DENETİM / VERGİ / DANIŞMANLIK

1. Veri Analizi ve İstatistik DENETİM / VERGİ / DANIŞMANLIK

2. Veri Analizi ve İstatistik SUNUM PLANI: • İç Denetimin Temel İlkeleri • İstatistik • Veri Toplama • Temel İstatistik Teknikleri • Nicel Verilerde Konum Ölçüleri • Önemli Kesikli Dağılımlar (Olasılık Dağılımları) • Önemli Sürekli Dağılımlar • Yakınsamalar 1

3. İYİ YÖNETİMDİR. ÖNLEMEDİR. PLANLAMADIR. HERKESİN İŞİDİR. Veri Analizinde İstatistik İÇ DENETİM-YÖNETİM GÜVENCESİ: Ürün veya hizmetin kalite için belirlenen istekleri karşılamak amacıyla, yeterli güveni sağlaması için gereken planlı ve sistematik faaliyetlerin tümüdür. ÖZETLE: 2

4. Veri Analizinde İstatistik İÇ DENETİM: DENETİM OPERASYONEL FAALİYETLER İÇ KONTROL FAALİYETLERİ ORGANİZASYONDAKİ FAALİYETLERİN NİTELİKLERİNİN GERÇEKÇİ TESBİT EDİLMESİ. ORGANİZASYONDAKİ FAALİYETLERİN ÜST YÖNETİMİN BELİRLEDİĞİ POLİTİKA VE STRATEJİLERE UYGUNLUĞU. 3

5. Veri Analizinde İstatistik ULUSLAR ARASI İÇ DENETİM TEMEL İLKELERİ: • Müşteri Odaklılık, • Üst yönetimin denetimde öncülük yapma sorumluluğu, • Sürekli öğrenme, yenilikçilik, ve iyileştirme, • Veriye veya istatistiksel düşünmeye dayalı yönetim ve karar verme, • Grup(takım) çalışması, • Sürekli eğitim ve öğrenme, • Çalışanların yetkilendirilmesi ve katılımı, • İşbirliklerinin geliştirilmesi, • Liderlik ve amacın tutarlılığı, • Sonuçlara yönlendirme toplumsal sorumluluk. 4

6. Veri Analizinde İstatistik İÇ DENETİMİN TEMEL İLKELERİ: MÜŞTERİ ODAKLILIK: Ürün ve hizmet kalitesini en son noktada Değerlendirecek olan müşteridir. Müşteri bağlılığını sağlamanın, müşteriyi elde Tutmanın ve pazar payı elde etmenin en iyi yolu Mevcut ve potansiyel müşterilerin Gereksinimlerine net bir biçimde Odaklanabilmektir. 5

7. Veri Analizinde İstatistik İÇ DENETİMİN TEMEL İLKELERİ: SÜREKLİ ÖĞRENME, YENİLİKÇİLİK VE İYİLEŞTİRME: Organizasyonun performansı; bilgi birikimi, sürekli bir öğrenme, yenilikçilik ve iyileştirme kültürü içinde paylaşılırsa en üst noktasına çıkar. Günümüzde yüksek rekabet gücüne sahip kuruluşlarda risk odaklı iç denetim yönetiminin temeli Sürekli profesyonel gelişmeye dayanır. Orjinal fikirler ve yaratıcılık özendirilmeli ve desteklenmelidir. 6

8. Veri Analizinde İstatistik İÇ DENETİMİN TEMEL İLKELERİ: ÇALIŞANLARIN KATILIMI: Çalışanların potansiyeli; kuruluşun değerleri, güven ve yetkilendirmeye dayalı bir kurum kültürüyle ortaya çıkarılır. “Bir işi en iyi o işi yapan bilir” temel prensibi esas alınarak iş süreçlerinin iyileştirilmesinde bizzat o işi yapanların katılımı sağlanır. 7

