KURUMLAR VERGİSİNDE MUAFİYET, İSTİSNA VE İNDİRİMLER

1. KURUMLAR VERGİSİNDE MUAFİYET, İSTİSNA VE İNDİRİMLER YMM SAKIP ŞEKER ANKARA, 10.04.2010 SAMSUN S.M.M.M.O. Meşrutiyet Cad.29/17 Kızılay / ANKARA 0312 417 0596 pbx www.kanitymm.com.tr

2. Kooperatiflerde Kurumlar Vergisi Muafiyeti-1 Tüketim ve taşımacılık kooperatifleri hariç olmak üzere, - Ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, -Yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi, -Yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve -Sadece ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir iş yeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz.) ilişkin hükümler bulunan ve bu hükümlere fiilen uyan kooperatifler KURUMLAR VERGİSİNDEN muaftır.

3. Yapı Kooperatifleri İçin Özel Koşul-2 Yapı kooperatiflerinin kurumlar vergisinden muaf olabilmesi için yukarıdaki koşullara ek olarak (kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında) aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi gerekmektedir. -Kooperatifin inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine, -Kanunun 13 üncü maddesine göre bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere, -Yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer vermeyen, -Yapı ruhsatı ile arsa tapusu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olması, Gerekir.

4. KDV Yönünden-3 • Konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işleri KDV’den istisna edilmiştir. İşyeri yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işleri ile bunların üyelerine olan işyeri teslimleri KDV’ne tabidir. • Net alanı 150 m2’ye kadar konut teslimleri KDV’den istisna edilmiştir. • Konut yapı kooperatiflerinin üyelerine olan konut teslimlerine ilişkin istisna 3.7.2009 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır.

5. Kooperatiflerde Ristrun İstisnası-4 • Kooperatif muafiyetinden yararlanamayan kooperatiflerin yararlanabileceği diğer bir vergi avantajı ise risturn istisnasıdır. • Kooperatif ortaklarının yönetim gideri karşılığı olarak ödedikleri paralardan harcanmayarak iade edilen kısımlar ile aşağıda belirtilen kooperatiflerin ortakları için; • 1) Tüketim kooperatiflerinde, ortakların kişisel ve ailevî gıda ve giyecek ihtiyaçlarını karşılamak için satın aldıkları malların değerine, • 2) Üretim kooperatiflerinde, ortakların üreterek kooperatife sattıkları veya kooperatiften üretim faaliyetinde kullanmak üzere satın aldıkları malların değerine, • 3) Kredi kooperatiflerinde, ortakların kullandıkları kredilere göre hesapladıkları risturnlar kurumlar vergisinden istisnadır. • Bu risturnların ortaklara dağıtımı, kâr dağıtımı sayılmaz.

6. Ortak Dışı İşlemlerde Ristrun İstisnasının Hesabı-5 • Ortaklardan başka kimselerle yapılan işlemlerden doğan kazançlar ile ortaklarla ortaklık statüsü dışında yapılan işlemlerden doğan kazançlar hakkında risturnlara ilişkin istisna hükmü uygulanmaz. • Ortak dışı işlemler ile ortak içi işlemlerin birlikte yapılması halinde ristrun istisnasına iasabet eden kazanç kısmı, ortaklarla yapılan iş hacminin genel iş hacmine olan oranı esas alınarak hesaplanır.

7. OSB’lerin Kurumlar Vergisi Muafiyeti-1 • Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin alt yapılarını hazırlamak ve buralarda faaliyette bulunanların; arsa, elektrik, gaz, buhar ve su gibi ortak ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kamu kurumları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce birlikte oluşturulan ve kazancının tamamını bu yerlerin ortak ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanan iktisadî işletmeler Kurumlar Vergisinden muaf tutulmuştur.

8. OSB’lerde Muafiyetin Sınırı ve KDV-2 • OSB’lerin arsa, elektrik, gaz, buhar ve su dı-şındaki satışlarından doğan kazançlar kurumlar vergisine tabi midir? Ortak ihtiyaçların görülmesi için gerekli olan (banka, PTT v.s.) işyerlerinin kira gelirleri de kurumlar vergisinden muaf tutulmalıdır. Ortak ihtiyaç-ların görülmesi dışında kalan faaliyet gelirleri (kantar işletmeciliği v.b) sorun yaratmaktadır. • Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin kurulması amacıyla oluşturulan iktisadi işletmelerin arsa ve işyeri teslimleri KDV’nden istisna edilmiştir.

