270 likes | 439 Views
Ministerstvo za nadvore{ni raboti na Republika Finska. Transparentnost - Makedonija Proekt za zajaknuvawe na odgovornosta Istra`uvawe na javnoto mislewe za pristapot do informacii. KAKO GO OCENUVATE PRISTAPOT DO INFORMACII VO RM?.
E N D
Ministerstvo za nadvore{ni raboti na Republika Finska Transparentnost - Makedonija Proekt za zajaknuvawe na odgovornosta Istra`uvawe na javnoto mislewe za pristapot do informacii
KAKO GO OCENUVATE PRISTAPOT DO INFORMACII VO RM? Ocenka na najgolemiot del od ispitanicite (41%) e deka pristapot do informacii vo RM e nedovolen, nasproti 26% od ispitanicite koi smetaat deka e dovolen.
KOLKU E PRA[AWETO ZA PRISTAP DO INFORMACIITE AKTUELNO (PRISATNO VO JAVNOSTA) VO RM? Najgolemiot del od ispitanicite (38%) smetaat deka ova pra{awe e donekade aktuelno, nasproti 27% od ispitanicite koi smetaat deka ova pra{awe ne e mnogu aktuelno.
SPORED VAS, DALI PRISTAPOT DO INFORMACII TREBA DA BIDE SLOBODEN? Najgolemiot del od ispitanicite (94%) smetaat deka pristapot do informacii treba da bide sloboden.
SO KOJ OD SLEDNITE IZRAZI GO OBJASNUVATE SLOBODNIOT PRISTAP DO INFORMACIITE: (na ova pra{awe odgovorile samo onie koi na prethodnoto pra{awe odgovorile so DA) Najgolemiot broj od ispitanicite (68%) go objasnuva slobodniot pristap do informaciite kako ,,sloboden pristap do informacii kade ograni~uvawata se regulirani so zakon".
KOJ OD SLEDNIVE ZASEGNATI SUBJEKTI TREBA DA IMA PRAVO NA SLOBODEN PRISTAP DO INFORMACIITE SO KOI RASPOLAGA VLASTA? Najgolemiot del od ispitanicite smetaat deka gra|anite (88%) i novinarite (85%) treba da imaat sloboden pristap do informaciite so koi raspolaga vlasta.
SPORED VAS, KOI OD SLEDNIVE INSTITUCII SE OBVRZANI DA OVOZMO@AT SLOBODEN PRISTAP DO INFORMACIITE? Najgolemiot broj od ispitanicite smetaat deka Vladata na RM (90%), Sobranieto na RM (81%), Podra~nite edinici na ministerstvata (81%) i lokalnite vlasti (81%) se obvrzani da ovozmo`at sloboden pristap do informacii.
DALI ZNAETE DEKA SLOBODNIOT PRISTAP DO INFORMACIITE E USTAVNO ZAGARANTIRANO PRAVO Najgolem del od ispitanicite (59%) znaat deka slobodniot pristap do informaciite e ustavno zagarantirano pravo, nasproti 41% od ispitanicite koi ne znaat.
KAKO OCENUVATE KOLKU E PRISTAPOT DO INFORMACII REGULIRAN SO POSTOE^KITE ZAKONI? Najgolem del od ispitanicite (39%) smeatat deka pristapot do informacii e nedovolno reguliran so postoe~kite zakoni, nasproti 23% od ispitanicite koi smetaat deka e dovolno reguliran.
DALI VI SE POZNATIPROCEDURITE ZA PRISTAP DO INFORMACII? Najgolem del od ispitanicite (67%) ne gi poznavaat procedurite za pristap do informacii, nasproti 33% od ispitanicite koi istite gi poznavaat. Eve nekolku mislewa po odnos na procedurite za postoe~kiot pristap do informaciite. Ve molime da ja iska`ete va{ata soglasnost ili nesoglasnost za sekoe tvrdewe poodleno (na ovie pra{awa odgovarale samo onie ispitanici koi na prethodnoto pra{aweodgovorile so DA)
PROCEDURITE SE EDNOSTAVNI Najgolem del od ispitanicite (38%) ne se soglasuvaat deka procedurite se ednostavni.
ODNOSOT NA SLU@BENIKOT KON GRA\ANINOT KOJ BARA INFORMACIJA E KOREKTEN Najgolem del od ispitanicite (39%) ne se soglasuvaat deka odnosot na slu`benicite e korekten.
DALI DO SEGA STE POBARALE INFORMACIJA OD JAVNATA ADMINISTRACIJA? Najgolem del od ispitanicite (55%) ne pobarale informacija, a onie {to pobarale, najgolemiot del (38%) pobarale informacija za li~ni ili semejni potrebi.
DALI STE IMALE POTE[KOTII PRI DOBIVAWE NA BARANITE INFORMACII ? (odgovorite na pra{awata od 19-21 se odnesuva na poslednoto barawe) Najgolem del od ispitanicite (70%) koi pobarale informacija imale pote{kotii pri dobivawe nabaranite informacii.
