ICT in KM

1. ICT in KM Knowledge Management Program CAMT.CMU 02: Internet, Intranet and Extranet Achara Khamaksorn : June 2011 Knowledge Management Program, College of Arts, Media and Technology, Chiangmai University

2. Internet, Intranet and Extranet OUTLINE เครือข่ายคอมพิวเตอร์(ComputerNetwork) อินเทอร์เน็ต (Internet) อินทราเน็ต (Intranet) เอ็กซ์ทราเน็ต (Extranet) โปรโตคอล (Protocol) วิธีการเชื่อมต่อเข้าสู่อินเทอร์เน็ต World Wide Web(WWW) โฮมเพจ(Home Page) IP Address DNS(Domain Name System) URL (Uniform Resource Locator) E-mail Address 02: Internet, Intranet and Extranet

3. Internet, Intranet and Extranet เครือข่ายคอมพิวเตอร์ (ComputerNetwork) กลุ่มของเครื่องคอมพิวเตอร์ที่เชื่อมต่อเข้าด้วยกัน ให้แลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสาร และใช้อุปกรณ์ต่างๆ เช่น ดิสก์ เทป เครื่องพิมพ์ ฯลฯ ร่วมกันได้ 02: Internet, Intranet and Extranet

4. Internet, Intranet and Extranet เครือข่ายคอมพิวเตอร์ (ComputerNetwork) เครื่องลูกข่าย เครื่องลูกข่าย เครื่องลูกข่าย เครื่องลูกข่าย เครื่องแม่ข่าย ภาพแสดงตัวอย่างการเชื่อมโยงคอมพิวเตอร์บนเครือข่ายแบบใกล้ 02: Internet, Intranet and Extranet

5. Internet, Intranet and Extranet อินเทอร์เนต (Internet) คือ เครือข่ายนานาชาติ ที่เกิดจากเครือข่ายขนาดเล็กมากมาย รวมเป็นเครือข่ายเดียวทั้งโลก หรือเครือข่ายสื่อสาร ซึ่งเชื่อมโยงระหว่างคอมพิวเตอร์ทั้งหมด ที่ต้องการเข้ามาในเครือข่าย เป็นระบบเครือข่าย (Network) ที่เชื่อมโยงเครือข่ายมากมายหลากหลายเครือข่ายเข้าด้วยกัน เครือข่าย หมายรวมถึง การมีคอมพิวเตอร์ตั้งแต่ 2 เครื่องขึ้นไป เชื่อมต่อ เข้าด้วยกันทางสายเคเบิล หรือสายโทรศัพท์ นอกจากนี้ยังต้องมีผู้ใช้คอมพิวเตอร์และมีการถ่ายเทข้อมูลระหว่างกัน เพื่ออำนวยความสะดวกให้แก่ผู้ใช้ทั่วโลก ผู้ใช้เครือข่ายนี้สามารถสื่อสารถึงกันได้ทางอีเมล์ สามารถสืบค้นข้อมูลและสารสนเทศ รวมทั้งคัดลอกแฟ้มข้อมูลและโปรแกรมมาใช้ได้ แต่ละเครือข่ายจะต้องมีเครื่องแม่ข่าย(Server) หรือ โฮสต์ (Host) คือคอมพิวเตอร์ที่ทำหน้าที่เป็นผู้ให้บริการข้อมูลข่าวสารกับผู้ใช้บริการ 02: Internet, Intranet and Extranet

6. Internet, Intranet and Extranet อินเทอร์เนต (Internet) Client Client Client Client Server Server 02: Internet, Intranet and Extranet

7. Internet, Intranet and Extranet จุดกำเนิดของอินเทอร์เนต (Internet) • อินเทอร์เนต (Internet) ถูกพัฒนาขึ้นมาจากเครือข่าย ARPAnet(ARPA : Advance Research Project Agency) ของกระทรวงกลาโหมสหรัฐอเมริกา • ที่ตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2512 เพื่อใช้ในงานค้นคว้าวิจัยด้านการทหาร และต่อมาได้แพร่หลายเชื่อมโยงไปยังประเทศต่าง • และกลายเป็น อินเทอร์เนต (Internet) ระบบเครือข่ายขนาดใหญ่ที่เชื่อมโยงไปทั่วโลก 02: Internet, Intranet and Extranet