9. KV’ den İSTİSNA EDİLEN KAZANÇLAR • İştirak Kazançları İstisnası • Yurtdışı İştirak Kazançları İstisnası • A.Ş’lerin Yurtdışı İştirak Hisselerini Elden Çıkarmalarına İlişkin İstisna • Emisyon Primi İstisnası • Yatırım Fon ve Ortaklıkların Kazançlarına İlişkin İstisna • Taşınmaz ve İştirak Hisseleri Satış Kazancı İstisnası • Bankalara veya TMSF’ye Borçlu Olan Kurumlara İlişkin İstisna • Bankalara Tanınan Taşınmazlar,İştirak Hisseleri, Rüçhan Hakkı Satışlarından Doğan Kazançlara İlişkin İstisna

10. İstisnalar (Devam) • Yurtdışı Şube Kazançları İstisnası • Yurtdışı İnşaat, Onarma, Montaj ve Teknik Hizmetlerden Sağlanan Kazançlara İlişkin İstisna • Özel Okul ve Rehabilitasyon Merkezi İşletilmesinden Elde edilen Kazançlara İlişkin İstisna • Kooperatiflerde Risturn İstisnası • Yatırım İndirimi İstisnası • OHAL ve KÖY’lerde Geçici İstisna • Türk Uluslar arası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesi ve Devrinden Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna • Teknokentlerde Yapılan Faaliyetlere İlişkin Kazanç İstisnası • Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna • Lisanslı Depoculuk Kanunu’na tabi ürün senetlerinin elden çıkarılmasına ilişkin istisna ( GVK,Geçici Md:76)

11. İştirak Kazançları İstisnası • Tam mükellefiyete tabi bir kurumun sermayesine katılınması nedeniyle elde edilen bir kazanç olmalı • Kara katılma imkanı veren kurucu senetleri ve intifa senetleri de aynı nitelikte olup istisnadan faydalanır • Mükerrer vergilendirmeyi önleme amacı var. Ancak ana şirkette vergileme yapılmamış olsa dahi istisna geçerli • GVK 75/3 kapsamındaki yönetim kurulu başkan ve üyelerine verilen kar payları da iştirak eden kurumda istisnadan faydalanır • İştirakin oranı ve süresinin önemi yok

12. Yurtdışı İştirak Kazançları İstisnası • Yurt dışında iştirak edilen kurum anonim veya limited şirket statüsünde olmalı • İştirak edilen kurumun merkezi Türkiye’de olmamalı • Yurtdışındaki iştirakin sermayesinin en az %10’una sahip olunmalı • Kazancın elde edildiği tarih itibariyle iştirak payı aralıksız en az bir yıl elde bulundurulmalı • İştirak kazancı için en az %15 oranında vergi ödenmiş olmalı • Yabancı kurumun faaliyet konusu finansman temini, sigortacılık veya menkul kıymet yatırımı ise yurtdışında ödenen vergi yükü en az %20 olmalı • İştirak kazancının kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmiş olması • Yukarıdaki koşullar topluca dikkate alınmalıdır • Transfer edilen kazancın Türk Lirasına çevrilmesi zorunlu değildir • Kur farkları istisna kazancın hesabında dikkate alınmayacak • Yurt dışı inşaat işleri için zorunluluk nedeniyle kurulan şirketlerden elde edilen iştirak kazançları hiçbir koşula bağlı olmaksızın kurumlar vergisinden istisna

13. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazançlarının Durumu • Tam mükellef gerçek kişi ve kurumların doğrudan veya dolaylı olarak ayrı ayrı ya da birlikte sermayesinin, kar payının veya oy kullanma hakkının en az %50’sine sahip olmak suretiyle kontrol ettikleri yurt dışı iştiraklerinin kurum kazançları, dağıtılsın veya dağıtılmasın belli koşulların varlığı halinde ( iştirakin gayrisafi hasılatının %25 veya fazlasının hizmet gelirlerinden meydana gelmesi, bilanço karı üzerinden %10 ‘dan daha az vergi yükü taşıması, iştirakin yıllık cirosunun 100 bin TL’yi aşması) Türkiye’de kurumlar vergisine tabidir. Belirtilen koşulları taşımayan yurt dışı iştiraklerden elde edilen kazançlar her hal ve takdirde Türkiye’de beyan edilecek. • Kontrol edilen yurt dışındaki iştirakin yurt dışında ödemiş olduğu gelir/kurumlar vergileri Türkiye’de hesaplanacak kurumlar vergisinden mahsup edilebilir.

