İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEDE SGP DESTEKLERİ BİLGİLENDİRME TOPLANTISI 15 Nisan 2005

1. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEDE SGP DESTEKLERİ BİLGİLENDİRME TOPLANTISI 15 Nisan 2005 SGP İklim Değişikliği Proje Örnekleri

2. Uygulama Programı 5: Enerji Tasarrufu ve Enerji Verimliliğinin Önündeki Engellerin Kaldırılması Uygulama Programı 6: Yenilenebilir Enerji Kullanımının Önündeki Engellerin Kaldırılması ve Maliyetlerin Düşürülmesi Yoluyla Özendirilmesi Uygulama Programı 11: Çevresel Olarak Sürdürülebilir Ulaşımın Özendirilmesi SGP İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ODAK ALANI – UYGULAMA PROGRAMLARI

3. PAKİSTAN: Yakıt Etken Dumansız Ocak Kullanımıyla Çevre ve Sağlık Yararları KENYA: Kurumsal Ocak Sektöründe Enerji Tasarruflu Ürünlerin Finansmanı DOMİNİK CUMHURİYETİ: Hidrokarbon Dünüşümüyle Ev Buzdolaplarının Verimliliğinin Geliştirilmesi PAKİSTAN: Bina Malzemeleriyle Verimliliğin Geliştirilmesi LİTVANYA: Çok-Katlı Konut Binalarında Enerji Verimliliğinin Tanıtılması Uygulama Programı 5 (UP5): Enerji Tasarrufu ve Enerji Verimliliğinin Önündeki Engellerin Kaldırılması

4. Uygulama Programı 5 (UP5): Enerji Tasarrufu ve Enerji Verimliliğinin Önündeki Engellerin Kaldırılması PAKİSTAN: YAKIT ETKEN DUMANSIZ OCAK KULLANIMIYLA ÇEVRE VE SAĞLIK YARARLARI

5. PAKİSTAN: DUMANSIZ OCAK (UP-5) • MEVCUT DURUM - Projedeki 55 köyün yoksul halkı, pişirme amaçlı ocaklarında koruma altındaki orman alanını yasadışı kullanıyor. - Ocaklardan çıkan is ve duman hem yaşam ortamını hem de kadın ve çocukların sağlığını bozuyor. • PROJE TANITIMI VE UYGULAMA - Yürütücü:Escort Vakfı - Pakistan Aile Planlama Birliği (halka ulaşma yöntemleri) - SGP Desteği: 40.000 ABD Doları - Süre: 2 Aşama – 1995/1996 – 1999/2002 - Her köyden 2 kadın ocak tanıtım/eğitim/izleme sorumlusu - Daha önce Hindistan’daki uygulamadan farklı olarak, ocakların alımında köylüler de kendi bütçelerinden katkı koyuyor. • YARAR VE ETKİLER - Yakıt tüketiminde %50 azalma, 24 köy, 5.476 ocak, 11 milyon ton CO2/yıl (2000) - Orman alanları korunuyor, evler temiz, gelir arttı, kadınlar sağlıklı - 2000 yılında bölgenin %70’i kullanıyor, diğer köylere eğitim veriliyor.

6. Uygulama Programı 5 (UP5): Enerji Tasarrufu ve Enerji Verimliliğinin Önündeki Engellerin Kaldırılması KENYA: KURUMSAL OCAK SEKTÖRÜNDE ENERJİ TASARRUFLU ÜRÜNLERİN FİNANSMANI

7. KENYA: OCAK FİNANSMANI (UP-5) • MEVCUT DURUM - Kenya’daki 20.000 okulu %95’inde odun kullanılıyor. - Okullar hem ekonomik açıdan zorluk çekiyor (25 ABD Doları/ton) hem de çocuklar çok büyük zaman ve enerji kaybediyor • PROJE TANITIMI VE UYGULAMA - Yürütücü: RETAP - SGP Desteği: 45. 000 ABD Doları - Süre: 2001/2004 - %60 daha verimli ocaklar yerel firmalar tarafından üretiliyor. Ancak kredili satış normal koşullarda mümkün olmuyor. Ocakların satın alınması için ihtiyaç duyulan ilk yatırım maliyeti, Projede oluşturulan kredi düzeneği ile sağlanıyor. Okullar 2 yıllık vadede ödemeyi tamamlıyor. • YARAR VE ETKİLER - 2002 yılı itibarı ile 100 okul verimli ocak kullanmaya başladı ve bunların 20 tanesi SGP projesi ile temin edildi. Proje kapsamında okullar ağaçlandırma çalışmalarına da başladı. - 300 kişilik bir okulda yıllık 1.025 ABD Doları tutarında tasarruf sağlayabiliyor.

