204215 Information Service Management

204215Information Service Management อาจารย์ นิศาชล จำนงศรี สาขาวิชาเทคโนโลยีสารสนเทศ สำนักวิชาเทคโนโลยีสังคม อังคาร 9:00-12:00 B1203 ภาค 2/2546

สารสนเทศคืออะไร

บันทึกในสื่อสารสนเทศ ข้อมูล ข่าวสาร ความรู้ ข้อเท็จจริง เผยแพร่ หรือถ่ายทอด ใช้ประโยชน์

สารสนเทศคืออะไร ข้อมูล ข่าวสาร ข้อเท็จจริง ความรู้ บันทึกในสื่อสารสนเทศ เผยแพร่ หรือถ่ายทอด ใช้ประโยชน์ในด้านต่าง ๆ

สารสนเทศที่ดี • มีคุณค่า • สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้

คุณลักษณะของสารสนเทศที่ดีคุณลักษณะของสารสนเทศที่ดี • ตรงกับความต้องการของผู้ใช้ • มีความถูกต้อง • มีความชัดเจน • มีความกระทัดรัด ไม่ซับซ้อน • มีความครบถ้วน • มีความทันสมัย • มีความน่าเชื่อถือและพิสูจน์ได้ว่าเป็นจริง

บทบาทและความสำคัญของสารสนเทศบทบาทและความสำคัญของสารสนเทศ • สารสนเทศเป็นรากฐานอันจำเป็นสำหรับความ ก้าวหน้าของอารยธรรมและสังคม เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการสร้างสรรค์ หรือการใช้ทรัพยากร เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในการตัดสินใจ เป็นองค์ประกอบที่ต้องใช้ในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม • จากการประชุมยูเนสโก ครั้งที่ 19 กรุงไนโรบี ประเทศเคนยา ปี ค.ศ. 1976

บทบาทและความสำคัญของสารสนเทศบทบาทและความสำคัญของสารสนเทศ • จำแนกบทบาทและความสำคัญของสารสนเทศ • บทบาทต่อบุคคล • บาบาทต่อสังคม

บทบาทและความสำคัญของสารสนเทศบทบาทและความสำคัญของสารสนเทศ บทบาทต่อบุคคล • การดำเนินชีวิต • การทำงาน • การศึกษา • การแสวงหาความรู้ • การพักผ่อน

บทบาทและความสำคัญของสารสนเทศบทบาทและความสำคัญของสารสนเทศ • เป็นตัวชี้วัดคุณภาพชีวิตของบุคคล เป็นหัวใจในการพัฒนาบุคคล ทำให้บุคคลประสบความสำเร็จในการดำเนินชีวิต

บทบาทและความสำคัญของสารสนเทศบทบาทและความสำคัญของสารสนเทศ • บทบาทต่อสังคม • ก่อให้เกิดสังคมสารสนเทศ • ส่งเสริมให้คนในสังคมได้รับการศึกษาเพื่อนำความรู้ไปพัฒนาสังคมและประเทศชาติ • ส่งเสริมให้คนในสังคมอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมและสติปัญญาเพื่อถ่ายทอดให้ชนรุ่นหลัง • ทำให้สังคมและประเทศชาติมีความเจริญก้าวหน้าในทุก ๆ ด้าน

ผลกระทบจากภาวะการทะลักทะลายของ สารสนเทศ (Information Explosion) • ปัญหาต่อผู้ใช้สารสนเทศ • เข้าถึงสารสนเทศที่ตรงกับความต้องการได้ยาก และล่าช้า เนื่องจากสารสนเทศมีจำนวนมาก และมีความซับซ้อนและลึกซึ้งของเนื้อหา

ผลกระทบจากภาวะการทะลักทะลายของ สารสนเทศ (Information Explosion) • ปัญหาต่อหน่วยงานที่ทำหน้าที่จัดการและให้บริการสารสนเทศ • ไม่สามารถจัดหาสารสนเทศมาให้บริการแก่ผู้ใช้ได้ทั้งหมด • ไม่สามารถจัดการสารสนเทศได้ทันกับความต้องการของผู้ใช้

ผลกระทบจากภาวะการทะลักทะลายของ สารสนเทศ (Information Explosion) • การเปลี่ยนบทบาทและหน้าที่ในการดำเนินงานของหน่วยงานที่ทำหน้าที่ให้บริการสารสนเทศ • นำคอมพิวเตอร์เข้ามาใช้ในการจัดเก็บและค้นคืน • พัฒนาวิธีวิเคราะห์เนื้อหาให้เฉพาะเจาะจงและลึกซึ้งมากขึ้น • สร้างความร่วมมือในลักษณะของเครือข่าย สารสนเทศ

