TBMM 15 NİSAN 2008

1. T.C.TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞIZeytin ve Zeytinyağı İle Diğer Bitkisel Yağların Üretiminde ve Ticaretinde Yaşanan Sorunların Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu YEM SANAYİİ VE BİTKİSEL YAĞ SANAYİİ M.ÜLKÜ KARAKUŞ Başkan Türkiye Yem Sanayicileri Birliği TBMM 15 NİSAN 2008

2. YEM SANAYİNDE KULLANIM AMACI 1- PROTEİN İHTİYACI İÇİN 2- ENERJİ KAYNAĞI İÇİN 3- HEM PROTEİN HEM ENERJİ KAYNAĞI İÇİN 4- ÇEVRE YAĞLI TOHUM (BİTKİSEL YAĞ SANAYİ) – YEM SANAYİ İLİŞKİSİ 1- YAĞLI TOHUM (SOYA FASULYESİ,AYÇİÇEK,PAMUK,KANOLA v.b.) 2- YAĞLI TOHUM KÜSPELERİ (SOYA KÜSPESİ, AYÇİÇEĞİ TOHUMU KÜSPESİ, KANOLA KÜSPESİ, ÇİĞİT KÜSPESİ v.b. ) 3- HAM YAĞ

3. TARİFLER • YAĞLI TOHUM KÜSPESİ : YAĞLI TOHUMDAN YAĞ ELDE EDİLDİKTEN SONRA KALAN KISMI • TAM YAĞLI SOYA : SOYANIN ANTİ BESİNSEL FAKTÖRLERDEN (ÜREAZ AKTİVİTESİ) ARINDIRILMASI İÇİN KIRILARAK, EKSKRÜDER’DEN • 130°C’A KADAR ISITILARAK YAĞI İÇİNDE KALACAK ŞEKİLDE İŞLENMESİNDEN ELDE EDİLEN ÜRÜN KARMA YEM SEKTÖRÜ İÇİN İLK BEŞ 1- TAM YAĞLI SOYA 2- SOYA KÜSPESİ3- AYÇİÇEĞİ KÜSPESİ4- KANOLA KÜSPESİ5- ÇİĞİT KÜSPESİ

4. BİRİNCİ ÖNCELİK (SOYA) • SEKTÖRÜMÜZÜN; İKAMESİ OLMAYAN EN ÖNEMLİ HAMMADDELERİNDENDİR. • ÇOK ÇEŞİTLİ ÜRÜNLER ELDE ETMEK İÇİN ÜRETİLEN SOYA ÖNCELİKLE İNSANIMIZIN BESLENMESİ İÇİN ÖNEMLİ BİR YER İŞGAL ETMESİ GEREKİRKEN, ÜLKEMİZ HAYVAN BESLENMESİNDEKİ KRİTİK YERİNİ HALA KORUMAKTADIR.

5. DÜNYADA SOYA SOYA FASÜLYESİ DÜNYA ÜRETİMİ (MİLYON TON) Kaynak : FAO & USDA

6. DÜNYADA ÖNEMLİ SOYA FASULYESİ ÜRETİCİLERİ (MİLYON TON) Kaynak : USDA

7. DÜNYADA ÖNEMLİ SOYA FASULYESİ İHRACATÇILARI VE İTHALATÇILARI (MİLYON TON) Kaynak : USDA

8. TÜRKİYE’DE SOYA SOYA FASULYESİ ÜRETİMİ (TON) Kaynak : TUİK

9. ÜLKEMİZ SOYA ÜRETİMİ 1987 YILINDA 250.000 TON’A YÜKSELMİŞ İSE DE; ÇEŞİTLİ NEDENLERLE BU GÜNE KADAR AZALARAK 31.000 TONLAR SEVİYESİNE DÜŞMÜŞTÜR. • SOYA FASULYESİ, TAM YAĞLI SOYA VE SOYA FASULYESİ KÜSPESİ OLARAK KANATLI YEMLERİMİZE %25-35 ORANINDA GİREN ÖNCELİKLİ HAMMADDELERİMİZDENDİR.

