İrfan VURAL Gelirler Kontrolörü ANKARA, Ocak 2009

1. KURUM KAZANCININ TESPİTİNDE ÖZELLİKLİ KONULAR İrfan VURAL Gelirler Kontrolörü ANKARA, Ocak 2009

2. SUNUM PLANI • KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNALARI • İNDİRİLECEK GİDERLER / KABUL EDİLMEYEN İNDİRİMLER • ZARAR MAHSUBU • DİĞER İNDİRİMLER

3. İSTİSNALAR (KVK.md.5) a- İştirak kazançları istisnası b- Yurt dışı iştirak kazançları istisnası c- A.Ş.’lerin yurt dışı işt.his. satış kazancı istisnası ç- Emisyon primi kazancı istisnası d- Yatırım fon ve ort. kazançlarına ilişkin istisna e- Taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı istisnası f- Bankalara veya TMSF’ye borçlu kurumlara tanınan istisna g- Yurt dışı şube kazançları h- Yurt dışı inşaat, onarım işlerinden sağlanan kazançlarda istisna ı- Eğitim tesisleri ile rehabilitasyon merkezlerine ilişkin istisna i- Risturn istisnası

4. İSTİSNALAR - II (Diğer Kanunlarla Düzenlenen İstisnalar) Yatırım İndirimi İstisnası Serbest Bölge Kazanç İstisnası TUGS’ye Kayıtlı Gemilerin İşletilmesi ve Devrine İlişkin İstisna Teknoloji Gel. Bölg. İlişkin İstisna

5. İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI (md. 5/1-a) • Kurumların, tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine katılmaları nedeniyle elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisinden müstesnadır.

6. İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI İstisnanın Amacı ve Mantığı • İştirak kazançları istisnası düzenlemesinin amacı mükerrer vergilemenin önlenmesidir. • İstisnaya konu kazanç, esas itibarıyla kazancın elde edildiği ilk kurumda kurumlar vergisine tabi tutulduğundan, kazancın kâr dağıtımı yoluyla intikali sağlanan diğer kurumlarda da kurumlar vergisine tabi tutulması mükerrer vergilemeye yol açacaktır ki yapılan düzenleme ile bu durumun önüne geçilmek istenmiştir.

7. İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI İştirak kazançları istisnasından yararlanılabilmesi için iştirak edilen kurumun tam mükellef olması gerekmekle beraber, kâr payını alan kurumun tam veya dar mükellefiyete tabi olmasının istisnanın uygulanmasında bir önemi bulunmamaktadır. Başka bir ifadeyle, tam veya dar mükellef ayrımı yapılmaksızın tüm kurumlar vergisi mükellefleri iştirak kazançları istisnasından yararlanabilecektir.

8. İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI Yatırım Fonları Katılma Belgeleri İle Yatırım Ortaklıklarının Hisse Senetlerinden Elde Edilen Kâr Payları İştirak Kazancı İstisnası Kapsamında Mıdır? HAYIR, DEĞİLDİR. • Bu kazançlar parantez içi hüküm ile iştirak kazançları istisnasının kapsamı dışında tutulmuştur.

9. İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI Örneğin, (A) Kurumunun 2008 yılında 2005 yılı kârını dağıtması halinde, bu kuruma ortak olan (B) kurumunun söz konusu iştirak kazancını 2008 hesap dönemi kurumlar vergisi matrahının tespitinde istisna olarak dikkate alması mümkündür. İştirak Edilen Kurumun Geçmiş Yıl Kârlarını Dağıtması • Elde edilen kâr paylarının kaynağının, iştirak edilen kurumun cari yıl veya önceki yıl kârlarından dağıtılmış olmasının, iştirak kazancını elde eden kurum yönünden istisna uygulamasında herhangi bir önemi yoktur. • Başka bir ifadeyle, iştirak edilen kurumun geçmiş yıl kârlarını dağıtması halinde de iştirak kazancının elde edildiği dönem itibariyle istisnanın uygulanması mümkündür.

10. İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI İştirak Edilen Kurumun İstisna Kazançlarını Dağıtması • Tam mükellef bir kurumdan elde edilen iştirak kazancının, bu kurumda genel vergi rejimi uyarınca vergilenmiş veya kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlardan oluşması veya kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisinin kapsamı dışında bırakılmış veya düşük oranda vergi kesintisi yapılmış olması, istisna uygulamasına engel teşkil etmeyecektir.

11. İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI İştirak Oranının ve Süresinin Önemi Olup Olmadığı • İştirak kazançları istisnası uygulaması açısından, kurumlar vergisi mükelleflerinin iştirak ettikleri tam mükellef kuruma hangi oranda iştirak ettiklerinin bir önemi bulunmamaktadır. İştirak oranına bakılmaksızın tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr paylarının tamamı kurumlar vergisinden istisna edilecektir. • Ayrıca, kâr payını elde eden kurumun iştirak edilen tam mükellef kuruma belli bir süre iştirak etme şartı da aranılmamaktadır.

12. İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI Serbest Bölge Merkezli Kurumlardan Elde Edilen İştirak Kazançları, İstisna Kapsamında Mıdır? • EVET ! • Serbest bölgeler gümrük bölgesi dışında sayılmasına karşın, bu bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar tam mükellef kurum olarak kabul edilmektedir. • Dolayısıyla serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlara iştirak edilmesinden elde edilen kazançlar da diğer tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak kazançlarında olduğu gibi kurumlar vergisinden müstesna tutulacaktır.

13. YURT DIŞI İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI (md.5/1-b) • Kanunî ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan anonim ve limited şirket niteliğindeki şirketlerin sermayesine iştirak eden kurumların, bu iştiraklerinden elde ettikleri iştirak kazançları, belli koşullar altında kurumlar vergisinden müstesnadır.

14. YURT DIŞI İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI “bir yıl”ifadesinden; bir tam takvim yılı değil, 365 günün anlaşılması gerekir. İstisnadan Yararlanma Şartları • İştirak payını elinde tutan kurumun, yurt dışı iştirakin ödenmiş sermayesinin en az %10’una sahip olması, • İştirak kazancının elde edildiği tarih itibarıyla, iştirak payının kesintisiz olaraken az bir yıl süre ile elde tutulması, • İştirak kazancının iştirak edilen kurumun faaliyette bulunduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az %15 oranında vergi yükü taşıması; • İştirak kazancının, elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi. Vergi yükünün hesaplanmasında, FİİLİ VERGİ YÜKÜNÜN dikkate alınması gerekir.

15. YURT DIŞI İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI İstisna Kazancın Tespitinde Hangi Kur Esas Alınacaktır? • İştirak kazancı, dağıtıldığı dönemde elde edilmiş sayılacağından, transfer tarihinde ortaya çıkan olumlu veya olumsuz kur farkları istisna tutarının tespitinde dikkate alınmayacaktır. Örnek : Türkiye’de yerleşik (M) A.Ş.’nin, iştiraki İngiltere’de mukim (N) Kurumunun 21.03.2007 tarihinde gerçekleştirdiği kâr dağıtımından elde ettiği brüt gelir 1.000.000 Euro olup, şirket bu kazancını 14.04.2008 tarihinde Türkiye’ye transfer etmiştir. Yukarıdaki verilere göre, yurt dışı iştirak kazancı kâr dağıtımının gerçekleştiği 21.03.2007 tarihinde elde edilmiştir. Dolayısıyla istisna kazancın tespitinde de bu tarihte geçerli olan kurun esas alınması gerekmektedir. Bu tarihten sonra kurda meydana geln olumlu veya olumsuz değişmeler istisna tutarının tespitinde dikkate alınmayacaktır.

16. YURT DIŞI İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun Uyarınca Yararlanılacak Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnası Kanunun Geçici 1. maddesinde tam mükellef gerçek kişi ve kurumlarca yurt dışında elde edilen bazı kazançlara ilişkin istisna hükmüne yer verilmiştir. Maddenin (b) bendine göre; 30.04.2009 tarihine kadar elde edilenler de dahil olmak üzere kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumlardan elde ettikleri iştirak kazançları, kurumlar vergisinden müstesnadır. 2008 ve önceki dönemlerde elde edilen ve Türkiye'de genel sonuç hesaplarına dahil edilmemiş olan yurt dışı kazançların, ilgili olduğu döneme bakılmaksızın toplu olarak 2008 yılına ilişkin verilecek kurumlar vergisi beyannamesinde kurum kazancına eklenerek beyan edilmesi ve beyannamenin ilgili satırında gösterilmek suretiyle istisnaya konu edilmesi gerekmektedir. 01.01.2009 tarihinden 30.04.2009 tarihine kadar elde edilen kazançlar ise 2009 yılı için verilecek kurumlar vergisi beyannamesinde beyan edilerek istisnaya konu edilecektir. Bu kazançlar, 31.05.2009 tarihine kadar Türkiye’ye transfer edilmesi kaydıyla gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır.

17. YURT DIŞI İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI Yurt Dışındaki İnşaat İşlerinin Yapılabilmesi İçin İlgili Ülke Mevzuatına Göre Ayrı Bir Şirket Kurulmasının Zorunlu Olduğu Durumlarda İstisna Uygulaması • Yurt dışındaki inşaat, onarım, montaj işleri ve teknik hizmetlerin yapılabilmesi için ilgili ülke mevzuatına göre ayrı bir şirket kurulmasının zorunlu olduğu durumlarda, söz konusu şirketlere iştirak edilmesinden elde edilen kazançlara, herhangi bir şart aranmaksızın yurt dışı iştirak kazançları istisnası uygulanacaktır. ÖRNEK: (A) A.Ş. Irak’ta yapılacak olan toplu konut inşaatlarının yer döşeme işlerini üstlenmiş olup, ilgili ülke mevzuatına göre, bu işin yapılabilmesi için Irak’ta ayrı bir şirket kurulması gerekmektedir. Bu şartın sağlanması için, Irak’ta %90 ortaklık payı (A) A.Ş.’ye ait olan (B) şirketi kurulmuştur. Bu durumda, (A) A.Ş.’nin (B) şirketinden elde edeceği iştirak kazancı için herhangi bir şart aranmaksızın yurt dışı iştirak kazançları istisnası uygulanacaktır.

18. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI (md.5/1-e) • Daha önce mülga 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun geçici maddelerinde düzenlenen “Gayrimenkul ve İştirak Hissesi Satış Kazançları İstisnası”, 5281 sayılı Kanunla 5422 sayılı KVK’nın 8. maddesine eklenerek 2005 hesap döneminden itibaren sürekli hale getirilmiştir. Söz konusu istisnaya, bazı önemli değişikliklerle beraber 5520 sayılı KVK’da da yer verilmiştir. • 5520 sayılı KVK’nın 5. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançlara ilişkin istisna düzenlenmektedir.

19. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI Bina satışlarında, vergiye tabi olan %25’lik kısım için yenileme fonu ayrılabilir mi? Kazancın %75’lik kısmı istisnadır. Örneğin; Şehrin kenar mahallesinde bulunan bir binanın satılarak, şehir merkezinde faaliyet göstermek amacıyla merkezde bir bina alınmasının, firma faaliyetleri açısından açık bir ekonomik katkısı olduğundan istisna uygulamasına konu edilebilecektir. Bu işlemde satış kazancının vergiye tabi olan %25’lik kısmı için yenileme fonu ayrılmasına engel yoktur. İSTİSNANIN AMACI VE GENEL ÇERÇEVESİ İstisnanın amacı, kurumların bağlı değerlerinin ekonomik faaliyetlerde daha etkin bir şekilde kullanılmasına olanak sağlanması ve kurumların mali bünyelerinin güçlendirilmesidir. Şartların sağlanması halinde, kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların %75’lik kısmı kurumlar vergisinden istisna edilmektedir. EVET: Her iki uygulama şartlarının da birlikte gerçekleştiği bir bina satışı söz konusu olduğunda, satıştan doğan kazancın %75’lik kısmı özel fon hesabına alınarak istisna edilecek, kalan %25’lik kısım içinse yenileme fonu ayrılabilecektir.

20. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI • İstisnadan Yararlanabilecek Olanlar, • Taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan hakları satış kazancı istisnasından tam veya dar mükellef ayrımı yapılmaksızın tüm kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabileceklerdir. • Ancak, esas faaliyeti menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ve kiralanması olan kurumların bu amaçla, diğer bir ifadeyle ticari faaliyet çerçevesinde iktisap ettikleri ve ellerinde tuttukları kıymetlerin satışından elde ettikleri kazançlar için istisnadan yararlanmaları mümkün değildir. • Ancak, taşınmaz ticareti ile uğraşan mükelleflerin faaliyetlerinin yürütülmesine tahsis ettikleri taşınmazların satışından elde ettikleri kazançlara istisna uygulanabilecek; taşınmaz ticaretine konu edilen ve kiralama veya başka surette değerlendirilen taşınmazların satış kazancı ise istisnaya konu edilmeyecektir.

21. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI

22. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI

23. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI • Maden İşletme Haklarının Satışı istisna kapsamında mıdır? HAYIR: Türk Medeni Kanuna göre kurumun adına, tapu siciline kaydedilmeyen maden işletme hakkı taşınmaz niteliğinde olmadığından istisna kapsamında değildir. Taşınmazın Kurum Adına Tapuya Tescil Edilmiş Olması Zorunluluğu Elden çıkarılacak taşınmazlardan doğacak kazancın, bu istisna uygulamasına konu olabilmesi için taşınmazın Türk Medeni Kanununun 705. maddesi gereğince kurum adına tapuya tescil edilmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle, ilgili kurum adına tapuya tescili yapılmamış bir taşınmazın satışından doğan kazanca bu istisna uygulanmayacaktır.

24. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI

25. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI Yatırım ortaklıkları hisse senetlerinin satışından elde edilen kazanç istisna kapsamında mıdır? EVET ! Yatırım fonu katılma belgelerinin satışından elde edilen kazanç istisna kapsamında mıdır? HAYIR !

26. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI “İki tam yıl” ifadesinden 730 günün anlaşılması gerekir. Fon hesabına alınma işleminin, satışın yapıldığı yılı izleyen hesap döneminin başından itibaren kazancın beyan edildiği döneme ait kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılması gerekir. Örneğin, 2008 yılında yapılan bir satış için kazancın fon hesabına alınma zamanı, 01.01.2009 tarihinden beyannamenin fiilen verildiği tarihe kadar olan süre olacaktır. Mükellefin ilgili dönem beyannamesini 16 Nisan 2009 tarihinde verdiği kabul edildiğinde, fon hesabına aktarma işleminin de bu tarihe kadar yapılmış olması gerekir. İstisnasından Yaralanmanın Şartları • Taşınmazlar ve iştirak hisselerinin iki tam yıl süre ile aktifte bulundurulması, • Satıştan doğan kazancın istisnadan yararlanan kısmının, satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulması, • Satış bedelinin en geç satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi,

27. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir. Ancak, satış bedelinin tamamının, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Örneğin, 2004 yılında 100.000 YTL’ye alınan bir arsanın 2007 yılında 300.000 YTL’ye satılması halinde istisnadan yararlanılabilmesi için satış bedeli olan 300.000 YTL’nin en geç 31.12.2009 tarihine kadar tahsil edilmesi gerekir. Aksi takdirde, istisna şartları ihlal edilmiş sayılacaktır. Satış Bedelinin En Geç Satışın Yapıldığı Yılı İzleyen İkinci Takvim Yılının Sonuna Kadar Tahsil Edilmesi Peşin satışlarda olduğu gibi vadeli satış halinde de satıştan doğan kazanç kısmının %75’i, beş yıl süreyle özel bir fon hesabında tutulmak şartıyla satışın yapıldığı dönemde istisnadan yaralanabilecektir.

28. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI Örnek : (B) A.Ş., 12.02.2005 tarihinde 300.000 YTL’ye satın almış olduğu binayı, 11.08.2007 tarihinde 500.000 YTL’ye vadeli olarak satmıştır. Bu durumda, satış işleminden doğan 200.000 YTL tutarındaki kazancın % 75 lik kısmı olan 150.000 YTL, 2007 hesap dönemine ait kurumlar vergisi matrahının tespitinde istisna olarak dikkate alınabilecektir. Ancak, satış işlemi vadeli olarak gerçekleştirilmiştir ve istisnadan yararlanılabilmesi için satış bedeli olan 500.000 YTL’nin tamamının en geç satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılı sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Bu süre, 31.12.2009 tarihine denk gelmektedir. Dolayısıyla, (B) A.Ş.’nin bu tarihe kadar tahsil etmediği veya edemediği satış tutarına isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergi ziyaa uğramış sayılacaktır. (B) A.Ş.’nin satış bedeli olan 500.000 YTL’nin 100.000 YTL’lik kısmını 31.12.2009 tarihine kadar tahsil edemediği varsayıldığında, ziyaa uğratılmış sayılacak verginin hesabı aşağıdaki gibi olacaktır. Satış bedelinin tamamı olan 500.000 YTL’ye isabet eden istisna tutarı 150.000 YTL’dir. Buna göre, tahsil edilemeyen 100.000 YTL’ye isabet eden istisna tutarı ise basit orantı yoluyla şöyle hesaplanacaktır. (100.000 x 150.000) / 500.000 = 30.000 Yukarıda hesaplaması gösterilen 30.000 YTL, 2007 hesap dönemi itibariyle fazladan uygulanmış olan istisna göstermekte olup, bu tutara isabet eden kurumlar vergisi 2007 hesap dönemine ilişkin olarak ikmalen tarhiyata konu edilebilecektir. Bu kapsamda; • İstisna edilen kazançtan 5 yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısım için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. • Satış bedelinin iki yıllık süre içinde tahsil edilememesi halinde, tahsil edilemeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. İstisna Şartlarının İhlali Halinde Ziyaa Uğratılmış Sayılan Vergi • Taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan hakları satış kazancı istisnası satışın yapıldığı hesap döneminde uygulanacaktır. • İstisnanın uygulanmasına ilişkin bu durumun gereği olarak, istisnanın uygulanmasından sonra şartların ihlal edilmesi halinde, istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergilerin ziyaa uğramış sayılacağına dair hükme madde metninde yer verilmiştir.

29. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI EVET ! Taşınmaz ve iştirak hisseleri satış kazancı istisnasından yararlandıktan sonra, özel fonda tutma veya satış bedelinin izleyen ikinci takvim yılı sonuna kadar tahsil edilmesi şartının ihlal edilmesi halinde, istisnadan yararlanılan dönem itibariyle ziyaa uğramış sayılan verginin pişmanlıkla beyan edilmesine herhangi bir engel bulunmamaktadır. Dolayısıyla, şartları ihlal eden mükelleflerin, bu nedenle ziyaa uğrayan kurumlar vergisini pişmanlıkla beyan etmeleri halinde gerekli vergi tarhiyatı yapılacak ve pişmanlık zammı ile birlikte tahsil edilecek, ancak vergi ziyaı cezası kesilmeyecektir. İstisna Şartlarının İhlali Halinde Ziyaa Uğratılmış Sayılan Vergi İstisna şartlarının ihlal edilmesi halinde ziyaa uğratılan vergi pişmanlıkla beyan edilebilir mi?

30. TAŞINMAZLAR VE İŞTİRAK HİSSELERİ SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI HAYIR ! • Taşınmazların para karşılığı olmaksızın devir ve temliki, trampası gibi işlemler istisna kapsamına girmemektedir. • Kat karşılığı arsa devri işleminin, bir malın başka bir mal ile değiştirilmesini ifade eden trampa niteliğinde olmasından dolayı, bu gibi işlemlerden elde edilen kazançlara söz konusu istisnanın uygulanması mümkün değildir. • Sahip Olunan Arsanın Kat Karşılığı Olarak Devredilmesi Halinde İstisnadan Yararlanılabilir Mi? • Kazancın Hesaplanmasında Kur Farkı ve Vade Farkları Dikkate Alınacak Mıdır? HAYIR ! • İstisna kapsamındaki değerlerin satışından kaynaklanan alacaklar için alınan faiz, komisyon ve benzeri gelirler, istisna kazancın tespitinde dikkate alınmayacaktır. Aynı şekilde, satış bedelinin döviz cinsinden belirlenmesi durumunda ortaya çıkan kur farklarının da istisna kazancın tespitinde dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır.

