Prof. Dr. Steven Van Garsse Kenniscentrum PPS Vlaamse overheid

1. Nieuwigheden* in de onderhandelingsprocedure, de concurrentiedialoog, de marktverkenning,… (* klassieke sectoren) Prof. Dr. Steven Van Garsse Kenniscentrum PPS Vlaamse overheid

2. Overzicht • Inleiding • De marktverkenning • De onderhandelingsprocedure (capita selecta) • De concurrentiedialoog • Slotbeschouwingen

3. Inleiding • Wet van 15 juni 2006 gedeeltelijk in werking getreden (opdrachtencentrale, concurrentiedialoog, enz.) • KB plaatsing gedeeltelijk in werking getreden

4. De marktverkenning • Art.5. De aanbestedende overheid mag vóór het aanvatten van een gunningsprocedure de markt verkennen met het oog op het opstellen van de opdrachtdocumenten en -specificaties, op voorwaarde dat die marktverkenning niet tot een verhindering of een vertekening van de mededinging leidt.* *Zie ook S. VAN GARSSE, KB Plaatsing overheidsopdrachten klassieke sectoren, Brussel, Politeia, 2011, en verwijzingen aldaar

5. vervolg marktverkenning • Expliciet erkenning van een techniek die meer en meer gebruikt wordt. • Ook vandaag reeds toelaatbaar en frequent gebruikt bij PPS-projecten zie Marktraadpleging door openbare besturen, Brussel, Kenniscentrum PPS, 2008, 105p. • Laat toe evolutie van producten en technieken op de markt te volgen • Draagt bij tot professionalisme bij overheidsinkopen: ‘intelligent customer’

6. vervolg marktverkenning • voor het aanvatten van een gunningsprocedure • Dus duidelijk te onderscheiden van • Dus ook niet tijdens of na • verkennen met het oog op het opstellen van de opdrachtdocumenten en –specificaties • Verkennen dus te onderscheiden van technische dialoog met dienstverleners • Ook niet eigenlijk opstellen van documenten en specificaties • Hoewel niet vermeld is het ook toelaatbaar om bijvoorbeeld projectscope te optimaliseren, haalbaarheid te onderzoeken, .. • voorwaarde dat die marktverkenning niet tot een verhindering of een vertekening van de mededinging leidt • Aandacht voor gelijkheidsbeginsel en transparantie

7. vervolg marktverkenning • Best practices: zie Marktraadpleging door openbare besturen, Brussel, Kenniscentrum PPS, 2008, 105p. www.vlaanderen.be/pps • Verstrek geen informatie aan marktpartijen die hen een concurrentievoordeel kan geven of nadien de concurrentie kan bemoeilijken • Wees aandachtig met de input: stel geen bestek op maat op… • Werk desgevallend met een consultatiedocument, een bekendmaking en een synthesedocument

8. De onderhandelingsprocedure • Art.26. * § 1. De overheidsopdrachten mogen enkel worden [2 geplaatst]2 bij onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking doch, indien mogelijk, na raadpleging van meerdere aannemers, leveranciers of dienstverleners in de volgende gevallen (…) § 2. De overheidsopdrachten mogen enkel worden [2 geplaatst]2 bij onderhandelingsprocedure met bekendmaking in de volgende gevallen (…) § 3. Tijdens de onderhandelingen verzekert de aanbestedende overheid de gelijke behandeling van alle inschrijvers. Zij verstrekt met name geen discriminerende informatie die bepaalde inschrijvers kan bevoordelen.  De Koning bepaalt de overige regels van de onderhandelingsprocedure.*Zie uitgebreid S. VAN GARSSE, Art. 26, in Artikelsgewijze commentaar wetgeving overheidsopdrachten, S. Van Garsse (ed.), Brussel, Politeia, 2012

9. vervolg OHP • De onderhandelingsprocedure als uitzonderingsprocedure: met/zonder? • Grote vrijheid om de procedure te structureren • Wel rekening houden met gelijkheidsbeginsel en reglementering • Uitvoeringsbepalingen: zie artikel 2 en art. 105 tot 110 KB plaatsing • Weinig formalisme bij procedure zonder bekendmaking: vbHfst 5 KB plaatsing niet van toepassing met uitz specifieke uitsluitingsgevallencfr. Art. 20 •  Bij een onderhandelingsprocedure wordt de opdracht gegund: laagste offerte/meest voordelige inschrijving. In dit laatste geval, wanneer het gaat om een opdracht die de drempel vermeld in artikel 32 bereikt, specificeert de aanbestedende overheid in de opdrachtdocumenten de weging van elk gunningscriterium. Deze weging kan eventueel worden uitgedrukt binnen een vork met een passend verschil tussen minimum en maximum. Indien een dergelijke weging om aantoonbare redenen niet mogelijk is, worden de criteria vermeld in dalende volgorde van belangrijkheid (uitz. II B diensten en indien slechts één partij)