KAKVI BILE POTE[KOTITE? Na 36% od ispitanicite ne im bile jasni proceduralnite ~ekori, 33% od ispitanicite bile odbieni bez obrazlo`enie, a 27% od ispitanicite ne gi dobile baranite odgovori.
AKO NE JA DOBIVTE INFORMACIJATA, [TO STORIVTE? (mo`ni se pove}e odgovori) Najgolem del od ispitanicite (74%) ni{to ne storile.
DALI SMETATE DEKA VO BARAWETO ZA PRISTAP DO INFORMACII TREBA DA BIDE NAVEDENA PRI^INATA ODNOSNO INTERESOT ZO[TO INFORMACIJATA SE BARA? Najgolem del od ispitanicite (66%) smetaat deka vo baraweto za pristap do informacija treba da bide navedena pri~inata odnosno interesot zo{to informacijata se bara.
ZA KOJ OD DOLE NAVEDENITE PRISTAPI NA JAVNATA ADMINISTRACIJA BI SE OPREDELILE? Najgolem del od ispitanicite (47%) se izjasnile za t.n. "pasiven pristap" kade informaciite se dostapni samo vrz osnova na barawe, nasproti 33% od ispitanicite koi se izjasnile za t.n. "aktiven pristap" kade informaciite se dostapni bez barawe bidej}i se publikuvaat javno.
DALI SMETATE DEKA TREBA DA SE IZGOTVI I DONESE NOV SISTEMSKI ZAKON ZA SLOBODEN PRISTAP DO INFORMACIITE? Najgolem del od ispitanicite (67%) smetat deka treba da se izgotvi i donese nov sistemski zakon za sloboden pristap do informaciite, a samo 5% od ispitanicite ne se soglasuvaat.
SPORED VAS, KOJ TREBA DA POKRENE INICIJATIVA ZA DA SE IZGOTVI I DONESE NOV SISTEMSKI ZAKON ZA SLOBODEN PRISTAP DO INFORMACIITE? Najgolem del od ispitanicite (30%) smetat deka inicijativata da se izgotvi i donese nov sistemski zakon za sloboden pristap do informaciite treba da ja pokrene Vlada na RM, a po 21% od ispitanicite smetaat deka toa treba da go storat gra|anite odnosno Sobranieto na RM.
KAKVI SE VA[ITE O^EKUVAWA PO ODNOS NA EFIKASNOSTA VO SPROVEDUVAWETO NA ZAKONSKITE ODREDBI OD STRANA NA JAVNATA ADMINISTRACIJA VO SLU^AJ ZAKONOT DA BIDE DONESEN Najgolem del od ispitanicite (52%) o~ekuvaat deka javnata administracija }e gi sproveduva zakonskite odredbi na efikasen na~in, nasproti 32% od ispitanicite koi toa ne go o~ekuvaat.
DALI SMETATE DEKA U^ESTVOTO NA JAVNOSTA I NEVLADINITE ORGANIZACII VO PROCESOT NA SPROVEDUVAWE NA ZAKONSKITE ODREDBI ]E I POMOGNE NA JAVNATA ADMINISTRACIJA VO SPROVEDUVAWETO NA ISTITE? Najgolem del od ispitanicite (69%) smetaat deka u~estvoto na javnosta i nevladinite organizacii vo procesot na sproveduvawe na zakonskite odredbi }e i pomogne na javnata administracija.
DALI CENITE DEKA ONOJ KOJ ODOGOVARA NEGATIVNO NA DOSTAVENOTO BARAWE ZA KONKRETNI INFORMACII E DOL@EN DA DADE OBRAZLO@ENIE NA NEGATIVNIOT ODGOVORI PRAVNA POUKA DO BARATELOT NA INFORMACII? Ispitanicite (84%) smetaat deka za negativen odgovor na dostaveno barawe treba da se dade obrazlo`enie i pravna pouka.
DALI TREBA DA POSTOI SUDSKA ZA[TITA ZA IZDAVAWE INFORMACII KOI SOZDAVAAT POSLEDICI VRZ FIZI^KI I PRAVNI LICA? Ispitanicite (88%) smetaat deka treba da postoi sudska za{tita za izdavawe informacii koi sozdavaat posledici vrz fizi~ki i pravni lica.
