Szkolenie w zakresie ochrony zwierząt 2011

1. Szkoleniew zakresie ochrony zwierząt 2011

2. PŁASZCZYZNY DYSKURSU MORALNOŚĆ ETYKA PRAWO PRAWOSTANOWIONE (definicja przedmiotowa) = system norm prawnych, czyli ogólnych, abstrakcyjnych i jednoznacznych dyrektyw postępowania, które powstały w związku z istnieniem i funkcjonowaniem państwa lub innego uporządkowanego organizmu społecznego, ustanowione lub uznane przez właściwe organy władzy odpowiednio publicznej lub społecznej i przez te organy stosowane, w tym z użyciem przymusu.

3. ŹRÓDŁA PRAWA W POLSCE Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. [ART. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej]

4. PRAWNA OCHRONA ZWIERZĄT HUMANITARNA OCHRONA ZWIERZĄT GATUNKOWA OCHRONA ZWIERZĄT OCHRONA ZWIERZĄT (= POSZCZEGÓLNYCH OSOBNIKÓW) PRZED CIERPIENIEM ZADAWANYM PRZEZ CZŁOWIEKA, NIEHUMANITRANYM I NIEUZASADNIONYM UŚMIERCANIEM OCHRONA ZWIERZĄT (= GATUNKÓW) JAKO CZĘŚCI DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I ŚRODOWISKOWEGO CZŁOWIEKA USTAWA O OCHRONIE ZWIERZĄT, USTAWA O DOŚWIADCZENIACH NA ZWIERZĘTACH USTAWA O OCHRONIE PRZYRODY

5. HISTORIA HUMANITARNEJ OCHRONY ZWIERZĄT Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitejz dnia 22 marca 1928 r.o ochronie zwierząt (Dz.U. z 1932 r. Nr 42, poz. 417; zm. Dz. U. z 1971 r. Nr 12, poz.115) ZAKAZ ZNĘCANIA SIĘ NAD ZWIERZĘTAMI (=wszelkie domowe i oswojone zwierzęta i ptactwo oraz zwierzęta i ptactwo dzikie, jako też ryby, płazy, owady i.t.p.) ZNĘCANIE SIĘ: otwarty katalog (bicie zwierząt, używanie do pracy zwierząt chorych, straszenie i złośliwe drażnienie zwierząt oraz „wszelkie w ogóle zadawanie zwierzętom cierpień bez odpowiednio ważnej i słusznej potrzeby” Można zabijać, ale nie można się znęcać Ignacy Mościcki Znęcanie się nad zwierzętami = WYKROCZENIE / PRZESTĘPSTWO (szczególne okrucieństwo);1972 r. (wejście w życie obowiązującego do dziś Kodeksu Wykroczeń) = „Wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu” (Rozdział VIII)

6. OBECNE REGULACJE: PROBLEMY I PRÓBY ICH ROZWIĄZANIA Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt POZAKODEKSOWA PRAWNO-KARNA I PRAWNO-ADMINISTRACYJNA OCHRONA ZWIERZĄT: nakaz humanitarnego traktowania zwierząt WE WSZYSTKICH DZIEDZINACH ŻYCIA SPOŁECZNEGO, GOSPODARCZEGO I NAUKOWEGO /HABUDA, RADECKI; 2008/ Ostatnia duża nowelizacja: Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

7. Gdzie szukać AKTUALNYCH AKTÓW PRAWA? ISAP.SEJM.GOV.PL

8. Gdzie szukać AKTUALNYCH AKTÓW PRAWA? ISAP.SEJM.GOV.PL

9. Gdzie szukać AKTUALNYCH AKTÓW PRAWA? ISAP.SEJM.GOV.PL

10. JAK CZYTAĆ AKTY PRAWA? Art. 1 = ARTYKUŁ 1 = USTĘP 1 = PUNKT 1 § 1 = PARAGRAF 1 DEFINICJE USTAWOWE! – art. 4 UOZ

11. PRZEDMIOT ORAZ KRYTERIUM OCHRONY PRAWA ZWIERZĄT A PRAWNA OCHRONA ZWIERZĄT: zwierzę nie ma i nie może mieć żadnych praw, nie ma nawet prawa do opieki i ochrony ze strony człowieka, człowiek ma mu jednak zapewnić opiekę i ochronę. /HABUDA, RADECKI; 2008/