31. YURT DIŞI ŞUBE KAZANÇLARI İSTİSNASI (md.5/1-g) • 5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanunun Geçici 1. maddesinin (c) bendine göre, tam mükellefiyete tabi gerçek kişiler ile kurumların; yurt dışında bulunan işyeri ve daimi temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri ticari kazançları, 30.04.2009 tarihine kadar elde edilenler de dahil olmak üzere, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 31.05.2009 tarihine kadar Türkiye’ye transfer edilmesi kaydıyla gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. • Dolayısıyla 30.04.2009 tarihine kadar elde edilen yurt dışı şube kazançları, 5811 sayılı Geçici 1. maddesinin (1-c) bendi uyarınca, yurt dışı şube kazançları istisnasına ilişkin KVK’da düzenlenen şartlara bakılmaksızın kurumlar vergisinden müstesna tutulacaktır. • 5811 sayılı Kanun kapsamında istisnadan yararlanılabilmesi için, söz konusu kazançların daha önce beyan edilmemiş olması ve kazancın 31.05.2009 tarihine kadar Türkiye'ye transfer edilmiş olması gerekmektedir. Bu kazançların ilgili mevzuat çerçevesinde Türkiye'ye getirildiği, mükelleflerce kanaat verici belgelerle ispat edilecektir. • 2008 ve önceki dönemlerde elde edilen ve Türkiye'de genel sonuç hesaplarına dahil edilmemiş olan yurt dışı kazançların, ilgili olduğu döneme bakılmaksızın toplu olarak 2008 yılına ilişkin verilecek kurumlar vergisi beyannamesinde kurum kazancına eklenerek beyan edilmesi ve beyannamenin ilgili satırında gösterilmek suretiyle istisnaya konu edilmesi gerekmektedir. 30.04.2009 tarihine kadar elde edilen kazançlar ise 2009 yılı için verilecek kurumlar vergisi beyannamesinde beyan edilerek istisnaya konu edilecektir. Kurumların yurt dışında bulunan iş yerleri veya daimi temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri kurum kazançları, belli şartlar altında kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. ŞARTLAR: • Doğduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az %15 oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması, • Elde edildiği hesap dönemine ilişkin yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmiş olması,

32. YURT DIŞINDA YAPILAN İNŞAAT, ONARIM, MONTAJ İŞLERİ İLE TEKNİK HİZMETLERDEN SAĞLANAN KAZANÇLARDA İSTİSNA (md.5/1-h) • Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına aktarılan kazançlar, başkaca bir koşula bağlanmaksızın kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.

33. YATIRIM İNDİRİMİ İSTİSNASI • Geçici 69. madde kapsamında yatırım indirimi istisnasından yararlanılıp yararlanılmaması mükelleflerin isteklerine bırakılmıştır. Gvk Geçici 69. madde kapsamında istisnadan yararlanmayı tercih eden mükellefler, istisna uygulanan dönem kazançları üzerinden %30 oranında kurumlar vergisi hesaplayacaklardır. • 01.01.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Gelir Vergisi Kanunu’nun 19. maddesinde düzenlenen yatırım indirimi istisnası yürürlükten kaldırılmıştır. • GVK’ya eklenen Geçici 69. madde uyarınca, belli harcamalara ilişkin olarak 2006, 2007 ve 2008 hesap dönemlerinde bu istisna uygulanabilecektir. Mükellefler bu tercihlerini 2006, 2007 ve 2008 yıllarının tamamı için kullanabilecekleri gibi bu yılların herhangi biri için de kullanabileceklerdir.

34. YATIRIM İNDİRİMİ İSTİSNASI

35. SERBEST BÖLGE KAZANÇ İSTİSNASI • 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nda 5084 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonrasında, bu bölgelerde vergi mevzuatına ilişkin hükümlerin uygulanmasına başlanılmış, tam ve dar mükelleflerin bölgedeki gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti sona ermiştir.

36. SERBEST BÖLGE KAZANÇ İSTİSNASI • Serbest Bölgeler Kanunu’na eklenen geçici 3. madde ile de geçiş dönemine ilişkin istisna uygulaması düzenlenmiştir. • 06.02.2004 tarihi itibariyle serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin, faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazançlara ilişkin istisna • Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar geçerli olmak üzere, faaliyet ruhsatının alındığı tarihe bakılmaksızın bu bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflerinin imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançlara ilişkin istisna

37. SERBEST BÖLGE KAZANÇ İSTİSNASI EVET. Serbest bölgelerde yürütülen faaliyetlerden doğan alacaklara ilişkin kur farkı ve vade farkı gelirleri istisna kapsamında değerlendirilecektir. Kur farkları ve vade farkları istisna kapsamında mıdır? Mevduat faizleri ve repo gelirleri istisna kapsamında mıdır? Serbest bölgelerde yürütülen faaliyetler çerçevesinde elde edilen hasılatın, serbest bölgelerde yürütülen faaliyetler çerçevesinde yapılacak ödemelerde kullanılıncaya kadar geçici olarak serbest bölgelerde mevduat hesaplarında veya repo işlemlerinde değerlendirilmesi sonucu elde edilen gelirler de söz konusu istisnadan yararlanabilecektir.

