Uloga Porezne uprave u sankcioniranju poreznih i drugih prekršaja

1. Uloga Porezne uprave u sankcioniranju poreznih i drugih prekršaja Prezentant: Fuad Balta, POMOĆNIK DIREKTORA Porezne uprave f bih

2. Zakonska regulativa • Zakon o prekršajima Federacije Bosne i Hercegovine („Službene novine Federacije BiH“, broj 31/06) • Zakon o Poreznoj upravi Federacije Bosne i Hercegovine („Službene novine Federacije BiH“, broj: 33/02, 28/04, 57/09, 40/10 i 27/12) • Zakon o doprinosima („Službene novine Federacije BiH”, broj: 35/98, 54/00, 16/01, 1/02, 17/06 i 14/08) • Zakon o računovodstvu i reviziji u Federaciji Bosne i Hercegovine („Službene novine Federacije BiH, broj: 83/09) • Zakon o jedinstvenom sistemu registracije, kontrole i naplate doprinosa („Službene novine Federacije BiH”, broj: 42/09) • Zakon o fiskalnim sistemima („Službene novine Federacije BiH”, broj: 81/09)

3. Teme prezentacije • Definicija poreznog prekršaja • Novčane kazne prema Zakonu o prekršajima • Kaznene odredbe Zakona o Poreznoj upravi • Kazne koje propisuje zakoni o: doprinosima, računovodstvu i fiskalnim sistemima

4. Porezni prekršaji • Pod poreznim prekršajem podrazumijeva se zakonom ili podzakonskim aktima utvrđena radnja lica koje je prouzrokovalo povredu poreznih propisa ili je propustilo da ih ispoštuje i za koje je predviđena određena kazna • Lice koje počini porezni prekršaj podliježe odgovarajućoj kazni • Nijedno lice ne podliježe kazni za porezni prekršaj osim onda kada je kazna za taj prekršaj propisana poreznim zakonima ili podzakonskim aktima

5. Podvučena citirana odredba Zakona o Poreznoj upravi Federacije Bosne i Hercegovine je značajna, s obzirom da pojedinim poreznim zakonima nisu propisane kazne za prekršaje •  U tom kontekstu, oglašavalo se i Federalno ministarstvo pravde, ukazujući na potrebu da se u Zakonu o porezu na dobit, te Zakonu o porezu na dohodak kao poreznim zakonima, propišu odgovarajuće sankcije zbog nepoštivanja njegovih odredba, umjesto da se koriste kazne iz jednog organizacionog propisa, kao što je Zakon o Poreznoj upravi Federacije BiH

6. Novčane kazne prema Zakonu o prekršajima Zakon o prekršajima propisuje slijedeće prekršajne sankcije: • novčana kazna • uslovna osuda • ukor • zaštitne mjere Napomena: U našem prekršajnom pravu više ne može izreći kazna zatvora, jer ona nije predviđena kao prekršajna sankcija

7. U pogledu sankcioniranja prekršaja prema odredbama Zakona o Poreznoj upravi Federacije BiH, pažnju treba usmjeriti na primjenu člana 32. stav 1. Zakona o prekršajima, kojim je propisano da se prekršajni postupak pokreće: • izdavanjem prekršajnog naloga ili • podnošenjem zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka nadležnom sudu

8. Prekršajni nalog predstavlja, u suštini, jednu od varijanti bivšeg skraćenog prekršajnog postupka • Ovlašteni organ, kao stranka u prekršajnom postupku, dobija znatno značajniju ulogu i ovlaštenja, jer se izdavanjem prekršajnog naloga istovremeno i pokreće prekršajni postupak (a najčešće, nakon plaćanja novčane kazne određene prekršajnim nalogom i završava)

9. Prekršajni nalog može se izdati samo u situacijama kada: •  odgovarajući zakon ili drugi propis određuje fiksnu kaznu, • novčana kazna može biti izračunata korištenjem matematičke formule, ili • ovlašteni organ odluči izreći minimalnu novčanu kaznu, odnosnu zaštitnu mjeru u najkraćem trajanju određenu takvim zakonom ili drugim propisom.

