Prof.Dr.Sezai ŞAHMAY İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD

1. HRT de Güncel Durum 2.ÜremeendokrinolojisiveEndoskopiKongresi – Adana 03-06.12.2009 Prof.Dr.Sezai ŞAHMAY İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Reprodüktif Endokrinoloji Bilim Dalı

2. Yaşam Kalitesi Nedir? İki komponenti vardır; Fiziksel Psikolojik • Genel tatmin (doyumluluk) • Mutluluk duygusu • Yaşama ilgi duyma (yaşama arzusu) • Kişisel ilişkilerde memnuniyet • Fiziksel ve psikolojik iyilik hissi • Sosyo-kültürel değer yargılarına • göre yaşamdan memnuniyet • Tanımlanması ve ölçümü zordur • Sosyo-kültürel farklılık gösterir • Çevresel faktörler etkindir

3. Menopozun “Yaşam kalitesi”ne etkisi • Vasomotor semptomlar • Uyku kalitesinin bozulması • Ruhsal yapıdaki değişim • Cinsellik ile ilgili sorunlar • Ürogenital semptomlar • Derideki değişim (yaşlanma) • Kemik kaybı (Boy kısalması, kırık riski)

4. MenopozSemptomlarınıDeğerlendirmeÖlçeği(MRS=menopause rating scale) Schneider HPG et al.:Maturitas 37;113, 2000

5. Utian Yaşam Kalite Skalası Çalışma hayatı yaşam kalitesi Sağlık yaşam kalitesi Duygusal yaşam kalitesi Cinsel hayat yaşam kalitesi Utian WH ey al.:Menopause, 9:402, 2002

6. Ateş basması Uykusuzluk Huzursuzluk Davranış değişiklikleri Belirtiler (Erken dönem) Vaginal atrofi İdrar kaçırma Deri yaşlanması Fiziksel değişimler (Orta dönem) Osteoporoz Kalb-Damar Hast. Bunama Kanser Hastalıklar (Geç dönem) Östrojen eksikliğinin sonuçları

7. Yaşa göre koroner kalb hastalığı insidensi

8. Farklı Reprodüktif dönemlerde Hormon tedavisinin Ateroskleroza etkisi Premenopause Perimenopause Postmenopause ~5% ~15% 25-35 yrs 35-45 yrs 45-55 yrs 55-65 yrs 65 yrs 15-25 yrs ET/HT nin Yararı yok Endojen ve eksojen Östrojenin olumlu etkisi ET/HT nin Primer Yararı From Mikkola, Clarkson and Notelovitz, Ann Med, 2004

9. HT nin KVS üzerine etkisi : Tedavi başlangıcına göre Absolute Risk per 10,000 Women per Year of HT Use Years Since Menopause WHI-E+P 0.88 P for trend=0.05 <10 10-19 >20 -4 7 30 1.23 1.66 WHI-E 0.48 -14 -1 7 P for trend=0.15 <10 10-19 >20 0.96 1.12 WHI-Combined 0.76 -6 4 16 P for trend=0.02 <10 10-19 >20 1.10 1.28 2.0 1.5 2.5 0.5 1.0 0 Hazard Ratio (95% Confidence Interval) Rossouw JE, JAMA 2007;297:1465-1477.

10. Kadınlar tarafından düşünülen en önemli sağlık sorunları Kadınlarda ölüm nedenleri Mosca L et al.:Arch Fam Med 9:506, 2000 Anderson RN.:Natl Vital Stat Rep. 49:1, 2001

12. Vertebral Fraktür Etkileri • Akut sırt ağrısı • Kronik sırt ağrısı • Boy kısalması • Kifoz • Abdominal rahatsızlık • Kosta ve pelviste rahatsızlık • Uyku bozuklukları • Psikolojik. SilvermanSL.:Bone, 13(suppl):S27, 1992

13. Osteoporosis - Ağrı

14. Kronolojik yaşlanma DERİ YAŞLANMASI Güneş ışığı Sigara Alkol Genetik Hormonlar

15. Kuruluk Kıllar (saç) Kollajen lifler Deri kalınlığı Glikozaminglukanlar Elastikiyet Damarlanma Deri Yaşlanması Petersen MJ. Aging of the skin. In: The Biology of the Skin. 2001:209-18. Young EM Jr, Newcomer VD. Anatomy of aging skin. In: Geriatric Dermatology: Clinical Diagnosis and PracticalTherapy. 1989:9-15.

16. Derideki yaşlanmanın fiziksel etkileri • Derinin bariyer olma fonksiyonunun bozulması • Deri hastalıklarında artış • (Aktinik keratoz, deri kanseri) • Yara iyileşmesinde bozulma • Kan akımında azalma • Fiziksel görünümün bazulması (yaşlanma)

17. Menopozda deri değişiklikleri Östrojen Reseptörleri; -dermal fibroblastlarda, -kan damarlarında, -saç foliküllerinde, -epidermal keratinositlerde Derideki kollajen kaybı, östrojendeki azalma ile beraberdir. Menopozdan sonraki ilk 5 yılda, Derideki kollajenin %30’u kaybedilir. Postmenopozal yıllarda ortalama yıllık kayıp %2,1 dir. Hoffstetter S.: Menopausal Changes and Quality of Life. 2007

