EV MERKEZLİ EĞİTİM VE ANNE BABA EĞİTİM MERKEZLERİ

1. EV MERKEZLİ EĞİTİM VE ANNE BABA EĞİTİM MERKEZLERİ

2. EV MERKEZLİ EĞİTİME İHTİYAÇ DUYULMASININ SEBEPLERİ • Erken yaşta gelişmeyi önleyen elverişsiz ortamlar toplumsal eşitsizlikleri güçlendirmektedir. Elverişsiz ortamda büyüyen çocuklar çevrenin olumsuz şartlarından hızlı etkilenir ve kendilerinden daha iyi konumdaki çocukların gerisinde kalırlar.

3. Ayrıca ülkelerdeki çocuk yetiştirme konusundaki gelenekle görenekler, cinsiyete dayalı eşitsizlikler kızların gelişimi ve eğitimini olumsuz yönde etkilemektedir.

4. Çocuk gelişimi eğitiminin başlangıcı çocuk değil ebeveyn olduğu kabul ediliyor. Dolayısıyla çocuğun yaşadığı ortamdan başlayarak eğitim vermek çok önemli. • Çocuk sürekli gelişen ve büyüyen bir varlık olduğundan gelişimin desteklenmesi için ebeveynin gelişmesi ve değişmesi lazımdır. O nedenle, eğitimde süreklilik, ulaşılabilirlik açısından hizmeti ayağa götürebilmek çok önemli.

5. Ailelerin birbirlerini etkilemesi, ailelerin bir araya getirerek eğitim programlarının uygulanmasıyla çok daha başarılı sonuçlar alınabilir. Bu tarz eğitim programları ucuz, kolay yaygınlaştırılan ve etkin hizmetlerden biridir.

6. Kurum merkezli erken çocukluk eğitim programlarının yeterince başarılı olamamasının nedeni olarak ailelerin çocuklarıyla yeterince ilgilenmemeleri ve çocuklara iyi eğitim veremedikleri düşüncesi, ana baba eğitim programlarının geliştirilmesine ihtiyaç duyurmuştur.

7. Ev Merkezli Eğitim Programları sosyo- kültürel anlamda dezavantajlı, özellikle iç göç almış bölgelerde uygulanıyor. İç göç nedeniyle kırsal bölgeden kente göçen ve bu arada kent ortamına uyum problemi yaşarken diğer taraftan da çocuk gelişimi eğitimi açısından kültürel ve sosyal anlamda dezavantajlı olan çocukları ve çocuklardan önce de anneleri kapsıyor.

8. Bu uygulamalar daha çok ana babalara çocuk bakım ve eğitimi konusunda bilgiler veren kurslar düzenleme ve bu kurslara ana baba adayların, ana babaların katılımının sağlanmasıdır. Aile katılımındaki ilk hedef  ana-baba eğitimidir. Sosyo-ekonomik düzeyi düşük bölgelerde bu ihtiyaç daha da artmaktadır

9. Aile merkezli bu programlar çocuğun çevresine destek vermeyi amaçlar. Çocuğun bakımı ve gelişimini üstlenen kişileri çocuk gelişimi ve eğitimi konusunda aydınlatır ve bilgi aktarır. Dolayısıyla bu programlar ana babaları ya da bu rolü üstlenmiş kişileri aydınlatır. Çocuğun gelişiminde etkin kılar.

10. Diğer bir deyişle aile merkezli erken çocukluk eğitimi direkt çocuğa sunulan bir eğitim olmayıp ev ortamını hazırlayarak çocuğun tüm gelişimini etkileyecek kişilere yöneliktir.