8. Uygulama Programı 5 (UP5): Enerji Tasarrufu ve Enerji Verimliliğinin Önündeki Engellerin Kaldırılması DOMİNİK CUMHURİYETİ: HİDROKARBON DÖNÜŞÜMÜYLE EV BUZDOLAPLARININ VERİMLİLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ

9. DOMİNİK: BUZDOLABI (UP-5) • MEVCUT DURUM - Dominik'te yaklaşık 2,5 milyon buzdolabı ve 7.200 teknisyen var. - Ozon tabakasını incelten CFCler yerine kullanan R-134 aynı zamanda seragazı, • PROJE TANITIMI VE UYGULAMA • - Yürütücü: Asociación Dominicana de Técnicos en Refrigeración y Acondicionamiento de Aire , ADOMTRA (teknisyenlerin meslek kuruluşu) • - SGP Desteği:22,494 + $31,343 ABD Doları • - Süre: 2000/2001 - Enviro-safe adındaki madde ithal ediliyor, ev buzdolaplarında mazlemenin eski malzemeyle nasıl değiştirileceğine gösteren eğitimler veriliyor, sertifika alan teknisyenler piyasada değişim işlerini yaparak geçimlerini sağlamaya başlıyor. Proje hem ekipman alımı hem de eğitimleri finanse ediyor. • YARAR VE ETKİLER - 500 teknisyen eğitiliyor, 2500 buzdolabında zararlı malzeme değiştiriliyor - Yeni kullanılan malzeme hem iklim dostu hem de elektrik tüketiminde %30 tasarruf sağlıyor.

10. Uygulama Programı 5 (UP5): Enerji Tasarrufu ve Enerji Verimliliğinin Önündeki Engellerin Kaldırılması PAKİSTAN: BİNA MALZEMELERİYLE VERİMLİLİĞİN GELİŞTİRİLMESİ

11. PAKİSTAN: BİNA MALZEMELERİ (UP-5) • MEVCUT DURUM - Kış aylarında ana ısınma kaynağı odun, sağlıksız yerleşim birimleri - Hedef, daha önce geliştirilen BACIP programının enerji verimliliği ürünlerinin (çatı penceresi, enerji verimli ocaklar, su ısıtıcıları) kullanımının ve yalıtım uygulamalarının geliştirilmesi • PROJE TANITIMI VE UYGULAMA • - Yürütücü: Ağa Han Vakfı • - SGP Desteği:50.000 ABD Doları • - Süre: 2002 - Proje her köyde 2 aile için ürünlerin finansmanının sağlıyor. Bunun yanında tanıtım da yapılıyor, ocaklar %50 yakıt tasarruflu, çatılarda %60 daha az odun kullanılıyor, yalıtımla %70 ısınma tasarrufu sağlıyor. Ayrıca yerel teknisyenler de bakım ve pazarlama alanlarında eğitiliyor • YARAR VE ETKİLER - 62 girişimci BACIP ürünlerini imal ediyor, satış için 7 şirket kuruluyor, 819 BACIP ürünü projeden, toplam 2500 ürün satılıyor - Aylık 862 ton odun tasarruf ediliyor, hastalıklarda %50 azalma gözlemleniyor

12. Uygulama Programı 5 (UP5): Enerji Tasarrufu ve Enerji Verimliliğinin Önündeki Engellerin Kaldırılması LİTVANYA: ÇOK KATLI KONUT BİNALARINDA ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN TANITILMASI

