Mustafa Bağan Genel Sekreter

1. TÜRKİYE KİMYA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ KİMYA SANAYİ ve KİMYASALLAR Mustafa Bağan Genel Sekreter

2. KİMYA Nedir? Bir teoriye göre khemeia kelimesini eski Mısırlılar Ülkeleri için kullanırlarmış. Buradan hareketle “Mısır Sanatı” anlamında kullanıldığı söylenmekte. Diğer bir teoriye göre khemeia, Eski Yunan kelimesi Khumos’tan gelmekte. Khumos meyve suyu çıkarma anlamına gelmektedir. Dolayısıyla khemeia“meyve suyu çıkarma sanatı” olarak ta nitelendirilmektedir. Mustafa Bağan

3. Ateş Aristote M.Ö. 384-322 Sıcak Kuru Toprak Hava Soğuk Nem Su Bazı Fiziksel Olayların açıklanması Empedocle M.Ö. 492 ?-432 Evren Mustafa Bağan

4. Atom Democrit (M.Ö. 460 - 370) Maddeler sonsuza kadar bölünemez ! Mustafa Bağan

5. Paracelsus 1493- 1541 Metal (kurşun) Altın ALCHEMY – El Kimya ( Civa, Kükürt, Antimon ) Mustafa Bağan

6. " Rien ne se perd, rien ne se crée ". ANTOINE LAVOISIER 1743-1794 (6,0221367×1023) AMEDEO AVOGADRO 1776-1856 polonium MARIE CURIE 1867-1934 Mustafa Bağan

7. elektron J.J. THOMSON 1856-1940 proton ERNEST RUTHERFORD 1871-1937 atom JOHN DALTON 1766-1844 nötron JAMES CHADWICK 1891-1974 Mustafa Bağan

8. İlk Endüstriyel Organik kimyasal August Wilhelm von Hofmann (1818-1892) Katran Kinin ? William Henry Perkin (1838-1907). 1856 Paskalya Tatili ; Anilin + Potasyum Dikromat ANİLİN MORU Mustafa Bağan

9. MOR DÖNEMİ Perkin, Boyar Madde ürettiğini anladı ve okulu bıraktı. Aile sermayesiyle bir fabrika kurdu. 6 ay içinde “Anilin Moru” unu üretti. Fransa’da çok moda oldu ve Fransızlar “Mauve” ismini verdiler. Perkin, dev bir boyar madde endüstrisi kurdu ve 35 yaşında emekliye ayrıldı. Mustafa Bağan

10. Dünya Tıbbının ilerlemesine büyük katkıları olan İbni Sina, kimya alanında da çalıştı ve önemli keşiflerde bulundu. Bu hususta Berthelet, kimya ilminin bugünkü hale gelmesinde İbni Sina’nın büyük yardımı olduğunu söyler. 980-1037 İbni Sina Ebû Ali Huseyn b. Abdillah İbn Sînâ, (Avicenna) Mustafa Bağan

11. Türk Kimya Sanayiinin Gelişmesi Osmanlı Dönemi : Sabun, Gülyağı Cumhuriyet Dönemi : 1939 yılında Karabük-Demir-Çelik İşletmelerinde amonyum sülfat üretimi başlamıştır. 1954'te İskenderun, 1961'de İzmit Yarımca süperfosfattesisleri kurulmuştur. 1962 yılında Kütahya Azot Tesisleri işletmeye açılmıştır. Bu tesis Türkiye'de “inorganik sentez” le üretimin bir başlangıcını teşkil etmesi bakımından bir dönüm noktası teşkil eder. Mustafa Bağan

12. KİMYA SANAYİİ DİĞER BİRÇOK SANAYİ KOLUNUN TEDARİKÇİSİDİR Tekstil ve Giyim % 6.3 İnşaat % 5.4 Tarım % 6.4 Otomotiv % 5.3 Kağıt ve baskı ürünleri % 4.5 Metal – maden, makine ve elektrik müh. % 9 Nihai Tüketim %30.3 Hizmet ve idare sektörü %16.4 Diğer %16.4 Mustafa Bağan