14. Yurtdışı İştirak Hisselerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlara İlişkin İstisna • İstisnadan tam mükellef anonim şirketler yararlanabilecektir • Yurt dışındaki iştirakin anonim veya limited şirket statüsünde olması • Kurumun aralıksız olarak en az bir yıl süreyle nakit varlıklar dışında kalan aktif toplamının %75 veya daha fazlasının yurtdışı iştirak hisselerinden oluşması ve yurtdışı iştiraklerinin her birinin sermayesine en az %10 oranında iştirak edilmesi • Satışa konu iştirak hissesinin en az iki tam yıl aktifte bulundurulması • Yurtiçi iştirak hisselerinin satışında kazancın %75’i istisna olduğu halde yurt dışı iştiraklerde istisna oranı %100. Ayrıca, söz konusu kazancın işletmeden çekilmesi yasağı da yok. • Yararlanabilecek mükellef sayısı son derece sınırlı

15. Emisyon Primi Kazancı İstisnası -Anonim şirketlerin gerek kuruluş gerekse sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları hisse senetlerinin itibari değerinin üzerinde bir bedelle elden çıkarılması halinde oluşan kazançlar” emisyon primi” veya “hisse senedi ihraç primi” olarak adlandırılmaktadır -Emisyon primlerinin bir kazanç mı yoksa sermaye yedeği mi olduğu tartışmalıdır. -Şirketlere yeni ortak alınmasında önemli bir teşvik unsuru olup, eski ortakların elde ettiği kazanç vergi dışında tutulmakta ve kazanç (prim) şirkette kaldığı için şirketin büyümesinde kullanılmaktadır. Emisyon primlerinin ortaklara dağıtılmaması esastır.

16. Menkul Kıymetler Yatırım Fon ve Ortaklıklarının Portföy İşletmeciliğinden Doğan Kazanç İstisnası • Türkiye’de kurulu; -Menkul kıymetler yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları -Altın ve kıymetli madenlere dayalı yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları -Girişim sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları -Gayrimenkul yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları -Emeklilik yatırım fonlarının kazançları -Konut finansman fonları ile varlık finansman fonlarının kazançları Söz konusu fon ve ortaklıkların portföy yapısının en az %51’i devamlı olarak Türkiye’de kurulu borsalarda işlem görmesi gerekmektedir.

17. Taşınmazlar,İştirak Hisseleri, Rüçhan Haklarının Satış Karının %75’inin İstisna Edilmesi-1 Kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerine kayıtlı taşınmazlar ve iştirak hisselerinin satışına ilişkin öteden beri süre gelen %100’lük istisna %75 oranına çekilmiştir. Bununla birlikte istisnanın kapsamı genişletilmiştir. Buna göre kurumların; • kurucu sentleri • intifa senetleri • Rüçhan haklarının satışından doğan kazançlar da %75’i istisna kapsamına dahil edilecektir. • Satıştan zarar doğması halinde zararın da %75’inin kanunen kabul edilmeyen gider kabul edileceğine ilişkin tartışmalar netlik kazanmamıştır.Bize göre zararın tamamı matrahın tespitinde indirilebilir.

18. İştirak Hisseleri ve Taşınmazlar-2 • İstisna satışın yapıldığı yılda uygulanacaktır. Diğer bir ifade ile istisna da tahsil esası değil tahakkuk esası geçerlidir. Satışı izleyen 2.yılın sonuna kadar tahsilat yapılmaz ise istisna hakkı iptal edilecektir. -Söz konusu istisnadan yararlanılması için kazancın sermayeye ilave şartı kaldırılmıştır. 5 yıl süre ile özel fonda tutulması yeterlidir. -Fon hesabına alma zamanı kurumlar vergisi beyannamesinin verilme tarihine kadardır. -Satışların nakit karşılığı yapılması gerekmektedir. (devir,temlik, takas, hariç). Borca karşılık rızaen devir ve icra yoluyla satışlarda da istisnadan faydalanılabilir. -2009 yılında 156.000 TL’nin üzerinde istisnadan faydalanan kurumlarınayrıca YMM raporu düzenlettirmesi gerekir. Tam tasdik sözleşmesi bulunanlarda ayrıca rapora ihtiyaç yoktur. -Kooperatifler de söz konusu istisnadan faydalanabilir.

19. İştirak Hisseleri ve Taşınmazlar-3 Taşınmazdan Maksat: • Arazi • tapu siciline kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar.Ancak tapu kütüğüne işlenmiş olan taşınmaz lehine kurulan en az 30 yılın üzerinde kurulan irtifak haklarının ( üst hakkı, mecra hakkı,kaynak hakkı… gibi) satışı istisna kapsamındadır.(Tapu Sicil Tüzüğü, md:10) • kat mülkiyetine kayıtlı bağımsız bölümler. • Madenler taşınmaz sayılmadığı için maden arama ve işletme haklarının satışı bu kapsamda değerlendirilmez • Cins tashihi yapılmayan binaların satışında istisna uygulanmaz. Ancak, kullanılmaya başlanıldığı tarihten itibaren 2 yıl geçen ve satış tarihinde cins tashihi yapılan taşınmazlar istisnadan faydalandırılır.

