Download
1 / 28
280 likes | 608 Views
ÖZGÜRLÜK VE BAĞIMSIZLIK BENİM KARAKTERİMDİR. CÜMLE TÜRLERİ. YÜKLEMİN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER. A.EYLEM CÜMLESİ B.AD CÜMLESİ. A.EYLEM CÜMLESİ. Yüklemi çekimli bir eylem olan cümledir. Örn: “ BU AKŞAM YOLA ÇIKACAK . “ O işini özenle yapıyordu . Keşke gelse .
E N D
YÜKLEMİN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER A.EYLEM CÜMLESİ B.AD CÜMLESİ
A.EYLEM CÜMLESİ • Yüklemi çekimli bir eylem olan cümledir. • Örn: “ BU AKŞAM YOLA ÇIKACAK. “ • O işini özenle yapıyordu. • Keşke gelse. • Çocuklar sokakta oynuyorlar.
B.Ad cümlesi • Yüklemi ek-eylemle çekimlenmiş bir ad,ad olarak kullanılan bir sözcük veya sözcük grubu olan cümlelere “ad cümlesi “denir. • Örn: “ Bugün hava yağışlıymış.” • “Babamın adı Ali’dir. “ • “ Bugün çok işim var.”
A.KURALLI CÜMLE • Yüklemi sonda bulunan cümleye “kurallıcümle “ denir. • Türkçede yüklem cümlenin ana öğesidir ve sonda yer alır. • Kurallı bir cümle “ özne +tümleçler+yüklem” sıralamasına göre dizilir. • Örn: “ Okula erken gittim. “
B.DEVRİK CÜMLE • Yüklemi ,cümlenin sonunda olmayan cümlelere denir. • Örn: “ Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden.”(Ahmet Haşim) • “Kurtuldu zavallıcık.”
C.EKSİLTİMLİ CÜMLE • Dinleyenin kolayca anlayacağı durumlarda genellikle yüklemi,kimi zaman da gerekli bir öğesi söylenmeyen cümlelere “eksiltimlicümle” denir.
Eksiltimli cümlelerde şu özellikler görülür. • A.Cümlenin yüklemle tamamlanması dinleyene bırakılır.Eylem kullanılmadan yargı bildiren cümlelerde görülür: • Örn: “ Arkadaşıma yaptığınız yardımlardan dolayı size teşekkürler…” • Yüklemi “var,yok “olan cümlelerde görülür: • Örn: “ Ne bir gören ne bir duyan…”
Ç.Konuşma sırasında ,yanıt cümlelerinde öğelerin biri ya da birkaçı söylenmeyebilir. Örn. “ – Doktor Hakan Bey yok mu? -Yok(özne söylenmemiş) -Ne zaman gelecek? -Haftaya(yüklem söylenmemiştir) B.Yüklemi aynı olan sıralı cümlelerde yüklemlerden biri söylenmeyebilir. • Örn: “ Üreten mi bilir,tüketen mi…” • C.Yüklemi ayrı olan sıralı • cümlelerde • yüklemlerden biri konuşmada • söylenmeyebilir: • Örn: “ Önce güzel bir • duş …ardından • derin bir uyku çekilir.”
D.AÇIKLAMALI CÜMLE • Yapısında ara cümlelere ve ara sözlere yer verilen cümlelerdir. • A.Ara cümleli cümle:Kesinlik ,olasılık gibi kavramları ara cümle biçiminde taşıyan cümlelerdir: • Örn: “ Bu yörenin – eminim –en zengin adamıdır.”
b.Ara sözlü cümle • Arasına ,tam bir yargı bildirmeyen söz girmiş cümlelere “ar sözlü cümle “denir. • Örn: “ Ben orada,caddenin ortasında ,saatlerce bekleyecek miyim? “
BASİT CÜMLE • Tek yüklemi bulunan cümlelere denir. • Örn: “ Bedavasirke , baldantatlıdır.”
