Fusies bij de overheid: De rol van het politiek primaat

1. Fusies bij de overheid:De rol van het politiek primaat Montse Rodríguez Escudero

2. Politiek primaat • Juridische aspecten: • wettelijke regeling • rechtspraak • Stappenplan • Rol van en beïnvloedingsmogelijkheden voor de OR • Tijdpad en communicatie

3. Wettelijke regeling Art. 46d lid b WOR: Geen overleg (ex art. 23 lid 2 WOR) over: • de publiekrechtelijke vaststelling van publiekrechtelijke taken • het beleid terzake van die publiekrechtelijke taken • de uitvoering van die publiekrechtelijke taken Tenzij: • Voor zover het betreft de gevolgen daarvan voor de in de onderneming werkzame personen

4. Wettelijke regeling Publiekrechtelijke taken? • Een taak bij of krachtens wettelijk voorschrift aan de ondernemer opgedragen • Staatsrechtelijke bevoegdheidsverdeling Publiekrechtelijke vaststelling van taken? • Democratisch gekozen orgaan • Inhoud/aard besluit bepalend => publiekrechtelijke taken Beleid/Uitvoering van die taken? • Publiekrechtelijke taak? • Besluitvorming in politieke context? (Hoge Raad)

5. Wettelijke regeling Resumé: • Beperking van medezeggenschap: • besluiten genomen door democratisch gecontroleerde organen • inhoud van besluit is bepalend, niet degene die besluit heeft genomen • moet zien op publiekrechtelijke taken

6. Rechtspraak Visie OK: • Aanvankelijk erg OR-vriendelijk; beperkte uitleg • Politieke beslissingen met personele gevolgen : adviesplicht • Politiek primaat; adviesrecht voor ondervanging van personele gevolgen => OR mag reactie geven op essentie/gehele besluit Visie HR: • Ruimere uitleg politiek primaat • strikte uitleg uitzondering op politiek primaat

7. Rechtspraak HR 26 januari 2000, JAR 2000, 30 (GemeentelijkeherindelingZuid-Holland) • Essentie: Interpretatie uitzondering personele gevolgen • OK: Besluit tot grenscorrectie valt in zijn geheel onder adviesrecht van de OR • HR: Nee. Personele gevolgen: • Slechts inherent => geen adviesrecht. • Strekt tot regelen van personele gevolgen => wel adviesrecht. • Geen mede-ondernemerschap (stelselmatige invloed)

8. Rechtspraak HR 1 maart 2002, JAR 2002, 116 (Staat/OR Rijksrecherche) • Essentie: Interpretatie uitzondering personele gevolgen; democratisch gecontroleerd orgaan • OK: Adviesrecht OR i.v.m. personele gevolgen; besluit van orgaan dat op indirecte wijze democratisch wordt gecontroleerd • HR: Nee. Ook besluiten van andere democratisch gecontroleerde overheidsorganen; Besluit niet gericht op regelen personele gevolgen; regelen van gezagsverhouding tussen Rijksrecherche en organen die buiten organisatie van Rijksrecherche staan;

9. Rechtspraak HR 20 mei 2005, JAR 2005, 156 (Shared Service Centre HRM) • Essentie: Centraliseren salaris- en personeelsadministratie valt onder politiek primaat • OK: - Publiekrechtelijke taak: comptabiliteitswet - Structurele herschikking taken/politieke context Personele gevolgen slechts inherent • HR: Ministerie overstijgend karakter Verschuiving politieke verantwoordelijkheden In politieke context

10. Rechtspraak OK 12 oktober 2012 (De Mirandabad) • Essentie: Aard van het besluit is maatgevend voor politiek primaat; geen politieke afweging • OK: Niet elk besluit van bestuursorgaan => politiek primaat; geen politieke afweging; belangrijke investering

11. Gevolgen politiek primaat • Geen overleg ex art. 23 lid 2 WOR • Geen adviesrecht/instemmingsrecht • Uitzondering: personele gevolgen • Toch verzoek om advies? Zie voor gevolgen: OK 25 januari 2005, JAR 2005/65 (Drimmelen en OK 9 februari 2012 (Middelburg) • Bezinning rol medezeggenschap

12. Stappenplan Stap 1: Wie heeft het besluit genomen? • Orgaan van de ondernemer? • Medeondernemer? Stap 2: Betreft het een aangelegenheid die betrekking heeft op een publiekrechtelijke taak? (of het beleid of de uitvoering daarvan?) • Vastgelegd in materiële wetgeving? • Genomen in politieke context? • Ondernemingsoverstijgend Stap 3: Heeft het besluit personele gevolgen? • Inherent aan het besluit? • Regelt het besluit personele gevolgen?