20. İştirak Hisseleri ve Taşınmazlar-4 • Satış vaadi sözleşmesi ile yapılan satışlar geçersizdir • Aktifleştirilen yenileme harcamaları iki yılın hesabında dikkate alınmaz • Tamamlanmayan binalarda arsaya isabet eden kısım istisnadan yararlandırılır • OSB’lerce katılımcılara tahsis edilen ancak tapu kaydı katılımcı üzerinde bulunmayan arsaların satışı istisna kapsamında değildir. • Finansal kiralama yöntemiyle edinilen taşınmazlarda 2 yılın hesabı tapuya tescilden itibaren • Devir, bölünme ve birleşmelerde 2 yılın hesabı ilk iktisap tarihidir.

21. İstisnadan Faydalanamayacak Olanlar-5 • Menkul kıymet ve taşınmaz ticaretiyle uğraşanlar • Esas faaliyeti taşınmaz kiralama işi olanların bu amaçla sahip oldukları taşınmaz satışları • Kat karşılığı inşaat işlerinden elde edilen taşınmazlar • Para karşılığı olmayan devir, trampa ve temlikler karşılığı yapılan satış işlemleri (Rızaen veya icra yoluyla satışlar hariç) • Satan kurumun mali yapısında bir iyileşme olması gerekir. Arsanın satılıp yerine arsa alınması şirketin mali yapısı üzerinde olumlu etki yapmaz. Özel durumlar dikkate alınabilir

22. İştirak Hisselerinde İktisap Tarihi-6 • Bedelsiz hisselerde iktisap tarihi, bedelli ilk iktisap tarihi esas alınır • Rüçhan hakkı kuponlarını ellerinde bulunduranların rüçhan hakkı kuponları karşılığında itibari değeri ile yeni hisse senedi iktisabında iktisap tarihi eski senetlerin iktisap tarihi esas alınır. • Aynı kuruma ait iştirak hisselerinin değişik tarihlerde edinilip bir kısmının satılması halinde gerek 2 yılın hesabında gerekse maliyet bedelinin tespitinde FİFO yöntemi kullanılmalıdır.

23. Maliye Bakanlığı İştirak Hissesinden Maksadın;7 • “Anonim şirketlerin hisse senetleri • Limited şirketlerin iştirak payları • Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komanditer ortağa ait ortalık payları • İş ortaklarının ortaklık payları • Adi ortaklıkların ortaklık payları” olduğu şeklinde açıklama yapmıştır. ( 49 ve 1 nolu KVK Tebliğleri) • GVK’nın 75/2’ nci maddesinde “iştirak hisseleri” tabirinden; limited şirket, iş ortaklığı, kooperatif ve komandit şirketlerdeki komanditer ortaklık paylarının anlaşılması gerektiği belirtilmiştir. • KVK’nın 5/1’nci maddesinin (c) alt bendindeki iştirak hissesi tanımına anonim şirketlere iştirak edilmesinden elde edilen hisselerin (bilançoda duran varlıklar hesap grubunda gösterilen bağlı kıymetler, iştirakler ve bağlı ortaklıklar) dahil edilmesi doğru olmakla birlikte, KDV Kanunu’nun 17/4 (r) bendindeki iştirak hissesi tabirine anonim şirket hisselerinin dahil olmadığı görüşündeyim. Keza, (g) bendinde hisse senetlerinin teslimi her halde KDV’den istisna edilmiştir.

24. Diğer Konular • Muvazaa olmadıkça grup şirketlerle olan işlemler de söz konusu istisnadan yararlandırılabilir. • Eski işyerinin satılıp yeni bir işyeri alınmasında ekonomik katkı varsa istisnadan faydalanılacaktır. Organize sanayi bölgesi dışındaki taşınmazın satılıp OSB’nde yeni bina alınması veya yatırım yapılması kanunun amacına uygundur. • Vade farkı ve kur farkları istisnadan yararlan-dırılmayacaktır. • İstisnadan yararlanılması zorunlu değildir.

25. İştirak Hisselerine Ait Finansman Giderleri-8 • İştirak hisseleri alımlarıyla ilgili finansman giderleri hariç,kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlara ilişkin giderlerin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerden doğan zararlar istisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul edilmez. • Hisse senetleri alış bedeli ile değerlenir. Vadeli alımlarda ödenen finansman giderlerinin doğrudan gider yazılması gerekir.Hissenin satış tarihinden sonra ödenecek finansman giderlerinin de özel hüküm gereği zarar yazılması mümkün. Taşınmaz satışların da ise finansman giderleri maliyete ilave edilenler hariç gider kabul edilmeyecektir. • Değerini kaybeden iştirak hisseleri için değer düşüklüğü karşılığı ayrılabilir mi? (VUK, Md:274-278) Kusurluluk halinin olaya etkisi?