10. BİRLİĞİMİZ VE SOYA BİRLİĞİMİZ, TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI VE İLGİLİ TÜM KESİMLERİN İŞTİRAKİ İLE DÜZENLENEN “ULUSAL SOYA İSTİŞARİ TOPLANTILARI” 1. ULUSAL SOYA İSTİŞARE TOPLANTISI 15 / EKİM / 2001 ADANA 2. ULUSAL SOYA İSTİŞARE TOPLANTISI 06 / HAZİRAN / 2002 İSTANBUL 3. ULUSAL SOYA İSTİŞARE TOPLANTISI 28 / AĞUSTOS / 2002 ADANA 4. ULUSAL SOYA İSTİŞARE TOPLANTISI 31 / OCAK / 2003 İSTANBUL 5. ULUSAL SOYA İSTİŞARE TOPLANTISI 02 / TEMMUZ / 2003 ANKARA

11. YERLİ ÜRETİCİNİN SOYA ÜRETİMİNDEKİ SORUNLARI ULUSAL SOYA İSTİŞARE TOPLANTILARI SONUÇLARI • Soya Alım Garantisi, • Pazarlamadaki Problemler, • GAP’ta Yayım Hizmetinin Yetersizliği, • Diğer Ürünlerle Fiyat Rekabeti, • Tohumculuk ile İlgili Sorunlar, • Destekleme Primi ile İlgili Sorunlar.

12. ÇÖZÜLMESİ GEREKEN SORUNLAR ULUSAL SOYA İSTİŞARE TOPLANTILARI SONUÇLARI • Tohum, • Bitki Yetiştirme, • Hasat ve İşleme, • Pazarlama, • Araştırma - Geliştirme, • Yayım Hizmetleri, • Fiyat ve Destekleme.

13. ÜLKEMİZ YAĞLI TOHUM KÜSPELERİ İTHALATI İLE SOYA VE SOYA KÜSPESİNİN İTHALAT MİKTARLARI (2002-2007)

14. ÜLKEMİZ YAĞLI TOHUM KÜSPELERİ İTHALAT DEĞERLERİ İLE SOYA VE SOYA KÜSPESİNİN İTHALAT DEĞERLERİ (2002-2007)

15. 2007 YILI SOYA VE SOYA KÜSPESİ İTHALATININ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI VE DEĞERLERİ

16. 2007 YILI SOYA VE SOYA KÜSPESİ İTHALATININ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI VE DEĞERLERİ

17. Kanola İthalatı (ton) ve İthalat İçin Ödenen Değer (USD) Türkiye Kanola Üretimi (ton) Kanola tohumlarından yağ çıkarıldıktan sonra geriye kalan küspe değerli bir hayvan yemidir. Küspesinde %38-40 protein bulunduğundan soya küspesi ile karıştırılıp hayvan yemi olarak kullanılmaktadır.

18. SOYA İTHAL POLİTİKAMIZ • ÜLKEMİZ SOYA VE SOYA ÜRÜNLERİNİ NEREDE İSE TAMAMINI BUGÜN İÇİN İTHAL ETMEK DURUMUNDADIR. BU ÜRÜNLERE İHTİYAÇ, KANATLI YEM ÜRETİMİNİN ARTIŞI ORANINDA ARTMAKTADIR. • SOYA FASULYESİ VE SOYA ÜRÜNLERİ İTHALATINDA; YILLAR İTİBARİYLE FULL FAT SOYA ÜRETİMİ İÇİN SOYA FASULYESİ İTHALATINDA ARTIŞ, SOYA FASULYESİ KÜSPESİNDE DÜŞÜŞ DİKKAT ÇEKİCİDİR.NEDEN? YILLARDIR UYGULANAN BİR STRATEJİ GEREĞİ, PLANLI OLARAK, SOYA FASULYESİ İLE KÜSPESİ ARASINDAKİ GÜMRÜK VERGİSİ ORANLARI BELİRLİ ORANLARA ÇEKİLMİŞ VE FASULYE İTHALATI DÜZENLİ OLARAK ARTIŞ GÖSTERMİŞTİR. BU DURUM YERLİ ÜRETİMİMİZ İÇİN (YAĞ SEKTÖRÜ VE YEM SEKTÖRÜ) İSTENEN BİR DURUMDUR. YENİ TESBİT EDİLEN G.V. ORANLARI İLE BU STRATEJİ YOK OLACAK VE TEKRAR ÜLKEMİZE KÜSPE GELMEYE BAŞLAYACAKTIR. BU KARAR YANLIŞTIR VE GERİ ALINMASI ÜLKE MENFAATLERİMİZ İÇİN GEREKLİDİR.