8. Internet, Intranet and Extranet อินเทอร์เนต (Internet) ในประเทศไทย อินเทอร์เนต (Internet) สำหรับประเทศไทย มีพัฒนาการมาจากระบบเครือข่ายคอมพิวเตอร์ของมหาวิทยาลัยชื่อ ไทยสาร (ThaiSarn: Thai Social Scientific Academic & Research Network) เพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสาร ความรู้ตลอด จนข้อคิดเห็นของ นักวิจัย นักวิชาการ โดยจุดแรกที่มีการเชื่อมโยงเข้ากับอินเตอร์เน็ต ได้แก่ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยประมาณปี พ.ศ. 2535 และ ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (NECTEC) ในปีถัดมา ทำให้หน่วยงานต่างๆ ที่มีระบบเครือข่ายคอมพิวเตอร์เชื่อมโยงกับหน่วยงานทั้งสองสามารถใช้บริการจากเครือข่ายอินเตอร์เน็ตได้ 02: Internet, Intranet and Extranet

9. Internet, Intranet and Extranet ประโยชน์ของอินเทอร์เนต (Internet) เป็นแหล่งข้อมูลที่ลึกและกว้าง เพราะข้อมูลถูกสร้างได้ง่าย แม้นักเรียน หรือผู้สูงอายุก็สร้างได้ เป็นแหล่งรับ หรือส่งข่าวสาร ได้หลายรูปแบบ เช่น Mail, Board, Icq, Irc, Smsหรือ Web เป็นต้น เป็นแหล่งให้ความบันเทิง เช่น เกม ภาพยนตร์ ข่าว หรือห้องสะสมภาพ เป็นต้น เป็นช่องทางสำหรับทำธุรกิจ สะดวกทั้งผู้ซื้อและผู้ขาย เช่น e-commerce หรือบริการโอนเงิน ใช้แทนหรือเสริมสื่อที่ใช้ติดต่อสื่อสาร ในปัจจุบัน โดยเสียค่าใช้จ่ายและเวลาที่ลดลง เป็นช่องทางสำหรับประชาสัมพันธ์สินค้า บริการหรือองค์กร 02: Internet, Intranet and Extranet

10. Internet, Intranet and Extranet อินทราเนต (Intranet) คือ ระบบเครือข่ายคอมพิวเตอร์แบบภายในองค์กร ใช้เทคโนโลยีอินเทอร์เน็ตในการใช้งานอินทราเน็ต จะต้องใช้โปรโตคอล IP เหมือนกับอินเทอร์เน็ต สามารถมีเว็บไซต์และใช้ Web Browser ได้เช่นกัน รวมถึงอีเมล์ ถ้าเราเชื่อมต่ออินทราเน็ตของเรากับอินเทอร์เน็ต เราก็สามารถใช้ได้ทั้ง อินเทอร์เน็ต และ อินทราเน็ต ไปพร้อม ๆ กัน แต่ในการใช้งานนั้นจะแตกต่างกันด้านความเร็ว ในการโหลดไฟล์ใหญ่ ๆ จากเว็บไซต์ในอินทราเน็ต จะรวดเร็วกว่าการโหลดจากอินเทอร์เน็ตมาก ดังนั้นประโยชน์ที่จะได้รับจากอินทราเน็ต สำหรับองค์กรหนึ่ง คือ สามารถใช้ความสามารถต่าง ๆ ที่มีอยู่ในอินเทอร์เน็ตได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ 02: Internet, Intranet and Extranet

11. Internet, Intranet and Extranet เอ็กซ์ทราเนต (Extranet) คือ ระบบเครือข่ายซึ่งเชื่อมเครือข่ายภายในองค์กร หรือ อินทราเน็ต (Intranet) เข้ากับระบบคอมพิวเตอร์ ที่อยู่ภายนอกองค์กร เช่น ระบบคอมพิวเตอร์ของสาขาของผู้จัดจำหน่ายหรือของลูกค้า เป็นต้น โดยการเชื่อมต่อเครือข่ายอาจเป็นได้ทั้งการเชื่อมต่อโดยตรงระหว่าง 2 จุด หรือการเชื่อมต่อแบบเครือข่ายเสมือน (Virtual Network) ระหว่างระบบอินทราเน็ต หลาย ๆ เครือข่ายผ่านอินเทอร์เน็ตก็ได้ ระบบเครือข่ายแบบเอ็กซ์ทราเน็ต โดยปกติแล้วจะอนุญาตให้ใช้งานเฉพาะสมาชิกขององค์กร หรือผู้ที่ได้รับสิทธิในการใช้งานเท่านั้น โดยผู้ใช้จากภายนอกที่เชื่อมต่อเข้ามาผ่านเครือข่ายเอ็กซ์ทราเน็ต อาจถูกแบ่งเป็นประเภท ๆ เช่น ผู้ดูแลระบบ สมาชิก คู่ค้า หรือผู้สนใจทั่วๆ ไป เป็นต้น ซึ่งผู้ใช้แต่ละกลุ่มจะได้รับสิทธิในการเข้าใช้งานเครือข่ายที่แตกต่างกันไป 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

