400 likes | 654 Views
Miażdżyca, cukrzyca, ich powikłania, zakażenie HIV, terapia antyretrowirusowa. Magdalena Leszczyszyn-Pynka Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii Pomorska Akademia Medyczna Szczecin. Smokowiec, styczeń 2006. Zalecenia – p o co ?.
E N D
Miażdżyca, cukrzyca, ich powikłania, zakażenie HIV, terapia antyretrowirusowa. Magdalena Leszczyszyn-Pynka Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii Pomorska Akademia Medyczna Szczecin Smokowiec, styczeń 2006
Zalecenia – po co ? • Potrzeba podejścia pt. „rozsądnie wydawaj pieniądze = oszczędzisz wymiernie” (cost effective”) do diagnostyki i leczenia • Potrzeby kliniczne i epidemiologiczne (ZDROWIE PUBLICZNE). Konieczność uaktualniania zaleceń !!! Wg D.Kotler, 2001
DEFINICJE, kryteria rozpoznania • Lipodystrofia • Zaburzenia gospodarki węglowodanowej • Hiperlipidemia • Zespół metaboliczny • Powikłania -naczyniowe
LIPODYSTROFIA: • Uogólniony lub lokalny zanik tkanki tłuszczowej • wrodzony lub nabyty • towarzyszy temu: oporność na insulinę glikemia Tg
JEDEN CZY WIĘCEJ ? • Redystrybucja tkanki tłuszczowej (tt) ~ lipodystrofia • Zanik tt ~ lipoatrofia • Izolowane tłuszczaki (pojedyncze, mnogie) • Otyłość prosta (= lipohypertrofia)
PRÓBY ZDEFINIOWANIA: 1.Grupa robocza EMEA (European Medicines Evaluation Agency) ds. toksyczności ART 2.Badanie LDCD (lipodystrophy case definition) – Australia + 2. Carr A, Law M, JAIDS, 2003, 33(5):571-576 Carr A i wsp., Lancet, 2003, 361,726-735
ROZPOZNANIE • Skala LDCD www.med.unsw.edu.au/nchecr • Skala HOPS Lichtenstein KA i wsp., AIDS 2001,15,1389-98.
Zaburzenia gospodarki węglowodanowej – słownictwo • OGTT = doustny test obciążenia glukozą • upośledzenie tolerancji glukozy • nieprawidłowa glikemia na czczo • cukrzyca
CUKRZYCA Schorzenie metaboliczne o różnorakiej etiologii, charakteryzujące się przewlekłą hiperglikemią z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek na skutek defektu wydzielania i (lub) działania insuliny
NOWA KLASYFIKACJA CUKRZYCY (IDF) • CUKRZYCA TYPU 1 • CUKRZYCA TYPU 2 • INNE TYPY CUKRZYCY • CUKRZYCA CIĘŻARNYCH Gdy uznajemy, że u chorego rozwija się cukrzyca w związku z HAART, klasyfikujemy jako inny typ cukrzycy.
NOWA KLASYFIKACJA CUKRZYCY (IDF) cd. Rozpoznanie: Cukrzyca w przebiegu terapii antyretrowirusowej …
Optymalny profil lipidowy: • Cholesterol całk. < 200 mg/dl • Cholesterol - LDL < 100 mg/dl • Cholesterol - HDL > 50 mg/dl (K) > 40 mg/dl (M) • Ch. całk. / Ch - HDL < 4.5 • Triglicerydy < 150 mg/dl
Triada miażdżycorodna: • CH-HDL • CH-LDL, głównieLDL III • TG
„Ryzykowne” - w kontekście rozwoju powikłań - naczyniowych – poziomy lipidów: • Europa - European guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice. European Journal of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation. 2003, 10(Suppl 1), S1. = wytyczne European Society of Cardiology
„Ryzykowne” – w kontekście rozwoju powikłań - naczyniowych – poziomy lipidów: • USA - Executive Summary of the Third Report of the National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Trearment Panel III). JAMA 2001, 285, 2486.
Zespół metaboliczny wg Międzynarodowej Federacji Cukrzycowej, 2005 Najnowsza definicja International Diabetes Federation. The IDF consensus worldwide definition of the metabolic syndrome 2005. www.idf.org
Zespół metaboliczny wg Międzynarodowej Federacji Cukrzycowej (IDF), 2005 Otyłość centralna – obwód talii: populacja europejska – mężczyźni 94 cm kobiety 80 cm ORAZ
Zespół metaboliczny wg Międzynarodowej Federacji Cukrzycowej (IDF), 2005 – cd. ORAZ 2 z 4: • TG 1,7 mmol/l (150 mg/dl) lub leczenie hiperTG 2. HDL-Ch < 1,03 mmol/l (40 mg/dl) - M < 1,29 mmol/l (50 mg/dl) - K lub leczenie dyslipidemii.