12. DEREIFIKACJA ZWIERZĄT DEREIFIKACJA: art. 140 k.c.: W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

13. ZAKRES STOSOWANIA Do 2009 roku: zwierzęta domowe, gospodarskie etc. [PARADOKS KARPIA I PSZCZOŁY MIODNEJ] 2009 -2012: zwierzęta kręgowe, w tym zwierzęta domowe, gospodarskie etc. 2012 – zwierzęta kręgowe (koniec i kropka); kategorie zwierząt pozostały w słowniczku ustawowym oraz w treści ustawy HUMANITARNĄ OCHRONĄ ZWIERZĄT OBJĘTE ZOSTAŁY TYLKO I WYŁĄCZNIE ZWIERZĘTA KRĘGOWE

14. PRAWNO-KARNA OCHRONA ZWIERZĄT IMPERATYW: KAŻDE ZWIERZĘ WYMAGA HUMANITARNEGO TRAKTOWANIA (art. 5) lexgeneralis w stosunku do innych przepisów: zwierzęta mogą być wykorzystywane przez człowieka i zabijane z uzasadnionych powodów, ale wszystko to musi mieć wymiar humanitarnego traktowania: nie można uznać, że wędkarz łowiąc rybę na haczyk znęca się nad nią /HABUDA, RADECKI; 2008/ „ZWIERZĘ”: art. 2 w związku z art. 1 Ustawy = każdy kręgowiec /VERTEBRATA/ „HUMANITARNE”: art. 4 pkt. 2 Ustawy: uwzględniające potrzeby zwierzęcia oraz zapewniające mu opiekę i ochronę

15. 2 RODZAJE PRZESTĘPSTW – ART. 35 UOZ

16. PRZYKŁADOWE PRZESTĘPSTWA POZAKODEKSOWE

17. STATYSTYKI

18. STATYSTYKI

19. SZCZEGÓLNE OKRUCIEŃSTWO: TYP KWALIFIKOWANY • znamię „szczególnego okrucieństwa”: przyjmuje się, że jest ono związane nie tyle ze skutkami czynu, co z rodzajem i sposobem działania sprawcy: szczególne natężenie dolegliwości zadawanych konkretnemu zwierzęciu, np. wielokrotne uderzanie psa twardym i tępym przedmiotem [WYROK SA II AKzw 696/2005] • dotyczy zarówno znęcania się nad zwierzętami, jak i jego uśmiercenia , zabicia lub dokonania uboju

20. CHARAKTERYSTYKA PRZESTĘPSTW Z UOZ • przestępstwa powszechne (mogą być popełnione przez każdego) • przestępstwa publiczno-skargowe (ścigane z urzędu) • mogą być popełnione wyłącznie umyślnie (zamiar spowodowania określonego skutku), w formie zarówno działania, jak i zaniechania („świadome dopuszczanie”) • mogą być popełnione wyłącznie z zamiarem bezpośrednim [sprawca chce popełnić jakiś czyn, ma świadomość i wolę realizacji ustawowych znamion czynu] • w świetle obowiązujących przepisów przestępstwo znęcania się nad zwierzęciem jest popełnione umyślnie, jeśli sprawca obejmie swoim zamiarem czynności wykonawcze kształtujące zabronione zachowanie, niezależnie od tego, czy sprawca swoim zachowaniem dążył do zadania zwierzęciu cierpień, czy też nie [WYROK SN V KK 187/2009]

21. ZNAMIONA PRZESTĘPSTW Z ART. 35 UOZ NIEUZASADNIONE UŚMIERCENIE ZWIERZĘCIA = ZABICIE ZWIERZĘCIA BEZPODSTAWNIE LUB Z POWODU OCZYWIŚCIE BŁAHEGO = ZABICIE ZWIERZĘCIA BEZ UZASADNIENIA USTAWOWEGO UŚMIERCENIE ZWIERZĘCIA Z UZASADNIONYCH POWODÓW (np. potrzeba gospodarcza – świnia) ALE NIEHUMANITARNE JEST PRZESTĘPSTWEM

22. ZNAMIONA PRZESTĘPSTW Z ART. 35 UOZ NIEHUMANITARNE UŚMIERCENIE ZWIERZĘCIA: uśmiercenie w sposób odbiegający od powszechnie przyjętych norm prawnych i zwyczajowych: nie ma znaczenia element „szczególnego okrucieństwa”, bo to jest przesłanka II rodzaju przestępstwa (art. 35 ust. 2 UOZ: tj. niehumanitarnego uśmiercenia zwierzęcia ze szczególnym okrucieństwem) ART. 33 UOZ