26. İştiraklerden Elde Edilen Bedelsiz Hisselerin Kaydı-9 Kar yedeklerinden sağlanan bedelsiz hisseler iştirak eden kurumda sermaye yedeği mi, kar yedeği mi olarak muhasebeleştirilmeli? Tebliğde kar yedeği olarak kaydedilmesi gerektiği ve iştirak kazancı istisnası olarak beyannamede indirilmesi gerekmektedir. • 1 nolu KVK Genel Tebliğinde sermaye yedeklerinden kaynaklanan bedelsiz hisselerin iştirak edenler yönünden aktif ve pasifte bir artışa neden olmaması gerektiği, aktifte tutulan hisselerin sadece adedinin değişeceği, bedelinde bir değişme yapılmayacağı belirtilmiştir. • Bu durumda hisselerin birim maliyet bedeli bedelsiz hisselerin oranı ölçüsünde düşecektir.

27. İştirak Hisseleri ve taşınmazlar-10 • Ancak, sermaye düzeltme olumlu farklarından kaynaklanan bedelsiz hisselerin iştirak eden şirkette kaydında mükerrer maliyet artışına neden olmamak için senedin üzerinde yazılı değer dikkate alınmayıp adet olarak kayıtlarda izlenmelidir. Keza, iştirak eden şirkette daha önce iştirakler hesabı enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş olmalıdır. • Enflasyon düzeltmesine tabi tutulan iştirak hisselerinin satışında enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan zararın durumu ile değerini tamamen yitiren iştirak hisselerinin kayıtlardan çıkarılması veya tasfiye ve iflas halinde pasif kalemlerdeki enflasyon düzeltme farklarının işletmeden çekilmesi veya başka hesaba nakledilmesi ne anlama gelmektedir? Tartışmalı bir konu. Satış yoksa enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan zarar geçerli olmalı.

28. Bankalara Veya TMSF’ye Borçlu Olan Kurumlara Tanınan İstisna-1 Bankalara borçları nedeniyle kanuni takibe alınmış veya TMSF’ye borçlu olan kurumlar ile bunların kefillerinin ve ipotek verenlerin sahip oldukları -taşınmazlar -iştirak hisseleri -kurucu senetleri -intifa senetleri -rüçhan haklarının Borca karşılık bankalara veya TMSF’ye devrinden sağlanan hasılatın borcun tasfiyesinde kullanılan kısma isabet eden kazancın TAMAMI kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. -örneğin, x bankasına 100 YTL borç için ipotek gösterilen taşınmazın bankaya 300 YTL’ye devrinde, hesaplanan kazancın 200*1/3=66,66 YTL’si için istisna uygulanacaktır.Taşınmazın aktifte 2 yıl kalma şartı aranmayacaktır.

29. Bankalara Tanınan İstisna ve Özel Ayrıcalık-2 Bankalar tarafından kanuni takibe alınmış alacakları nedeniyle iktisap ettikleri -taşınmazlar -iştirak hisseleri -kurucu senetleri ve intifa senetleri -rüçhan haklarının Satışından doğan kazançların %75’i kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. İstisnadan yararlanılması için bankanın söz konusu iktisadi kıymetleri aktifinde 2 tam yıl bulundurma zorunluluğu yoktur. Bu hüküm bankalar için önemli bir ayrıcalıktır.

30. Yurtdışı Şube Kazançları • Kurumların yurt dışında bulunan işyerleri ve kanuni temsilcilik aracılığıyla elde ettikleri kazançlar için; • Doğduğu ülkede en az %15 oranında vergi ödenmiş olması ( Esas faaliyeti finansal kiralama, finansman temini, sigorta hizmetleri, menkul kıymet yatırımı olan şubelerde en az %20 gelir/kurumlar vergisi ödenmiş olması) • Elde edildiği hesap dönemine ait kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi Hallerinde kurumların yurt dışındaki şubelerinden elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilecektir.

31. Yurtdışı İnşaat, Onarma, Montaj ve Teknik Hizmetlerden Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna -1 -Kurumların yurtdışında yaptıkları inşaat,onarma ,montaj işleri ve teknik hizmetlerden sağlanan ve Türkiye’deki hesaplarına intikal ettirilen kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. -İstisnadan yararlanmak için hasılatın döviz olarak Türkiye’ye getirilmesi zorunlu değildir. -Türkiye’deki hesaplara intikal ettirilmeyen söz konusu kazançların istisnadan yararlandırılıp yararlandırıl-mayacağı açık değildir. Tebliğde “söz konusu kazançların Türkiye’deki genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesi istisnadan yararlanılması için yeterlidir” ifadesi kullanılmıştır.