38. İSTİSNALARA İLİŞKİN GİDER VE ZARARLARIN DURUMU İstisna kapsamındaki faaliyetlerden doğan zararlar. İstisna kazançlara ilişkin giderler. (İştirak hissesi alımı ile ilgili finansman giderleri hariç) KVK’nın 5/3. maddesinde; iştirak hissesi alımıyla ilgili finansman giderleri hariç olmak üzere, kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesinin kabul edilmeyeceği hükmedilmiştir. Örnek: Yurt dışı inşaat işinden kaynaklanan zararlar. Örnek : (A) Kurumu, tam mükellef (B) Kurumuna ait 1.000.000 YTL değerindeki hisse senetlerini satın almış olup, finansman için kullanmış olduğu kredi için 2007 yılında toplam 80.000 YTL kredi faizi ödemiştir. (A) Kurumu ayrıca, söz konusu hisse senetlerinin alımı için aracılık eden (C) Kurumuna komisyon gideri olarak 50.000 YTL ödemede bulunmuştur. Örnekte yer alan, 80.000 YTL’lik finansman gideri kurum kazancından düşülebilecektir. Komisyon gideri olarak ödenen 50.000 YTL’nin ise KKEG olarak dikkate alınması gerekir.

39. İSTİSNALARA İLİŞKİN GİDER VE ZARARLARIN DURUMU Taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı istisnasına ilişkin giderlerin istisna kazanca isabet eden kısmı kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, elde edilen kazancın %75’i istisna olduğu için, istisnaya ilişkin giderlerin de %75’inin KKEG olarak değerlendirilmesi gerektiğidir. • Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satışı İle İlgili Giderlerin Durumu Taşınmaz veya İştirak Hissesi Satışı İle İlgili Giderlerin ve Satıştan Doğan Zararların Durumu Gerek, taşınmaz ve iştirak hisselerinin satışından kaynaklanan zararların “istisna faaliyetlerden doğan zararlar” tanımına girmemesi; gerekse, istisna uygulamasının mükelleflerin ihtiyarında olan bir takım şartlara bağlanmış olması hususları göz önünde bulundurulduğunda, taşınmaz ve iştirak hissesi satış işlemlerinden kaynaklanan zararların kurum kazancının tespitinde dikkate alınabileceği görüşündeyiz. • Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satışlarından Kaynaklanan Zararın Durumu

40. İNDİRİLECEK GİDERLER / KABUL EDİLMEYEN İNDİRİMLER

41. GVK’YA GÖRE İNDİRİLECEK GİDERLER – md.40 • Kazancı elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler. • Çalışanların yiyecek, giyecek, sigorta prim vb. giderleri. • İşle ilgili zarar-ziyan ve tazminatlar. • Seyahat ve ikamet giderleri. • Taşıt giderleri. • Ayni vergi, resim ve harçlar. • Amortismanlar. • İşveren sendikalarına ödenen aidatlar. • Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları. • Gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara bağışlanan gıda maddeleri.

42. KVK’YA GÖRE İNDİRİLECEK GİDERLER – md.8 • Menkul kıymet ihraç giderleri, • Kuruluş ve örgütlenme giderleri, • Genel kurul toplantıları için yapılan giderler ile birleşme, devir, bölünme, fesih ve tasfiye giderleri, • Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde komandite ortağın kâr payı, • Katılım bankalarınca katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları, • Sigorta ve reasürans şirketlerince ayrılan teknik karşılıklar.

43. KURUMLAR VEGİSİ KANUNU UYARINCA KABUL EDİLMEYEN İNDİRİMLER (md.11) • Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler, • Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler, • Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar, • Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan yedek akçeler, • Hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para cezaları ile vergi cezaları ve gecikme zamları,