9. Veri Analizinde İstatistik İÇ DENETİMİN TEMEL İLKELERİ: SÜREÇLER VE VERİLERLE YÖNETİM: Bütün faaliyetler sistematik olarak süreçlerle yönetilmektedir. Süreçler anlaşılmış ve sahipleri belirlenmiş olmalıdır. Önlemeye yönelik iyileştirme faaliyetleri ile ölçüm ve istatistik tüm çalışanların günlük yaşamına entegre olmalıdır. Yönetim sisteminin temelini veriler, ölçüm ve bilgi sistemi oluşturmalıdır. 8

10. Veri Analizinde İstatistik İÇ DENETİMİN TEMEL İLKELERİ: LİDERLİK VE AMACIN TUTARLILIĞI: Kurum kültürünü liderler geliştirmektedir. Her düzeyde yönetim örnek liderlik davranışları sergilemelidir. Organizasyon politika ve stratejileri sistematik ve yapısal araçlarla yaygınlaştırılmalı ve tüm faaliyetlerle uyum sağlanmalıdır. Liderlerin davranışları; amacın berraklığını, birliğini sağlar ve hem kuruluşun hem de çalışanların mükemmele ulaşabilecekleri bir ortam yaratır. 9

11. Veri Analizinde İstatistik İÇ DENETİMİN TEMEL İLKELERİ: İŞBİRLİKLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ: Bir kuruluşun en iyi performansını ortaya koyması iş birliği yaptığı kuruluşlarla güvene, bilgi birikiminin paylaşılmasına ve bütünleşmeye dayalı, karşılıklı yarar sağlayan ilişkiler kurmasına bağlıdır. 10

12. Veri Analizinde İstatistik İÇ DENETİMİN TEMEL İLKELERİ: SONUÇLARA YÖNLENDİRME: Sürekli başarının sağlanması, paydaşların tatminine ve menfaatlerin dengelenmesine bağlıdır. Sonuçta tüm paydaşlar için katma değer yaratılarak, uzun dönemli başarılar elde edilmesi hedeflenmektedir. Mükemmellik ilgili tüm paydaşların gereksinimlerinin dengelenmesine ve karşılanmasına bağlıdır. 11

13. Veri Analizinde İstatistik İÇ DENETİMİN TEMEL İLKELERİ: TOPLUMSAL SORUMLULUK: Kuruluş ve çalışanlar topluma karşı, düzenleyici ve yasal gereklerinde ötesine geçecek örnek bir sorumluluk bilinci ve iyi bir ahlaki yaklaşım sergilemelidir. Kuruluşun ve çalışanlarının uzun vadeli çıkarlarının korunması etik bir yaklaşım benimsenmesine ve genelde toplumun beklentilerinin ve var olan düzenlemelerin aşılmasına bağlıdır. 12

14. Veri Analizinde İstatistik İSTATİSTİK: • Çeşitli karakterlere sahip problemlere uygun çözümler bulmak amacıyla geliştirilmiş yöntemler topluluğudur. • HER KONUDAKİ SAYISAL BİLGİYE DENİR. • Yapılacak tahminler ve varılacak sonuçlardaki hata olasılığını matematik olasılığa dayanarak ve tümevarım yolu ile değerlendirmekle, nicel veri ve bilginin toplanması, sınıflandırılması ve değerlendirilmesinde en etkin yöntemlerin geliştirilme ve uygulanması sanatı ve bilimidir. 13

15. Veri Analizinde İstatistik İSTATİSTİK: Tesadüfi etkenlerin etkisi altında bulunan olayların gözlenmesi ve belirli kuram, araç, yöntem ve tekniklerin yardımı ile bu olaylar hakkında sistematik biçimde bilgilerin toplanması ve incelenmesi sonunda belirli duyarlıkta tahmin ve yorumlar yapılmasını sağlayan bilim dalıdır. 14

16. Veri Analizinde İstatistik İSTATİSTİKSEL KONTROL: Üretim işleminin normal koşullar altında kurulmasını ve yürütülmesini sağlamada çok önemli rol oynayan, bir aksaklık veya özel bir nedenle üretimin kontrol dışına çıkması halinde bu durumu hemen ortaya çıkartarak gerekli tedbirlerin zamanında alınmasını sağlayan metotların uygulanmasıdır. 15