32. Merkez ve Şube Cari Hesaplarının Değerlemesi-2 • Yurt dışındaki şantiye veya şubelere gönderilen mallar ihracat kapsamında değerlendirilecektir • Yurt dışına gönderilen avanslar değerlemeye tabi tutulmayacaktır. Bu konu bize göre tartışmalıdır. KVK’nın 5/3. maddesine göre yurt dışına gönderilen kredilere ait Türkiye’de ödenen faiz ve hesaplanan kur farkları Türkiye’deki vergiye tabi gelirlerden indirilemez. • Geçici ihraç kapsamında yurt dışına gönderilen makine ve teçhizat için Türkiye’de amortisman ayrılamaz. • Ortak genel giderlerden yurt dışındaki işlere pay verilmesi gerekebilir. Yurt dışına ait giderler ayrıştırılmalı

33. Yurtdışında Yapılan İşler Nedeniyle Sonradan Ödenen Faiz ve Kur Farkları-3 • Yurt dışındaki işlerle ilgili olarak alınan kredilerle ilgili olarak iş tamamlandıktan sonra ortaya çıkan veya vadesi işin tamamlandığı tarihten sonra gelen faiz ve kur farkları Türkiye’deki merkezden ödenecektir. Ancak, Tebliğe göre, yurt dışındaki inşaata harcanan kredi tutarı kadar kısmın Türkiye’ye getirilmiş olması gerekmektedir. Bize göre Türkiye’de gider yazılabilecek tutar söz konusu iş nedeniyle Türkiye’ye getirilen kazancı aşmamalıdır. Aşan kısım kanunen kabul edilmeyen gider kabul edilmelidir.

34. Teknik Hizmetlerde İşyeri Zorunluluğu-4 • Tebliğe göre teknik hizmetlerden elde edilen kazançların söz konusu istisnadan yararlanabilmesi için bu işler için yurt dışında işyeri veya kanuni temsilci aracılığıyla yapılması gerekmektedir. • Türkiye’de çizilen projeler için istisnadan yararlanılamaz. Bu tür hizmetleri ihracat olarak değerlendirmek gerekir. Sondaj işi gibi teknik hizmetler bizzat yurt dışında yapılmış olacağından işyeri koşulu aranmaması gerekir. • Teknik hizmetlerde işyeri tutma zorunluluğu olduğu halde inşaat işlerinde böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır. Keza, yurt dışındaki bir inşaat işinin fiilen yurt dışında yapılması mümkün değil, ancak teknik hizmetlerde yurt dışındaki bir işin Türkiye’den yürütülmesi mümkündür.

35. Yurtdışı İşlere Ait Defter Tutulması-5 • Yurt dışında şube vasıtasıyla faaliyet gösterilmediği durumlarda ilgili ülke mevzuatına göre defter de tutulmayabilmektedir. Bu durumda yurt dışındaki işlere ait gelir ve giderler Türkiye’deki defterlerde izlenebilir. Fatura Türkiye’den kesilmekle birlikte istisnadan yararlanılabilir. • Yurt dışındaki şubeler vasıtasıyla elde edilen kazançların yabancı ülke mevzuatına göre Türkiye’deki sonuç hesaplarına intikal ettirilmesi gerekir. Diğer bir ifade ile inşaat işi ilgili ülkede her yıl itibariyle beyan ediliyorsa Türkiye’deki hesaplara da geçici vergi dönemleri dahil her yıl itibariyle intikal ettirilmelidir. Yurt dışındaki faaliyet sonucunun sadece net kar/zarar olarak mı yoksa brüt tutarlar itibariyle mi Türkiye’deki sonuç hesaplarına intikal ettirilmelidir. • Tahakkuk ettirilen yurt dışı kazançlar sonuç hesabına intikal ettirilen tarihteki döviz kuru üzerinden değerlendirilmelidir.

36. Eğitim Öğretim Amaçlı İstisna Okul öncesi eğitim, • İlk öğretim, • Özel eğitim, • Orta öğretim, • BK vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve Kamu Yararına Çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin İşletilmesinden elde edilen kazançlar 5 yıl süre ile kurumlar vergisinden istisnadır • istisnadan faydalanmak için Maliye Bakanlığına başvurulması gerekmektedir. Dershane işletmeleri bu istisnadan faydalanamayacaktır. Okulların büfe, kafeterya,kantin ve kitap satış yerleri de istisnadan faydalandırılmayacaktır.