10. U slučaju da nije moguće izdati prekršajni nalog, ovlašteni organ će pokrenuti prekršajni postupak protiv okrivljenog podnošenjem zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka nadležnom sudu • Raspon novčanih kazni prema Zakonu o prekršajima

11. Kaznene odredbe prema Zakonu o Poreznoj upravi Federacije BiH • Osim Zakona o doprinosima, u kojem se nalazi poglavlje o izricanju kazni zbog povreda odredaba njegovih konkretnih članova, Zakon o porezu na dobit i Zakon o porezu na dohodak ne predviđaju nikakve sankcije • U tom smislu, posebnu pažnju treba obratiti na odredbe članova 80-94b Zakona o Poreznoj upravi Federacije BiH

12. Saglasno odredbi člana 80. stav 8. Zakona o Poreznoj upravi Federacije BiH, Porezna uprava može lice osloboditi prekršajnog postupka iako je počinilo prekršaj: • ako je lice dobrovoljno i tačno prijavilo prekršaj poreznom organu prije obavještenja o namjerama vršenja porezne kontrole, odnosno prije nego je tak prekršaj otkriven od bilo kojeg službenika ili organa Federacije i • ako u potpunosti sarađuje prilikom utvrđivanja odgovarajuće porezne obaveze poreznom obvezniku

13. Kazne zbog nepoštivanja procedure registriranja •  Shodno članu 81. Zakona odgovorno lice koje prekrši bilo koju proceduru registriranja kod Porezne uprave, prema Poglavlju VI. Zakona ili koje se ne registruje na vrijeme bit će kažnjeno novčanom kaznom u iznosu od 500,00 do 3.000,00 KM • Fizičko lice za isti prekršaj bit će kažnjeno novčanom kaznom u iznosu od 200,00 do 2.000,00 KM.

14. Kazne zbog nepodnošenja poreznih prijava • Prema članu 84. Zakona o Poreznoj upravi Federacije BiH, lice koje ne podnese poreznu prijavuPoreznoj upravi na način propisan ovim ili bilo kojim poreznim zakonima Federacije, bit će kažnjeno novčanom kaznom u iznosu od 2.000,00 do 20.000,00 KM • Za svaku prijavu koju mora sačiniti Porezna uprava u ime poreznog obveznika propisuje se novčana kazna u iznosu od 500,00 do 50.000,00 KM

15. Kazne zbog prijavljivanje manje od stvarne porezne obaveze • Saglasno članu 85. stav 1. Zakona o Poreznoj upravi Federacije BiH, lice koje u svojoj prijavi prijavi poreznu obavezu koja je manja od stvarne porezne obaveze dužno je platiti kaznu od 10% od stvarne porezne obaveze •  Prema stavu 2. istog člana Zakona, lice koje u svojoj poreznoj prijavi prijavi poreznu obavezu koja je manja od 50% od stvarne porezne obaveze poreznog obveznika dužno je pored kazne iz stava 1. platiti i kaznu u iznosu od 50% od iznosa razlike stvarne i prijavljene porezne obaveze • Primjer

16. Za eventualno izricanje kazne prema članu 85. Zakona o Poreznoj upravi Federacije BiH treba sačekati momenat da porezna obaveza postane stvarna, tj. da ta obaveza bude konačno utvrđena u upravnom postupku

17. Kazne zbog nepodnošenja obavijesnih i prijava poreza po odbitku • Saglasno odredbi člana 86. Zakona o Poreznoj upravi Federacije BiH, lice koje ne podnese obavijesnu prijavu Poreznoj upravi na način propisan članom 23. ovog zakona, bit će kažnjeno novčano u iznosu od 200,00 KM za svaki taj propust, maksimalno do 25.000,00KM, a prema članu 87. istog zakona, lice koje ne podnese prijavu za porez po odbitku Poreznoj upravi na način propisan članom 24. ovog zakona bit će kažnjeno novčanom kaznom u iznosu od 200,00 KM za svaki taj propust, maksimalno do 50.000,00 KM.