17. İstatistiksel Kalite Kontrolü Bir ürünün en ekonomik ve yararlı tarzda üretilmesini sağlamak amacıyla, istatistik prensip ve tekniklerinin üretimin tüm aşamalarında kullanılmasıdır. Üretimin önceden belirlenmiş kalite spesifikasyonlarına uygunluğunu sağlayan, standartlara bağlılığı hedef alan, kusurlu ürün üretimini en aza indirmekte kullanılan bir araçtır. 16

18. İstatistiksel Kalite Kontrolü(İKK): İKK, basit bir muayene ve kontrol işlemi olmayıp, amacı sadece kusurluları yakalamak değil, aynı zamanda kusurlu ürün üretimini engellemektir(taguchi felsefesi). İstatistik, kalite kontrolde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Japon mucizesinin temelinde bu yatar. 17

19. İstatistiksel Kalite Kontrolü(İKK): Çağdaş kalite anlayışının ana ilkesi, bir ürün üzerinde olabilecek hatalara tepki göstermek yerine, problemleri oluşmadan engelleme yönünde önlemlerin belirlenmesidir. Üretim gerçekleştikten sonra üretilen ürünlerden kusurlu olanların kontrol sonucu ayıklanması işletmeye maliyet yüklemektedir. İdeal olan üretim aşamasında ve öncesinde çeşitli önlemler alarak hatalı ürün daha üretilmeden engellemektir. 18

20. İstatistiksel Kalite Kontrolü(İKK): SONUÇ OLARAK İKK; Ürün kalitesi ile ilgili olarak karşımıza çıkacak bütün sorulara cevap veren ve istatistiki metotlar yardımı ile ürün kalitesini yüksek tutmaya hedef alan bütün ölçme ve kontrol işlemlerinin, sürekli bir “bilgi alma, değerlendirme, karar alma/verme, müdahale” programına göre, sistem içinde yürütülmesini sağlayan bir faaliyettir. 19

21. İstatistiksel Kalite Kontrolü(İKK): İKK TEKNİKLERİNİNYARARLARI: • Yüksek düzeyde daha düzgün kalite, • Tamir ve hatalı ürünlerde azalmalar nedeniyle kayıpların minimize edilmesi, • Daha iyi planlama ve denetim nedeniyle daha etkili muayene, • İşçi ve makina saat başına artan üretim hızı, • Tasarım toleranslarında iyileşme, • Faaliyetler arasında eşgüdüm sağlanması nedeniyle daha ahenkli insan ilişkileri Daha iyi planlama ve denetim nedeniyle daha etkili muayene, 20

22. İstatistiksel Kalite Kontrolü(İKK): İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLERİN KULLANIMINDA SORUNLAR: • Yanlış veya gerçeklerle bağdaşmayan veriler, • Yetersiz veri toplama yöntemleri, • Veri iletiminden doğan hatalar ve hatalı matematiksel işlemler, • Anormal değerlerin kullanılıp, kullanılmaması, • Uygun istatistiksel yöntemlerin belirlenmemesi, • Deneyimsiz kişilerin yaptıkları yanlış uygulamalar. 21

23. VERİ ANALİZİ VERİ TOPLAMA: Kalite sorunu ile ilgili olarak istatistiksel tekniklerin kullanılmadan önce verilerin doğru olarak toplanması gerekmektedir. Gerçek verilere dayanmayan fikirler ve kişisel görüşler kaliteli bir iç denetimin geliştirilmesinde bir başlangıç noktası olarak kullanılamazlar. Bir karar aşaması öncesinde verilerin toplanması gerekmektedir. 22

24. VERİ ANALİZİ VERİ TOPLAMA TEKNİKLERİ: • Grup Görüşmesi • Telefon Görüşmesi • Anket Uygulaması • Alış-veriş Görüşmesi • Form Doldurtmak • Gözlem yapmak • Örnekleme yapmak 23