37. Türk Uluslar Arası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilere İlişkin İstisna • 4490 Sayılı kanun kapsamındaki TUG Siciline kayıtlı gemilerin ve yatların işletilmesinden ve devrinden elde edilen kazançlar gelir/kurumlar vergisinden istisnadır. • Söz konusu kazançların ortaklara dağıtılması halinde GVK 94/6 ve KVK 30. maddelerine göre yapılması gereken stopajlar için istisna geçerli değil • İstisna kapsamındaki zarar ve giderler diğer vergiye tabi faaliyet gelirlerinden indirilemez. Gelir ve giderlerin ayrıştırılması gerekir. • Time charter işletmeciliği ( geminin bir kısmının veya tamamının taşıtana tahsis edilmesi )kapsamındaki faaliyetler de istisna kapsamında değerlendirilecektir. Kiralamalar hariç

38. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Kapsamındaki İstisna • TGB’leri yönetici şirketleri ile bu bölgelerde faaliyet gösteren gelir/kurumlar vergisi mükelleflerinin münhasıran bu bölgedeki; • Yazılım • Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar 31.12.2013 tarihine kadar Gelir/kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. • Bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve ar-ge personelinin ücretleri de gelir/damga vergisinden istisna

39. Serbest Bölge Kazançlarında İstisna-1 • Serbest Bölgeler Kanununda 5084 sayılı kanunla 6.2.2004 tarihinde yapılan değişiklikle serbest bölgeler-deki gelir/kurumlar vergisi istisnasına son verilmiştir. Ancak, daha önce faaliyet ruhsatı bulunan mükelleflerin ruhsat süresi sonuna kadar eski uygulamadan yararlan-masına imkan tanınmıştır. • İmalat faaliyetlerine ilişkin gelir/ kurumlar vergisi istisnası ise Türkiye’nin AB’ye üye olacağı yıla kadar devam edecektir. • Serbest bölge kazançlarının dağıtılması halinde stopaj hesaplanacaktır • Bu bölgelerde istihdam edilen personelin ücretlerine ilişkin istisna ise (üretim faaliyetinde çalışanlar hariç) 31.12.2008 tarihinde sona ermiştir. • .

40. 5810 sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler-2 • 5810 sayılı kanunla SBK nunda yapılan değişiklik sonucun-da serbest bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az %85’ini yurt dışına ihraç eden mükelleflerin üretim faaliye-tinde istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler 1.1.2009 tarihinden itibaren gelir vergisinden istisna edilmiştir. BK’nun ihracat oranını %50’ye indirme yetkisi bulunmaktadır. • Gelir vergisi istisnasından yararlandırılan personele ilişkin listenin muhtasar beyanname ile her ay vergi dairesine bildirilmesi ve hesaplanması gereken verginin tecil ettirilmesi gerekmektedir. (Bk: 1 nolu SBK Genel Tebliği) (Bu tebliğin bir bölümünün yürütülmesi Danıştay 4. Dairesince durdurulmuştur. Bk. 1Nolu SBK Sirküleri) • Serbest bölgelerdeki söz konusu vergi avantajından yararlanılması 42 nolu YMM Genel Tebliği ile YMM’lerce düzenlenecek “Serbest Bölge Faaliyet Tasdik Raporu” na bağlanmıştır. Tecil edilen veya ödenen gelir vergisi stopajları YMM raporuna istinaden terkin veya iade edilecektir.

41. Lisanslı Depoların Ürün Senetlerinin Elden Çıkarılmasına İlişkin İstisna • 3100 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’nun teşvik edilmesi amacıyla ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar 31.12.2014 tarihine kadar gelir/ kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. (GVK,Geçici Md:76) • Ürün senetlerinin el değiştirmesi ile birlikte ürünlerin mülkiyeti de el değiştirmektedir.İstisna edilen bu kazançlar üzerinden GVK,94/11’nci madde uyarınca gelir vergisi tevkifatı (zirai ürünlere ilişkin stopaj) da yapılmayacaktır.

42. Yatırım İndirimi • Devreden yatırım indirimi tutarları Anayasa mahkemesinin 15.10.2009 tarih ve E:2006/95;K:2009/144 sayılı iptal kararı gereği 2009 yılı beyannamesinde indirim konusu yapılabilir. Kararın Resmi Gazetede yayımlanmasının 2010 yılı Ocak ayında yapılmış olmasının bir önemi bulunmadığı görüşündeyim. Geçici vergi dönemlerinde indirim haklarını kullanamayanlar kurumlar vergisi beyanname-sinde bu haklarını kullanabilirler. İsteyen mükellefler beyannamelerini ihtirazi kayıtla da verebilir.