11. TÜRKİYE’DE EV MERKEZLİ EĞİTİM PROGRAMINA İHTİYAÇ DURUMU: • İç göç çok fazla olduğu için ev merkezli eğitime ihtiyaç çok fazladır. • Bu programlara özellikle erken çocukluk eğitimi alamayan çocuklar ve yetişkin eğitiminden yararlanamayan anneler katılmalıdır. • Sağlık bakanlığının anne-babalarla yaptığı çalışmalarda ev merkezli eğitim programları bulunuyor. Ama bunlar hep çocuğu yaşatmaya yönelik; sadece yaşatmaya yönelik değil yaşam kalitesini arttırmaya yönelik çalışmalar da yapılması gerekiyor.

12. TÜRKİYE’DEKİ AİLE MERKEZLİ ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ UYGULAMALARI • Anne-Çocuk Eğitim Programı • Baba Destek Programı

13. ANNE ÇOCUK EĞİTİM PROGRAMI: • Anne Çocuk Eğitim Programı, Türkiye'deki 5-6 yaş arası okul öncesi eğitimi sorununa çözüm olarak geliştirilmiş, bilimsel temelli, ev merkezli bir eğitim programıdır. • Bu program, özellikle, okulöncesi eğitim alma imkânı bulamayan 5-6 yaş grubundaki çocukları ve annelerini hedeflemektedir.

14. Bu programda, doğrudan annelere ulaşılarak, 5-6 yaş okul öncesi eğitimi konusunda bilinçlendirmeye yönelik eğitimler verilmektedir. Böylece, çocuğun eğitim ihtiyacı ev ortamında karşılanmaktadır. • AÇEP, 1982-1991 yılları arasında uygulanan "Erken Destek Araştırma Projesi"nin verileri ışığında; Prof. Dr. Ç. Kağıtçıbaşı, Prof. Dr. S. Bekman, Prof. Dr. D.Sunar tarafından geliştirilmiş, daha sonra AÇEV uzmanları S. Özkök, H. Kuşçul ve N. Sucuka tarafından genişletilmiş ve 1993 yılında, AÇEV bünyesinde yaygın uygulama fırsatı bulmuştur. Program, 10 yıldır değerlendirmeler ışığında sürekli geliştirilmektedir.

15. Bir Anne Çocuk Eğitim Programı kursu 25 hafta sürmekte ve yaklaşık 3 saatlik haftalık grup toplantılarıyla gerçekleştirilmektedir. • Programın uygulamasında AÇEV, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı öğretmenler ve il koordinatörlerinin eğitimi konusundaki sorumluluğu, Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki ekiplerle paylaşmaktadır

16. Hizmet içi eğitim kapsamında düzenlenen dört haftalık seminerlere katılan öğretmenlerin temel görevi, her yıl, 20-25 kişinin katılabileceği iki kurs açmak, programı uygulamak ve annelere yönelik düzenli ev ziyaretleri yapmaktır.

17. Program, 3 bölümden oluşmaktadır: • Anne Destek Programı • Kadın Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması • Zihinsel Eğitim Programı (ZEP)

18. Anne Destek Programı: • Her hafta sohbet şeklinde işlenen bu bölümde anneler, çocukların zihinsel, sosyal ve bedensel gelişimi, beslenmesi, hastalıkları, tuvalet eğitimi, disiplin yöntemleri ve iletişim konularında bilgilendirilmektedir.

19. Kadın Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması: • Sohbet şeklinde işlenen bu bölümde de anneler, kadın üreme sistemi, gebelik ve doğum kontrol yöntemleri hakkında bilgilendirilmektedir.

20. Zihinsel Eğitim Programı: • Annelere, çocukları için verilen 8 hikaye kitabı ve her biri 20 sayfadan oluşan 25 adet çalışma formuyla desteklenen Zihinsel Eğitim Programı, çocuğun zihinsel gelişiminin desteklenmesi ve okula iyi hazırlanmasını hedeflenmektedir. • Bu formlarla sözel becerilerin gelişmesi için; kavramlar, el-göz koordinasyonu, hikaye anlama ve anlatma, yazma öncesi harfleri tanıma ve sıralama, görsel ve işitsel belleğin geliştirilmesi, dil kurallarının kullanılabilmesi konularında çocukla çalışmalar yapılmaktadır. • Sayısal becerilerin geliştirilmesi için; rakamları ve geometrik şekilleri tanıma, sayma, eşleme ve okulöncesi aritmetik konuları ele alınmaktadır.

