ATIKLARIMIZI NE YAPALIM?

1. ATIKLARIMIZI NE YAPALIM? www.atikyonetim.com/evsel/

2. Geri dönüştürülebilir, geri kazanılabilir ya da yeniden kullanılabilir özellikteki atıklarımızı 4 ana grup altında birbirlerinden ayrı olarak toplayabiliriz: www.atikyonetim.com/evsel/

3. Değerli Atıklarımız • Cam Atıklar • Kağıt Atıklar • Metal Atıklar • Plastik Atıklar • Kompozit Atıklar • Organik Atıklarımız • Mutfak Artıkları ve Bahçe Atıkları • Tehlikeli Atıklarımız • İlaçlar • Piller/Akümülatörler • Tehlikeli Kimyasallar • Elektronik Eşyalar • Büyük Hacimli Atıklarımız • Mobilyalar www.atikyonetim.com/evsel/

4. DEĞERLİ ATIKLARIMIZ www.atikyonetim.com/evsel/

5. Cam Atıklar • Cam atıklarımızı rengine göre ayırarak yani renkli camlar ve şeffaf camlar ayrı olacak şekilde biriktirelim ve kapaklarından mutlaka ayıralım. • Renkli camlarımızı renkli kumbaralara şeffaf camlarımızı ise beyaz renkli kumbaralara atalım. Bazı kumbaraların iç hazneleri 2 bölmelidir ve bu haznelerin iki tarafta ayrı ayrı girişleri bulunur. Bu kumbaralarda ise bir bölme renkli camlar diğeri ise şeffaf camlar için ayrılmıştır. • Eğer toplama kumbaralarının bulunmadığı bir mevkide yaşıyorsak en azından cam atıklarımızı ayrı poşetler içerisinde toplayıp çöp konteynırlarının yanına bırakalım ve en kısa sürede yetkili yerel yönetimimize konu ile ilgili başvuruda bulunalım. www.atikyonetim.com/evsel/

6. Hangi camlar geri dönüşüme uygundur? • Her türlü cam şişe (parfüm şişeleri de dahildir) • İçerisinde gıda ürünlerinin muhafaza edildiği her türlü kavanozlar (reçel, turşu, sos, konserve kavanozları vb. gibi) • Bardaklar, sürahi, vazo vb. cam eşyalar • Hangi camlar geri dönüşüme uygun değildir? • Kristal camlar • Fırına ya da ateşe dayanıklı camlar • Optik camlar • Pencere camı, otomobil camı • Aynalar • Flüoresan lambalar ve ampuller • Bu cam çeşitlerinin içerdikleri hammadde farklı olduğundan dolayı geri dönüşüm işlemine dahil edemeyiz!!! www.atikyonetim.com/evsel/

7. Kullandığımız her üç cam ambalajdan en az biri geri kazanılan cam atıklardan yapılmıştır. www.atikyonetim.com/evsel/

8. Kağıt Atıklar • Kağıt atıklarımızı balyalar halinde toplayıp biriktirelim ve mavi renkli kağıt toplama kumbaralarına atalım. • Eğer toplama kumbaralarının bulunmadığı bir mevkide yaşıyorsak en azından bu atıklarımızı ayrı toplayıp etrafa dağılmasını önleyecek şekilde çöp konteynırlarının yanına bırakalım ve en kısa sürede yetkili yerel yönetim birimimize konu ile ilgili başvuruda bulunalım. • Kağıt, ülkemiz için çok değerli bir üründür. Kağıt üretiminin hammaddesi olan selüloz çok pahalı bir malzemedir ve ülkemiz bu malzemeyi yurt dışından temin etmektedir. www.atikyonetim.com/evsel/

9. 1 ton kağıdı geri dönüşüme kazandırdığımızda; • 17 adet ağacı kesilmekten kurtarmış, • 1450 litre petrol ile 26600 litre suyu tüketmemiş • oluruz. • Odun hammaddesi ile kağıt üretimi esnasında ton başına 20-50 ton su harcanırken; kullanılmış kağıttan kağıt üretiminde sadece 5 ton su tüketimi olur. • Tüm bu sebeplerden dolayı değerli olan kullanılmış kağıtlarımızın yeni ürünlere dönüşmeleri için elimizden geleni yapalım. www.atikyonetim.com/evsel/