13. LİTVANYA: KONUTLARDA ENERJİ (UP-5) • MEVCUT DURUM - Ülkede 30.000 çok katlı konut var. Enerji tüketimleri OECD ortalamasının üstünde, ailelerin, %70’i faturaları ödemede zorlanıyor • PROJE TANITIMI VE UYGULAMA • - Yürütücü: Konut Danışma Ajansı • - SGP Desteği:12.457 ABD Doları • - Süre: 2001 - 6 ilde konutlarda tasarruf seminerleri düzenleniyor. Hedef kitle apartman yöneticileri, belediyeciler ve muhtarlar. Seminer sonrasında isteyenler, Enerji Danışma Merkezlerinde daha önce geliştirilen yazılımla apartmanların tasarruf potansiyelini öğrenerek buna göre planlamalarını yapıyor • YARAR VE ETKİLER - Seminerlerden sonra 300 apartman için yazılım örneği kullanıyor. - Isınmada %10’luk tasarruf, toplam yakıt tüketiminde %15’lik kazanç sağlıyor

14. FİLİSTİN: BİTKİ ve TARIM ÜRÜNLERİNİN KURUTULMASINDA GÜNEŞ ENERJİSİNİN KULLANIMI ARNAVUTLUK: KIRSAL ALANDA SU POMPASI İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİNİN KULLANIMI MORİTANYA: GÜNEŞ ENERJİSİ KULLANARAK DENİZ SUYUNDAN İÇMESUYU ELDE EDİLMESİ KOSTA RİKA: KIRSAL ALANDA BİYOREAKTÖRLER KAZAKİSTAN: BİR KAMU KURULUŞUNDA GÜNEŞLE ISITMA FİLİSTİN: KÖY AYDINLATMASI İÇİN HİBRİD RÜZGAR/GÜNEŞ SİSTEMİ Uygulama Programı 6: Yenilenebilir Enerji Kullanımının Önündeki Engellerin Kaldırılması ve Maliyetlerin Düşürülmesi Yoluyla Özendirilmesi

15. Uygulama Programı 6: Yenilenebilir Enerji Kullanımının Önündeki Engellerin Kaldırılması ve Maliyetlerin Düşürülmesi Yoluyla Özendirilmesi FİLİSTİN: BİTKİ ve TARIM ÜRÜNLERİNİN KURUTULMASINDA GÜNEŞ ENERJİSİNİN KULLANIMI

16. FİLİSTİN: GÜNEŞLE KURUTMA (UP-6) • MEVCUT DURUM - Halkın %15’i şebekeye bağlı değil, bağlanma ve kullanım ücreti çok yüksek - Geleneksel güneşle kurutma yöntemi uzun sürüyor ve ürünleri bozuyor, alternatif; gaz (kirli, pahalı, ithal) • PROJE TANITIMI VE UYGULAMA - Yürütücü: Kırsal Çalışma Komitesi Birliği (UAWC) - SGP Desteği: 32.500 ABD Doları - Süre: Ağustos 2001- Haziran 2002 - Hedef Grup: 17 kadın kooperatifi - Güneş kurutucu kullanma, paketleme ve satış için eğitim, bilinçlendirme, her kurutucu için 3-5 kadın • YARAR VE ETKİLER - Fosil yakıt kullanımının azaltılması - Kurumsal bir desteğe gerek kalmadan sürdürülebilir ekonomik bir gelir - Kanada ve Alman kalkınma kuruluşlarındandan projeyi genişletmek için destek önerisi

17. Uygulama Programı 6: Yenilenebilir Enerji Kullanımının Önündeki Engellerin Kaldırılması ve Maliyetlerin Düşürülmesi Yoluyla Özendirilmesi ARNAVUTLUK: KIRSAL ALANDA SU POMPASI İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİNİN KULLANIMI