12. Internet, Intranet and Extranet ความแตกต่างระหว่าง Internet, Intranet และ Extranet พิจารณาที่การใช้งานโดยใช้ผู้ใช้งานเป็นตัวเปรียบเทียบ Internet เปิดโอกาสให้ใครๆ ก็ได้เข้ามาใช้งาน Intranetเปิดโอกาสให้เฉพาะคนกลุ่มหนึ่งเท่านั้น เช่น เฉพาะพนักงานในบริษัท Extranetเปิดโอกาสให้พนักงานและบุคคลที่เกี่ยวข้องกับองค์กรนั้นใช้งานได้ 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

13. Internet, Intranet and Extranet IP (Internet Protocol) Address “เนื่องจากทั่วโลกมี ระบบคอมพิวเตอร์และระบบเครือข่ายที่มีสถาปัตยกรรมมากมายการที่จะเชื่อมโยงระบบต่างๆเข้าด้วยกันได้ จำเป็นต้องมีหลักเกณฑ์ที่เป็นมาตรฐานเดียวกันในการเชื่อมโยงระบบคอมพิวเตอร์ต่างๆ ซึ่งทางเทคนิคเรียก การเชื่อมโยงนี้ว่า "การเชื่อมโยงโดยผ่านชุดโพรโตคอลมาตรฐาน TCP/IP (Transmission Control Protocol / Internet Protocol) " เป็นโปรโตคอลมาตรฐานที่ใช้ในการสื่อสารบนอินเทอร์เน็ต ถ้าเราเปรียบให้โปรโตคอลเหมือนภาษาที่ใช้ในการสื่อสารของมนุษย์ ซึ่งมีมากมายหลายภาษา เช่นเดียวกับโปรโตคอลมีหลายแบบเช่นกัน TCP/IP เปรียบได้กับภาษาอังกฤษ เนื่องจากเป็นโปรโตคอลที่เครื่องคอมพิวเตอร์ของทุกระบบเข้าใจ และมีการใช้โปรโตคอลนี้ร่วมกันเพื่อการเชื่อมต่อเข้าสู่โลกอินเทอร์เน็ต” 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

14. Internet, Intranet and Extranet IP (Internet Protocol) Address คอมพิวเตอร์ทุกเครื่องที่เชื่อมต่อกันใน Internet ต้องมี IP ประจำเครื่อง ซึ่ง IP นี้มีผู้รับผิดชอบคือIANA (Internet assigned number authority) ซึ่งเป็นหน่วยงานกลางที่ควบคุมดูแล IPV4 ทั่วโลก เป็น Public address ที่ไม่ซ้ำกันเลยในโลกใบนี้ (ที่มา: http://www.iana.org/) การดูแลจะแยกออกไปตามภูมิภาคต่าง ๆ สำหรับทวีปเอเชียคือ APNIC (Asia Pacific Network Information Center)แต่การขอ IP address ตรง ๆ จาก APNIC ดูจะไม่เหมาะนัก เพราะเครื่องคอมพิวเตอร์ต่าง ๆ เชื่อมต่อด้วย Router ซึ่งทำหน้าที่บอกเส้นทาง (ที่มา: http://www.apnic.net/) ถ้าท่านมีเครือข่ายของตนเองที่ต้องการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต ก็ควรขอ IP address จาก ISP (Internet Service Provider)เพื่อขอเชื่อมต่อเครือข่ายผ่าน ISP และผู้ให้บริการก็จะคิดค่าใช้จ่ายในการเชื่อมต่อตามความเร็วที่ท่านต้องการ 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

