Maciej H.Grabowski Strateg ia Lizbonsk a w wymiarze regionalnym

1. Maciej H.GrabowskiStrategia Lizbonskaw wymiarze regionalnym Warszawa, 23 marca 2006 r. Konferencja: Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza

2. 1 Główne przesłanki Strategii Lizbońskiej Przyjęcie Strategii Lizbońskiej było efektem dwóch szerszych zjawisk i przesłanek: • Świadomości wśród przywódców krajów UE o konieczności podejmowania reform społecznych i gospodarczych (a więc wewnętrzne przekonanie o potrzebie zmian); • Przekonanie, że takie zmiany są nie tylko pożądane, ale i możliwe (a to było świadectwem optymizmu, ambicji i woli politycznej) Dorównywanie i doganianie Stanów Zjednoczonych było raczej celem wynikającym z powyższych przesłanek, a nie najważniejszym podjętym wyzwaniem. Cel strategiczny SL mówi o ...(i) najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, opartej na wiedzy gospodarce (ii) zdolnej do trwałego wzrostu (iii) charakteryzującej się większą spójnością społeczną.

3. 1 Główne przyczyny Strategii Lizbońskiej Główne przyczyny? • Niedostateczny udział kobiet i osób starszych na rynku pracy, zbyt wysokie bezrobocie strukturalne, niedostosowanie kwalifikacyjne pracowników (niskie stopy zatrudnienia) • Brak dynamizmu gospodarki europejskiej wynika z: • Rynki zbyt rozdrobnione (m.in.. niedokończony projekt Jednolitego Rynku) • Bariery rozwoju przedsiębiorczości • Niedostateczne nakłady na B+R i niewystarczająca innowacyjność • UE pozostaje w tyle w rozwoju nowych technologii

4. 1 Główne cele Strategii Lizbońskiej Reformy strukturalne miały wzmocnić wzrost gospodarczy przez: • Poprawę funkcjonowania rynku pracy (70% stopa zatrudnienia) • Zwiększenie presji konkurencji (dokończenie jednolitego rynku) • Stymulowanie inwestycji i innowacji; ale Występują naturalne napięcia: (i) wzrost, a spójność; (ii) wzrost, a trwały rozwój; (iii) wzrost, a budowa społeczeństwa informatycznego i gospodarki wiedzy => efekt jest wypadkową różnych wizji UE i poziomów rozwoju

5. 1 Bariery zasadnicze realizacji Strategii Lizbońskiej Strategia Lizbońska napotkała cztery zasadnicze bariery: • Na poziomie krajów raczej tendencja do zamykania, a nie otwierania (rynek usług, rynek pracy, patenty) – niechęć do poddawania się większej konkurencji; • Zwiększanie oporów politycznych i społecznych przed reformami (to nie brak pomysłów politycznych reform na poziomie krajów, ale znaczny opór); • Niedostatek środków budżetowych, ale też brak elastyczności na finansowanie „przyszłości” • Brak mocnych narzędzi wdrażania, albo brak rzeczywistego gospodarza SL (szczyty rady, a polityki krajowe i w regionach): otwarta metoda koordynacji (jako nowość w 2000r.) stosowana do reform strukturalnych obejmuje wrażliwe polityki krajowe i nie objęte koordynacją traktatową

6. 1 Jakie zmiany od 2005 roku? • W praktyce politycznej brak możliwości wycofania się z deklaratywnej realizacji SL; • Szczyt w marcu 2005r. - SL powinna: (i) być uwzględniona w perspektywie finansowej 2007-2012 (lizbonizacja funduszy); (ii) być wzmocniona na szczeblu państw członkowskich i regionów (unarodowienie, aby uzyskać legitymację społeczną i lepsze wykorzystanie funduszy), (iii) priorytezacja celów (i połączonych z nimi wskaźników) w kierunku wzrostu i zatrudnienia; (iv) Narodowe Plany Reform 2005-2008 plus Mr/Mrs Lisbon • Punkt ciężkości przełożony na reformy i działania w krajach członkowskich z działań podejmowanych przez Komisję i decyzji ze szczytów Rady Nowy buzz-word: nationalization of Lisbon Strategy (jako odpowiedź na „lack of political ownership at the national level”)