25. ÖLÇEREK SAYARAK SIRALAYARAK OKUYARAK VERİ ANALİZİ VERİ TOPLAMA: 24

26. NİTEL NİCEL VERİ ANALİZİ VERİLER 25

27. VERİ ANALİZİ TEMEL İSTATİSTİK TEKNİKLERİ: • Çetele diyagramı (Frekans Dağılımı) • Histogram (Sütun Grafiği) • Pareto Analizi • Sebep-Sonuç İlişkisi (Balık Kılçığı) • Tabakalama (Gruplandırma) • Serpilme (Dağılma) Diyagramı • Kontrol Grafikleri 26

28. VERİ ANALİZİ • VERİLERİN TOPLANMASI • VERİLERİN SINIFLANDIRILMASI • GRAFİĞİN ÇİZİLMESİ 27

29. VERİ ANALİZİ ÇETELE DİYAGRAMI (FREKANS DAĞILIMI) Herhangi bir incelemeye tabi olan test verilerinin kaydedilmesidir. • Buna yapılacak ilk düzenleme verilerin sıraya dizilmesidir. • Yayılma bandının (ranj) tespit edilmesi. • Yayılma bandının aralıklara bölünmesi (sınıflı seri). • Ranj (Range): Maksimum değer ile minimum değer arasındaki fark. • Her aralıkta bulunan değer sayısının tespit edilmesi • (sıklık sayısı) 28

30. R 1,8 10 k VERİ ANALİZİ ÇETELE DİYAGRAMI (FREKANS DAĞILIMI) Örnek : 30 adet borunun et kalınlıkları mm olarak ölçülmüş sırasıyla aşağıdaki değerler bulunmuştur . 4,45 4,65 4,84 4,85 4,95 4,95 5,05 5,05 5,05 5,24 5,25 5,25 5,25 5,25 5,25 5,35 5,44 5,44 5,44 5,44 5,55 5,55 5,55 5,55 5,65 5,65 5,75 5,85 6,15 6,25 R= 6,25 - 4,45 = 1,8 C(sınıf aralığı): = = 0,18 ~ 0.20 29

31. SINIFLAR ALT SINIR ÜST SINIR SINIF ORTA NOKTASI 4,45 4,65 4,85 5,05 5,25 5,45 4,65 5,85 6,05 6,25 1 2 3 3 11 4 3 1 1 1 6,64 4,84 5,04 5,24 5,44 4,64 5,84 6,04 6,24 6,44 / // /// /// /////////// //// /// / // 4,545 4,745 4,945 5,145 5,345 5,545 5,745 5,945 6,145 6,345 30 30 VERİ ANALİZİ ÇETELE DİYAGRAMI (FREKANS DAĞILIMI) ÇETELE FREKANS 30

32. VERİ ANALİZİ HİSTOGRAM: Yatay eksende değişkenin aldığı değerlerin, düşey eksende sıklıkların bulunduğu, her aralığın sıklığı ile orantılı boydaki dikdörtgenlerle gösterildiği yoğunluk grafiğidir. Histogramlar, genellikle bir olayın oluş sıklığını göstermek ve belirlenen zaman aralığında tanımlanan problemin daha sık meydana gelip gelmediğini hesaplamak ve ortaya çıkan dağılımın şeklini bilinen bir dağılım ile karşılaştırmak amacıyla kullanılmaktadır. Her histogram yalnızca tek bir özelliği ölçmektedir. Çıkacak şekle bakılarak yapılacak yorumların gerçeği yansıtabilmesi için 50-100 arasında değişen veri ileçalışılmalıdır. Histogramlar, dağılımın büyüklüğünü, simetri ve asimetri durumunu ve şeklini yansıtırlar. Bunları izlemek suretiyle mevcut ve muhtemel sorunların yapısıyla ilgili önemli ipuçları eldeedebiliriz. 31