21. Anne Çocuk Eğitim Programına Katılım: • Tamamen ücretsiz olan Anne Çocuk Eğitim Programı kurslarına, 6 yaşında çocuğu olan ve okuma yazma bilen her kadın başvurabilir. Katılım için en yakın Halk Eğitim Merkezi'ne, Toplum Merkezi'ne ya da AÇEV'e başvurarak kurs programları hakkında bilgi alınabilir.

22. Bu programdan 1996 yılına kadar 4000 üzerinde aile yararlanmıştır. • Bu çalışma 1996-1997 öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığı ile 35 ilde,Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ile de 11 ilde yürütülmektedir.

23. Günümüzde hâlâ kadınlarımızın % 30’unun okuma yazma bilmemesi yapılan araştırmalarında pek çok konuyla kız çocuklarının eğitim düzeyleriyle yakından ilişkili olmaları kadın eğitiminin önemini ve dolayısı ile bu programın yaygınlaştırılmasının önemini daha da ortaya koymaktadır. • Pek çok ülkede çocuk yaşatma ve büyütme konularını temel eğitim ve orta öğretimde müfredat kapsamına alınmaktadır.

24. Babalar Anne Çocuk Eğitim Programı’nın asıl hedefi olarak görülmese de ilk toplantıda babalara yönelik, programın içeriğine dair bilgiler içeren ekler dağıtılır. • Annelerden de ayrıca toplantılar boyunca dağıtılan ekleri kocalarıyla paylaşıp tartışmaları istenir. • Grup üyelerinden gelen talebe göre grup lideri babalar için çocuk gelişiminde babanın rolü ile pozitif disiplin yöntemlerinin altının çizildiği iki toplantı düzenler.

25. Anne Çocuk Eğitim Programı’nı değerlendirme araştırmasının bulguları ile niteliksel araştırmanın sonuçları babaların programdan dolaylı yönden, yani annelerin yaşadığı değişimlere bağlı olarak faydalanmış olduklarını ortaya koymuştur. • Anneler, babalar için de bir program uygulanmasını dilediklerini ifade etmişlerdir. • Bu nedenle ve tüm bu konuları göz önüne alarak, Anne Çocuk Eğitim Vakfı Baba Destek Programı’nı başlatmıştır.

26. BABA DESTEK PROGRAMI: • Toplum, babalara baba olduklarında herhangi bir eğitim olanağı sunmamaktadır. • Erkekler baba olduklarında işlerinin yanı sıra eğitim almak için vakit ayıramamaktadır. • Değişimlerin hızla gerçekleştiği günümüzde, babaların rollerinin farkına varıp hakkını vermeleri daha da güçleşmektedir. • Bu nedenle, babalara yönelik bir eğitim programına ihtiyaç vardır; Türkiye’de bu ihtiyacı Anne Çocuk Eğitim Vakfı, Baba Destek Programı (BADEP) vasıtasıyla karşılamaktadır.

27. Baba Destek Programı özellikle alt sosyo-ekonomik ortamlardan gelen babalarda çocuk gelişimi ve eğitimi konusunda bilinç yaratmayı hedefler. • İşsiz olmanın veya düşük ücretle çalışan bir baba olmanın kötü bir baba olmak anlamına gelmediğini öğrenmek, babanın kendisini çocuklarıyla ilişkisinde daha yeterli ve memnun hissederek daha az stres yaşamasına, bu da aile ilişkileri üstünde olumlu etkilere yol açacaktır

28. BADEP’in başlıca hedef grubu İstanbul’a göç etmiş, düşük gelirli babalardır. • Bu babalar büyük kente uyum sağlamanın yanı sıra, pek çok sosyal ve duygusal sorun yaşama olasılığı ve riski olduğundan bu nokta çok önem taşır. • Program aile içi ilişkiler ve psikolojik sağlığa bağlı olarak ortaya çıkabilecek sorunları da önleyici niteliktedir.