SIRALI CÜMLE • Birden fazla cümlenin ,bir anlam bütünlüğü içinde art arda sıralanmasıyla oluşan cümleler topluluğuna denir. • Örn. “ Sabahları erken kalkarım,elimiyüzümü yıkarım,yürüyüşe çıkarım.” cümlesi aslında üç tane basit cümleden oluşmuştur.
BAĞLI CÜMLE • Bağlaçlarla birbirine bağlanan cümlelere denir. • -Ki ‘li bağlı cümle: • seni öyle merak ettim ki… • Eminim ki sınıfını geçecek. • Diğer bağlaçlarla da bağlanabilir: • Evden çıktım ve hızlı adımlarla yürüdüm.
BİRLEŞİK CÜMLE • Bir ana cümle ile onun anlamını çeşitli bakımlardan tamamlayan bir veya birkaç cümleden oluşan cümlelere birleşikcümle denir. • Birleşik cümleler bir temel yargı;bir veya birkaç tane yan yargılardan oluşur. • Örn: “ Minareyi çalan(yan yargı),/kılıfını hazırlar.(temel yargı)
1.Şartlı birleşik cümle: Yardımcı cümlesi veya cümleleri şart cümlesi olan cümlelere denir. Örn. “Ödevini yapsaydı,iyi not alacaktı.” 2.İç içe birleşik cümle:Bir cümlenin içinde başka bir cümlenin yer almasına denir. Örn.”Bu derdin çaresi yok / sanıyorum.” Yan yargıyı oluşturan cümleye yan cümlecik denir.
ANLAMLARINA GÖRE CÜMLELER • 1.OLUMLU CÜMLE • 2.OLUMSUZ CÜMLE • 3.SORU CÜMLESİ • 4.ŞART CÜMLESİ • 5.ÜNLEM CÜMLESİ
1.OLUMLU CÜMLE • Bir işin ,bir oluşun,hareketin gerçekleştiğini veya gerçekleşeceğini bildiren cümleye denir. • Örn. “Sınava çok çalıştım.” • Bazı cümlelerin yapısında olumsuzlık unsuru olduğu halde cümlenin anlamı olumlu olabilir.olumsuzluk eki taşıyan bir yüklem kendisinden sonra “değil,yoktur” sözcüğünü alırsa o cümle olumlu bir anlam kazanır. • Örn:” İşlerin yoluna girmedi değil.” • Örn: “ Olup bitenleri bilmeyen yoktur.”
2.Olumsuz cümle • Bir işin,oluşun,hareketin gerçekleşmediğini veya gerçekleşmeyeceğini bildiren cümleye denir. • A.biçimce ve anlamca olumsuz cümleler: • B.biçimce olumlu anlamca olumsuz cümleler:
Bu tür cümlelerin yüklemleri olumsuzdur ve cümlelerde olumsuzluğu giderecek başka bir olumsuz kavram yoktur. Örn:”Yazlıklarda pek su bulunmaz.” Örn:” Evde yiyecek bir şey kalmamış.” a.Biçimce anlamca olumsuz cümleler
b.Biçimce olumlu anlamca olumsuz cümle. • Yüklemi olumlu olan ama tümü olumsuz yargı veren cümlelerdir: • Örn.” Aylardır ne aradın ne sordun.” • Size verebilecek kadar param mı var?(yok).
Soru cümlesi • Soru anlamı taşıyan cümlelere” soru cümlesi “ denir. • A.Olumlu Soru Cümlesi: • Babanız geldi mi? • B.Olumsuz Soru Cümlesi: • Anneniz gelmedi mi?
ÜNLEM CÜMLESİ • İçinde ünlem bulunan veya ünlem kavramı veren cümleye “ ünlem cümlesi “ denir. • Geldik ya! • Sakın gitmeyin ha ! • Ey Türk Gençliği !
ŞART CÜMLESİ • Bir işin,oluşun,eylemin yapılmasını şarta bağlı olarak bildiren cümleye denir. • Çalışırsan başarırsın. • Yağmur yağarsa ekinler büyüyecek.