13. Beïnvloedingsmogelijkheden *

14. Beïnvloedingsmogelijkheden Strategische invulling medezeggenschap Voordelen: • Verhoging kwaliteit organisatieverandering; • Inzet kennis van achterban; • Kans op weerstand lager. Probleem: • Moment van betrokkenheid Versus: Reactieve handelwijze (achteraf controlerend)

15. Beïnvloedingsmogelijkheden • Personele gevolgen • Wettelijke mogelijkheden • Praktische / Tactische instrumenten

16. Ad 1. Personele gevolgen • Bepaalt moment betrokkenheid OR • Adviesrecht als besluit personele gevolgen regelt • Scheiding besluit en personele gevolgen Nadeel: • Late betrokkenheid Oplossing: • Proactieve houding/kennis van mogelijkheden (2) (3)

17. Ad 2 Wettelijke mogelijkheden Uit de WOR: • De overlegverplichting (23 lid 2 WOR) • Het initiatiefrecht (23 lid 3 WOR) • De zorgtaak (28 WOR) • Het informatierecht (31 WOR) • De ondernemingsovereenkomst (32 WOR)

18. De overlegverplichtingDe Kans om te onderhandelen!

19. Ad 2. Wettelijke mogelijkheden De ondernemingsovereenkomst: Artikel 32 WOR • Uitbreiding bevoegdheden OR • Aanvullende voorschriften toepassing WOR • Procedurele afspraken tussen OR en bestuurder • Maatwerk! MEER MAG, MINDER NIET • Naleving overeenkomst -> art. 36 WOR

20. Ad 3 Praktische en tactische instrumenten • Bepaal de momenten waarop invloed kan worden uitgeoefend • Inzicht in de politiek • Inzicht in het beleid • Inzicht in de besluitvormingsprocessen • vb. Besluitvormingsproces bij de Provincie

21. Ad 3. Praktische en tactische instrumenten • Bepaal welke instrumenten kunnen worden ingezet om invloed uit te kunnen oefenen, zoals: • Actie met de achterban • Spreekrecht bij bijv. gemeenteraad /PS • Ongevraagd advies geven • Inschakelen vakorganisaties • Benaderen politiek • Benaderen pers - Eerst eigen rol OR bepalen!

22. Ad 3. Praktische en tactische instrumenten Verschillende partijen verschillende rollen

23. Ad 3. Praktische en tactische instrumenten Vaststellen andere partijen • In kaart brengen welke partijen bij besluitvorming betrokken zijn; • In kaart brengen taken / bevoegdheden /verantwoordelijkheden van deze partijen; • De rol / doelen van de OR bepalen.

24. Voorbeeld RUD vorming • Mogelijkheid voor tekst of opsomming. • Deze dia kan zo vaak als nodig gedupliceerd worden. • Er passen 9 regels op een pagina.

25. Ad 3. Praktische en tactische instrumenten Eigen rol OR: • Na inzicht in andere spelers, eigen rol bepalen • Doelen van de OR, prioriteiten, draagvlak • Strategie - eigen opstelling (reactief / proactief) - inzet van anderen

26. Ad 3 Praktische en tactische instrumenten In kaart brengen welke partijen de OR kan benaderen: • Welke partijen getroffen door/ belang bij besluit; • Bepaal de belangen van deze partijen; • Komen belangen overeenkomen met de belangen van de OR; • Over welke middelen beschikken deze partijen? • Rekening houden met de politieke context • Benader indien wenselijk partijen (let op geheimhouding!)

27. Ad 3. Praktische en tactische instrumenten Beïnvloeding door (dreigend) conflict • Geen positief advies / instemming • Juridische procedure bij OK of Kantonrechter • Serieuze gesprekspartner

28. Tijdlijn/communicatieplan • Complexe en langdurige processen • Veel betrokken partijen • Een tijdlijn • Een communicatieplan

29. Vragen? Montse Rodríguez Escudero E: m.rodriguez@declercq.com T: 071-5815332