13. Mustafa Bağan

14. AB UYUM AŞAMALARI TRANSPOSITION IMPLEMENTATION ENFORCEMENT MEVZUATA GEÇİŞ UYGULAMA TAKİP Mustafa Bağan

15. MEVZUATA GEÇİŞ UYGULAMA Devlet + Paydaşlar Devlet TAKİP AB UYUM AŞAMALARI Mustafa Bağan

16. Kimyasallar Hakkında Çalışanın Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Bazı Kurallar - Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik (R.G. 11/02/2004, 5370) Eski Jenerasyon Yeni Jenerasyon - Umumi Hıfzısıhha Kanunu (R.G. 24.4.1930,1593) - 1475 sayılı İş Kanunu (R.G.01.09.1971, - 4857 sayılı İş Kanunu (R.G. 10/06/2003, 25134) (Madde 13943) (Madde 73,74) 77,78) - Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde - İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği (R.G. 09/12/2003, Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük – PAR-PAT 25311) ? (R.G. 24.12.1973, 14752) - Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik - İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Önlemleri Hakkında Yönetmelik (R.G. 26/122003, 25328) (R.G.11.1.1974, 14765) - Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik (R.G. 26/12/2003, 25328) - Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik (R.G. 26/12/2003,25328) Mustafa Bağan

17. Çalışanın Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Kurallar Hakkında Bazı Gözlemler -Teknik yaklaşımları risklere ve standardlara bırakan ! • Eğitime çok az yer veren ! Eski Jenerasyon Anlayışı Yeni Jenerasyon Anlayışı • Kanun - Kanun (Yeni kavramlar) • Verdiği örnekleri isteyen - "Risk Değerlendirmesini" ön plana çıkaran • Yayınlandığı tarihteki • teknik verilere bağlı • kalan (değişim yok !) - Risk değerlendirmesine ve teknik gelişmelere göre önlemler isteyen (dinamik) • Özelde teknik bilgi • vermeye çalışan - Eğitimin önemini vurgulayan - Katılımcılık isteyen - Özdeğerlendirmeyi ön plana çıkaran - Öğretici denetlemeler (Beklenti !) Mustafa Bağan

18. İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ Kişisel Korunma Araçları Madde 524 :…… Kesme, zımba, perçin, kalafat, raspa ve kuru taşlama gibi işlerde çalışan işçilere, parça veya çapak sıçramalarına karşı, kırılmaz saydam plastikten veya tel kafesten yapılmış gözlük verilecektir. Erimiş maden işlerinde çalışan işçilere, ışınlara karşı, uygun renkli ve ısıya ve sıçrayacak parçalara karşı dayanıklı ve gerektiğinde mafsallı uygun koruyucu gözlükler ve siperler verilecektir. Asitlerle veya kostik maddelerle çalışan işçilere, cam etrafındaki çerçeveleri yüze kolayca uyacak …… yapılmış gözlükler verilecektir. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik (R.G. 11/02/2004, 5370) Kullanım Kuralları Madde 8 — Her işveren, Ek-III’de belirtilen işlerde….. risklerin önlenemediği veya tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda, Ek-II’de belirtilen kişisel koruyucu donanımlardan işçilerin sağlık ve güvenlikleri için gerekli olanları Ek-I’de örneği verilen tabloya göre değerlendirecek ve işçilere verecektir. Madde 6- c) Kişisel koruyucu donanımların kullanılma koşulları özellikle kullanılma süreleri, riskin derecesine ve maruziyet sıklığına, işçinin çalıştığı yerin özelliklerine ve kişisel koruyucu donanımın performansına bağlı olarak belirlenecektir. Mustafa Bağan

