750 likes | 1.81k Views
YOĞUN BAKIMDA PULMONER REHABİLİTASYON. Prof. Dr. Sema Savcı H.Ü . Sağlık Bilimleri Fak ü ltesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon B ö l ü m ü. Yoğun bakıma kimler kabul edilir?. Major cerrahi Ağır derecede kafa travması Solunum yetmezliği. Koma, Hemodinamik yetmezlik,
E N D
YOĞUN BAKIMDA PULMONER REHABİLİTASYON Prof. Dr. Sema Savcı H.Ü.Sağlık Bilimleri Fakültesi,Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü
Yoğun bakıma kimler kabul edilir? • Major cerrahi • Ağır derecede kafa travması • Solunum yetmezliği • Koma, • Hemodinamik yetmezlik, • Ağır derecede sıvı dengesizliği, • Çoklu organ yetmezliği.
PulmonaryRehabilitation in ICU: theTeam • Koordinator • Respiratuar terapist • Fizyoterapist • Hemşire • Konuşma terapisti • Psikolog • Diyetisyen • Aile
Pulmoner rehabilitasyon ekibi TEAM MEMBERS in Respiratory Rehabilitation
Yoğun bakımda fizyoterapistin rolü nedir? • Kardiyopulmoner ve nörolojik fonksiyonları en iyi düzeye getirmektir. FİZYOTERAPİ=FONKSİYON
Türkiye fizyoterapistleri Fizyoterapiye alınma nedeni (%) • %56’sı lisans (n=31), • %44’ü Ylisans (n=24), • %70.9’u (n=39) üni hast, • %92.7’si(n=51) cerrahi, % 74.5’i(n=41) dahili bilimler, %38.3’si pediatrik YBÜ Savcı, Yoğun Bakım Dergisi 2005 Uygulanan tedaviler (%)
Yoğun bakımda değerlendirme SOAP parametrelerini içermez. Fizyolojik bozukluk Fonksiyonel düzey kayıpları
Klinik karar verme I • Önceki fonksiyonel düzeyi, • Mental durum (Bilinç kapalı /Sedasyon), • Kardiyak durum (KH, KB, ritmi, EF, by-pass, stent, ilaçlar),
Klinik karar verme II • Pulmoner durum (Ventilatör ayarları, FiO2, AKG, X-Ray, ayırma prosedürü), • Nörolojik durum (SVO, kafa travması, SCI), • Kas- iskelet sistemi (NEH limitasyonu, gövde, bacak kontrolu, kas kuvvet ve enduransı),
Klinik karar verme III • Renal durum (akut böbrek hasarı, dializ), • Çoklu organ yetmezliği (prognoz, hemodinamik stabilite, sepsis, ensefalopati, nöropati, gangren, kontraktürler).
Klinik karar verme IV • Güvenlik ölçümleri : • ET Tüp/trakeostomi, • IV hatlar, Beslenme tüpleri, • Telemetre, KB, • Pulse oksimetre, • Yürüme becerisi (TS), • Portabl O2 desteği.
Klinik karar verme V • MV’nun ayarları • Ventilasyon modu • Oksijen (FiO2) • PEEP • Solunum frekansı, Tidal Volüm • Ventilatör alarmı
Unutulmaması gereken • Fizyoterapiye başlamadan önce, sırasında ve sonrasında • Hemodinamik yanıtlar (KH, SF, SaO2,KB) • ICP- CPP ?? • Hiperoksijenasyon • Sedatize edilme
Unutulmaması gereken • Fizyoterapi programı aletleri değil hastanın durumu ve hedefleri göz önüne alınarak planlanmalıdır.