18. Postmenopozal kadınlarda yüze lokal östrojen uygulamasının sonuçları Schmidth et al.:Maturitas, 20:25, 1994

19. HRT ve kollajen kaybının önlenmesi Derideki kollajen eksikliği, östrojen tedavisi ile düzeltilebilir. Erken postmenopozal yıllarda başlayan HRT profilaktik etkiye sahiptir. Kollajen artışı, tedavi başlangıcındaki kollajen miktarı ile bağımlıdır. Hoffstetter S.: Menopausal Changes and Quality of Life. 2007

21. Derideki yaşlanmanın maliyeti • Çoğu kadın doğal ve sağlıklı görünmek ister • Yıllık kozmetik harcaması 36,6 milyar dolar • (2000 yılında) • 51 yaş üzerinde en sık görülen • kozmetik işlem yüz gerdirmedir (facelift) • Facelift işlemi 1992 den 2001 yılına kadar • %74 artış göstermiştir.

22. + + + + - - Östrojen ve Nöronal Fonksiyon • Nörotransmitter • Asetilkolin • Serotonin • Dopamin • Opiod • Norakrenalin Nöronal Atrofi Akson Nöron Dendritler Östrojen Nöronal hasar Glutamat NöritDallanma Kan Damarı Sitokinler APOE Glial hücre Serebral Kan Akımı Sinir Büyüme Faktörleri Modified from: Burns and Murphy Lancet 348, 1996Birge, Menopause Management 2000.

23. Demansı OlmayanSağlıklı MenopozalKadınlarda Östrojen ve Bilinç Yaşam Kalitesi > Görsel Hafıza > Dikkat ve • Adaptif davranış • Kısa-süreli hafıza östrojen Non-oral’ekarşı Oral● Tipve Doz●İlave progestin Hasta•Yaş• Menopoz Çevre Kampen and Sherwin. OG. 1994;83;979; Saletu, et al. Maturitas. 2002;43;165.

24. Postmenopozal ürogenital değişiklikler - Klinik Ürogenital atrofi Seksüel disfonksiyon Üriner disfonksiyon • Tüm kadınlar etkilenir. • Yaşlı kadınların >40% ında üriner inkontinas şikayeti vardır. • Seksüel disfonksiyonda artış vardır.

25. orgasm ağrı uyarı libido Kadın Cinsel Fonksiyon Bozuklukları Traish AM et al.:Drug Discovery Today: Disease Mechanisms 1:91,1 2004

26. Ağrılı koitus Cinsel istekte azalma Lubrikasyon ve elastikiyet eksikliği Cinsel uyarı eksikliği Disparoni Carey JC:ACOG, 2002

27. Östradiol düzeyi ve seksüel problemler Vaginal kuruluk Ağrılı koitus Yanma Şikayet Disparoni

28. YENİ NESİL PROGESTİNLER Norgestrel Levonorgestrel Norgestimate Desogestrel Gestoten Dienogest Drospirenon Şahmay, S.:Menstrüel siklus ve Disfonksiyonel kanamalar, İstanbul, s.44, 2007

29. Yeni progestinler Pregnan türevi Östran türevi 19-nor progesteron Nestorone Nomegestrol asetat Trimegeton Spironolaktontürevi Drospirenon Non-etinil Dienogest

30. Renin-angiotensin + Plasma K E2 ACTH spironolakton Na ve su tutulması K atılması ALDOSTERON Skouby SO.:.:12th World Congress on the Menopause, 2008

31. Anti-mineralokortikoid etki Anti-androjenik etki Su ve tuz tutulumunda azalma Androjen reseptör blokajı Meme dolgunluğu Ödem Kilo artışı Akne Sebore Saç dökülmesi Vücut yağ dağılımı Drospirenon-Farmakodinamik özet Skouby SO.:.:12th World Congress on the Menopause, 2008

32. DRSP: Memeyi etkileyebilecek dozu, • endometrium koruyucu dozdan çok fazladır. • MPA: Meme ve endometriumu etkileyen dozu aynıdır. • DRSP meme kanser hücrelerinde MPA dan daha az migrasyona • neden olur. Simoncini T.:12th World Congress on the Menopause, 2008 Otto C et al.:Endocrinology, baskıda, 2009

33. Endometrium epitel proliferasyonunun inhibisyonu Otto C et al.:Endocrinology, baskıda, 2009

34. Progestinlerin meme kanser hücreleri üzerine etkisi Bray J et al.:J Steroid Biochem Mol Biol, 2005

35. Östrojen Dozu Yüksek doz 1950 Standart doz 1980 Düşük doz 1990 Çok düşük doz 2000 Hillard T: 12th World Congress on the Menopause, 2008

36. Östrojen eşdeğerler dozları Hillard T: 12th World Congress on the Menopause, 2008

37. HRT kilo artışına neden olmaz KongnyuyEJ. et al.:The Cochrane Library, 2009

38. Özet Vasomotor semptomlar, Uyku kalitesinin bozulması, Ruhsal yapıdaki değişim, Cinsellik ile ilgili sorunlar, Ürogenital semptomlar, Derideki değişim (yaşlanma), Kemik kaybı (Boy kısalması, kırık riski), Menopoz sonrası yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. HRT yaşam kalitesini yükseltir.