1.09k likes | 2.05k Views
ASTIM Tanı ve Tedavi. Allerjik Hastalıklar Bilim Dalı. Prof. Dr. Dilşad Mungan AÜTF Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Allerjik Hastalıklar Bilim Dalı. Hastalarınızın yaklaşık % kaçını astımlılar oluşturuyor?. %5 %10 %15 %20 %25’ten fazla. Astım hava yollarının kronik bir hastalığıdır.
E N D
ASTIMTanı ve Tedavi Allerjik Hastalıklar Bilim Dalı Prof. Dr. Dilşad Mungan AÜTF Göğüs Hastalıkları Anabilim DalıAllerjik Hastalıklar Bilim Dalı
Hastalarınızın yaklaşık % kaçını astımlılar oluşturuyor? • %5 • %10 • %15 • %20 • %25’ten fazla
Astım hava yollarının kronik bir hastalığıdır HAVA YOLU AŞIRI DUYARLILIĞI HAVA YOLU İNFLAMASYONU TETİKLEYİCİLER Allerjen Egzersiz Soğuk havaSO2Partiküller SEMPTOMLAR Öksürük Göğüste baskı Hırıltı Dispne GINA 2006
FENOTİP Genetik Çevre
RİSK FAKTÖRLERİ Çevresel Etkenler: Allerjenler Solunum sistemi enfeksiyonları Sigara Hava kirliliği Meslek Sosyoekonomik düzey Aile büyüklüğü Diyet Obezite • Kişisel Faktörler • Genetik • Atopi • Bronş hiperreaktivitesi • Cinsiyet • Etnik köken Tetikleyiciler: Allerjenler, Solunum yolu inf., Egzersiz, Hava kirliliği, Besinsel katkı mad., İlaçlar ASTIM
EPİDEMİYOLOJİ Prevalans %1-18
Yetişkinlerde astım sıklığı Prevalence % >10 6-10 1-5 <1 No data Kaynak : ECRHS
Türkiye’de yetişkinlerde astım prevalansı % 0.3 – 7.6
İrritanlar, enzimler, viruslar IL-4, IL-13 Th-2 DOKU HASARI IL-3, IL-5 GM-CSF IL-9, IL-4 Proteolitik Enzimler IL-3 Dendritikhücre Eosinofil Mast hücresi myo fibroblast Basofil İNFLAMASYON Düz kas Sinirler Vasküler yapı Mediatörler, Lökotrienler, Histamin, Prostaglandinler, Enzimler ÇEVRESEL FAKTÖRLER REMODELLING Hiperreaktivite Bronkospazm Semptomlar Patogenez
Epitel Hasarı Normal Astımlı
Astım - Tanı • Astım Semptomları • Nefes darlığı • Öksürük • Hışıltılı / hırıltılı solunum • Göğüste sıkışma, baskı hissi
Astım - Tanı Öykü önemlidir. Semptomlar tekrarlayıcı karakterdedir, genellikle gece veya sabaha karşı görülür. Nöbetler halinde ortaya çıkar. Şikayetler kendiliğinden veya ilaçla düzelir. Şikayetlerin olmadığı dönemler vardır.
Astımda Tetikleyiciler • Allerjenler • Egzersiz-hiperventilasyon • Viral solunum yolu enfeksiyonları • Hava kirliliği • Sigara dumanı • İrritan gazlar (boya, parfüm vs) • Aşırı emosyonel durum • Besinler, katkı maddeleri, ilaçlar
BRONKOSPAZM UYARAN İLAÇLAR • Asetil salisilik asit • NSAI ilaçlar • Beta blokerler • Kontrast ajanlar • Dipyridamol • Kokain • Eroin • Nitrofurantoin • Propofenon • Protamin • Vinblastin / Mitomycine
FİZİK MUAYENE • Öksürük, dispne, wheezing • Siyanoz, takipne • Yardımcı solunum kaslarının solunuma katılması,retraksiyon • Yaygın ince ronküsler • Ekspiriumda uzama • Solunum seslerinde azalma (sessiz akciğer) • Diğer allerjik hastalık bulguları • Allerjik rinit, Atopik dermatit, ürtiker
Solunum Fonksiyon Testleri • FEV1 (<%80), FEV1/FVC (<0.7) • FEF25-75 de azalma • Erken Reverzibilite Testi • FEV1’de > %12 veya (200 ml) kısa etkili b2A sonrası artış • Geç Reverzibilite testi • FEV1 >%15, PEF %20 artış, 2-6 hafta steroid tedavisi sonrası
Solunum Fonksiyon Testleri Bronkodilatör reverzibilitesi FEV1 ve/veya FVC Mutlak değişim (ml) Beklenen FEV1 veya FVC’ye göre % değişim Bazal FEV1 veya FVC’ye göre % değişim DFEV1> 12% ve 0.2 L (bazale göre) KOAH ASTIM Tam reverzibilite nadir, parsiyel reverzibilite olabilir Tam veya parsiyel reverzibilite ATS/ERS Task force: Standardization of lung function testing. Eur Respir J 2005; 26:153-61
Solunum Fonksiyon Testi Post- bron- kodilatör Pre- bron- kodilatör Beklenen FEV1 (/L) 3,91 2,25 3,20 FVC (L) 4,55 4,25 4,40 FEV1/FVC (%) 86 53 73 FEF%25-75 4,7 2,1 3,9 PEF (L/san) 8,5 5,5 8,3 Reverzibilite: 950 ml %45
Bronş Provokasyon Testi • Spirometrik değer normalse, öykü astım açısından kuşkulu ise yapılır. • Tanı için rutin yapılmaz • En fazla metakolin veya histaminin giderek artan dozların inhalasyonu ile yapılır. • Astımlıların %95’inde PD20 veya PC20 8 mg/ml’nin altındadır. • Hava yolu enflamasyonu ile PD20 koreledir.