10. vervolg OHP • Beroep op de procedure verantwoorden met concrete feiten die aantonen dat men zich in één van de hypothesen bevindt. • Steeds aandacht hebben voor mededinging • Cfrrechtpsraak Raad van State • In de procedure zonder bekendmaking steeds min. 3 marktpartijen uitnodigen • Rekening houden met specifieke voorschriften : zie onder meer art. art. 108 KB plaatsing (gelijktijdig en schriftelijk, verplichte vermeldingen MAAR niet van toepassing op B diensten)

11. vervolg OHP •  Geen verplichting tot onderhandelen indien achteraf blijkt dat onderhandelingen niet meer nodig zijn • Een opdracht geplaatst via onderhandelingsprocedure wordt gesloten :  1° ofwel op grond van briefwisseling volgens handelsgebruiken, in geval van een onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking;  2° ofwel door de betekening aan de opdrachtnemer van de goedkeuring van zijn offerte zoals eventueel gewijzigd na onderhandelingen;  3° ofwel door de ondertekening van een overeenkomst door de partijen. • Geldt niet voor de opdrachten die worden gesloten met een aanvaarde factuur. Voor die opdrachten geldt de factuur als bewijs van de sluiting.

12. vervolg OHP ZB • Zonder bekendmaking • Zie de uitzonderingsgronden in de wet • Zie de uitvoeringsbepalingen in het KB plaatsing

13. vervolg OHP ZB • Zonder bekendmaking – Nieuwigheden- Capita selecta Art. 26 § 1, 1° in het geval van een overheidsopdracht voor werken, leveringen of diensten wanneer :  a) de goed te keuren uitgave niet hoger is dan de door de Koning vastgelegde bedragen zonder belasting over de toegevoegde waarde;

14. vervolg OHP ZB • Art.105. KB plaatsing § 1. De goed te keuren uitgave bedoeld in artikel 26, § 1, 1°, a, van de wet mag volgende bedragen niet bereiken :  1° de drempel vermeld in artikel 32, eerste lid, 3°, voor de opdrachten voor diensten van de categorieën 6 en 8 van bijlage II, A, van de wet en voor deze opgenomen in bijlage II, B, van de wet;  2° 85.000 euro voor alle andere opdrachten;  3° 30.000 euro voor elk perceel van een opdracht waarvan het geraamde opdrachtbedrag de drempel van artikel 32 niet bereikt, op voorwaarde dat het samengevoegde bedrag van deze percelen niet meer dan twintig percent van het geraamde opdrachtbedrag bedraagt;  4° 8.500 euro voor de opdrachten gesloten met een aanvaarde factuur, bedoeld in artikel 110, tweede lid. (…)  § 3. De ramingsregels bepaald in de artikelen 24 tot 27 zijn van toepassing op de gevallen van de §§ 1 en 2. In de gevallen van § 1 gebeurt de berekening op het tijdstip van de goedkeuring van de uitgave. Artikel 28 is eveneens toepasselijk op de gevallen van § 2.  Met het oog op de toepassing van dit artikel mag een opdracht niet worden gesplitst.

15. vervolg OHP ZB • Artikel 26, § 1, e) enkel onregelmatige of onaanvaardbare offertes werden ingediend naar aanleiding van een open of beperkte procedure of concurrentiedialoog, mits de aanbestedende overheid alle inschrijvers raadpleegt die aan de eisen inzake kwalitatieve selectie beantwoorden en bij de eerste procedure een formeel regelmatige offerte hebben ingediend, en de oorspronkelijke voorwaarden van de opdracht niet wezenlijk worden gewijzigd. Wanneer de eerste procedure verplicht onderworpen is aan de Europese bekendmaking, mogen enkel de inschrijvers worden geraadpleegd die aan voormelde eisen en voorwaarden voldoen.Wanneer de eerste procedure niet verplicht onderworpen is aan de Europese bekendmaking, kan de aanbestedende overheid, teneinde de mededinging te verruimen, bovendien aannemers, leveranciers of dienstverleners raadplegen die volgens haar in staat zijn te voldoen aan de eisen inzake toegangsrecht en kwalitatieve selectie, ongeacht of zij al dan niet een offerte hebben ingediend in het kader van de eerste procedure;