18. ARNAVUTLUK: KIRSALDA SU İÇİN GÜNEŞ (UP6) • MEVCUT DURUM - Enerjide hızlı talep artışı var ancak kaynaklar yetersiz, maliyet pahalı - Güneş enerjisi potansiyeli bilinmiyor ve kullanılmıyor • PROJE TANITIMI VE UYGULAMA - Yürütücü:Enerji Verimliliği Merkezi (EEC) - SGP Desteği: 29.960 ABD Doları - Süre: 2002/2003 - Güneş enerjili pompalar, projeye katılan köylerden bir tanesinde evsel kullanım, diğerinde sulama için kullanılıyor. - EEC; ekipmanları satın alıyor, bakım ve işletme için köylüleri eğitiyor. Bir köyde muhtar sorumlu, bir tanesinde ise bir köylü istihdam ediliyor. - Köyün mevcut altyapısı kullanarak maliyet düşürüldü. • YARAR VE ETKİLER - Şu anda köylüler içme ve sulama suyuna erişebiliyorlar. - Tarımsal gelir artıyor, insan sağlığı korunuyor.

19. Uygulama Programı 6: Yenilenebilir Enerji Kullanımının Önündeki Engellerin Kaldırılması ve Maliyetlerin Düşürülmesi Yoluyla Özendirilmesi MORİTANYA: GÜNEŞ ENERJİSİ KULLANARAK DENİZ SUYUNDAN İÇMESUYU ELDE EDİLMESİ

20. MORİTANYA:DENİZ SUYU ARITIMINDA GÜNEŞ (UP6) • MEVCUT DURUM - Adada daha önce tayfun afeti sebebiyle mülteci olarak yaşayan 21 aile var. - Su ihtiyacı, yağmur suyu biriktirilerek veya 5 saatlik yürüme mesafesinden taşınarak karşılanıyor. Her iki koşulda elde edilen su nitelik ve nicelik olarak yetersiz. • PROJE TANITIMI VE UYGULAMA - Yürütücü: Rodrigez Sosyal Hizmetler Konseyi – Moritanya Üniversitesi - SGP Desteği: 30.270 ABD Doları - Süre: 1997/2000 - Proje fikri SGP’nin düzenlediği çalıştayda gelişti. - Her ev için bir ekipman yerleştirildi. Köylüler ekipmanın kullanacağı kuyuları inşaatını gerçekleştirdi. - Günlük performans: her 10 litre deniz suyu 6-7 litre içmesuyu üretiyor. Elde edilen su, kullanımdan önce bazı minerallerle zenginleştiriliyor. • YARAR VE ETKİLER - Adadaki halkın yeterli ve sağlıklı su ihtiyacı karşılandı. - Benzer konumdaki ada toplumları için örnek bir çalışma

21. Uygulama Programı 6: Yenilenebilir Enerji Kullanımının Önündeki Engellerin Kaldırılması ve Maliyetlerin Düşürülmesi Yoluyla Özendirilmesi KOSTA RİKA: KIRSAL ALANDA BİYOREAKTÖRLER

22. KOSTA RİKA: KIRSAL ALANDA BİYOREAKTÖRLER(UP-6) • MEVCUT DURUM - Proje iki farklı bölgede birer köyde uygulanıyor. - Ağıllar evlerin yanında, hijyen sorunu yaratıyor. Ayrıca sadece ekonomik gücü olan aileler ısınma ve elektrik ihtiyaçlarını karşılayabiliyor. Yemek için odun ateşi kullanılıyor. • PROJE TANITIMI VE UYGULAMA - Yürütücü: FUDECOSUR - FUNDECOCA - SGP Desteği: 25.000 + 15.000 ABD Doları - Süre: 1997/1999 - Projede her bir aile kendi ağıllarından çıkan hayvansal atıklardan biyogaz elde ederek ısınmada, pişirmede kullanıyor. - Proje kapsamında ailelere düşük kredili finasman sağlanarak reaktörlere uygun koşullarda sahip olmaları sağlanıyor, daha sonra bakım ve işletme için kurslar düzenleniyor. • YARAR VE ETKİLER - Projede 93 biyoreaktör monte edildi, 150 kişi eğitildi (%30u kadın) - 2. projede 1. projedeki tecrübelere göre teknik ilerlemeler sağlanarak model geliştirildi. - Proje sonrasında toplam biyoreaktör, Panama ve Nikaragua dahil 200’e ulaştı.

