند ، باید حساب شده میل گردند.

8. پروتئین ها • این گروه از مواد غذایی بیشتر برای رشد وترمیم ساختمان ارگان های بدن مصرف می شوند.مواد پروتئینی اگرچه برای تولید انرژی مصرف شوند.اگر در حد معمول مصرف شوند ،نیازی به محاسبه شدن ندارند. • پروتئین ها به دو دسته حیوان و گیاهی تقسیم می شوند و در مواد غذایی زیر وجود دارند : • «پروتئین حیوانی » : گوشت ، تخم مرغ ، مرغ ، ماهی • «پروتئین گیاهی » : بادام زمینی ، حبوبات ، سویا

9. چربی ها • این نوع موادبیشتر در انواع گوشت ها ، لبنیات ، کره ، خامه ، سرشیر و پنیر و انواع روغن های مصرفی وجود دارند . این منابع جزو منابع ذخیره انرزی بدن به شمار میروند. • در صورتیکه وزنتان مناسب باشد و نیازی به کاهش وزن نداشته باشید احتیاجی نیست مقدار چربی را که در طول روز مصرف می کنید محاسبه کنید . اما اگر چاق هستید باید چربی یا غذاهای چرب ، کمتر مصرف کنید. • 1گرم چربی نسبت به 1 گرم پروتئین یا 1 گرم کربوئیدرات بیش از 2 برابر کالری دارد .

10. مراقب چربی های مخفی باشید • بیش از نیمی از چربی هایی را که همراه غذا مصرف میکنیم از موادی تشکیل شده اند که دارای چربی مخفی هستند و در این مورد باید به مواد غذایی مانند پنیر ، تخم مرغ گوشت و غیره که در برنامه غذایی است توجه کنیم استفاده از غذای کم چرب 2 مزیت دارد : • کمتر کالری مصرف می کنیم . • پروتئین با کیفیت بالا مصرف می کنیم .

11. نسبت های ترکیبات مواد غذایی • بر اساس آخرین یافته های متخصصان تغذیه ، نسبت ترکیبات مواد غذایی که می خوریم باید مطابق نسبت های زیر باشد: کربوئیدرات ها ( مواد نشاسته ای یا قندها ) : 50 تا 60 درصد مقدار غذای مصرفی در یک روز پروتئین ها ( مواد گوشتی ) : 15 تا 20 درصد مقدار غذای مصرفی در یک روز چربی ها: تا 30 درصد مقدار غذای مصرفی در یک روز

12. تنظیم برنامه غذایی • مواد غذای مصرفی روزانه متشکل از کربوهیدرات، پروتئین ، چربی ، املاح وویتامین است واز میان این مواد فقط کربوهیدرات ها در میزان قند خون اثر می گذارند . پروتئین ها و چربی ها فاقد قند هستند و در افراد دیابتی که دچار مشکلاتی چون اضافه وزن ، چربی ( کلسترول و تری گلیسیرید بالا نیستند، مصرف این مواد در حد معمول مجاز است ، به این ترتیب ، برای هر دیابتی ، مهمترین مبحث در تغذیه صحیح ، کربوهیدرات ( مواد قندی یا نشاسته ای) و میزان مصرف آنهااست . برای اینکه یک دیابتی بهتر بتواند میزان کربوهیدرات خود را معین و مصرف نماید، لازم است« واحد کربو هیدرات »را بشناسند.

13. واحد کربو هیدرات ( واحد جانشینی) • برای اینکه ساده تر مواد غذایی را جانشین کنید باید واحدی برای کربوهیدرات در نظر داشته باشید :« واحد کربو هیدرات برابر است با 10 گرم کربو هیدرات ، بدون محاسبه مواد فیبر دار » ، برای مثال 2 قاشق غذا خوری برنج برابر است با 1 واحد کربو هیدرات ، یک گلابی متوسط یا نصف یک وز برابر است با 1 واحد کربو هیدرات و غیرو

14. سرعت افزایش قند خون • سرعت و اندازه افزایش قتد خون بعد از غذا تنها به مقدار کربو هیدرات موجود در مواد غدایی میل شده بستگی ندارد بلکه به میزان فیبر و چربی در این مواد نیز بستگی دارد. فیبر و چربی آهسته تر میزان قند خون را ا فزایش می دهند.مهمترین مسئله در مورد افزایش قند خون این است که مواد غذایی به چه سرعتی از معده وارد روده می شود . برای مقال آب سیب خیلی سریع تر از سیب قند خون را بالا می برد . پوره سسیب زمینی سریع تراز سیب زمینی قتد خون را بالا می برند.

15. لیست جانشینی • در یک لیست جانشینی نوشته شده است که« چند گرم از یک ماده غذایی ، 10 گرم کربو هیدرات یا مواد قندی را در بردارد. • واحد جانشینی به عنوان « واحد تقریبی » به کار میروند.

16. گروه لبنیات =10 گرم کربو هیدرات • 1 لیوان شیر = 200 میلی لیتر = 10 گرم کربو هیدرات • 1 لیوان ماست = 200 میلی لیتر =10 گرم کربو هیدرات

17. گرو ه غلا ت و انواع نان =10 گرم کربو هیدرات • 2 تکه نان لواش ( به اندازه کف دست ) = 20 گرم • 1 تکه نان سنگک = 20 گرم • 1 تکه نان بربری = 20 گرم • 1 تکه نان تافتون = 20 گرم • 1 تکه نان کوچک باگت = 20 گرم • اعدد نان تست = 20 گرم • 2 تکه نان سوخاری = 20 گرم

18. غلا ت و انواع آرد ها و نان شیرینی = 10 گرم کربوهیدرات • 1 قاشق دانه جو =15گرم • 1 قاشق جو پوست کنده =15 گرم • 1 قاشق جو پرک شده = 15 گرم • 2 قاشق برنج پخته =45 گرم • 1 قاشق آرد سفید =15 گرم

19. گروه سیب زمینی = 10 گرم کربو هیدرات • 1عدد سیب زمینی کوچک = 65 گرم • 2 قاشق پوره سیب زمینی =75 گرم • 3 قاشق دانه ذرت =65 گرم • 1 عدد ذرت ( بلال ) = 100 گرم • سیب زمینی سرخ کرده = 35 گرم

20. گروه میو ه جات =10 گرم کر بو هیدرات • 2عدد انجیر متوسط = 80 گرم • ا قطعه دایره آناناس خام = 140 گرم • ا عدد انار = 170 گرم • ا خوشه کوجک انگور = 70 گرم • ا عدد پرتقال متوسط = 150 گرم • 10 عدد توت فرنگی = 160 گرم • اعدد سیب کوچک = 90 گرم

21. اعدد شلیل بزرگ = 100 گرم • 1 برش طالبی = 100 گرم • اعدد کیوی بزرگ = 110 گرم • گیلاس 12 عدد = 90 گرم • 2/1 موز متوسط = 70 گرم • 2 عدد نارنگی = 150 گرم • 1 عدد هلو = 120 گرم

22. مقدار مصرف واحد کربو هیدرات • کسانیکه اضافه وزن ندارندودر سنین 20 الی 40 ساله هستند میتوانند 20 -22 واحد مصرف کنند. • کسانیکه اضافه وزن ندارند و 40 سال به بالا هستند می توانند 17 -18 واحد کربو هیدرات مصرف کنند. • کسانیکه اضافه وزن دارند و 40 سال به بالا هستند میتوانند 12 – 15 واحد کربو هیدرات مصرف نمایند.

23. موفق باشید