16. vervolg OHP ZB • Art. 26, § 1, c: aanvullende leveringen van dezelfde aard en met dezelfde kenmerken ingevolge onvoorziene omstandigheden worden gegund aan de leverancier van de oorspronkelijke opdracht, op voorwaarde dat het samengevoegde bedrag van de opdrachten gegund voor de aanvullende leveringen niet hoger ligt dan vijftig percent van het bedrag van de oorspronkelijke opdracht en het samengevoegd bedrag van alle opdrachten het bedrag voor de Europese bekendmaking niet bereikt. De looptijd van deze opdrachten en nabestellingen mag in regel drie jaar niet overschrijden;

17. vervolg OHP ZB • Art. 26, § 1   e) het gaat om de aankoop van leveringen tegen bijzonder gunstige voorwaarden, hetzij bij een leverancier die definitief zijn handelsactiviteit stopzet, hetzij bij curatoren , de met een overdracht onder gerechtelijk gezag gelaste mandatarissen of vereffenaars van een faillissement, een gerechtelijke reorganisatie of een in de nationale wetgevingen of reglementeringen bestaande procedure van dezelfde aard;

18. OHP met B • Met bekendmaking • Zie de ‘uitzonderingsbepalingen’ in de wet • Zie de uitvoeringsmodaliteiten in het KB plaatsing • NIEUW: Creatie van een vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met bekendmaking, naast de gewone onderhandelingsprocedure met bekendmaking

19. vervolg OHP MB • Art. 2, § 1 3° KB plaatsing: vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met bekendmaking : de onderhandelingsprocedure met bekendmaking waarvoor elke belangstellende aannemer, leverancier of dienstverlener een offerte mag indienen. Deze vorm van onderhandelingsprocedure mag uitsluitend worden aangewend voor de opdrachten die de drempels vermeld in artikel 32 niet bereiken, onverminderd de beperking vermeld in artikel 105, § 2, 1°; • = eenfasige onderhandelingsprocedure (cfr algemene procedure maar zonder openingszitting en met mogelijkheid tot onderhandelen).

20. vervolg OHP MB Toepassingsgronden: • Art. 26, § 2, 1° d) het geraamde bedrag van de opdracht zonder belasting over de toegevoegde waarde de door de Koning bepaalde bedragen niet bereikt, die alleszins lager moeten zijn dan de bedragen voor de Europese bekendmaking;

21. vervolg OHP MB • Art. 105 KB plaatsing § 2. Het geraamde opdrachtbedrag bedoeld in artikel 26, § 2, 1°, d, van de wet mag volgende bedragen niet bereiken :  1° 600.000 euro voor de opdrachten voor werken;  2° de drempels vermeld in artikel 32, eerste lid, 2° en 3°, voor de opdrachten voor leveringen en diensten. § 3. De ramingsregels bepaald in de artikelen 24 tot 27 zijn van toepassing op de gevallen van de §§ 1 en 2. (…)Artikel 28 is eveneens toepasselijk op de gevallen van § 2.  Met het oog op de toepassing van dit artikel mag een opdracht niet worden gesplitst.

22. vervolg OHP MB • Art. 26, § 2, 4° in geval van een overheidsopdracht die betrekking heeft op diensten als bedoeld in bijlage II, B, van deze wet. ” Er kan worden verwacht dat alvast voor B-diensten (catering, juridische diensten, onderwijsdiensten, diensten inzake cultuur, sport en recreatie, maatschappelijke dienstverlening en diensten inzake gezondheidszorg, edm) nog maar weinig gebruik zal worden gemaakt van de andere toepassingsgevallen met bekendmaking. “

23. De concurrentiedialoog Concurrentiedialoog : de gunningsprocedure waaraan elke belangstellende aannemer, leverancier of dienstverlener mag vragen deel te nemen en waarbij de aanbestedende overheid een dialoog voert met de voor deze procedure geselecteerde kandidaten, teneinde één of meer oplossingen uit te werken die aan de behoeften van de aanbestedende overheid beantwoorden en op grond waarvan de gekozen kandidaten zullen worden uitgenodigd om een offerte in te dienen;