10. Hangi kağıtlar geri dönüşüme uygundur? • Kağıt, mukavva ve kartondan yapılmış; plastik içermeyen ambalajların hepsi (deterjan kutuları, gıda ambalajları, sigara paketi kağıtları) • Kitap sayfaları, okul defterleri • Dosya kağıdı, bilgisayar kağıdı, mektup zarfı • Gazeteler, dergiler, kataloglar, mecmualar • Paket kağıdı, oluklu mukavvalar • Kese kağıdı, kağıt torbalar • Taşıma kolileri • İlaç prospektüsleri www.atikyonetim.com/evsel/

11. Hangi kağıtlar geri dönüşüme uygun değildir? • Yağlı kağıtlar ve plastik içeren kağıt ambalajlar • Fotoğraflar • Hijyenik kağıtlar (kağıt mendil, kağıt havlu) • Alüminyum veya folyo bileşimli kağıt ambalajlar • Karbon kağıdı • Duvar kağıdı www.atikyonetim.com/evsel/

12. Plastik Atıklar • Plastikmalzemeler petrol kökenli ürünlerdir. Kolay işlenebilir olması, değişik ortam koşullarına karşı dayanıklılık gösterebilmesi ve çok fazla çeşidinin bulunması bu malzemeyi pek çok alanda kullanabilmemizi sağlıyor. • Çamaşır suyu, sabun, deterjan ve şampuan kaplarımız, su ve bitkisel yağ şişelerimiz, ürün ambalajlarımız, yoğurt kaplarımız, çocuklarımızın oyuncakları, naylon poşetlerimiz, damacana adını verdiğimiz büyük içme suyu bidonlarımız vb. gibi pek çok ürün çeşitli plastik türlerinden imal ediliyor. • Günlük hayatımızda önemli bir yeri bulunan plastiğin kullanım alanı bu kadar fazla olunca, plastik atıklarının miktarı da bir o kadar fazla oluyor. www.atikyonetim.com/evsel/

13. Plastik atıklar petrol kökenli olduklarından içerdikleri zehirli bileşenler nedeniyle çevre için büyük tehlike oluşturuyorlar. • Yakarak imha ettiğimizde atmosfere kanserojen gazlar salıyorlar. • İmha etmeyip doğaya terk ettiğimizde ise  yer altı ve yer üstü su kaynaklarımızı zehirliyorlar. • Plastik atıklarımızın doğada parçalanması ve bozunması çok uzun yıllar sürüyor. Durum böyle olunca da ortaya çıkan çevre kirliliği her geçen gün yenilerinin de eklenmesiyle arttıkça artıyor. www.atikyonetim.com/evsel/

14. Plastik malzemeler geri dönüşüm işlemi için çok uygun ürünlerdir. • Kullanım ömrünü tamamladıktan sonra plastiklerimizin yeniden işlenmesini ve farklı ürünlerin üretiminde kullanılmasını sağlayabiliriz. Bu sayede ana hammadde kaynağı olan petrol kaynaklarımızı da korumuş oluruz. • Plastik kapların içerisinde bulunan ürünlerimizi tamamen tükettikten sonra bu kapları diğer atıklarımızdan ayrı biriktirelim. www.atikyonetim.com/evsel/

15. Hangi plastikler geri dönüşüme uygundur? • Plastik poşetler • Margarin, yoğurt, peynir, ayran, süt ve dondurma kapları • İlaç ambalajları • Deterjan kapları ve kapakları • Şampuan, sıvı sabun ve çamaşır suyu şişeleri • Her türlü plastik şişe ve kapakları • Ürün ambalajları, streç filmler • Et ve tavuk ürünlerinin altında bulunan köpük (polistiren) tabaklar • Plastik tabak, çatal, kaşık ve bardaklar • Plastik sandalye ve masalar www.atikyonetim.com/evsel/