15. Internet, Intranet and Extranet วิธีการเชื่อมต่อเข้าสู่อินเทอร์เน็ต การเชื่อมโยงโดยตรงด้วยเกตเวย์ (Gateway) เป็นการเชื่อมโยงเครือข่ายคอมพิวเตอร์ เข้ากับ Backbone ของอินเทอร์เน็ต โดยผ่าน เกตเวย์ (Gateway) หรือ IP Router สายสื่อสาร ความเร็วสูงมาก มักใช้กับองค์กรขนาดใหญ่ เนื่องจากมีค่าใช้จ่ายสูงมาก การเชื่อมโยงทาง LANวิธีนี้ ใช้ได้เมื่อเราอยู่ในระบบเครือข่ายที่เชื่อมต่อกับ Internet อยู่ แล้ว เช่น อยู่ภายในมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มีการเชื่อมโยงระบบเครือข่ายของมหาวิทยาลัย เข้ากับ Internet แล้ว ถ้าเราติดต่อเครื่องของเราเข้าไปที่ระบบเครือข่ายนั้น เราก็จะสามารถ ใช้งาน Internet ได้ด้วย 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

16. Internet, Intranet and Extranet • วิธีการเชื่อมต่อเข้าสู่อินเทอร์เน็ต • การเชื่อมโยงต่อผ่าน Internet Service Providers (ISP)เป็นการเชื่อมโยงคอมพิวเตอร์ เข้าสู่อินเทอร์เน็ต โดยผ่านบริษัทผู้ให้บริการจัดสรรการเชื่อมโยง มี 2 วิธีคือ • ซื้อชุดอินเทอร์เน็ตสำเร็จรูป • สมัครเป็นสมาชิกรายเดือน • การเชื่อมโยงต่อผ่านทางสายโทรศัพท์โดยการใช้ Modem เพื่อติดต่อเข้าไปหา ศูนย์บริการที่เชื่อมต่อกับ Internet หรือเรียกว่า Internet Provider เมื่อเราอยู่ภายนอกเขตระบบเครือข่าย (LAN) ไม่สามารถต่อสายโดยตรงได้ ก็สามารถต่อผ่าน Modem มายังศูนย์เพื่อใช้ Internet ได้ 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

17. Internet, Intranet and Extranet World Wide Web (WWW) • เป็นบริการหนึ่งที่มีอยู่ในอินเทอร์เน็ตทำให้การใช้งานอินเตอร์ง่ายขึ้น • เป็นการแสดงเอกสารที่อยู่ในรูปของสื่อผสม (Multimedia) ที่เรียกว่า • เว็บเพจ(Web Page) ที่ประกอบด้วย ข้อความ รูปภาพ เสียง ภาพเคลื่อนไหว วีดีโอ และไฮเปอร์เท็กซ์ (Hypertext) 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

18. Internet, Intranet and Extranet ส่วนประกอบของ World Wide Web (WWW) • แหล่งข้อมูลหรือเว็บไซต์ (WebSite) • 2.โปรแกรมเว็บเซิร์ฟเวอร์ (Web Server) • 3. โปรแกรมเว็บบราวเซอร์ (Web Browser) • 4. เว็บเพจ (Web Page),ไฟล์ HTML และข้อมูลอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง • 5. โปรโตคอลชื่อ HTTP(Hypertext Transfer Protocol) 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

19. Internet, Intranet and Extranet Home Page • เป็นหน้าแรกของเว็บเพจทั้งหมดที่ผู้ใช้บริการจะพบเมื่อมีการเข้าไปยังเว็บไซต์ใดๆ • เป็นข้อมูลเบื้องต้นที่แสดงให้ผู้บริการทราบว่าในเว็บไซต์นั้นมีบริการใดบ้าง • เพื่อเป็นการประชาสัมพันธ์องค์กรของตน • ภายในโฮมเพจอาจมีเอกสารข้อความอื่นๆที่เรียกว่า เว็บเพจ • เชื่อมโยงต่อจากโฮมเพจนั้นได้อีกเป็นจำนวนมาก 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

