Bogdan Pasko Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Ochrony Środowiska

1. Nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi -obowiązki wynikające ze nowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Bogdan Pasko Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Ochrony Środowiska tel. 32 78 35 651 e-mail: bpasko@slaskie.pl Rybnik, 9 lutego 2012 r.

2. Uwarunkowania ogólne – hierarchia postępowania z odpadami Pożądany kierunek działań 2

3. Gospodarka odpadami komunalnymi w UE-2009 rok (Eurostat) Polska – stan na 2010 rok (GUS)

4. Gospodarka odpadami komunalnymi w UE-2009 rok (Eurostat) Polska – stan na 2010 rok (GUS) 1 4

5. Gospodarka odpadami komunalnymi w UE-2009 rok (Eurostat) Polska – stan na 2010 rok (GUS) 73

6. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – główne regulacje • Ustawa obowiązkowa dla wszystkich gmin – konieczność wdrożenia regulacji w okresie maksymalnie do 18 miesięcy, • Obligatoryjne przejęcie obowiązku zagospodarowania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, • Opłata celowa – dochód gminy nie przedsiębiorców, • Regionalny system gospodarowania odpadami komunalnymi, • Koordynacyjnarola samorządów województw w planowaniu i organizowaniu gospodarki odpadami komunalnymi na szczeblu regionalnym 6

7. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – cele ustawowe Gminy są obowiązane osiągnąć do 31 grudnia 2020 r. (art. 3b. ust. 1.): 1) poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo; 2) poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w wysokości co najmniej 70% wagowo. Odpady zebrane najbliżej miejsca ich wytwarzania będą jakościowo najlepsze co ułatwi ich późniejsze zagospodarowanie. 7

8. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – cele ustawowe • Sposób obliczeniaosiągniętego poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku: • Mrpmts – masa frakcji pmts poddana recyklingowi i przygotowanych do ponownego użycia, • Mwpmts – łączna masa wytworzonych frakcji materiałowych • Lm – liczba mieszkańców gminy, • MwGUS - masa wytworzonych odpadów w województwie (GUS), • Umpmts – udział odpadów pmts w zok (wg Kpgo lub badania własne) Mwpmts = Lm*MwGUS*Umpmts

9. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – cele ustawowe Gminy są obowiązane ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania (art. 3c ust. 1.): 1) do dnia 16 lipca 2013 r. – do nie więcej niż 50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, 2) do dnia 16 lipca 2020 r. – do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania – w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. 9

10. Sposób obliczeniaosiągniętego poziomu ograniczenia składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji: • TR – osiągany w roku rozliczeniowym poziom ograniczenia składowania masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, • MOUBR – masa o.k.u.b. zebranych z terenu gminy i przekazanych do składowania • MMR – masa zmieszanych odpadów komunalnych zebranych na obszarze miast, przekazana do składowania, Mg; • MWR – masa zok zebranych na obszarze wsi, przekazana do składowania, Mg; • UM = 0,57; UW = 0,36,jeżeliTR = PR lubTR < PRto poziom został osiągnięty. MOUBR = (MMR*UM) + (MWR*UW), Mg

11. Zakaz składowania od 2013 roku • Frakcji kalorycznej odpadów: • ciepło spalania powyżej 6MJ/kg, • zawartość ogólnego węgla organicznego (TOC) powyżej 5% suchej masy, • straty prażenia (LOI) powyżej 8% suchej masy. 11

12. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – zadania gmin • Art. 3. ust. 2 zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, • objęcie wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania odpadami komunalnymi, • nadzorowanie gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym realizacji zadań powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, • ustanowienie selektywnego zbierania odpadów komunalnych obejmującego co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji (razem 7) 12

13. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – zadania gmin • tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazywanie miejsc, w których mogą być prowadzone zbiórki ZSEiE pochodzącego z gospodarstw domowych, • zapewnienie osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, • prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych, • udostępnianie na stronie internetowej UG oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informacji dot. realizowanej gospodarki odpadami komunalnymi, • dokonywanie corocznej analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi celem weryfikacji możliwości techn. i organizacyjnych w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. 13

14. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – zadania gmin • Gminy zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych • Przetarg(Pzp) lub dokonanie wyboru podmiotu (PPP lub koncesja na roboty budowlane lub usługi) - art. 3a. ust.1. • Samodzielna realizacja zadania - art. 3a. ust.2. Szczegółowe określenie wymagań odnośnie planowanych regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (rozp. z 29.12.2011 r. ws. MBP zok: AT4, TOC, straty prażenia, kaloryczność) 14

15. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – zadania gmin • Gminy są obowiązane do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy (art. 6c. ust. 1) . • Rada gminy może, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, postanowić o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne (art. 6c. ust. 2) . • Obowiązek zorganizowaniaprzetargu na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli zamieszkiwanych nieruchomości albo przetargu na odbieranie i zagospodarowanietych odpadów (możliwość dzielenia gminy na sektory) (art. 6d. ust. 1 i 2). • Spółki z udziałem gminy mogą odbierać odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, na zlecenie gminy, w przypadku, gdy zostały wybrane w drodze przetargu (art. 6e). 15

16. OPŁATA CELOWA Właściciel nieruchomości, który w dniu wejścia w życie ustawy ma zawartą z gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcą umowę na odbieranie odpadów komunalnych jest zwolniony z uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w okresie obowiązywania tej umowy, nie dłużej jednak niż przez 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy (art. 11 u.o.zm.). Opłata – dochód gminy – koszty funkcjonowania systemu (art. 6r): • odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania, • tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, • obsługi administracyjnej tego systemu.

17. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – opłata celowa Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi (art. 6j): w przypadku zamieszkałych nieruchomości (A) Liczba mieszkańców lub Ilość zużytej wody lub Powierzchnia lokalu mieszkalnego lub Stawka opłaty od gospodarstwa domowego (II) w przypadku niezamieszkałych nieruchomości (B) Liczba pojemników x stawka opłaty za pojemnik (III) w przypadku nieruchomości (A + B) Suma opłat obliczonych zgodnie z A i B lub Sposób obliczania opłaty zgodnie z I lub II lub III. x stawka opłaty (I) 17

18. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – opłata celowa • Rada gminy (art. 6k ust. 1): • dokona wyboru jednej z metod ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustali stawkę takiej opłaty, • ustali stawkę opłaty za pojemnik o określonej pojemności. Rada gminy określi niższe stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jeżeli odpady komunalne są zbierane i odbierane w sposób selektywny (art. 6k ust. 3). Rada gminy określi termin, częstotliwość i tryb uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, biorąc pod uwagę warunki miejscowe (art. 6l).

19. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – opłata celowa Rada gminy określi wzór deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości, obejmujący objaśnienia dotyczące sposobu jej wypełnienia oraz pouczenie, że deklaracja stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego. Uchwała zawiera także informację o terminach i miejscu składania deklaracji (art. 6n ust. 1). Rada gminy określi szczegółowy sposób i zakres świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów, w zamian za uiszczoną opłatę, w szczególności ilość odpadów komunalnych odbieranychod właściciela nieruchomości, częstotliwość odbierania odpadów komunalnych i sposób świadczenia usług przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych (art. 6r ust. 3).

20. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – pozostałe zadania gmin • utworzenie rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości – z dniem wejścia ustawy w życie (art. 9b), • dostosowanie regulaminów do wojewódzkich planów gospodarki odpadami – w terminie 6 miesięcy od dnia uchwalenia wpgo (art. 4 ust. 3 u.cz.p.g.), • przeprowadzenie kampanii informacyjnych na temat praw i obowiązków właścicieli nieruchomości określonych w powyższych uchwałach (art. 13. u.o.zm.) . 20

21. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – pozostałe zadania gmin • Art. 10 u.o.zm. • 12 miesięcy – termin na podjęcie uchwał, • Wezwanie do podjęcia uchwał - zarządzenie zastępcze wojewody, • 18 miesięcy – termin wejścia w życie uchwał. 21