บริการสารสนเทศคืออะไรบริการสารสนเทศคืออะไร • เป็นบริการที่นำผู้ใช้เข้าสู่แหล่งสารสนเทศ • ให้บริการตอบคำถาม • ให้บริการจัดหาและจัดส่งสารสนเทศให้กับผู้ใช้ตามความต้องการ • ให้บริการทั้งสารสนเทศทั่วไปและเฉพาะเรื่อง • เพื่อให้ผู้ใช้สามารถเข้าถึงสารสนเทศ ได้อย่างสะดวกรวดเร็วที่สุด โดยสารสนเทศนั้นต้องถูกต้องและสมบูรณ์

บทบาทของบริการสารสนเทศบทบาทของบริการสารสนเทศ • ด้านการศึกษา • ด้านการวิจัย • ด้านธุรกิจ • ด้านการเมืองการปกครอง • ด้านบันเทิง • ชีวิตประจำวัน อาจกล่าวได้ว่า บริการสารสนเทศทำหน้าที่เป็น ตัวกลางนำผู้ใช้กับสารสนเทศมาพบกัน

แนวคิดในการจัดบริการสารสนเทศแนวคิดในการจัดบริการสารสนเทศ • การจัดบริการตามปัญหาสารสนเทศที่ผู้ใช้ประสบ • การจัดบริการโดยเน้นผู้ใช้ • การจัดบริการตามประเภทของสถาบันบริการ สารสนเทศ

การจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบ

การจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบ • การสื่อสารข้อมูล • ระหว่างคนกับคน • ระหว่างคนกับเครื่องจักร • ภาษา • รูปแบบการนำเสนอและสื่อที่บันทึก • อุปกรณ์และสถานที่

การจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบ • การผลิตเกินพิกัด • ใช้ความพยายามและค่าใช้จ่ายมากขึ้น • อัตราความล้าสมัยเร็วขึ้น • ความซ้ำซ้อน • การตีพิมพ์ซ้ำ • การปรุงแต่งออกมาในรูปแบบอื่น • การใช้ศัพท์เฉพาะกลุ่มอาชีพ (Jargon) • คำพ้อง คำย่อ ศัพท์ใหม่

การจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบ • เวลาในการดำเนินการ • จัดพิมพ์ แปล การเข้าถึง การจัดส่ง • ได้รับสารสเทศไม่ทันกับเวลาและความต้องการ • ค่าใช้จ่าย • ค่าบริการ • ค่าดำเนินการ • ความแตกต่างทางวัฒนธรรม • ระยะทาง

แนวทางการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบแนวทางการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบ • สาเหตุ ผู้ผลิตและผู้ใช้อยู่ห่างไกลกัน • ปัญหา ไม่ทราบว่าสารสนเทศที่ต้องการมี อยู่ที่ไหนบ้าง • แก้ปัญหา บริการสารสเทศทันสมัย จัดทำ เอกสารเผยแพร่และประชาสัมพันธ์

แนวทางการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบแนวทางการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบ • สาเหตุ สารสนเทศมีเนื้อหาซับซ้อนเป็น สหวิทยาการ • ปัญหา มีความรู้เฉพาะวิชาใดวิชาหนึ่ง • แก้ปัญหา สร้างเครื่องมือช่วยค้น : ดรรชนีและ การวิเคราะห์เนื้อหา

แนวทางการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบแนวทางการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบ • สาเหตุ ผลิตออกมาหลายภาษา • ปัญหา รู้ 1-3 ภาษา • แก้ปัญหา บริการแปล

แนวทางการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบแนวทางการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบ • สาเหตุ ผลิตออกมาหลายรูปแบบหลาย มาตรฐาน • ปัญหา ใช้ได้บางรูปแบบและบางมาตรฐาน • แก้ปัญหา คัดเลือก หรือจัดทำให้อยู่ในรูปแบบที่ เหมาะกับผู้ใช้

แนวทางการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบแนวทางการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบ • สาเหตุ สารสนเทศที่มีคุณภาพมีจำนวนมาก • ปัญหา ไม่มีเวลาคัดเลือกและประเมิน • แก้ปัญหา บริการวิเคราะห์และประเมิน สารสนเทศ

แนวทางการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบแนวทางการจัดบริการตามปัญหาที่ผู้ใช้ประสบ • สาเหตุ ระยะทางและเทคโนโลยี • ปัญหา ไม่สะดวกในการเข้าถึงหรือได้รับ เอกสารที่ต้องการ • แก้ปัญหา บริการจัดส่งเอกสาร บริการ ถ่ายเอกสาร

การจัดบริการโดยเน้นผู้ใช้การจัดบริการโดยเน้นผู้ใช้

ประเภทของผู้ใช้สารสนเทศประเภทของผู้ใช้สารสนเทศ • แบ่งตามประเภทของการบริการ • ผู้ใช้ภายใน (Internal users) • ผู้ใช้ภายนอก (External users) • แบ่งตามลักษณะของการใช้บริการ • ผู้ใช้ทั่วไป (General users) • ผู้ใหญ่ : การทำงาน นันทนาการ • เด็ก : การศึกษา นันทนาการ

ประเภทของผู้ใช้สารสนเทศประเภทของผู้ใช้สารสนเทศ • ผู้ใช้เฉพาะกลุ่มสาขาวิชา (Subject users) • นักศึกษาในสาขาวิชาต่าง ๆ • ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะสาขาวิชา (Subject specialists) • ผู้ใช้กลุ่มพิเศษ (Special Users) • ผู้พิการทางกาย • ผู้พิการทางสมอง

ประเภทของผู้ใช้สารสนเทศประเภทของผู้ใช้สารสนเทศ • แบ่งตามความถี่ของการมาใช้บริการ • ผู้ที่มาใช้บริการเป็นประจำ (Regular users) • รู้จักบริการสารสนเทศ • ทราบสิทธิในการใช้บริการ • ผู้ที่มาใช้ไม่บ่อย (Occasional users)

ความต้องการของผู้ใช้ (User needs) • จำแนกได้เป็น 2 ประเภท 1. ความต้องการโดยทั่วไป (Regular needs) • ต้องการทันต่อเหตุการณ์ • ต้องการอ่าน • ต้องการข้อเท็จจริง

ความต้องการของผู้ใช้ (User needs) 2. ความต้องการที่อาจเกิดขึ้น (Occasional needs) • แก้ปัญหาเฉพาะบุคคล • พัฒนาตนเอง • ทำวิจัย

แนวทางการจัดบริการตามความต้องการของผู้ใช้แนวทางการจัดบริการตามความต้องการของผู้ใช้ • ความต้องการ เป็นผู้ทันต่อเหตุการณ์ • สิ่งที่ต้องการ สารสนเทศที่ทันสมัย ข่าว/ พัฒนาการล่าสุด บริการ สารสนเทศทันสมัย • บริการ บริการสารสนเทศทันสมัย

แนวทางการจัดบริการตามความต้องการของผู้ใช้แนวทางการจัดบริการตามความต้องการของผู้ใช้ • ความต้องการ ต้องการอ่าน • สิ่งที่ต้องการ ความรู้ ความบันเทิง • บริการ บริการยืม-คืน นิทรรศการ จัดหา สารสนเทศที่น่าสนใจทั้งด้าน ความรู้และนันทนาการ

แนวทางการจัดบริการตามความต้องการของผู้ใช้แนวทางการจัดบริการตามความต้องการของผู้ใช้ • ความต้องการ ข้อเท็จจริง • สิ่งที่ต้องการ ข้อมูลที่สามารถนำไปใช้ได้ ทันที หรือนำไปใช้อ้างอิงได้ • บริการ บริการหนังสืออ้างอิง บริการ ตอบคำถาม

แนวทางการจัดบริการตามความต้องการของผู้ใช้แนวทางการจัดบริการตามความต้องการของผู้ใช้ • ความต้องการ แก้ปัญหาเฉพาะบุคคล • สิ่งที่ต้องการ แหล่งสารสนเทศที่จะช่วยแก้ปัญหา • บริการ นามานุกรมแหล่งสารสนเทศ บริการตอบคำถาม

แนวทางการจัดบริการตามความต้องการของผู้ใช้แนวทางการจัดบริการตามความต้องการของผู้ใช้ • ความต้องการ พัฒนาตนเอง • สิ่งที่ต้องการ ความรู้ในเรื่องเดิม ความรู้ใหม่ • บริการ เตรียมทรัพยากรให้ผู้ใช้สามารถ ศึกษาได้ด้วยตนเอง