23. ZNAMIONA PRZESTĘPSTW Z ART. 35 UOZ – FORMY ZNĘCANIA SIĘ NAD ZWIERZĘTAMI ART. 6 UST. 2 UOZ

24. ZNAMIONA PRZESTĘPSTW Z ART. 35 UOZ – FORMY ZNĘCANIA SIĘ NAD ZWIERZĘTAMI ART. 6 UST. 2 UOZ

25. ZNAMIONA PRZESTĘPSTW Z ART. 35 UOZ – FORMY ZNĘCANIA SIĘ NAD ZWIERZĘTAMI ART. 6 UST. 2 UOZ

26. ZNAMIONA PRZESTĘPSTW Z ART. 35 UOZ Na ogół: przestępstwo znęcania się nad zwierzętami poprzez utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym w stanie skrajnego niechlujstwa, tj. przestępstwo z art. 35 ust. 1a w związku z art. 6 ust. 2 pkt. 10 UOZ Przestępstwo to dotyczy szczególnie zwierząt domowych i gospodarskich, nad wyraz często bezdomnych zwierząt utrzymywanych w schroniskach, „pensjonatach”, „hotelach”, „przytuliskach”.

27. WŁAŚCIWE WARUNKI BYTOWANIA WŁAŚCIWE WARUNKI BYTOWANIA = zapewnienie zwierzęciu możliwości egzystencji zgodnie z potrzebami danego gatunku, rasy, płci i wieku (art.. 4 pkt. 15 UOZ) NORMY OGÓLNE: UOZ

28. WŁAŚCIWE WARUNKI BYTOWANIA WŁAŚCIWE WARUNKI BYTOWANIA = zapewnienie zwierzęciu możliwości egzystencji zgodnie z potrzebami danego gatunku, rasy, płci i wieku (art.. 4 pkt. 15 UOZ) NORMY OGÓLNE: ART. 12 UOZ

29. WYKROCZENIA Z UOZ Obowiązująca od 1 stycznia 2012 roku wersja ustawy o ochronie zwierząt nadaje organizacjom społecznym UPRAWNIENIA POKRZYWDZONEGO W SPRAWACH O WYKROCZENIA Z ART. 37 UOZ

30. UPRAWNIENIA ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH W PRAWIE OCHRONY ZWIERZĄT

31. ORGANIZACJE SPOŁECZNE Organizacje społeczna, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt ( w tym ich upoważniony przedstawiciele): • mogą współdziałać z Inspekcją Weterynaryjną w sprawowaniu nadzoru nad przestrzeganiem przepisów UOZ (art. 34a ust. 3) • mogą wnioskować o czasowe odebranie zwierząt, w tym mogą odebrać zwierzę bez decyzji „w przypadkach niecierpiących zwłoki, gdy dalsze pozostawienie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu lub zdrowiu”(art. 7 ust. 3) • mogą stwierdzać potrzebę „konieczności bezzwłocznego uśmiercenia zwierzęcia” z powodów humanitarnych (art. 33 ust. 3)

32. ORGANIZACJE SPOŁECZNE NAJWAŻNIEJSZE UPRAWNIENIA: INTERWENCJE: ujawnianie przestępstw SZEROKIE UPRAWNIENIA PROCESOWE

33. TROCHĘ PRAKTYKI Ujawnienie faktu „znęcania się nad zwierzętami” DOKUMENTACJA TRYB PRAWNO-ADMINISTRACYJNY TRYB PRAWNO-KARNY Czasowe odebranie zwierzęcia Oskarżenie i skazanie sprawcy

34. TRYB PRAWNO-KARNY: PRZESTĘPSTWA Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (KPK) • ZAWIADOMIENIE O PODEJRZENIU POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA KIEROWANE DO WŁAŚCIWEJ PROKURATURY REJONOWEJ • (FAKTY, NIE OPINIE, PEŁNA DOKUMENTACJA, ŚWIADKOWIE, WSKAZANIE PODSTAWY PRAWNEJ, OŚWIADCZENIE O DZIAŁANIU JAKO POKRZYWDZONY) POSTANOWIENIE O WSZCZĘCIU LUB ODMOWIE WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA (niezwłoczne rozpatrzenie: do 6 tygodni; po tym terminie przysługuje SKARGA do PROKURATORA NADRZĘDNEGO – art. 306. § 3 kpk)

35. TRYB PRAWNO-KARNY: PRZESTĘPSTWA II. ODMOWA WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA (czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia, czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa) ZAŻALENIE DO SĄDU REJONOWEGO – art. 306 kpk (termin „ZAWITY” – 7 dni, PRZYSŁUGUJE KAŻDEMU ZAWIADAMIAJĄCEMU)