44. KURUMLAR VEGİSİ KANUNU UYARINCA KABUL EDİLMEYEN İNDİRİMLER - II • Menkul kıymetlerin itibari değerlerinin altında ihracından doğan zararlar, • İşletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayan deniz ve hava taşıtlarına ilişkin giderler ve amortismanlar, • Kurumun kendisinin, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının suçlarından doğan tazminat giderleri, • Basın yoluyla işlenen fiillerden dolayı ödenen tazminatlar, • Alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklâm giderleri. KVK’nın 11. maddesinin (1-ı) bendinde; her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin %50’sinin kurumlar vergisi uygulamasında gider olarak kabul edilmeyeceği belirtilmiş ve Bakanlar Kurulu’na bu oranı % 100'e kadar artırmaya veya sıfıra kadar indirme yetkisi verilmiştir. 90/1081 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile söz konusu oran sıfır olarak tespit edilmiştir. Dolayısıyla, Kurumlar Vergisi Kanunu ve ilgili BKK yönünden alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklâm giderlerinin kurum kazancından indirilmesine engel yoktur. • Ancak, 5727 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile değiştirilen, 4207 sayılı Kanun’un 4. maddesinin 11. fıkrasında “193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 41’ inci maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendinde belirtilen ilan ve reklam giderleri gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak gösterilemez."denilmektedir. Söz konusu madde Kanunun yayım tarihi olan 19.01.2008 tarihinden 4 ay sonra, yani 19.05.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. • Söz konusu giderlerin kurumlar vergisi karşısındaki durumu ile ilgili olarak, 22.04.2008 tarih ve 26855 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2 no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin 6. bölümünde yapılan açıklama ile 1 no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin ilgili kısmı Kanun hükmüne paralel olarak değiştirilmiştir. • 2 no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin 6. bölümünde, 5727 sayılı Kanunla yapılan değişikliğe atıfta bulunularak, 19.05.2008 tarihinden itibaren yapılacak olan, her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin tamamının, ticari kazancın ve kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınmasının mümkün olmadığı açıklaması yapılmıştır. Danıştay’ın Yürütmeyi Durdurma Kararı : 2 no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin söz konusu düzenlemeyi içeren 6. bölümünün iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle açılan dava sonucunda, Danıştay tarafından Tebliğde yer alan düzenlemenin, her türlü alkol ve alkollü içkilere ait ilan ve reklam giderleri yönünden yürütmesinin durudurulması kararı verilmiştir. Danıştay’ın söz konusu kararında; tamamen tütün ve tütün mamulleriyle ilgili düzenlemeler içeren bir kanunda yer alan söz konusu kısıtlamanın alkol ve alkollü içkilere ait ilan ve reklam giderlerini kapsadığının düşünülemeyeceği, bu nedenle dava konusu düzenlemenin (2 no.lu KV Genel Tebliğinin 6. bölümü) 4 ve 6. paragraflarında alkol ve alkollü içkilere ait ilan ve reklam giderlerinin de kısıtlama kapsamında olduğunun belirtilmesinin açıkça kanuna aykırı olduğu açıklamasına yer verilmiştir.

45. GİDERLER Vadesi gelmemiş kredi faizlerinin durumu. Kredi borçları nedeniyle değerleme gününe kadar oluşan kıst döneme ait tahakkuk etmiş ancak ödememiş olan faizler gider olarak indirebilebilir. Emtianın satın alınıp işletme stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan kur farklarının maliyete intikal ettirilmesi zorunludur. Sonraki dönemlerde ortaya çıkacak kur farklarının ise, ilgili bulundukları yıllarda gider yazılması veya maliyete intikal ettirilmesi ihtiyaridir. Krediler için ödeneni faiz ve komisyon giderlerinden dönem sonu stoklarına pay verilmesi zorunluluğu yoktur. Sabit kıymet alımına bağlı olarak doğan kredi faizi ve kur farklarının sabit kıymetin alındığı dönemin sonuna kadar olan döneme isabet eden kısmın maliyete eklenmesi zorunludur. Sonraki dönemlere isabet eden kur farkı ve faiz giderlerinin ise gider yazılması veya maliyete eklenmesi ihtiyaridir. Çalınan mallar ile ilgili olarak, söz konusu malların kıymeti düşen emtia olarak değerlendirilmesi ve vergi matrahı ile ilişki kurulması mümkün değildir. Çalınan mallar işletme için sermayede vukua gelen bir eksilmedir ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 88. maddesi uyarınca gider olarak dikkate alınamayacaktır. Emtia alımına bağlı olarak doğan kur farkı, kredi faizleri ve vade farklarının durumu Sabit kıymet alımına bağlı olarak doğan kur farkı ve kredi faizlerinin durumu Hırsızlık, gasp vb. şekillerde kaybedilen para ve malların durumu

46. GİDERLER Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu'nun 14. maddesinde; ticari maksatla kullanılan uçak ve helikopter ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç olmak üzere, bu kanunun I, III ve IV sayılı tarifelerinde yer alan taşıtlardan alınan motorlu taşıtlar vergisi ve cezalar ile gecikme zamlarının, Gelir ve Kurumlar Vergileri matrahının tespitinde gider olarak kabul edilemeyeceği hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla, sadece II sayılı tarifede yer alan motorlu taşıtlar için ödenen MTV gider olarak dikkate alınabilmekte, diğer taşıtlar için ödenen MTV ise gider kabul edilmemektedir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 88. maddesine göre; Kuruma fiilen ödenmeyen prim tutarlarının, gelir vergisi ve kurumlar vergisi uygulamasında gider yazılması mümkün değildir. Söz konusu primler gecikmeli olarak ödendiği takdirde ise ilgili oldukları dönemde değil, ödendiği dönemde gider olarak dikkate alınacaktır. Son kullanma tarihlerinin geçmesi nedeniyle kullanılamaz duruma gelen malların, gerekli başvuru sonucunda takdir komisyonu tarafından takdir edilen emsal bedeli ile malların maliyet bedeli arasındaki tutarın stok maliyetlerinden indirilmesi sonucu kalan tutar dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Takdir komisyonunca emsal bedelin sıfır olarak belirlenmesi durumunda ise, söz konusu malların maliyet bedelleri gider olarak dikkate alınabilecektir. Kıdem tazminatı karşılık giderlerinin kurum kazancından indirilmesi mümkün değildir. Gerçekleşen ve kesin olarak tutarı saptanan kıdem tazminatı giderlerinin ise kurum kazancından indirilebileceği tabiidir. Motorlu Taşıtlar Vergisinin durumu. Fiili olarak ödenmemiş sigorta primlerinin durumu. Son kullanma tarihi geçen mallarındurumu Kıdem tazminatı karşılıklarının durumu.