แนวทางการจัดบริการตามความต้องการของผู้ใช้แนวทางการจัดบริการตามความต้องการของผู้ใช้ • ความต้องการ ทำวิจัย • สิ่งที่ต้องการ สารสนเทศในเรื่องที่ทำวิจัย ผู้ช่วย วิจัย แหล่งที่จะทำวิจัยให้ • บริการ คอลเล็คชั่นงานวิจัย นามานุกรม หน่วยงานวิจัย

การจัดบริการตามประเภทของสถาบันบริการสารสนเทศการจัดบริการตามประเภทของสถาบันบริการสารสนเทศ

สถาบันบริการสารสนเทศ • องค์กรที่จัดตั้งขึ้นเพื่อทำหน้าที่ให้บริการ สารสนเทศตามความต้องการของผู้ใช้ • จำแนกตามขอบเขตหน้าที่และวัตถุประสงค์การให้บริการ 1. ห้องสมุด 2. สถาบันที่ไม่ใช่ห้องสมุด

ห้องสมุด (Library) • เป็นแหล่งสะสมและให้บริการสารสนเทศอย่างกว้างขวาง มีวัตถุประสงค์เพื่อ ส่งเสริมและสนับสนุนด้านการศึกษา ค้นคว้า วิจัย ให้ความรู้ ข่าวสาร ความจรรโลงใจ และการนันทนาการ โดยมีบรรณารักษ์เป็นผู้บริหารงานและดำเนินงานห้องสมุด

ห้องสมุด (Library) ประเภทของห้องสมุด • ห้องสมุดประชาชน (Public Library) และ หอสมุดแห่งชาติ (National Library) • ห้องสมุดโรงเรียน (School Library) • ห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Academic Library) • ห้องสมุดเฉพาะ (Special Library)

สถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุดสถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุด • สถาบันที่พัฒนาจากห้องสมุด แต่ลักษณะการจัดบริการของสถาบันเหล่านี้จะต้องตื่นตัวอยู่เสมอ เนื่องจากจะถูกเปรียบเทียบกับบริการของห้องสมุดและจากการแข่งขันกันเองของสถาบันเหล่านี้

สถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุดสถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุด • แบ่งตามลักษณะของทรัพยากรที่จัดเก็บ • ศูนย์จดหมายเหตุ (Record Office and Archive Centers) • พิพิธภัณพ์ (Museums) • ห้องแสดงศิลปะ (Art Galleries)

สถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุดสถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุด • แบ่งตามลักษณะของผู้ให้บริการ • นายหน้าค้าสารสนเทศและที่ปรึกษาด้านข้อมูล (Information Brokers and Consultants) • ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน (Experts) • องค์กร (Organization) • บริการด้านการค้า (Trade Services)

สถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุดสถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุด • แบ่งตามลักษณะการสื่อสาร • หนังสือพิมพ์ (The Press) • สถานีวิทยุและโทรทัศน์ (Radio and Television Station) • บริการออนไลน์ (Online Services) • บริการทางโทรศัพท์ (Telephone Services)

สถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุดสถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุด • แบ่งตามลักษณะทางเศรษฐศาสตร์ • หน่วยงานภาครัฐ ( Public Sector) • หน่วยงานภาคเอกชน (Private Sector)

สถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุดสถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุด • ลักษณะหน่วยงาน 1. หน่วยงานที่ไม่หวังผลกำไร • หน่วยงานจดหมายเหตุ • พิพิธภัณฑ์และห้องแสดงศิลปะ • ศูนย์สารสนเทศ • ศูนย์ข้อมูล • หน่วยงานสถิติหรือหน่วยงานทะเบียน • ศูนย์วิเคราะห์สารสนเทศ • ศูนย์ประมวลและแจกจ่ายสารสนเทศ • ศูนย์แนะแหล่งสารสนเทศ

สถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุดสถาบันบริการสารสนเทศที่ไม่ใช่ห้องสมุด • ลักษณะหน่วยงาน 2. หน่วยงานบริการสารสนเทศเชิงพาณิชย์ • นายหน้าค้าสารสนเทศและที่ปรึกษาด้านข้อมูล • ศูนย์บริการสารสนเทศทันสมัย • สำนักงานติดต่อและให้คำปรึกษาทางสารสนเทศ • ศูนย์บริการสาระสังเขปและดรรชนี • เครือข่ายบริการสารสนเทศ

204215 Information Service Management