24. vervolg concurrentiedialoog • Art.27.[1 Een aanbestedende overheid kan de concurrentiedialoog slechts gebruiken in geval van een bijzonder ingewikkelde opdracht, wanneer zij :   1° objectief niet in staat is de technische middelen te bepalen die aan haar behoeften kunnen voldoen of te beoordelen wat de markt te bieden heeft op het vlak van technische, financiële of juridische oplossingen, en   2° van oordeel is dat de toepassing van de open of beperkte procedures het onmogelijk maakt de opdracht te plaatsen.]1  De Koning bepaalt de na te leven voorschriften bij een concurrentiedialoog. Deze voorschriften zijn onder meer :  - de gelijke behandeling van alle deelnemers tijdens de dialoog;  - de niet-bekendmaking aan de deelnemers van de voorgestelde oplossingen of andere door een deelnemer verstrekte vertrouwelijke inlichtingen zonder instemming van laatstgenoemde. * Zie uitgebreid S. VAN GARSSE, Art. 27, in Artikelsgewijze commentaar wetgeving overheidsopdrachten, S. Van Garsse (ed.), Brussel, Politeia, 2012

25. vervolg • Situering • Vervroegde inwerkingtreding • Zie 12 SEPTEMBER 2011. - Koninklijk besluit tot vaststelling, wat de procedure van de concurrentiedialoog betreft, van de inwerkingtreding van de wet overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten van 15 juni 2006 en van de uitvoeringsbepalingen ervan, alsook van de nadere toepassingsregels van die procedure HOOFDSTUK 1. - Algemene bepalingenArt. 1HOOFDSTUK 2. - Inwerkingtreding van sommige bepalingen van de wet overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten van 15 juni 2006Art. 2HOOFDSTUK 3. - Inwerkingtreding van sommige bepalingen van het koninklijk besluit plaatsing overheidsopdrachten klassieke sectoren van 15 juli 2011Art. 3HOOFDSTUK 4. - Algemene uitvoeringsregelsArt. 4HOOFDSTUK 5. - Regels inzake motivering, informatie en rechtsmiddelenArt. 5-13HOOFDSTUK 6. - Slotbepalingen

26. vervolg concurrentiedialoog • KB plaatsing: artikel 111 tot 114 • Houdt het midden tussen beperkte offerteaanvraag en onderhandelingsprocedure • Werkt zonder bestek, doch wel beschrijvend document

27. Voorbeeld Nederland

28. vervolg concurrentiedialoog • Art.113. § 1. De aanbestedende overheid start een dialoog op met de geselecteerden, met het doel na te gaan en te bepalen welke middelen geschikt zijn om zo goed mogelijk aan haar behoeften te voldoen. Ze verschaft de deelnemers een voldoende termijn om de dialoog voor te bereiden.  De dialoog gebeurt met elke deelnemer afzonderlijk.  Tijdens de dialoog kan de aanbestedende overheid met de deelnemers alle aspecten van de opdracht bespreken. Ze waarborgt daarbij de gelijke behandeling van alle deelnemers. In het bijzonder mag ze geen discriminerende informatie verstrekken die bepaalde deelnemers kan bevoordelen. Ze mag evenmin de voorgestelde oplossingen of andere door een deelnemer verstrekte vertrouwelijke inlichtingen aan de andere deelnemers bekendmaken zonder de instemming van eerstgenoemde, zowel tijdens als na afloop van de procedure.  § 2. De aanbestedende overheid zet de dialoog voort totdat zij, na vergelijking en op grond van de gunningscriteria, kan bepalen welke oplossing of oplossingen aan haar behoeften en eisen kan of kunnen voldoen. Ze sluit de dialoog.Art.114. § 1. De aanbestedende overheid nodigt gelijktijdig en schriftelijk iedere deelnemer waarvan één of meer oplossingen zijn gekozen, uit om voor één of meer van zijn gekozen oplossingen een eindofferte in te dienen.  Indien de deelnemers in kwestie ermee instemmen, als bedoeld in artikel 113, § 1, derde lid, laatste zin, kunnen de deelnemers van wie oplossingen zijn gekozen, verzocht worden één of meer eindoffertes in te dienen op basis van één of meer gemeenschappelijke oplossingen.(…) § 3. De opdracht wordt gesloten door de ondertekening van een overeenkomst tussen de partijen.  § 4. De aanbestedende overheid kan voorzien in vergoedingen voor de deelnemers aan de dialoog volgens de voorschriften vermeld in het beschrijvend document.

29. Slotbeschouwingen • Bevestiging van bepaalde technieken die bijdragen tot professionalisering van inkoop • Creatie van aanzienlijke flexibiliteit • Concurrentiedialoog voor heel complexe opdrachten, maar zware en tijdrovende procedure

30. Hartelijk dank voor uw aandacht Vragen?