19. Eğitim İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİNİN USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK R.G. 07.04.2004, No : 25426 “Öğretmek” Madde 3 “Öğretilecek” Madde 59, 65, 93, 133 “Eğitilecek” madde 59, 129 “Eğitimi” madde 133 “Eğitilmiş” Madde 533 İşverenin Yükümlülükleri Madde 4 — İşverenler………. yükümlüdürler. Bu amaçla, işverenler, çalışanları, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek, onların karşı karşıya bulundukları mesleki riskler ve bunlarla ilgili alınması gerekli tedbirler konusunda işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği eğitim programlarını hazırlamak, eğitimlerin düzenlenmesini, çalışanların bu programlara katılmasını sağlamak ve verilecek eğitim için uygun yer, araç ve gereç temin etmekle yükümlüdürler. Madde 3 – İşveren… sağlık ve güvenlik tedbirlerini öğretmek ve iş değiştirecek …. gerektiği bilgileri vermek zorundadır. Madde 133 - Özel itfaiye teşkilatı bulunmayan işyerlerinde, ……. bir yangın söndürme ekibi kurulacak ve …… ve yangına karşı savunma eğitimi yapılacak, ayrıca hangi söndürme cihaz ve aletlerinin, hangi çeşit yangına karşıkullanılacağı da öğretilecektir. Mustafa Bağan

20. Sağlığa olan etkileri • Toksik • Zararlı • Aşındırıcı (korozif) • Tahriş edici • Kanserojen • Mutajen • Üremeyi zehirleyici • Alerjik Çevreye olan etkileri • Bozunma : Bozunmaya dirençlilik • Bioakümülasyon (birikme) • Ekotoksisite : Toprak, su ve havadaki canlılar • Ozon azaltma olgusu • Fotokimyasal ozon üretme olgusu • Global ısınma (sera) olgusu v.s. Bilgi iletişimi Kimyasalların Etkilerine Örnekler Fiziksel etkiler • Parlayıcı katılar • Organik Peroksit • Oksitleyiciler • Kararsız reaktifler • Su ile reaksiyona • girenler • Parlayıcı sıvılar • Basınçlı gazlar • Patlayıcılar • Parlayıcı aerosoller • Parlayıcı gazlar Patlayıcı Oksitleyici Parlayıcı Mustafa Bağan

21. Bir işletmede, kötü iletilen ve yanlış anlaşılan bilgilerin akımı tehlike arzetmektedir. Bunun için açık, hedefi belli bir bilgilendirme, önleme politikasının gerçekleşmesi için temeldir. Her kesime, onlar için açık mesajlar vermek,dinlemek ve öneri ve uyarıları değerlendirmek, uygun talimatlar vermek, yapıcı toplantılar ve eğitimler organize etmek…. İŞLETMELERDE BİLGİ AKIMI Mustafa Bağan

22. Görsel Yazılı GBF 30 1090 Risk İletişimi Kimyasallar İçin Bilgi Akımı = Mustafa Bağan

23. Akut Sağlık tehlikesi Kronik Sağlık tehlikesi ÇOK YÜKSEK Çevre Tehlikesi YÜKSEK Yangın ve Patlama Maruz Kalma ORTA Proses Tehlikesi DÜŞÜK İHMAL EDİLEBİLİR KİMYASAL MADDELER RİSK KATEGORİLERİ ETKİLER Mustafa Bağan

24. SINIFLANDIRMA R CÜMLECİKLERİ TEHLİKELERİN BELİRLENMESİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER TEHLİKELİ KİMYASALLAR YÖNETMELİĞİ (67/548/EEC ve 99/45/EEC) + “Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” Mustafa Bağan

25. “Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” EK – IB (*) MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ Mustafa Bağan

26. EK – IB (*) MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ Mustafa Bağan

27. ÇOK YÜKSEK RİSK Mustafa Bağan

28. YÜKSEK RİSK Mustafa Bağan

29. ORTA RİSK Mustafa Bağan

30. DÜŞÜK RİSK Mustafa Bağan

31. İHMAL EDİLEBİLİR RİSK Mustafa Bağan

32. Aseton F; R11 Xi; R36 R66, R67 Mustafa Bağan

33. Kaynakça : • BIA-”The Column Model” An aid to risk identification and substitute assessment • Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği • “Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” www.tksd.org.tr Mustafa Bağan