36. TRYB PRAWNO-KARNY: PRZESTĘPSTWA III. POSTĘPOWANIE WSZCZĘTE, LECZ UMORZONE (brak znamion czynu zabronionego) ZAŻALENIE DO SĄDU REJONOWEGO – art. 306 kpk (termin „ZAWITY” – 7 dni, PRZYSŁUGUJE TYLKO I WYŁĄCZNIE STRONOM) ZAŻALENIE MA SENS JEDYNIE, GDY WYKAŻEMY, ŻE ORGAN PROWADZĄCY POSTĘPOWANIE NARUSZYŁ ZASADY POSTĘPOWANIA KARNEGO(art. 2 i art. 7 kpk: uwzględnienie prawnych interesów pokrzywdzonego, swobodna ocena dowodów, ale z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania)

37. PRAWA POKRZYWDZONEGO W POSTĘPOWANIU KARNYM • Pokrzywdzony i jego pełnomocnik mogą składać wnioski o dokonanie czynności procesowych w toku postępowania przygotowawczego oraz żądać dopuszczenia ich do udziału w tej czynności (art. 315 § 1 i § 2 kpk). • Organ prowadzący postępowanie przygotowawcze ma obowiązek doręczenia pokrzywdzonemu odpisu postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych albo instytucji naukowej lub specjalistycznej oraz na wniosek pokrzywdzonego zezwala na wzięcie udziału w przesłuchaniu biegłego i zapoznaniu się z opinią (art. 318 kpk) • Pokrzywdzony może żądać odpisu protokołu czynności, w której uczestniczył lub miał prawo uczestniczyć, jak również dokumentu pochodzącego od niego lub sporządzonego z jego udziałem (art. 157 § 3 kpk). • Pokrzywdzony ma prawo otrzymać na swój koszt po jednej kopii zapisu dźwięku lub obrazu utrwalonej w ten sposób czynności procesowej (art. 147 § 4 kpk).

38. PRAWA POKRZYWDZONEGO W POSTĘPOWANIU KARNYM • Pokrzywdzony, za zgodą prowadzącego postępowanie, może w toku postępowania przygotowawczego przeglądać akta i sporządzać z nich odpisy lub odpłatnie otrzymać kserokopie lub uwierzytelnione odpisy, a także złożyć zażalenie na odmowę udostępnienia akt (art. 156 § l i 5, art. 159 kpk). • Pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia - śledztwa oraz umorzenia postępowania i w związku z tym, ma prawo przejrzenia akt (art. 306 § l kpk). • Pokrzywdzonemu służy prawo do złożenia zażalenia na czynności inne niż postanowienia i zarządzenia, które naruszają jego prawa (art. 302 § 2 kpk).

39. PRAWA POKRZYWDZONEGO W POSTĘPOWANIU KARNYM • Pokrzywdzony może wnieść do sądu akt oskarżenia o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego w razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o umorzeniu postępowania przygotowawczego lub odmowie jego wszczęcia. Termin do wniesienia aktu oskarżenia wynosi 1 miesiąc od doręczenia pokrzywdzonemu zawiadomienia o postanowieniu. Akt oskarżenia powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata (art. 55 § l i 2 kpk). Inny pokrzywdzony tym samym czynem, do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej, może przyłączyć się do postępowania (art. 55 § 3 kpk). • Pokrzywdzony, w razie wniesienia przez oskarżyciela publicznego aktu oskarżenia, do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego może złożyć oświadczenie, że chce występować w charakterze oskarżyciela posiłkowego, uzyskując w ten sposób uprawnienia strony w postępowaniu sądowym (art. 53 i 54 kpk), albo wnieść przeciwko oskarżonemu powództwo cywilne (art. 62 kpk). Jeżeli wystąpił z powództwem cywilnym w toku postępowania przygotowawczego, może żądać również jego zabezpieczenia (art. 69 § 2 i 3 kpk).

40. PRAWA POKRZYWDZONEGO W POSTĘPOWANIU KARNYM • Pokrzywdzony, jako oskarżyciel posiłkowy, ma prawo składać wnioski dowodowe, być obecnym na całej rozprawie, zadawać pytania przesłuchiwanym osobom oraz złożyć apelację od wyroku. Jeżeli wyrok został wydany przez Sąd Okręgowy - apelacja musi być sporządzona i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego, w przypadkach, gdy jego udział w postępowaniu karnym jest dopuszczalny (art. 446 kpk i art. 88 § 2 i § 3 kpk).