16. Hangi plastikler geri dönüşüme uygun değildir? • Bebek bezleri • Hijyenik kadın bağı • Zirai ilaçlar, asit, alkali, vernik vb. gibi zararlı maddelerin ambalajları ve kapları • Margarin kapları gibi kirli ve yağlı kaplar • Motor yağı ile çözücü içeren boyalarla kirlenmiş kaplar www.atikyonetim.com/evsel/

17. Metal Atıklar • Metallerüstün mekanik özellikleri sayesinde çok geniş bir uygulama alanına sahiptir. En önemli kullanım alanları yapı malzemeleri ile makine malzemeleridir. • Metallere günlük hayatımızda pek çok üründe ya da ürün ambalajında rastlayabiliyoruz. • Metalleri demir esaslı olanlar ile demir dışı metaller olmak üzere iki ana grupta toplayabiliriz. Demir esaslı metallerden çelikile demir dışı metallerden alüminyum, geri dönüşüm ve geri kazanım sektöründe oldukça büyük bir paya sahiptir. • Kullandığımız teneke ürünlerin yaklaşık % 25'i geri dönüştürülmüş çelikten yapılıdır. www.atikyonetim.com/evsel/

18. Kullanılmış metal malzemelerimizin geri dönüştürülmesi ile; • hammadde kaynaklarını korumuş, • enerji ve su tüketiminde tasarruf edilmesine destek vermiş, • hava ve su kirliliğinin önüne geçmiş, oluruz. • Sadece tek bir alüminyum kutuyu geri dönüşüme gönderdiğimizde televizyonumuzun 3 saatte harcadığı enerjiyi kazanmış oluyoruz. www.atikyonetim.com/evsel/

19. Hangi metaller geri dönüşüme uygundur? • Alüminyum içecek kutuları • Alüminyum folyolar ve hazır yemek tabakları • Peynir, zeytin ve yağ tenekeleri • Konserve ve salça kutuları • Su bazlı boya tenekeleri • Mutfak malzemeleri (çatal, kaşık, bıçak, çaydanlık...) • Kedi ve köpek yiyeceklerinin kutuları • Hangi metaller geri dönüşüme uygun değildir? • Çözücü içeren boyaların tenekeleri • Vernik ve cila kutuları • İçi dolu olan deodorantlar • Makine yağı ve motor yağı tenekeleri www.atikyonetim.com/evsel/

20. Kompozit Atıklar • Farklı malzemelerden yapılmış, elle birbirinden ayrılması mümkün olmayan ambalajlarımıza kompozit ambalajlar diyoruz. • Bu ambalajlar içeriklerinde farklı oranlarda kağıt, plastik ve alüminyum barındırırlar. Bu bileşenlerin birlikte bulunması içeceklerimizi ya da gıdalarımızı saklama sürelerimizin çok daha uzun olmasını sağlar. • Kompozit ambalajlara örnek: karton şeklindeki süt ve meyve suyu kutuları, hazır çorba ambalajları, toz şeklindeki hazır tatlı ve puding ambalajları, parlak kahve ambalajları vs. www.atikyonetim.com/evsel/

21. Kompozit ambalaj atıklarımızı, içerisindeki ürünü tükettikten sonra temiz bir şekilde geri kazanım kumbaralarına atalım. • Eğer bu ürünler için ayrı bir kumbara bulamıyorsa, plastik atıklara ait geri kazanım kumbaralarına da atabiliriz. www.atikyonetim.com/evsel/

22. ORGANİK ATIKLARIMIZ www.atikyonetim.com/evsel/

23. Mutfak Artıkları ve Bahçe Atıkları • Mutfağımızda oluşan sebze ve meyve artıkları ya da bahçemizden kaynaklanan yabani otlar, biçilmiş çimler gibi organik atıklarımızı aslında çöp konteynırlarına atmamız çok yanlış bir davranıştır. • Fakat bizler henüz daha kağıt, metal ya da plastikleri çöplerimizden ayrı biriktirmeyi bile başaramadığımızdan bu organik kökenli atıklarımızla ilgili herhangi bir çalışma yapamıyor, ya da yapmamızın gerekli olduğunu bilmiyoruz. www.atikyonetim.com/evsel/