33. VERİ ANALİZİ HİSTOGRAM: FREKANS ÖLÇÜLEN DEĞİŞKEN 32

34. VERİ ANALİZİ HİSTOGRAM: FREKANS FREKANS FREKANS DEĞİŞKEN DEĞİŞKEN DEĞİŞKEN SAĞA ASİMETRİK HİSTOGRAM SOLAASİMETRİKHİSTOGRAM SİMETRİK HİSTOGRAM Histogramlar;spesifikasyon ve sonuç arasındaki ilişkilerin araştırılmasında, normal olmayan verilerin belirlenmesinde, malzeme ve değişik verileri sınıflandırarak bir operasyonel-finansal sürecin içerisinde değişikliklere neden olan faktörlerin gözden geçirilmesindekullanılmaktadır. 33

35. VERİ ANALİZİ HİSTOGRAM-ÖRNEK: MATEMATİK DERSİ SINAV SONUÇLARI 20 15 10 5 0 AA : 90-100 0 BA : 80-90 2 BB : 70- 80 2 CB : 60-70 10 F : 0- 60 6 50 60 70 80 90 100 34

36. VERİ ANALİZİ PARETO ANALİZİ: • Özellikle finansal ve operasyonel süreç iyileştirmede ve geliştirmede önemli bir araç olan pareto analizi hata ve maliyet analizleri için kullanılan basit bir yöntemdir. • Bir sonuç elde edilmesinde çeşitli faktörler tarafından oynanan rollerin tespit edilmesi için kullanılan bir araçtır. • Yöneticilere kritik noktaları tespit edip, gerekli müdahaleleri yapmasına imkan veren bir yardımcı araçtır. 35

37. VERİ ANALİZİ PARETO ANALİZİ: • Bir sorunu oluşturan nedenleri önem sırasına göre sıralayarak, önemlileri önemsizlerden ayırt etmeye ve dikkatleri önemli nedenler üzerinde toplamaya yaramaktadır. • Değişik sayıdaki önemli nedenleri daha az önemde olan nedenlerden ayırmak için kullanılan bir metottur. 36

38. VERİ ANALİZİ PARETO ANALİZİ: • Problemlerin hangisinin öncelikle ele alınması gerektiğini göstermektedir. Bu analiz, iç denetçilerin “erken uyarı” mekanizması olarak değerlendirilebilir. icracı birimler tarafından çabaları en verimli alanlara yöneltmek ve doğru kararlar verebilmek için kullanılır. • Çeşitli olaylara ilişkin sonuçların %80’nin, %20’lik sebeplerden kaynaklandığını varsayımına dayanarak, etkiliği ve verimliliği etkilediği düşünülen tüm unsurların değerlendirilmesi amacıyla yapılır. 37

39. VERİ ANALİZİ PARETO ANALİZİ(DİYAGRAMI): ÖNEMDERECESİ SORUNA ETKİ EDEN FAKTÖRLER 38

40. VERİ ANALİZİ PARETO ANALİZİ-ÖRNEK-1: GIDA SEKTÖRÜNDEKİ VERİMSİZLİĞİN NEDENLERİ NELERDİR? Personel bilgisiz Kredi Kartı Uygulaması Yok Barcod sistemi yok Düzensiz iş dağılımı var Tertip düzen uygunsuz Hijyen kurallarına uyulmuyor Oy sayısı: 10 8 6 4 2 1 39

41. VERİ ANALİZİ PARETO ANALİZİ-ÖRNEK-2: Bir metal malzemenin üzerine bir tür yapışkan sürülüp, bir kalıp içerisine yerleştiriliyor ve üzerine de plastik enjekte ediliyor. Bu süreç esnasındaki problemler ve önem derecesi aşağıdaki tablodadır. • HATA SEBEPLERİ • NOKUSURKUSUR SAYISI%% KUMULATİFMALİYETİ • 1 AZ YAPIŞMA 128 40,76 40,76 20 • 2 KÖTÜ PLASTİK 91 28,98 69,74 6 • 3 BOŞLUKLAR 36 11,46 81,2 3 • 4 KESİKLER 23 7,32 88,52 2 • 5 KİRLİLİKLER 15 4,78 93,3 2 • KIRIKLAR 9 2,87 96,17 1,5 • DİĞER 12 3,83 100 1,8 • TOPLAM: 314 100 40