Zaklu~oci • Javnosta vo Republika Makedonija pravoto na pristap do informacii go osoznava kako so Zakon regulirano pravo, pristapot do informacii go ocenuva kako nedovolen no sepak kako negovi glavni karakteristiki gi izdvojuva ednakvosta i otvorenosta. • Javnosta go smeta ova pra{awe za donekade aktuelno. • Nedvosmislen stav na javnosta e deka pristapot do informaciite treba da e sloboden i istitot go razbira kako pristap do informacii kade ograni~uvawata treba da se regulirani so zakon • Javnosta smeta deka gra|anite, novinarite i nevladinite organizacii treba da bidat preferirani po odnos na pravoto na sloboden pristap do informaciite a Vladata na RM (ministerstvata so nivnite podra~ni edinici), Sobranieto na RM i lokalnite vlasti treba da ovozmo`at sloboden pristap do informaciite. • Del od javnosta (41%) ne znae deka slobodniot pristap do informacii e ustavno zagarantirano pravo. • Javnosta smeta deka pristapot do informaci ne e dovolno reguliran so postoe~kite zakoni, pri {to nieden ispitanik ne navede postoe~ki zakon so koj ova pra{awe e regulirano • Javnosta izrazuva nepoznavawe na procedurite za pristapot do informacii, a od onie {to gi poznavaat procedurite, zabele{ki bea upateni na slo`enosta na procedurite, cenata i odnosot na slu`benicite.
Edna polovina od ispitanicite ne pobarale informacija, a od onie {to pobarale najgolemiot del (dve tretini) toa go storile edna{{do tri pati, pri {to 70% od niv se soo~ile so pote{koti • Kako najkarakteristi~ni pote{kotii se javuvaat nejasnite proceduralni ~ekori, odbivaweto bez obrazlo`enie i nedobivaweto na odgovor, pri toa najgolemiot del od niv (74%) koga se soo~ile so ovie pote{kotii ne storile ni{to • Izjasnuvaweto na ispitanicite so koe go preferiraat naveduvaweto na pri~inata (interesot) vo baraweto za pristap do informacii, kako i "pasivniot" pristap do informacii (samo vrz osnova na barawe), vo sporedba so "aktivniot", uka`uva na nepoznavawe na doka`anite prednosti na "aktivniot" pristap od strana na javnosta kako i nepoznavawe na standardot, informacijata da se dostavuva bez pritoa da se naveduva pri~inata (interesot). • Javnosta ne e dovolno zapoznaena so zakonskite ograni~uvawa povrzani so dostapnosta na informaciite koi ja zagrozuvaat bezbednosta i odbranata na dr`avata, potoa informacii koi se odnesuvaat na istraga, pokrenuvawe na obvinenija i vodewe na sudska postapka kako i informacii koi go zagrozuvaat sproveduvaweto na monetarnata i politikata na devizno rabotewe na dr`avata. • Prethodniot zaklu~ok se odnesuva i na informaciite koi se odnesuvaat na komercijalni drugi ekonomski interesi (privatni ili javni) kako i za informacii za nadvore{nata politika na RM. • Javnosta smeta deka treba da se izgotvi i donese nov sistemski zakon za sloboden pristap do informacii a inicijativata treba da ja pokrene Vladata i Sobranieto na RM, kako i gra\anite na RM. • Iako, javnosta o~ekuva javnata administracija efikasno da gi sproveduva zakonskite odredbi istata gi podr`uva site dopolnitelni aktivnosti koi bi go podobrile pristapot do informacii, vklu~uvaj}i gi aktivnostite na javnosta i NVO-ata koi mo`at da go unapredat procesot na sproveduvawe na zakonskite odredbi. • Javnosta o~ekuva vo noviot Zakon da bidat vgradeni odredbi so koi negativni odgovori po osnova na barawe treba da se prosledeni so obrazlo`enie i pravna pouka, a vo slu~ai na izdavawe na informacii koi sozdavaat posledici vrz fizi~ki i pravni lica deka treba da postoi sudska za{tita.
Preporaki • Zgolemuvawe na nivoto na aktuelnost na pra{aweto za pristapot do informacii po pat na dopolnitelno aktuelizirawe na ovoj problem vo javnosta. • Zgolemuvawe na nivoto na informiranost na javnosta po odnos na reguliranosta na pra{aweto za pristapot do informacii vo Ustavot i vo postoe~kite zakoni. • Postoe~~kata regulativa treba da se unapredi vo pravec na namaluvawe na slo`enosta na procedurite, namaluvawe na cenata za dobivawe na informaciite, kako i utvrduvawe na jasni proceduralni ~ekori vklu~uvaj}i soodvetni obrazlo`enija i pouki. • Neohodna e obuka za slu`benicite za poadekvatna komunikacija so gra|anite. • Javnosta da se informira podetalno so prednostite na "aktivniot" pristap do informacii, a zakonodavecot da gi vgradi site neophodni odredbi so koi "aktivniot" pristap do informacii }e dobie prednost po odnos na "pasivniot" pristap do informacii. • Javnosta da bide podetalno zapoznaena so zakonskite ograni~uvawa povrzani so dostapnosta na informaciite • Da se izgotvi i donese nov sistemski zakon za sloboden pristap do informacii, a inicijativata da ja pokrene Vladata i Sobranieto na RM, kako i gra|anite na RM. • Da se prevzemat dopolnitelni aktivnosti koi bi go podobrile pristapot do informacii, vklu~uvaj}i gi aktivnostite na javnosta i NVO-ata koi mo`at da go unapredat procesot na sproveduvawe na zakonskite odredbi.