18. Kazne zbog nepridržavanje procedura za vođenje knjiga i evidencija koje je lice dužno voditi po poreznim zakonima • Kada je u pitanju primjena člana 88. Zakona o Poreznoj upravi Federacije BiH, za lice koje se ne bude pridržavaloprocedura za vođenje knjiga i evidencija koje je dužno voditi u skladu sa poreznim zakonima i koje ne dostavi Poreznoj upravi u rokovima propisanim poreznim zakonima, će biti kažnjeno novčanom kaznom u iznosu od 2.000,00 do 20.000,00 KM, odgovorno lice u pravnom licu za isti propust bit će kažnjeno novčanom kaznom u iznosu od 500,00 do 3.000,00 KM, dok će fizičko lice biti kažnjeno novčanom kaznom u iznosu od 200,00 do 2.000,00 KM.

19. Kazne za lica kod kojih se utvrde nezakonitosti u poslovanju iz člana 66. Zakona o Poreznoj upravi Federacije BiH • Članom 66. Zakona o Poreznoj upravi Federacije BiH propisano je da, ako prilikom kontrole zaposlenik Porezne uprave otkrije da porezni obveznik posluje nezakonito, tada će ovo predstavljati osnov za privremeno obustavljanje poslovnih aktivnosti poreznog obveznika pečaćenjem njegovih poslovnih prostorija.

20. Kazne zbog neotklanjanja nedostataka koje je licu rješenjem naložio porezni inspektor • Shodno novom članu 94a. Zakona, pravno lice, koje u datom roku ne otkloni nedostatke koje mu je rješenjem naložio porezni inspektor, novčano se kažnjava u iznosu od 2.000 do 20.000 KM, a za isti prekršaj fizičko lice u iznosu od 500 do 5.000 konvertibilnih maraka.

21. Nezakonito poslovanje uključjuje: • poslovanje bez dozvole, • neprijavljivanje radnika, • poslovanje sa robom kojoj se ne zna porijeklo, • neevidentiranje prometa u skladu sa poreznim zakonima i • onemogućavanje ovlaštenim radnicima da, u skladu sa ovim zakonom izvrše inspekcijski nadzor ili neku drugu zakonom propisanu radnju.

22. Odredbom člana 94b. Zakona o Poreznoj upravi Federacije BiH propisano je da će pravno lice kod kojeg se utvrde navedene nezakonitosti iz člana 66. istog zakona biti kažnjeno novčanom kaznom u iznosu od 3.000,00 do 30.000,00 KM, odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom u iznosu od 500,00 do 3.000,00 KM, a fizičko lice novčanom kaznom u iznosu od 500,00 do 5.000,00 KM.

23. Kaznene odredbe za odgovorno lice u pravnom licu • Sve od početka primjene Zakona, a u tekućoj godini navršit će se puno desetljeće, ovaj vid prekršajne odgovornosti nije bio propisan Zakonom, što je bio jedan nonsens, budući da su u kontinuitetu bila sankcionirana nezakonita postupanja pravnih i fizičkih lica – poduzetnika • Stoga je u poglavlju XVII - KAZNENE ODREDBE došlo do dopune sankcija u odredbama članova od 81. do 94b, prema kojima su, pored pravnih lica, propisane novčane kazne i za odgovorne osobe u pravnim licima za kršenje zakonskih odredbi od 500 do 3.000 KM, što je u skladu sa odredbama člana 11. stavova 4. i 5. Zakona o prekršajima

24. Na temelju svega navedenog, može se konstatovati da postoji mogućnost izricanja veoma visokih novčanih kazni, posebno kada se radi o primjeni pojedinih članova Zakona o Poreznoj upravi Federacije BiH zbog povrede odredaba poreznih zakona o direktnim porezima • Ovo se, naravno, odnosi i na povrede određenih odredaba Zakona o doprinosima, Zakona o jedinstvenom sistemu registracije, kontrole i naplate doprinosa, Zakona o računovodstvu i Zakona o fiskalnim sistemima za čije kontrole pravilnosti i blagovremenosti primjene je nadležna Porezna uprava

25. Preporuka • Budući da bi, u pojedinim situacijama, ove kazne mogle da budu drastične, u svim slučajevima kada se porezni obveznici žale na visinu utvrđene obaveze, a nisu sigurni u povoljan ishod, preporučuje im se da prvo izmire poreznu obavezu pa da tek onda koriste dozvoljena pravna sredstva • Ovo iz razloga što će imati pravo na povrat sredstava ukoliko u konačnici dobiju spor; u suprotnom, zaista puno mogu da izgube...