24. Pek çok yerde cam atıklarımızı atabileceğimiz kumbaralar bile yokken organik çöp kumbaralarından bahsetmek pek mantıklı gelmese de dünyanın pek çok yerinde mutfaktan kaynaklanan bu atıklar, organik çöp konteynırları adı verilen kahverengi kutularda biriktiriliyor. • Organik atıklar mikroorganizmalar tarafından parçalanarak ayrıştırılıyor ve organik gübre elde ediliyor. • Kompostadı verilen bu organik gübreyi bahçelerimizdeki bitkilerin güçlenmesi ve beslenmesi için kullanabiliyoruz. www.atikyonetim.com/evsel/

25. Eğer evimizin bir bahçesi ya da balkonu varsa biz de bu organik atıklarımız için kapalı plastik bir kova oluşturalım ve atıklarımızı bu kovanın içerisinde plastik poşete ya da ambalaja koymadan direk biriktirelim. Böylece bitkilerimizde kullanabileceğimiz tamamen doğal bir gübre üretmiş olalım. • Fakat her organik atığı bu şekilde değerlendiremeyiz. Bu sebeple hangi organik atıkların doğal gübre üretimi için uygun olduğunu hep birlikte öğrenelim... www.atikyonetim.com/evsel/

26. Hangi organik atıklar kompostlama için uygundur? • Sebze, meyve, salata ve ekmek kalıntıları • Yumurta, fındık/fıstık kabuğu • Küçük miktarlardaki artık yemekler • Saç/tüy parçaları • Küflenmiş ekmek, bozulmuş gıdalar • Biçilmiş çimler, kesilmiş dallar • Yapraklar, çiçekler, yabani otlar • Ağaç kabukları, ağaçtan düşen sebze ve meyve artıkları • Çay ve kahve atıkları, filtre kağıtları • Hangi organik atıklar kompostlama için uygun değildir? • Elektrikli süpürge atığı • Kedi ve köpek altlıkları, dışkılar • Balık kılçığı • Sigara izmariti • Kemik www.atikyonetim.com/evsel/

27. TEHLİKELİ ATIKLARIMIZ www.atikyonetim.com/evsel/

28. Kullanılmayan ilaçlar • Evimizde bulunan son kullanma tarihi geçmiş/miadı dolmuş veya artık kullanmadığımız ilaçları çöp diyerek belediyelere ait çöp konteynırlarına attığımız an çevremize zarar veriyoruz. • Sadece çevremize zarar vermekle de kalmıyor, dağılan çöplerden etrafa yayılan ilaç atıklarımızla hem kendi sağlığımızı tehlikeye sokuyor hem de sokakta yaşayan hayvanlarımızın zehirlenmelerine sebep oluyoruz. • İlaç atıklarını gelişi güzel bir şekilde kanalizasyona dökmek de çok yanlış bir davranıştır. Belki de bunu yaparken kimseye zarar vermeyeceğimizi düşünüyoruz ama ilaçların içerisinde bulunan hormonlar bu şekilde sulara karışarak, su canlılarına zarar veriyor ve hatta besin zinciriyle bir canlıdan diğerine geçerek tekrar biz insanlara kadar ulaşabiliyor! www.atikyonetim.com/evsel/

29. İlaç atıklarını bu şekilde çöpe atmaya ya da kanalizasyona dökmeye devam edersek bunun sonuçları ileride hepimizi (özellikle de çocuklarımızı!) etkileyecektir. Lütfen bu konuya gereken önemi verelim ve daha dikkatli davranalım. • Hemen şimdi yerimizden kalkalım ve ilaçlarımızı bulundurduğumuz dolabımıza gidelim. Tüm ilaçlarımızı kontrol edelim. Kullanmayacak olduklarımız ya da kullanım süresi dolmuş olanlar varsa ayıralım ve en yakındaki eczanemize götürelim. Eczacımıza durumu anlatalım ve bu kimyasallarla çevremizi kirletmek istemediğimizi söyleyelim. Atık ilaçlarımızı onlara teslim edelim. www.atikyonetim.com/evsel/