ANAMNEZ PA akciğer grafisi Allerji deri testleri Solunum Fonksiyon Testleri Obstrüksiyon var Normal Reverzibilite Testi(Erken ve Geç) Bronş Provokasyon Testi PEF takibi PEF takibi
Olgu • F.M erkek, 23 yaş, öğrenci • Şikayeti: • Zaman zaman sabahları ve egzersiz sonrası göğüste daralma, hırıltı ve öksürük • Burun tıkanıklığı, geniz akıntısı • On gün önce gripal enfeksiyon geçirmiş, o zamandan beri her gece nefes darlığı, hırıltı • Sigara öyküsü yok • Fizik muayene: Sibilan ronküsler • Solunum fonksiyon testi ?
Solunum Fonksiyon Testi Ölçülen Beklenen FEV1 (/L) 4.61 1.84(%40) FVC (L) 5.49 3.53(%64) FEV1/FVC(%) 83 63 FEF%25-75 5.16 0.90 PEF (L/san) 10.25 3.38
Bundan sonraki aşamada tanıya ulaşmak için hangi testi yaparsınız? • Allerji testleri • PA akciğer grafisi • Akciğer hacim ve kapasiteleri • Erken reverzibilite testi • Bronş provokasyon testi
Solunum Fonksiyon Testi Post- bron- kodilatör Pre- bron- kodilatör Beklenen FEV1 (/L) 4.61 1.84(%40) 3,06(%66) FVC (L) 5.49 3.53(%64) 4.64(%84) FEV1/FVC(%) 83 63 80 FEF%25-75 5.16 0.90 1.88 PEF (L/san) 10.25 3.38 7.19 Reverzibilite FEV1 1.22L; %67
Olgu • A.Y 21 yaşında, kadın, öğrenci, • Şikayeti: • 3 yıldır allerjik rinit tanılı. Polenlere duyarlı bulunmuş • 1 yıldır devamlı öksürük ve eforla nefes darlığından şikayetçi • GER tanımlamıyor • Fizik muayene : Normal • SFT : FVC:%77; FEV1:%74 FEV1/FVC: %95 • Total IgE : 200 IU/ml
Bundan sonraki aşamada tanıya ulaşmak için hangi testi yaparsınız? Polen allerjeni ile havayolu provokasyonu Akciğer hacim ve kapasiteleri Erken reverzibilite testi Nonspesifik bronş provokasyon testi Havayolu rezistansı
Nonspesifik bronş provokasyon testi (metakolin): PC20:0.54mg/ml Reverzibilite: %22
ANAMNEZ PA akciğer grafisi Allerji deri testleri Solunum Fonksiyon Testleri Obstrüksiyon var Normal Reverzibilite Testi(Erken ve Geç) Bronş Provokasyon Testi PEF takibi PEF takibi
Ayırıcı Tanı Üst hava yolu patolojileri Bronşa/trakeaya dıştan bası oluşturan lezyonlar Endobronşial/ endotrakeal yer kaplayan lezyonlar Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı Pulmoner tromboemboli Sol kalp yetmezliği
Ayırıcı Tanı (Öksürük ön planda) Kronik rinosinüzit Postnazal drip sendromu Gastroözofageal reflü ACE inhibitörü kullanma
Olgu • Y.M 66 yaş, erkek, emekli işçi, • Şikayeti: • Öksürük, nefes darlığı, hırıltılı solunum • 3 aydan beri yakınmaları mevcut • Sigara öyküsü: 60 paket/yıl • Fizik muayene: wheezing var, ronküs alınmıyor • 2aydan beri IKS+LABA kullanıyor, bu ilacın biraz rahatlattığını ama şikayetlerinin devam ettiğini söylüyor
Post- bron- kodilatör Pre- bron- kodilatör Beklenen FEV1(L) 3,35 2,20(%65) 2,30 FVC (L) 4,30 4,10(%95) 4,15 FEF%25-75 4,2 2,1 2,3 PEF (L/san) 8,6 4,4 4,5 FEF(L/san)3,16 1.36 1.76 200-1200