22. Rola Zarządu Województwaw nowym systemie gospodarowania odpadami komunalnymi. WOJEWÓDZKI PLAN GOSPODARKI ODPADAMI • 6miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, • nie rzadziej niż co 6 lat. Uchwała w sprawie wykonania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami jest aktem prawa miejscowego (art. 15 ust. 3 z.u.o.o.) • regiony gospodarki odpadami komunalnymi • regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych i instalacje do zastępczej obsługi tych regionów • regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych niespełniające wymagań ochrony środowiska 22

23. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – regionalny system gospodarowania odpadami komunalnymi • Obowiązek zagospodarowania: • zmieszanych odpadów komunalnych, • odpadów zielonych oraz • pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania • w regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych. • Zakazuje się zbierania oraz przetwarzania: • zmieszanych odpadów komunalnych, • odpadów zielonych, • pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania • poza regionem gospodarki odpadami komunalnymi, na którym zostały wytworzone.

24. Ustawa o odpadach - zmieniona ustawą o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw odpadach REGIONALNY SYSTEM GOSODAROWANIA ODPADAMI KOMUNALNYMI Region gospodarki odpadami komunalnymi – rozumie się przez to określony w wojewódzkim planie gospodarki odpadami obszar liczący co najmniej 150 000 mieszkańców; regionem gospodarki odpadami komunalnymi może być gmina licząca powyżej 500 000 mieszkańców (art. 3 ust. 3 pkt 15b zmienionej u.o.o.)

25. Regionalna instalacja - zakład zagospodarowania odpadów(120 tysięcy mieszkańców), spełniający wymagania najlepszej dostępnej techniki lub technologii, oraz zapewniający termiczne przekształcanie odpadów lub: a) MBPzmieszanych odpadów komunalnychi wydzielanie ze zok frakcji surowcowych (obligatoryjne rozporządzenie – wymagania dla MBP zok i stabilizatów), b) przetwarzanie selektywnie zebranychodpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzanie z nich produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin, (ustawa o nawozach i nawożeniu - pozwolenie, rozporządzenie - wymagania), c) składowanie odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych (pojemność min. 15 lat) 25

26. AKTUALNY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI Przepływy strumieni odpadów WYTWÓRCA ODPADÓW Zmieszane odpady komunalne (zok) SKŁADOWSKO ODPADÓW • papier, • szkło, • tw. sztuczne, • metale Instalacja odzysku

27. NOWY SYSTEM GOSPODAROWANIA ODPADAMI odpady niebezpieczne Przepływy strumieni odpadów INSTALACJEREGIONALNE (zasada regionalizacji) Instalacja do produkcji PA FN WYTWÓRCA ODPADÓW balast balast B - metale, - tw. sztuczne, - szkło, - inne Kryteria składowania! Sortownia Zmieszane odpady komunalne (zok) SKŁADOWSKO ODPADÓW Stabilizacja biologiczna (tlenowa) (beztlen.+ tlenowa) stabilizat FP oczyszczony stabilizat • papier, • szkło, • tw. sztuczne • metale, • inne • o.u.biodegradacji (w tym zielone), Instalacja MBP Instalacja odzysku (zasada bliskości) odzysk Kompost (nawóz organ. lub środek wspomagający uprawę roślin) Kompostownia Biogazownia Kompo-stownia B

28. Proponowany podział województwa na regiony gospodarki odpadami komunalnymi: • Region I, • Region II, • Region III, • Region IV. I 711 841 229 959 Mg II 2 078 840 801 904 Mg III 956 949 319 174 Mg Liczba mieszkańców/masa wytwarzanych odpadów komunalnych – stan na 31.12.2010 r. IV 793 445 259 125 Mg

29. Region III 956 949 319 174 Mg

30. SPRAWOZDAWCZOŚĆ • Podmiot odbierający odpady do gminy – kwartalne, do końca miesiącanastępującego po kwartale, • Wójt, burmistrz prezydentmiasta do marszałka województwa oraz wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska – roczne, do 31 marcanastępującego roku, • Marszałek województwa do ministra właściwego do spraw środowiska – roczne, do 15 lipcanastępującego roku.

31. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – sprawozdawczość • Sprawozdanie podmiotu odbierającego odpady komunalne zawiera (art. 9n): • informacje o masie poszczególnych rodzajów odebranych odpadów komunalnych oraz sposobie ich zagospodarowania, wraz ze wskazaniem instalacji (zok, o. zielone, pozostałości), • informacje o masie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych i nieprzekazanych do składowania i sposobie ich zagospodarowania, • liczbę właścicieli nieruchomości, od których zostały odebrane odpady komunalne, • wskazanie właścicieli nieruchomości, którzy zbierają odpady komunalne w sposób niezgodny z regulaminem.

32. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – sprawozdawczość • Weryfikacja danych zawartych w sprawozdaniu (art. 9p): • Podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, • Prowadzący regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych, • Inny posiadacz odpadów, • mogą zostać zobowiązani przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta do okazania dokumentów sporządzanych na potrzeby ewidencji odpadów oraz dokumentów potwierdzających osiągnięcie określonych efektów ekologicznych.

33. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – sprawozdawczość • Sprawozdanie do marszałka województwa i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska zawiera (art. 9q): • informacje o masie poszczególnych rodzajów odebranych odpadów komunalnych oraz sposobie ich zagospodarowania, wraz ze wskazaniem instalacji (zok, o. zielone, pozostałości…), • informacje o masie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych i nieprzekazanych do składowania i sposobie ich zagospodarowania, • liczbę właścicieli nieruchomości, od których zostały odebrane odpady komunalne i którzy zbierają odpady komunalne w sposób niezgodny z regulaminem, • informacje o osiągniętych poziomach recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania.

34. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – sankcje • Gmina (art. 9z ust. 2) która: • nie wykonuje obowiązku w zakresie wymaganych poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania podlega karze pieniężnej obliczonej odrębnie dla każdego wymaganego poziomu jako iloczyn: stawki opłaty za zmieszane odpady komunalne (art. 290 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska) i brakującej masy odpadów komunalnych [Mg]) • nie przeprowadza przetargu na odbieranie albo odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych – od 10 000 zł do 50 000 zł (art. 9z ust. 4), • nie przekazuje w terminie sprawozdania – 100 zł za każdy dzień opóźnienia (art. 9z ust. 1),

35. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – sankcje • Art. 9 ze - Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może złożyć wniosek o zawieszenie zapłaty kary pieniężnej, o której mowa w art. 9z ust. 1, 2 i 4. • Wojewódzki inspektor ochrony środowiska może zawiesić zapłatę kary pieniężnej na okres konieczny do podjęcia działań naprawczych, nie dłuższy jednak niż 5 lat, w przypadku przedstawienia przez gminę udokumentowanego wniosku dotyczącego podjętych działań naprawczych zmierzających do usunięcia przyczyny nałożenia tej kary. • Po usunięciu przyczyn nałożenia kary pieniężnej kara ta podlega umorzeniu; w przypadku nieusunięcia przyczyn kara ta podlega ściągnięciu.

36. Podsumowanie: Osiągnięcie wymaganych poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania nie będzie możliwe bez rozwoju selektywnej zbiórki odpadów jak najbliżej źródła ich powstawania. Osiągnięcie celów w zakresie ograniczenia ilości odpadów organicznych kierowanych do składowania, wymaga dalszego rozwoju metod biologicznych i mechaniczno-biologicznych oraz wprowadzenia termicznego przekształcania odpadów, jako elementu kompleksowego systemu zagospodarowania odpadów komunalnych. Dla osiągnięcia powyższych celów konieczne jest podjęcie współpracy gmin w ramach regionów gospodarki odpadami komunalnymi celem prowadzenia wspólnej i kompleksowej gospodarki tymi odpadami.

37. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Bogdan Pasko Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Ochrony Środowiska tel. 32 78 35 651 e-mail: bpasko@slaskie.pl