30. Atık Piller ve Hurda Akümülatörler • Piller günlük hayatımızın vazgeçilmez ürünlerinden biridir. Her gün, çeşitli amaçlar için kullandığımız pek çok elektrikli alet pille çalışmaktadır. • Otomobillerimizin en önemli parçası olan akülerimiz (akümülatörler) de pil ailesinin bir üyesidir. • Alet ve ekipmanlarımıza enerji sağlayan bu piller/aküler civa, nikel, kurşun gibi ağır metalleri içerirler. • Ağır metaller hem çevremiz için hem de sağlığımız için çok tehlikeli maddelerdir. Bu nedenle bu tarz ürünlerin atıklarını diğer çöplerle karıştırarak atamayız. www.atikyonetim.com/evsel/

31. Kullandığımız pilleri evde naylon poşetlerde ya da kavanozlarda biriktirelim ve belirli aralıklarla, özellikle büyük alışveriş merkezlerinin giriş/çıkışlarında görebileceğimiz atık pil kutularına atalım. • Mümkün oldukça da “kullan-at” pilleri satın almak yerine daha doğru bir davranış olan “şarj edilebilen”pilleri kullanmayı tercih edelim. www.atikyonetim.com/evsel/

32. Bitik akülerimiz çöp değildir, onları diğer atıklarımızla birlikte çöpe atamayız. Bu çok tehlikeli bir davranıştır. Lütfen bitik akülerimizi çöp konteynırlarının kenarlarına bırakmayalım. • Hurda akülerimizi almış olduğumuz yere geri teslim edelim ya da yenisini alacağımız dükkana bırakalım. Hurda akülerimizi teslim ettiğimiz/edeceğimiz kurumun lisanslı ve yetkili olduğundan mutlaka emin olalım. • Bu şekilde toplanan piller ve aküler, yetkili kurumlar tarafından teslim alınarak mümkünse geri kazanım işleminden geçirilir ve nihai olarak çevreyle uyumlu bir şekilde bertaraf edilirler. www.atikyonetim.com/evsel/

33. Tehlikeli Kimyasalların Atıkları • Tehlikeli atıklar, içerisinde çevre ve insan sağlığı açısından zararlı maddeler içeren ürünlerimizin atıklarıdır. • Tehlikeli maddelerden oluşan atıklarımız, zararlı maddeler içerdikleri ve kimyasal olarak reaksiyon oluşmasına neden olabilecekleri için diğer katı atıklarımız ile birlikte bertaraf edilemezler. • Tehlikeli atıklarımızı çöplerimiz ile birlikte karıştırarak çöp konteynırlarına atmayalım. Bunlar için Belediyemiz tarafından ayrılmış özel bir alan ya da konteynır yoksa bile en azından bu atıklarımızı farklı bir poşete koyalım ve çöp toplayan yetkililerimize teslim edelim. www.atikyonetim.com/evsel/

34. Eğer poşet içerisinde çöp konteynırlarının yanına bırakırsak, bu poşetler yırtılabilir ve etrafa yayılacak olan tehlikeli maddelerden pek çok hayvan ya da insan zarar görebilir. • Bölgemizde bu tür atıkların ayrı toplanması ya da alınması ile ilgili herhangi bir çalışma yoksa Belediyemize gidip bu konu hakkında bilgi alalım ve ayrı toplayabilmek için konteynır bulundurmaları isteğinde bulunalım. www.atikyonetim.com/evsel/

35. Hangi atıklarımız tehlikeli atık grubuna girer? • Her türlü kimyasal ev temizleyiciler ve deterjanlar • Boyalar ve boya sökücüler • Tinerler, çözücüler, vernik ve cilalar • Madeni yağlar (fren yağı, motor yağı, dişli yağı, gaz yağı), antifriz • Tutkal ve yapıştırıcılar, macunlar, yapay reçineler • Böcek ilaçları, zirai ilaçlar, yapay gübreler • Flüoresanlar, cıvalı ampuller • Ayakkabı boyaları • Havuz suyu için kullanılan kimyasallar • İçi dolu olan sprey kutuları • Fotoğrafçılık kimyasalları • Pas gidericiler • Lütfen atık ilaçlarımızı tehlikeli atıklarımız ile bir arada biriktirmeyelim. Atık ilaçlar tehlikeli olmalarına rağmen  tehlikeli atıklardan ayrı bir şekilde özel yöntemlerle bertaraf edilirler!!! www.atikyonetim.com/evsel/