41. POKRZYWDZONY W SPRAWACH O WYKROCZENIA Ustawa – KPW (Kodeks Postępowania w sprawach o wykroczenia) OSKARŻYCIELEM PUBLICZNYM JEST POLICJA (chyba, że ustawa stanowi inaczej) POKRZYWDZONY: - może być oskarżycielem posiłkowym

42. POKRZYWDZONY W SPRAWACH O WYKROCZENIA Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. – KPW (Kodeks Postępowania w sprawach o wykroczenia) OSKARŻYCIELEM PUBLICZNYM JEST POLICJA (chyba, że ustawa stanowi inaczej) POKRZYWDZONY: - może być oskarżycielem posiłkowym

43. POKRZYWDZONY W SPRAWACH O WYKROCZENIA POKRZYWDZONY: - może działać jako OSKARŻYCIEL SUBSYDIARNY

44. TRYB PRAWNO-ADMINISTRACYJNY Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (KPA) • ZŁOŻENIE UDOKUMENTOWANEGO WNIOSKU O CZASOWE ODEBRANIE ZWIERZĄT DO WÓJTA / BURMISTRZA / PREZYDENTA • w przypadku odebrania zwierzęcia w trybie art. 7 ust. 3 UOZ („sytuacja niecierpiąca zwłoki”) należy NIEZWŁOCZNIE zawiadomić o tym jednostkę samorządu terytorialnego (warunek formalny) oraz złożyć wniosek o czasowe odebranie zwierząt, • składającemu wniosek nie przysługuje automatycznie przywilej działania w postępowaniu administracyjnym na prawach strony (należy tego zażądać na podstawie art. 31 kpa), • jeżeli wnioskujący chce się zająć odbieranym zwierzęciem do czasu rozstrzygnięcia postępowania karnego w sprawie, MUSI wskazać powód oraz go uzasadnić (art. 7 ust. 1c UOZ)

45. TRYB PRAWNO-ADMINISTRACYJNY Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (KPA) • Efektem wniosku powinna być • DECYZJA O CZASOWYM ODEBRANIU ZWIERZĘCIA • WYDANA PRZEZ WÓJTA/BURMISTRZA/PREZYDENTA: • Bez zbędnej zwłoki w sprawach oczywistych, • W terminie do 1 miesiąca w przypadku spraw wymagających przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, • W terminie do 2 miesięcy w przypadku spraw skomplikowanych • (art. 35 kpa) W przypadku naruszenia w/w terminów przysługuje ZAŻALENIE DO SAMORZĄDOWEGO KOLEGIUM ODWOŁAWCZEGO (art. 37 kpa) za pośrednictwem organu, który naruszył terminy

46. TRYB PRAWNO-ADMINISTRACYJNY Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (KPA) • Od wydanej przez wójta/burmistrza/prezydenta decyzji STRONOM przysługuje odwołanie do SAMORZĄDOWEGO KOLEGIUM ODWOŁAWCZEGO w terminie 3 dni od daty doręczenia decyzji. • Na decyzje SAMORZĄDOWEGO KOLEGIUM ODWOŁAWCZEGO STRONOM PRZYSŁUGUJE SKARGA DO WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO W TERMINIE 30 DNI OD DORĘCZENIA DECYZJI. • DOPUSZCZALNE POWODY SKUTECZNYCH SKARG: • NARUSZENIE ZASAD PROWADZENIA POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO (KPA), • NARUSZENIE INTERESÓW PRAWNYCH STRONY, • OPIESZAŁOŚĆ ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.

47. ZNĘCANIE SIĘ NAD ZWIERZĘTAMI – PROBLEM WINY ZNĘCANIE SIĘ NAD ZWIERZĘTAMI (art. 6 ust. 2 UOZ) = Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć ZADAWANIE lub ŚWIADOME DOPUSZCZANIE DO ZADAWANIA BÓLU LUB CIERPIEŃ, A W SZCZEGÓLNOŚCI…. umyślne zranienie lub okaleczenie zwierzęcia (…), 4) bicie zwierząt przedmiotami twardymi (…), 9) złośliwe straszenie lub drażnienie zwierząt (…), 10) utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego niechlujstwa (…), 11) porzucenie zwierzęcia (…)

48. CASE STUDY I: KALISZ, 2011

49. CASE STUDY I: KALISZ, 2011

50. CASE STUDY II: NOWA LIGOTA, 2007