47. ZARAR MAHSUBU (Md.9) • GEÇMİŞ YIL ZARARLARI • DEVRALINAN VEYA BÖLÜNEN KURUMLARIN ZARARLARI • YURT DIŞI FAALİYETLERDEN KAYNAKLANAN ZARARLAR

48. GEÇMİŞ YIL ZARARLARININ MAHSUBU Örnek: (A) Kurumunun 2004-2007 hesap dönemleri faaliyet sonuçları aşağıdaki gibidir. 2004 hesap döneminde, 100.000 YTL zarar, 2005 hesap döneminde, 150.000 YTL zarar, 2006 hesap döneminde, 200.000 YTL zarar, 2007 hesap döneminde, 180.000 YTL kâr, Yukarıdaki verilere göre, (A) Kurumunun 2004-2006 hesap dönemlerinde oluşan kurum zararlarını 2007 hesap dönemi kurumlar vergisi matrahını tespit ederken bu hesap döneminde oluşan kazançtan mahsup etme hakkı bulunmaktadır. Mahsup işleminin, en eski hesap döneminde oluşan zarardan başlayarak yapılması gerektiğinden, 2007 yılına ait 180.000 YTL kurum kazancından, 2004 dönemine ait 100.000 YTL’lik zarar ve 2005 döneme ait zararın 80.000 YTL’lik kısmı mahsup edilecektir. 2005 yılına ait mahsup edilemeyen zarar kısmı olan (150.000 – 80.000 =) 70.000 YTL ve 2006 yılı zararı olan 200.000 YTL ise beş yıllık süre sınırlaması çerçevesinde izleyen yıl kazançlarından mahsup edilebilecektir. • Kurumlar vergisi beyannamesinde, her yıla ilişkin tutarlar ayrı ayrı gösterilmek şartıyla geçmiş yılların beyannamelerinde yer alan zararlar kurum kazancından indirilebilecektir. • Ancak bu zararların beş yıldan fazla nakledilmesi mümkün değildir. Geçmiş yıllara ait zararların mahsubunun, yıl atlanmaksızın, mahsup imkânının doğduğu hesap döneminde yapılması gerekmektedir. Mahsup imkânının olduğu dönemlerde mahsup edilmeyen zarar tutarlarının sonraki dönemlere ait kazançlardan düşülmesi mümkün olmayacaktır.

49. DEVRALINAN VEYA BÖLÜNEN KURUMLARA AİT ZARARLARIN MAHSUBU Örnek : (A) A.Ş., 24.07.2008 tarihi itibariyle (B) Ltd. Şti.’ni tüm aktif ve pasifiyle birlikte devralmış olup, devir tarihi itibariyle (B) Ltd. Şti.’nin bilançosu aşağıdaki gibidir. Devralınan kurumun devir tarihi itibariyle öz sermayesi şu şekilde hesaplanacaktır. Öz Sermaye = Toplam Aktif – Borçlar = 2.000.000 – 1.200.000 = 800.000 YTL Buna göre yapılabilecek zarar mahsubunun üst sınırı 800.000 YTL olup, devralınan kurumun devralınan kurumun toplam 1.000.000 YTL olan zararının 800.000 YTL’lik kısmı, devralan kurum tarafından 2008 hesap dönemi kurum kazancından mahsup edilebilecektir. • Devir veya tam bölünme hallerinde, varlıkları devralan kurumlar, devralınan veya bölünen kurumların zararlarını kurum kazançlarından mahsup etme imkânına sahiptirler. (Özsermaye tutarını geçmeyen zararlar) Mahsup Yapılabilmesi için şu şartlar aranır: • Devralınan veya bölünen kurumların son beş yıla ilişkin kurumlar vergisi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması, • Devir veya bölünme neticesinde zarar mahsubu yapacak kurumun, aynı faaliyete devir veya bölünmenin meydana geldiği hesap döneminden itibaren en az beş yıl süreyle devam etmesi.

50. YURT DIŞI FAALİYETLERDEN DOĞAN ZARARLARIN MAHSUBU • Kurumların yurt dışı faaliyetlerinden zarar doğması halinde, maddede belirtilen şartlar dahilinde yurt dışı zararların kurum kazancından indirilebilmesi mümkündür. • Ancak bu zararlar mahsup edilmesi hakkının zararın doğduğu hesap döneminden itibaren beş yıl içinde kullanılması gerekir. • Kazançları Türkiye’de kurumlar vergisinden istisna edilen faaliyetlere ilişkin yurt dışı zararların bu şekilde mahsup edilmesi imkanı yoktur.