29. Babaların çocuk eğitimi ile bu sürece katılımı konusunda kendi önemlerini fark etmeleri, sorumlulukları annelerle paylaşmaya başlamalarına neden olmaktadır. • Program babaları çocuk gelişimi konusunda bilgilendirip desteklemeyi ve çocuk eğitiminde ne denli önemli olduklarına dair bilinçlendirmeyi amaçlar.

30. Baba Destek Programı, özellikle, 2- 10 yaş arası çocukları olan ve okuma yazma bilen babaları hedeflemektedir. • Tamamen ücretsiz olan Baba Destek Programı kurslarına 2-10 yaş arası çocuğu olan ve okuma yazma bilen her baba katılabilir. Ayrıca, bu program, ücret karşılığı, özel sektöre ait kuruluşlarda çalışanlarla ya da özel okullarda velilerle de uygulanmaktadır.

31. Baba Destek Programı, grup uygulamasından oluşan 3'er saatlik 13 oturum olarak planlanmıştır. • AÇEV tarafından düzenlenen seminerlerle eğitilen gönüllü öğretmenlerin ya da sosyal hizmet uzmanlarının verdiği kurslarda, katılımcı bir eğitim modeli izlenmektedir. • Babalar, deneyimlerini grupla paylaşmaya özendirilmekte ve sorunlara birlikte çözüm aramaktadırlar. • Baba Destek Programı'nda sınıflar 15 kişi ile sınırlı tutulmaktadır.

32. BADEP’in grup tartışmalarıyla ve katılımcıların birbirleriyle problem ve deneyimlerini paylaşmalarıyla uygulanması, babaların belki de başka hiç kimseyle paylaşmadıkları şeyleri konuşmalarına olanak verir.

33. BABA DESTEK PROGRAMININ AMAÇLARI: • Babanın çocuk gelişimdeki öneminin farkına varması • Babanın çocuk gelişimi konusunda bilgi edinmesi • Çocuk istismarının önlenmesi • Babanın, çocuk gelişiminde daha etkili bir rol oynayabilmesi için gerekli desteği alması

34. Babanın da çocuk yetiştirmeye dahil edilmesiyle cinsler arası bir denge sağlanması • Babanın demokratik yöntemler hakkında bilgi edenip bunları evde, eşi ve çocuklarıyla yaşama geçirmesi, böylece daha demokratik, daha mutlu bir aile ve toplum yapısının desteklenmesi • Babanın programda öğrendiği bazı becerileri başka ilişkilerinde de kullanması.

35. BABA DESTEK PROGRAMININ KONULARI: • Sözleşme/ Tanışma • Babanın rolü, önemi ve çocuğa olan etkisi • Aile tutumları • Çocuğun davranışlarını kabul etme ve etkin dinleme • Ben dili

36. 6. Olumlu disiplin yöntemleri 1 7. Olumlu disiplin yöntemleri 2 8. Çocukların gelişim alanları ve bedensel gelişim 9. Zihinsel gelişim ve kitap okumanın önemi 10. Sosyal gelişim 11. Duygusal gelişim 12. Oyın ve çocukla geçirilen zamanın önemi 13. Programın sonlandırılması

37. Anne çocuk eğitim vakfı AÇEP yardımıyla Türkiye’deki 5-6 yaş okul öncesi eğitimi sorununu çözmeye çalışıyor. Bu programda doğrudan annelere ulaşılarak, 5-6 yaş okul öncesi eğitimi konusunda bilinçlendirmeye yönelik eğitimler veriliyor. Böylece çocuğun eğitim ihtiyacı ev ortamında karşılanıyor. Bu program özellikle okul öncesi eğitimi alma imkanı bulunmayan 5-6 yaş grubundaki çocukları ve anneleri hedefliyor. ..