43. AR-GE İNDİRİMİ VE UYGULAMASI Ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin sap-tanmasında kullanılan en önemli ölçü birimi kişi başına düşen GSMH’dır. Bunun yanında bir takım göstergeler de gelişmişlik ve refah düzeyinin saptanmasında kullanılmaktadır. Bilimsel ve teknik araştırma çalışmaları açısından, bir ülkedeki araştırma ve geliştirme faaliyetleri için yapılan harcamaların GSYİH’ye oranı ile araştırmacı sayısının çalışan nüfusa oranı da o ülkenin gelişmişlik göstergelerinden birisi olarak kabul edilmektedir.

44. TÜİK tarafından yapılan araştırma sonuçlarına göre Türkiye’de araştırma ve geliştirme (A r- Ge) harcamalarının GSYİH’ya oranı 2003 yılında % 0 61; 2004 yılında ise %0 67 2005 yılında % 0 79 olarak hesaplanmıştır. AB ülkeleri ortalaması sırasıyla, %1,76; %1,73 ve %1,74 ‘tür.10 bin çalışan nüfusa düşen tam zamanlı Ar-Ge personeli sayısı (TZE) ise 2003 yılında 18,1; 2004 yılında 18,3;2005 yılında 22 kişidir. AB ülkeleri TZE ortalaması ise 2003 yılında 98, 2004 yılında 99 kişidir. Ar-ge konusunda TÜBİTAK başta olmak üzere, DTM, DPT, TTGV, KOSGEB ve AB fonlarından özel sektör projelerine maddi destek sağlanmaktadır. .

45. 5746 sayılı Kanunla Ar-ge indirimi 1.4.2008 tarihinden itibaren 2023 yılı sonuna kadar %100’e çıkarılmıştır. Bu oran daha önce %40 idi. 500 veya daha fazla ar-ge personeli istihdam eden ar-ge merkezlerinde bu oran bir önceki yıla göre yapılan ilave harcama için %50 fazlasıyla dikkate alınacaktır.

46. 5520 sayılı KVK’nun 10.maddesinin 1’nci fıkrasının (a) bendinde kurumlar vergisi matrahının tespitinde kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, mükelleflerin münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının 2008-2023 yıllarında %100’ünü kurum kazancından “ Ar-Ge İndirimi” olarak indirebilecekleri hükmüne yer verilmiştir.

47. Araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerden ve tamamen araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmayan amortismana tâbi iktisadî kıymetler için hesaplanan amortisman tutarlarından verilen paylar üzerinden Ar-Ge indirimi hesaplanmaz. Matrahın yetersiz olması nedeniyle ilgili dönemde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devreder.

48. AR-GE FAALİYETLERİNİN TANIMI VE KAPSAMI. Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyeti, bilim ve teknolojinin gelişmesini sağlayacak yeni bilgileri elde etmek veya mevcut bilgilerle yeni malzeme, ürün ve araçlar üretmek, yazılım üretimi dahil olmak üzere yeni sistem, süreç ve hizmetler oluşturmak veya mevcut olanları geliştirmek amacıyla yapılan düzenli çalışmaları ifade etmektedir. Yapılan bir harcamanın Ar-Ge indirimine konu edilebilmesi için Ar-Ge faaliyeti kapsamında yapılmış olması gerekmekte olup aşağıda belirtilen amaçlara yönelik faaliyetler Ar-Ge faaliyetleridir:

49. Bilimsel ve teknolojik alanlardaki belirsizlikleri gidermek ve bunları aydınlatmak amacıyla, bilim ve teknolojinin gelişmesini sağlayacak yeni teknik bilgilerin elde edilmesi, • Yeni yöntemlerle yeni ürünler, madde ve malzemeler, araçlar, gereçler, işlemler, sistemler geliştirilmesi, tasarım ve çizim çalışmaları ile yeni teknikler ve prototipler üretilmesi, • Yeni ve özgün tasarıma dayanan yazılım faaliyetleri, • Yeni üretim yöntem, süreç ve işlemlerinin araştırılması veya geliştirilmesi, • Bir ürünün maliyetini düşürücü, kalite, standart veya performansını yükseltici yeni tekniklerin /teknolojilerin araştırılması.

50. AR-GE FAALİYETİNİN SINIRI Ar-Ge faaliyeti, esas itibarıyla denemelerin son bulduğu, ilk üretimin yapıldığı aşamada sona erer. Ar-Ge projesi neticesinde elde edilen ürünün pazarlanabilir aşamaya geldiği andan itibaren Ar-Ge projesi bitmiş sayılır. Bu tarihten sonra yapılan harcamalar Ar-Ge harcaması kapsamında değerlendirilmez.