20. Internet, Intranet and Extranet IP Address • เป็นหมายเลขประจำตัวของเครื่องคอมพิวเตอร์ทุกเครื่องที่มีการเชื่อมต่อกับระบบเครือข่าย • ประกอบด้วยตัวเลข 4 ชุดที่คั่นกันด้วยเครื่องหมายจุด(.) เช่น 202.28.94.6 • ตัวเลขในแต่ละชุดจะมีขนาด 8 บิต แต่ละชุดจึงมีค่าตัวเลขได้ตั้งแต่ 0 ถึง 28-1 = 255 เท่านั้น • โฮสต์คอมพิวเตอร์ทุกเครื่องต้องขอหมายเลข IP นี้จากหน่วยงาน • Internet Network Information Center (InterNIC) ของ • องค์กร Network Solution Incorporated(NSI) สหรัฐอเมริกา • ผู้ใช้ธรรมดาทั่วไปสามารถสมัครเป็นสมาชิกกับหน่วยงานที่ให้บริการอินเทอร์เน็ต • (Internet Service Provider หรือ ISP) เพื่อรับหมายเลข IP จาก ISP ได้ 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

21. Camt.cmu.ac.th 202.28.25.4 Internet, Intranet and Extranet • DNS(Domain Name System) • เป็นเทคนิคการเปลี่ยนหมายเลข IP ที่เป็นตัวเลขให้เป็นตัวอักษรแทน • เพื่อให้ง่ายต่อการจดจำ ตัวอย่างของ DNS เช่น DNS IP Address ---> รูปแบบของ DNS ชื่อโฮสต์คอมพิวเตอร์.ชื่อเครือข่ายท้องถิ่น[.ชื่อโดเมนย่อย.].ชื่อโดเมนระดับบน 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

22. Internet, Intranet and Extranet • DNS(Domain Name System) • ชื่อโดเมนระดับบน จะแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทคือ 1. ชื่อโดเมนที่เป็นชื่อย่อของประเภทขององค์กรในสหรัฐอเมริกา เช่น com (commercial) กลุ่มองค์กรเอกชน edu (educational) กลุ่มสถาบันการศึกษา gov (governmental) กลุ่มองค์กรของรัฐทั่วไป mil (military) กลุ่มองค์กรทหาร • net (network services) กลุ่มองค์กรบริหารเครือข่าย • org (Non-commercial organization) กลุ่มองค์กรไม่แสวงหากำไร เช่น biz.zd.com www.apache.org 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

23. au ออสเตรเลีย jpญี่ปุ่น ca แคนาดา • th ไทย fr ฝรั่งเศส uk อังกฤษ Internet, Intranet and Extranet • DNS(Domain Name System) • ชื่อโดเมนระดับบนที่เป็นชื่อย่อของประเทศต่างๆ เช่น • จะมีสับโดเมน (Sub Domain) ที่แสดงถึงประเภทขององค์กรในประเทศนั้นๆ เช่น • เช่น • www.cmu.ac.th • www.camt.cmu.ac.th • ac สถาบันการศึกษา go องค์กรรัฐบาล • co องค์กรเอกชน or องค์กรไม่แสวงหากำไร 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

24. Internet, Intranet and Extranet • URL (Uniform Resource Locator) เป็นที่อยู่ของเว็บไซต์ที่ผู้ใช้บริการจะเข้าไปเรียกดูข้อมูลชื่อโดเมน ยังสามารถนำมาเป็นส่วนหนึ่งของ URL ได้รูปแบบมีดังต่อไปนี้ • ตัวอย่างของโปรโตคอลที่ใช้เรียกบริการในอินเทอร์เน็ต เช่น • http:// หมายถึงโปรโตคอลที่เรียกใช้บริการ WWW ที่มีข้อมูลเป็น Hypertext • ftp:// หมายถึงโปรโตคอลที่เรียกใช้บริการ FTP โปรโตคอล://ชื่อโดเมน/ชื่อไดเรกทอรี่ที่เก็บไฟล์ในโฮสต์/ชื่อไฟล์ในโฮสต์ 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet

25. Internet, Intranet and Extranet • E-Mail Address • เป็นที่อยู่จดหมายอิเล็กทรอนิกส์หรือที่อยู่อีเมล์ • เพื่อให้ผู้ใช้งานในอินเทอร์เน็ตสามารถรับส่งจดหมายผ่านทางคอมพิวเตอร์ได้ • รูปแบบมีดังต่อไปนี้ • ตัวอย่างเช่น • Achara.k@cmu.ac.th • ictinkm@gmail.com ชื่อผู้ใช้@ชื่อโฮสต์.ชื่อเครือข่ายท้องถิ่น[.ชื่อโดเมนย่อย.].ชื่อโดเมนระดับบน 02: Internet, Intranet and Extranet 02: Internet, Intranet and Extranet