19. SOYA’YA VERİLEN DESTEKLER SOYA FASÜLYESİ ÜRETİMİNİ ARTTIRMAK İÇİN VERİLEN PRİM MİKTARLARI

20. SOYA FASULYESİ VE SOYA FASULYESİ KÜSPESİNDEKİ GÜMRÜK VERGİSİ ORANLARI DEĞİŞİMİ (2004-2007) BU DURUM KARŞISINDA SEKTÖRÜMÜZ NASIL PLANLAMA YAPABİLECEKTİR?

22. YILLAR İTİBARİYLE KARMA YEM ÜRETİMLERİ (Ton) ve TOPLAM İÇİNDEKİ PAYLARI (%)

23. 2000-2007 YILLARI ARASI AYÇİÇEĞİ , KANOLA VE ÇİĞİT KÜSPESİ ARZI (BİN TON)

24. Ayçiçeği ve çiğit küspesi üretimi ile sektörümüzün özellikle büyük ve küçükbaş yem üretimi için en çok kullandığı hammaddelerdir. Diğer küspeler olan, yer fıstığı, kanola, susam küspelerinin üretimleri yok denecek kadar azdır. Ayçiçeği ve çiğit küspelerinden özellikle ayçiçeği küspesi ülkemiz arzı talebi karşılamadığından son 3 yıl içinde ithalatı giderek artmış olup, artma meylindedir. İthalatın önemli nedenlerinden biri ise ithal küspelerinin protein oranlarının yerli üretime göre yüksek oluşundandır.Ayrıca yerli üretim ihtiyaca yetmemektedir.

25. SONUÇ VE ÖNERİLER • Ülkemiz yağ açığının kapatılması, sektörümüz küspe ihtiyacının karşılanması ve ithalatın azaltılması için öncelik, soya fasulyesi üretiminin artırılmasına verilmelidir. • Mısır-Soya fiyat politikaları belli bir parite üzerinden belirlenmelidir. • Yağlı tohum üretiminin önündeki en büyük engellerden birisi Bakanlıklar arası koordinasyon noksanlığıdır. Üretim ile ilgili olarak yetkili ve sorumlu kuruluş Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve bağlı kuruluşlar, ancak pazarlama ve ticaret konusunda yetki ve sorumluluk Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarınındır. Ayrıca; ithalatta yetkili kuruluş Dış Ticaret Müsteşarlığı’dır. Bu nedenle yetki ve sorumluluk tek kuruluşa verilmelidir. • Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın koordinatörlüğünde, ilgili Bakanlıklara bağlı Genel Müdürlükler ile Sivil Toplum Örgütleri temsilcilerinden oluşturulacak “Soya Danışma Kurulu” kurulmalı ve bir eylem planı hazırlanmalıdır.

26. Soya üretimine depolama yardımı yapılmalıdır. • Uygun bir sözleşmeli soya üretim modeli bulunmalıdır. • Soya ekimi başta GAP bölgesi olmak üzere ülke genelinde yaygınlaştırılmalıdır. • Yerli soya üretiminde karşılaşılan kalite sorunu çözülmeli, uygun mekanizasyon geliştirilmelidir. • Soya işleyen entegre tesisler teşvik edilmelidir. • Destekleme primleri zamanında açıklanmalı, zamanında ödenmelidir. Primler kaliteye göre tespit edilmelidir. • Özellikle soya için yayım hizmetleri daha etkili bir şekilde verilmelidir. • Yağlı tohum küspesi açığını kapatmak için Biyoyakıt üretiminin geliştirilmesi ve teşviki önemli adım olarak görülmektedir. Bu konuda Kanola ve Aspir üretimi öncelikli olarak ele alınmalıdır. Biyoyakıt üretimi için özellikle Kanola üretimimizin artırılması sonucunda hem sektörümüzün gereken küspe ihtiyacı karşılanacak,hem de fiyat ve kalite rekabeti neticesinde Ayçiçeği ve Çiğit küspe kalitesinde düzelmeler yaşanacaktır.