36. Elektronik Atıklar • İçerisinde bir veya daha fazla elektrik iletim elemanı bulunan, kullanım ömrünü tamamlamış atıklarımıza elektronik atıklar diyoruz. • Bu atıklarımız genellikle büyük ebatlara sahip olduklarından, büyük hacimli atıklar grubuna dahil olurlar. Aynı zamanda içerisinde tehlikeli maddeler barındıran ürünler tehlikeli atık kapsamına da girerler. • Klorlu solventler, bromlu alev geciktiriciler, PVC, ağır metaller, plastik ve gazlar başta olmak üzere yaklaşık 1000’e yakın malzeme elektronik ürünlerin ve parçaların yapımında kullanılmaktadır. www.atikyonetim.com/evsel/

37. Elektronik eşya atıklarımız malzeme kazanma tesislerinde önce tekrar kullanım veya satılabilir parçalar için test edilerek sınıflandırılırlar. • Sınıflandırma için malzeme fişe takılır, çalışıyorsa tekrar kullanım için ayrılır. Eğer çalışmıyorsa elle veya mekanik olarak parçaların en pahalısından en ucuzuna doğru parçalanarak ayrılır. • Elektronik eşyalarımızın bu şekilde değerlendirilebilmesi için onları bu işi gerçekleştirebilecek merkezlere ulaştırmamız gerekir. www.atikyonetim.com/evsel/

38. Elektronik eşyalarımızı olabildiğince uzun süre kullanalım. • Gelişen teknoloji bizlere her gün daha yeni ürün modelleri ile daha üstün özellikler sunuyor ve biz de bu tuzağa düşüyor, elimizdeki ürün daha eskimeden hemen yenisine koşuyoruz. Bu durum atık elektronik malzeme sayısını her geçen gün daha da arttırıyor. • Yeni bir elektronik ürün aldığımızda eski olanı üreticisine geri teslim edelim. Bu sayede üreticiler ellerinde birikecek olan bu eski ürünleri malzeme kazanma tesislerine göndererek hem ülkemizin ekonomisine katkıda bulunabilir hem de çevreyi korumaya destek olabilirler. www.atikyonetim.com/evsel/

39. BÜYÜK HACİMLİ ATIKLARIMIZ www.atikyonetim.com/evsel/

40. Mobilyalar • Kullanılmış ama kırık dökük olmayan, işlevini yerine getirebilecek durumda bulunan ev eşyalarımızı, eski eşya alım satımı yapan dükkanlara verebiliriz. • Bu tarz eşyaları mümkün olduğunca uzun süre kullanalım. Tamamen kullanılmaz hale gelmeden yenisini almaya kalkışmayalım. • Eğer bizim işimize yaramıyorsa, kullanıp değerlendirebilecek başka ihtiyaç sahiplerine ulaştıralım. www.atikyonetim.com/evsel/

41. Mobilyalar genellikle ahşap ürünü olan malzemelerdir. Ahşap ise geri kazanımı mümkün olan değerli bir maddedir. Eski ev eşyalarımızı verebileceğimiz, onları değerlendirebilecek bir kurum ya da şahıs yoksa son seçenek olarak bunları çöp konteynırlarımızın yanına bırakalım. • Böylece hem bu malzemeleri toplayıp satan kişilere yardımcı olmuş, hem de malzemenin bir şekilde yeniden değerlendirilmesine olanak sağlamış oluruz. www.atikyonetim.com/evsel/

42. KAYNAKLAR • http://web.deu.edu.tr/erdin/pubs/doc125.htm • http://www.ambalaj.org.tr • http://www.atikilac.com/ • http://www.cevko.org.tr • http://www.e-atik.com/ • http://www.geridonusum.org/index.php • http://www.hercopatikdegildir.com/ • http://www.tap.org.tr www.atikyonetim.com/evsel/