42. VERİ ANALİZİ PARETO ANALİZİ-ÖRNEK-1 (Devamı): • HATA SEBEPLERİ • NOKUSURMALİYETİ KUSUR SAYISI%% KUMULATİF • 1 AZ YAPIŞMA 128 40,76 40,76 20 • 2 KÖTÜ PLASTİK 91 28,98 69,74 6 • 3 BOŞLUKLAR 36 11,46 81,2 3 • 4 KESİKLER 23 7,32 88,52 2 • 5 KİRLİLİKLER 15 4,78 93,3 2 • KIRIKLAR 9 2,87 96,17 1,5 • DİĞER 12 3,83 100 1,8 • TOPLAM: 314 100 KUSUR YÜZDESİ HATA TÜRLERİ 41

43. VERİ ANALİZİ SEBEP-SONUÇ ANALİZİ: Bir sorunun nedenlerini ortaya koymak maksadıyla, bireylerin beyin fırtınası yöntemini kullanarak mümkün olan tüm nedenleri düzenlemek ve bilgi toplamak amacıyla oluşturulmuş sebep-sonuç ilişkisidir. 42

44. VERİ ANALİZİ SEBEP-SONUÇ ANALİZİ: S E B E P L E R SONUÇ ANA ETKEN ANA ETKEN TESPİT EDİLEN PROBLEM BİRİNCİ DERECEDE ETKEN BİRİNCİ DERECEDE ETKEN ANA ETKEN ANA ETKEN İKİNCİ DERECEDE ETKEN İKİNCİ DERECEDE ETKEN ÜÇÜNCÜ DERECEDE ETKEN 43

45. VERİ ANALİZİ SEBEP-SONUÇ ANALİZİ-ÖRNEK: S E B E P L E R SONUÇ Metot Çevre Barcodsistemiyok Ortam çekici değil Tertip düzen uygunsuz Kredi kartıuygulaması yok Düzensiz iş dağılımı var GIDA SEKTÖRÜ HİZMETLERİNDE AKSAKLIKVAR Malzeme stok yapılmıyor Personel bilgisiz Personel hijyen kurallarına uymuyor Malzemenin fiyatıbilinmiyor İnsan Malzeme 44

46. VERİ ANALİZİ SEBEP-SONUÇ ANALİZİNİN YARARLARI: • Sorunların üzerine giden aktif bir yönetim geliştirir. • Herkesin dikkatinin bir noktaya toplanmasını sağlar. • Herkesin bilgisini geliştirir. • Konuya bilimsel biçimde yaklaşmayı sağlar. • Konuya hakimiyeti sınar. • Tüm sorunlara uygulanabilir. • Sorun için bütün bilinenlerin ortaya konulmasını sağlar. 45

47. VERİ ANALİZİ GRUPLANDIRMA: • Bir sorunu parçalara ayırıp, her parçayı tek tek inceleme sürecidir. • Belli kategorilere ve özelliklere göre bilgilerin sınıflandırılması sürecidir. • Bilgiler belli sınıflara ayrılarak, daha kolay karşılaştırılabilmekte ve değerlendirilebilmektedir. • Sorunların kaynaklarının belirlenmesinde, olumlu değişkenlerin nedenlerini incelemekte yararlı bir araçtır. 46

48. VERİ ANALİZİ GRUPLANDIRMA-ÖRNEK: İmalattaki a, b, c, d hata tiplerinin hata türüne, vardiyaya ve güne göre gruplandırılmasından çıkan sonuç nedir? HATA TÜRÜNE GÖRE GRUPLANDIRMA 47

49. VERİ ANALİZİ GRUPLANDIRMA-ÖRNEK: İmalattaki a, b, c, d hata tiplerinin hata türüne, vardiyaya ve güne göre gruplandırılmasından çıkan sonuç nedir? 48

50. VERİ ANALİZİ GRUPLANDIRMA-ÖRNEK: İmalattaki a, b, c, d hata tiplerinin hata türüne, vardiyaya ve güne göre gruplandırılmasından çıkan sonuç nedir? VARDİYA TÜRÜNE GÖRE GRUPLANDIRMA 49