Altta yatan patofizyoloji ile ilgili bilgi Tedavi uygulamalarının fizyolojik ve bilimsel kanıtları Klinik deneyim
Fizyoterapi uygulamalarının amaçları • Önlem ve tedavi: • Kardiyorespiratuar uygunluğun azalması • Kas atrofisi • Eklem konraktürleri • Günlük yaşam aktiviteleri • Yaşam kalitesi
Solunum fizyoterapi yöntemleri • Pozisyonlama, mobilizasyon • Kinetik terapi • Göğüs fizyoterapi yöntemleri • Manual hiperinflasyon • Ventilatuar hiperinflasyon
Solunum fizyoterapi yöntemleri • Egzersiz eğitimi • Elektrik stimulasyonu • Noninvaziv MV • MV’dan ayırma
Pozisyonlama • Akut Solunum Yetmezliği PaO2↑- yüzükoyun pozisyon Jolliet, Crit care med 26;1998. Gattinoni, N Engl J Med 345;2001. • Unilateral akciğer hastalığı PaO2↑-sağlam taraf altta Gillepsie, Chest 91; 1987. • Gastroözafageal reflu ! • Beyin cerrahisi !
** ** 25 1000 900 20 800 15 700 10 600 Sırtüstü Dik durma 500 5 400 Tidal Volüm 0 Ventilasyon ** 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 Solunum frekansı
Solunum fizyoterapi yöntemleri • Postüral Drenaj, Santral ve periferal havayollarından sekresyon atılımı↑, FRC↑ Sutton, Resp Med 5; 1985. • Göğüs duvarı perküsyonu, vibrasyon, shaking, Wanner, ARRD 130; 1984.
Mechanik In-Exsufflator • Hava yoluna pozitif basınçdan negatif basınç uygulamasını içerir. • Bronş duvarından sekresyonu koparmak için yüksek ekspiratuar akış hızı ve öksürmeyi sağlar • Öksürük makinesi olarak adlandırılır
Solunum fizyoterapi yöntemleri • Aspirasyon, santral havayolundan sekresyon atılımı↑, öksürmeyi stimüle eder • Öksürme, Ciesla, Phys Ther 1996.
Solunum fizyoterapi yöntemleri • Manual hiperinflasyon (MHI)atelektaziyi önler, kollabe alveolleri genişletir oksijenasyonu ↑ akciğer kompliansını ↑. • MV’na bağlı hastalarda belirgin atelektazi ve sekresyonların atılımı
Solunum fizyoterapi yöntemleri • Solunum egzersizleri • MV’nun assist-kontrol modunda yapılması gerekli değildir. • Ayrılma döneminde uygulanmalı. • Farklı akciğer volümlerinde yapılması bronş ağacında hava akışının yayılımını sağlar. Ciesla, Phys Ther 1996.
PATOLOJİ / İNFLAMASYON / HİPOKSEMİ İLAÇLAR İNAKTİVİTE / KONDÜSYON AZLIĞI CO2 CO2 Kas Ventilasyon Dolaşım O2 O2 Oksijen transportu Wasserman, Principles of Exercise Testing and Interpretation 1994
YBÜ’de yatan hastalarda kas atrofisi Egzersiz Beslenme durumu Hormonlar (ilaçlar) Innervasyon İNFLAMATUAR MEDİATÖRLER Kas Kütlesi
Kronik Hastalık Nöromiyopatisi • Sepsis • İmmobilizasyon • İlaçlar • Hiperglisemi • Kontollü MV Critical Care Med 2007. Yüksek risk Düşük risk
Ayırma Solunum kas eğitimi Solunum kas yüklenmemesi
Eğitim programı: 6-8soluk/set 4-6 set/gün Physical Therapy 2003; 83:171-176.
Non-Invaziv Ventilasyon • MVd kalma süresi • Nazokomunialenfeksiyonlar • YBÜ’de kalma süresi Nava et al. Ann Intern Med. 1998 128:721-8.
ASTD+NIMV, MV süresi (1,7 gün) • YBÜ kalış süresi (1,3 gün) • PaCO2 daha stabil ve daha fazla Austr J Phys Ther 2004.