23. Uygulama Programı 6: Yenilenebilir Enerji Kullanımının Önündeki Engellerin Kaldırılması ve Maliyetlerin Düşürülmesi Yoluyla Özendirilmesi KAZAKİSTAN: BİR KAMU KURULUŞUNDA GÜNEŞLE ISITMA

24. KAZAKİSTAN: KAMUDA GÜNEŞLE ISITMA (UP6) • MEVCUT DURUM - Ülkenin elektrik altyapısı fosil yakıtlara dayalı, elektriğin ulaşamadğı yerlerde odun da ısınma amaçlı kullanılıyor • PROJE TANITIMI VE UYGULAMA - Yürütücü: EcoEducation - SGP Desteği: 26.730 ABD Doları - Süre: 2002 - Projede bir çocuk bakım evinin sıcak suyunun karşılanması için güneş ısıtıcısı kuruluyor. Güneş ısıtıcısının sahibi firma ürünün yerel firmalar tarafından da geliştirilmesine izin veriyor. • YARAR VE ETKİLER - Çocuk yuvası ucuz ve kesintisiz olarak sıcak suya kavuşuyor ve ısınma için kömür yakılmasından vazgeçiyor. - Kurulan model temel alınarak bölgede 3 yeni ürün daha geliştiriliyor. - Kapsamlı bir eğitim programı yürütülüyor.

25. Uygulama Programı 6: Yenilenebilir Enerji Kullanımının Önündeki Engellerin Kaldırılması ve Maliyetlerin Düşürülmesi Yoluyla Özendirilmesi FİLİSTİN: KÖY AYDINLATMASI İÇİN HİBRİD RÜZGAR/GÜNEŞ SİSTEMİ

26. FİLİSTİN: KÖY AYDINLATMASINDA GÜNEŞ/RÜZGAR(UP6) • MEVCUT DURUM - Batı Şeria ve Gaze Şeridi dünyanın en yoğun bölgelerinden birisi. - Halkın %15’i elektrikten yoksun, ihtiyaçlar gazyağı ve dizel jeneratölerle karşılanıyor ncak bu da sadece günde 3 saat için yeterli. Aynı zamanda su ve atıksu altyapısı da yetersiz • PROJE TANITIMI VE UYGULAMA - Yürütücü: Filistin Tarım Dayanışma Komitesi Birliği (PARC) - SGP Desteği: 45.600 ABD Doları - Süre: 1999 - Köyde 5 kişilik bir komite kuruluyor. Komite köyde uygun yeri buluyor ve halktan inşaat için 3.500 $ katılım payı toplanıyor, para veremeyenler inşaatta çalışıyor. Toplam 18kW gücünde sistem (15 m. 9kW rüzgar, 42 PV paneli, 24 batarya) ve altyapı kuruluyor, aynı zamanda ölçüm ve tasarruf (tasarruflu lamba, ev başına 500W) hatta konusunda da çalışma yapılıyor • YARAR VE ETKİLER - Topluluğun elektrik ihtiyacının %80i karşılanıyor, toplu kullanıma açık 5 buzdolabı alınıyor, okul aydınlatılıyor, TV ve radyo kullanımı yaygınlaşıyor

27. SGP İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ PROJELERİNDEN ÇIKARILAN DERSLER • Yerel faydalar, küresel çevre faydalarını geliştirir. • İklim değişikliği ve enerji problemlerine yönelik sürdürülebilir çözümler, toplumun sahiplendiği projelerle hayata geçirilebilir. • Kapasite geliştirme, bütünleşmeyi ve sürdürülebilirliği destekler. • Etkin sonuçlar elde edilmesi için, tamamlayıcı ortaklıklar gereklidir. • Teknolojinin yerel koşullara uyarlanması, zamanla tamamlanan bir süreçtir. • Mali seçenekler ile toplum amaçlarının ölçeği ve kapsamı uyumlu olmalıdır. • Yeni pazarların ve ürünlerin oluşabilmesi için, yeterli düzeyde üretici ve kullanıcı (arz/talep dengesi) yaratılmalıdır. • “Yaparak öğrenme” yaklaşımı, yönetimi ve sahiplenmeyi destekler. • İletişim projenin can damarıdır. • Yerel topluluk ölçeğindeki iklim değişikliği projeleri, daha büyük ölçekli uygulamaların önünü açabilir.