Zespół metaboliczny wg Międzynarodowej Federacji Cukrzycowej (IDF), 2005 cd • Ciśnienie tętnicze: skurczowe 130 mmHg rozkurczowe 85 mmHg lub leczenie nadciśnienia tętniczego • Stężenie glukozy w osoczu na czczo 5,6 mmol/l (100 mg/dl) lub rozpoznana cukrzyca typu II
Powikłania -naczyniowe • Choroba niedokrwienna : • zawał , • niestabilna choroba wieńcowa, • ostre „epizody” wieńcowe • Udar mózgu, • przemijające „epizody” niedokrwienne • Choroba miażdżycowa tętnic obwodowych • kończyny dolne, naczynia szyjne
Ocena dla celów praktyki klinicznej: Klasyczne czynniki ryzyka: niemodyfikowalne podlegające modyfikacji Ocena dla celów ekstra-klinicznych i naukowych: bad. dopplerowskie naczyń bad. nieinwazyjne naczyń wieńcowych hs- CRP etc. Ryzyko powikłań- naczyniowych
OCENA: • Metabolizm glukozy • Metabolizm lipidów • Redystrybucja tkanki tłuszczowej • Ryzyko powikłań - naczyniowych • Kwasica mleczanowa • Osteopenia/osteoporoza
OCENA czynników ryzyka „na wejściu”: dwukrotna • Pierwsza wizyta w ośrodku 2. POWTÓRNA OCENA PRZED HAART ! Chyba, że 1 = 2.
Aktywność doktora: 1. rok ART • waga, RR, ocena wyglądu chorego – zawsze • Lipidy (T Ch, HDL-Ch, LDL-Ch, TG) • Glikemia Przed + po 3 i 12 miesiącach (ocena po 6 m. niewiele wnosi)
Minimalna aktywność doktora: pacjent na ART stabilny • waga, RR, ocena wyglądu chorego – zawsze • Indoktrynacja nt. diety, ćwiczeń, rzucenia palenia - zawsze • OBWÓD TALII (+ obwód ramienia) – 1 / rok • BMI – 1 / rok • Lipidy (T Ch, HDL-Ch, LDL-Ch, TG) – 1 / rok • Glikemia – 1 / rok
aktywność doktora: pacjent na ART metabolicznie niestabilny • waga, RR, ocena wyglądu chorego – zawsze • JEŻELI CHORY ROZWIJA LIPO – DYSTROFIĘ / ATROFIĘ - ocena nastroju / napęduchorego – wysokie ryzyko depresji ! • Lipidy (T Ch, HDL-Ch, LDL-Ch, TG) – dla kontroli leczenia hipolipemizującego • Glikemia – quantum satis !
. Obwód talii : obwód bioder = Wskaźnik WHR (waist/hip ratio) Lean MEJ et al., Lancet 1998, 351, 853-6 Bray GA, Obes Res 1993, 1, 203-5
UWAGA ! WYSTARCZY OBWÓDTALII: W (cm)
BMI – przydatne ? WAGA WZROST WSKAŹNIK Queteleta – ocena nadwagi i ryzyka chorób towarzyszących otyłości WHO, Obesity Preventing..., Genewa, 3-5, 06, 1997 = BMI (kg/m2)
BMI – przydatne ? TAK, pomimo dyskusji o tym, że u 10-15% osób BMI > 30 nie oznacza otyłości
Obserwacje własne – MLP • Zaburzenia lipidowe u osób „naiwnych” wynikające z HIV per se z reguły nie wymagają leczenia • Stosowanie stawudyny > 2 lat - NALEŻY SPODZIEWAĆ SIĘ PROBLEMÓW METABOLICZNYCH – nawet, jeżeli aktualnie chory nie bierze d4T • Kobiety będą chorować (powikłania N) NIETYPOWO (ciężej ?)
Przemyślenia własne – MLP • Dla celów stałej, rutynowej kontroli nie jest potrzebne oznaczanie poziomu insuliny, C-peptydu, VLDL, WKT, obliczenie HOMA, OGTT, wykonanie KT czy DEXA
Przemyślenia własne – MLP • Najczulszym parametrem antropometrycznym oceny lipoatrofii JEST OBWÓD RAMIENIA PO STRONIE NIEDOMINUJĄCEJ ( W ½ DŁUGOŚCI RAMIENIA): • kobiety - o 10 mm / 0-24 m-ce ART • mężczyźni - o 15 mm / 0-24 m-ce ART
Przemyślenia własne – MLP 3. Chory „kardiologicznie” - konsultacja kardiologa;1 x w roku ! Chory na cukrzycę – konsultacja diabetologa;1 x w roku ! DR OMNIBUS - HIVOLOG to przeżytek –mądrzy, otwarci, uczący się konsultanci – warunek sine qua non profesjonalnej opieki
Przemyślenia własne – MLP 4. O czym zdarza mi się zapomnieć: • o EKG „wyjściowym” • o ocenie dna oka, ale nie w kontekście chorób ~ HIV, ale zmian miażdżycowych
Przemyślenia własne – MLP 5. Dla celów porównawczych analiz w kraju • powinniśmy u naszych chorych stosować kryteria rozpoznania zespołu metabolicznego wg IDF 2005 – są proste !
Przemyślenia własne – MLP 6. Formularz do określenia / wyliczenia ryzyka powikłań - naczyniowych (wg Framingham study) : konieczny element dokumentacji chorych HIV(+)
. Piśmiennictwo u autorki on demand mlpynka@interia.pl
Dyskusja • Zebranie piśmiennictwa dotyczącego postępowania w przypadku ujawnienia cukrzycy i ustalenie na tej podstawie zaleceń • Rola zmiany terapii ARV • O ile jest to możliwe, zmiana leczenia na zestaw o mniejszym ryzyku powodowania zaburzeń gospodarki węglowodanowej??? • EKG, badanie dna oka przed włączeniem HAART, a następnie 1x w roku