24 hasta (50 gün YBÜ) Grup I mobilizasyon Grup II elektrik stimulasyonu + mob 4 hafta 20 seans
* * * * 50 20 5 4 15 3 10 Transfer (gün) Kas kuvveti 2 5 1 0 0 AKTİF AKTİF + EL. STİM. X ± SD * p<0.05 Zanotti, Chest 2003.
YBÜ katılım n=80 1. basamak: n=60 Fizyoterapi, postür 1. basamak n=20 Fizyoterapi, postür 2. basamak: n=50 İlerleyici Mobilizasyon 2. basamak İlerleyici Mobilizasyon 3. basamak: n=50 Solunum ve periferal kas kuvveti Genel fizyoterapi 4. basamak: n=18 Egzersiz eğitimi Genel fizyoterapi Arch.Phys.Med.Rehabil. 79: 849-854, 1998.
250 200 150 100 50 0 IMT/Egzersiz Rutin Mobilizasyon Pre Post Δ6DYT (m) Arch.Phys.Med.Rehabil. 79: 849-854, 1998.
Akut alevlenmeli KOAH’lı hastalarda dirençli egzersiz eğitimi Dirençli eğitim+ Genel fizyoterapi(n=8) • KOAH’lı hastalar • akut alevlenme • Yaş: 67 yıl • FEV1: % 44 • QKK: % 80 • Genel fizyoterapi (n=9) 9 gün - yatan hasta - 8 seans Probst, ERS 2005.
p=0.02 15.0 7.5 QKK (% bekl.) 0.0 -7.5 D -15.0 Dirençli eğitim Probst, ERS 2005.
Egzersiz • MV’dan ayrılmayı kolaylaştırır, • Oksijenasyonu ↑, • Kas kuvveti ve enduransı ↑, • Fonksiyonu ↑.
Ling-Ling Chiang, Physical Therapy . Volume 86 . Number 9 . September 2006 METHODS: 39 hasta PMVuygulanıyor: Tedavigrubu (n 20), kontrol grubu (n 19). Tedavi grubuFizyoterapi 5 gün/hafta, 6 hafta: Üst ekstremite egzersizleri:Normal eklem hareketleri(ROM) (fleksiyon ve ekstansiyon; abduksiyon, adduksiyon, ve internal and eksternal rotasyon, her hareket 10 tekrar, 2 set) Sırt üstü pozisyonda, oturmaNEH, (10 tekrar 2 set, 0–600 g ağırlıkla çalışma) (RESULTS: Respiratuarve ekstremite kas kuvveti, GYAtedavi grubunda anlamlı arttı
Üst ekstremite aktiviteleri • VO2 tüketimi, VCO2, KH, VE↑ • Yardımcı solunum kasları aktivitesi ↑ • Torakoabdominal bölge senkronizasyonu bozulur. • Dispne artar.
Hasta sayısı : 8 Yaş,y 68±8 E, K, n° 5/3 BMI 19±4 Trakeostomi gün, 45±55 YBÜ kalma süresi,gün 22±3 MV süresi,gün 24±10 APACHE II 13±1 FEV1 % 44±11 FVC % 54±11 FEV1/FVC 48±10 MIP, cmH20 65±3 pH 7.38±0.02 PaO2/FIO2 240±15 PaCO2, mmHg 48±6 Trakeostomili KOAH’lı hastalarda: Spontan Solunum, Inspiratory Pressure Support sırasında kol ergometresi ile ilerleyici ve endurans testi yapılmıştır. Test öncesi-bitiş ve 30 dk sonra değerlendirildi. M. Vitacca Intensive Care Medicine 2006
Max yük IT (SB) 7.18±4.50 watt 3.53±3.25 dk Max zaman ET (SB) 10±6.12 watt Max yük IT (MV) 4.78±3.68 dk Max zaman ET (MV) M. Vitacca Intensive Care Medicine 2006
Solunum Paterni Tidal volüm Solunum frekansı MV SB SB MV M. Vitacca Intensive Care Medicine 2006