7. 1 NPF 2007-2013 a cele lizbońskie

8. 1 Główne ramy realizacji SL w regionach Uwarunkowania przygotowania programów operacyjnych na lata 2007-2013 • Strategiczne dokumenty UE • Zintegrowane wytyczne w sprawie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia na lata 2005-2008 (m.in. 24 wytyczne obejmujące makro-, mikro- i rynek pracy) • Polityka Spójności 2007-2013 wspierająca wzrost gospodarczy i zatrudnienia: strategiczne wytyczne wspólnoty • Dokument Rady nr 15915/05 z 19 grudnia 2005r. o Perspektywie Finansowej 2007-2013 • Strategiczne dokumenty RP • Krajowy Program Reform na lata 2005-2008 (przyjęty przez RM) • Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 (założenia przyjęte przez RM) • Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie (projekt przyjęty przez RM) • Program Konwergencji (przyjęty przez RM)

9. 1 Główne ramy realizacji SL w regionach Główne zasady funkcjonowania EFRR i EFS • Europejskie ramy prawne • projekt rozporządzenia Rady ustanawiającego ogólne przepisy dla EFRR, EFS i Funduszu Spójności (z grudnia 2005r.) • projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie EFRR (i odpowiednio EFS – oba z grudnia 2005r.) • Obszary i cele funkcjonowania funduszy • cel główny konwergencja (dla polityki spójności), a przez to celem ma być realizacja celów odnowionej SL: wzrost i zatrudnienie • Obszary EFRR: (i) inwestycje produkcyjne, (ii) infrastruktura, (iii) inne rozwojowe, np. fundusze lokalne (iv) wymiana doświadczeń. • Obszary EFS: (i) wzmocnienie adaptacyjności pracowników i przedsiębiorstw, (ii) zwiększenie dostępu do zatrudnienia, przeciwdziałaniu bezrobociu oraz wydłużaniu okresu aktywności zawodowej, (iii) wzmocnieniu integracji społecznej, (iv) promocji partnerstwa na rzecz reform w dziedzinie zatrudnienia i integracji społecznej.

10. 1 Główne ramy realizacji SL w regionach Główne zasady realizacji celów NSRO (a więc RPO i PO Kapitał Ludzki) • W projekcie NSRO wskazanych jest 13 zasad, w części powtarzających przepisy UE. Najważniejsze z tych zasad to: • Zasada dodatkowości • Komplementarności i spójności (z priorytetami Wspólnoty Europejskiej); • Koncentracji, • Współfinansowania • Programowania (wieloletniego) czy partnerstwa i przedkładania projektów • Zasady dodatkowe • 60% wszystkich funduszy na cele polityki spójności (w tym na EFS); • jednofunduszowość (a więc nie łączenie EFRR i EFS) • Elastyczność do 10% pomiędzy priorytetami EFS i EFRR • Vat jest kwalifikowalny, a rozliczenia wg zasady n+3 i n+2 po 2010 • zasady zarządzania, monitoringu, kontroli, wymiany danych

11. 1 Główne ramy realizacji SL w regionach Główne zasady realizacji celów NSRO c.d. • Zarządy regionów są instytucją odpowiedzialną za przygotowanie programu operacyjnego RPO • Ministerstwo Rozwoju Regionalnego jest instytucją odpowiedzialną za przygotowanie programu operacyjnego PO Kapitał Ludzki, a instytucjami współpracującymi są m.in. samorządy województw. 70% środków z EFS ma być w gestii regionów. • Całość alokacji na EFS ma wynieść 8,126 mln euro, a łącznie ze środkami krajowymi PO Kapitał Ludzki ma mieć finansowanie na poziomie 9559,9 mln euro (stanowi to15% funduszy z polityki spójności). • Całość alokacji na 16 RPO wyniesie (fundusze krajowe i europejskie) 22567 mln euro (52% z funduszy polityki spójności)

12. 1 Strategia Lizbońska w regionach - wnioski Wnioski • Strategia Lizbońska i jej cele znajdują obecnie swoje odbicie w podstawowych dokumentach strategicznych UE i Polski, również w odniesieniu do polityki regionalnej • Stąd SL musi być brana pod uwagę przy programowaniu RPO i PO Kapitał Ludzki • Poza RPO największe znaczenie dla regionu będzie mieć PO Kapitał Ludzki, ponieważ będzie wdrażany w znacznej części przez regiony (70% środków z EFS); • Nowe zasady (m.in. cross-financing) zwiększają elastyczność wykorzystania funduszy; • Najbliższy czas konsultacji i negocjacji z MRR i innymi regionami będzie decydujący

13. 1 Strategia Lizbońska a regiony DZIĘKUJĘ za uwagę! www.ibngr.edu.pl WWW.PFSL.PL Maciej H.Grabowski maciej.grabowski@ibngr.edu.pl Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Polskie Forum Strategii Lizbońskiej