Bir sonraki aşamada hangi incelemeyi yaparsınız? • Bronkoskopi • Nonspesifik bronş provokasyon testi • Geç reverzibilite testi • KBB muayenesi • Havayolu rezistansı
SFT Yorum; Ekspiratuar ve inspiratuar akış eğrisindeki plato “Büyük hava yollarında obstrüksiyon” düşündürmeli Bronkoskopi Raporu; Trakea Tümörü
Olgu • 42 yaşında erkek hasta • 25 yıldır nefes darlığı, hırıltılı solunum • 10 yıldan beri öksürük ve balgam • Semptomlarda mevsimsel değişiklik ve allerjen maruziyetiyle artış yok • 20 paket/yıl sigara öyküsü • Halen 400mcg/gün IKS ve gereğinde kısa etkili beta agonist • Dönem dönem antibiyotik ve oral KS
Ön tanınız? • KOAH • Astım • Kronik bronşit
Laboratuvar bulguları • Akciğer grafisi normal • FEV1 %57 • FVC %95 • FEV1/FVC %49 • Erken reverzibilite %33 • PEF değişkenliği %22
Tanınız? KOAH Astım Kronik bronşit
Tanı: Astım + Kr. Bronşit Sadece astım Sadece amfizem Sadece kronik bronşit Astım + kronik bronşit Astım + amfizem Kronik bronşit + amfizem Kronik bronşit + amfizem + astım Soriano JB. Chest 2003; 124:478-81
Olgu45 yaşında, kadın hasta, temizlik işçisi • 5 yıldan beri nefes darlığı, hırıltılı solunum • Şikayetleri son zamanlarda çok artmış, sık atakla hastaneye başvuru, sık oral KS kullanımı, viral ÜSYE ile tetiklenme • 20 paket/yıl sigara, 4 yıldır içmiyor • Non-atopik; rinit, GER tanımlamıyor • Flutikazon 500mcg 2X1, salmeterol 50 mcg 2X1, montelukast 10 mg/gün kullanıyor • Günde yaklaşık 10 kez kısa etkili beta2 agonist alıyor
Laboratuvar bulguları • PA akciğer grafisi normal • FEV1:%88; FVC: %93; • Akım-volüm eğrisi normal • Reversibilite %4 • PEF değişkenliği <%20 • SaO2 %98
Bu aşamada hangi testi öncelikle yaparsınız? • Diffüzyon testi • Havayolu rezistansı • Akciğer hacim ve kapasiteleri • Nonspesifik bronş provokasyon testi • HRCT
Ek laboratuvar bulguları • sGaw: %32 • RV: %119 • DLCO: %63 • PC20: 1.5 mg/ml • HRCT: yaygın amfizem alanları
ASTIM 21-yaşında Atopik Sigara içmeyen Tekrarlayan dispne atakları Hışırtılı solunum Reverzibil havayolu obstrüksiyonu KOAH 68-yaşında 60 paket/yıl sigara öyküsü Progresif egzersiz dispnesi Kronik öksürük Balgam Fiks havayolu obstrüksiyonu KOAH – Astım ayrımı
Astım veya KOAH ? • 50-yaşında • 10 paket/yıl sigara öyküsü • Atopik • Dispne • Öksürük, balgam tanımlamıyan • Parsiyel reverzibil havayolu obstrüksiyonu
Olgu • 15 yaşında, kız öğrenci • Allerjik rinit ve hafif intermittan astım tanısı almış, intranazal steroid ve antihistaminik, gereğinde inhaler beta2 agonist kullanıyor. • 4 ay önce öksürük – prednison • 2 ay önce egzersiz ile nefes darlığı, wheezing, tıkanma; egzersiz öncesi salbutamol etkisiz • FM normal • SFT normal