Rachunkowość i finanse podmiotów gospodarczych

1. Rachunkowość i finanse podmiotów gospodarczych Prof. dr hab. Andrzej Bernacki

2. Zakres przedmiotu • Rachunkowość, • Finanse przedsiębiorstw • i organizacji

3. Zakres wiedzy rachunkowość • Rachunkowość jest bardzo szeroką dyscypliną wiedzy dotyczącą działalności gospodarczej człowieka. Jej zadaniem jest ewidencja działalności gospodarczej ujmowanej w mierniku pieniężnym.

4. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Potrzeba, przydatność i zadania prowadzenia rachunkowości Potrzeba prowadzenia rachunkowości jest bardzo szeroka i nie przez wszystkich dostatecznie rozumiana. Bardzo syntetycznie zakres prowadzenia rachunkowości przedstawia profesor Paul Meimberg w swojej książce „Rachunkowość”.

5. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Zadania prowadzenia rachunkowości wg. P. Maimberga • bieżąca kontrola zdarzeń gospodarczych, • kontrola stanu majątkowego, • obliczanie wyników działalnościprzedsiębiorstwa, • dostarczanie liczb do analizy działalności przedsiębiorstwa, • dostarczanie liczb do planowania operacyjnego i strategicznego.

6. Podstawowe grupy zagadnień rachunkowości • dokumentacja zdarzeń gospodarczych, • księgowość gospodarcza (magazynowa) ilościowa, • księgowość wartościowa-finansowa, • formy techniczne księgowości, • prowadzenie księgowości i jej organizacja.

7. Węższy i szerszy zakres rachunkowości

8. Księgowość wartościowa Najważniejszym zakresem rachunkowości jest księgowość. Jest to zespół zapisów prowadzonych, którego celem jest ujęcie stanu jak i zmian w stanie środków produkcji i zobowiązań, ewidencja przebiegu procesu produkcji oraz obliczenie wyniku finansowego przedsiębiorstwie.

9. Kalkulacje Przez pojęcie kalkulacji rozumiemy przeprowadzanie różnorodnych rachunków, których celem jest ustalenie poziomu ponoszonych kosztów działalności produkcyjnej, usługowej lub handlowej oraz uzyskiwanych przychodów.

10. Rodzaje kalkulacji • kalkulacje pełne - dotyczące kosztów i produkcji całego przedsiębiorstwa. • kalkulacje niepełne - ujmują jedynie koszty i produkcji wybranych produktów lub usług.

11. Kalkulacje (cd) Kalkulacje mogą być wykorzystywane w ramach księgowości lub poza księgowo. Przeprowadzanie kalkulacji jest bardzo przydatne do podejmowania decyzji bieżących i perspektywicznych.

12. Taksacja Taksacje obejmują wycenę środków produkcji i wytworzonych produktów. Potrzeba wyceny jest konieczna szczególnie w przypadku zakupu lub sprzedaży, dziedziczenia i t p. majątku przedsiębiorstwa.

13. Sprawozdawczość finansowa Sprawozdawczość finansowa ma za zadanie dostarczenie informacji dotyczących sytuacji: • majątkowej ( na podstawie bilansu majątkowego), • finansowej ( na podstawie rachunku wyników).

14. Podstawowe sprawozdania finansowe rachunkowości • bilans majątkowy, • rachunek zysków i strat, • sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych, • informacje dodatkowe.

15. Podstawa sporządzania sprawozdań finansowych Sprawozdania finansowe sporządzane są na podstawie ksiąg rachunkowych prowadzonych w przedsiębiorstwie. Stanowią one zamknięcie rocznej działalności przedsiębiorstwa.

16. Szerszy zakres rachunkowości Zgodnie z przyjętą interpretacją do szerszego zakresu rachunkowości zaliczana jest również: • statystyka, • planowanie.

17. StatystykAK. Na podstawie sprawozdań finansowych liczby wykorzystywane są dla celów statystycznych. Każde przedsiębiorstwo w wyniku jego zarejestrowania otrzymuje REGON. Jest to nr na podstawie którego przedsiębiorstwo zaklasyfikowane jest do odpowiedniego Działu itp.

18. KONIEC WYK.03.02. 2004

19. Planowanie Jak podaje Prof. Danuta Misiak planowanie w systemie gospodarki centralnie sterowanej było oddzielenie od ewidencji księgowej. Dane liczbowe zawarte w sprawozdaniach finansowych wykorzystywane są w statystyce regionalnej i centralnej.

20. Planowanie (cd) Liczby pochodzące z sprawozdań finansowych powinny być analizowane. Na podstawie przeprowadzonej analizy podejmowane są decyzje operacyjne i strategiczne wykorzystywane następnie w planowaniu.

21. Rachunkowość Rachunkowość jest bardzo szeroką dyscypliną wiedzy dotyczącą działalności gospodarczej człowieka. Jej zadaniem jest ewidencja działalności gospodarczej ujmowanej w mierniku pieniężnym.

22. Rachunkowość (cd) Celem ewidencjonowania procesów gospodarczych jest ujęcie sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. W praktyce wykorzystywane są różne definicje rachunkowości Różnorodność tych definicji wiąże się z szerokim zakresem ujmowanym w rachunkowości.

23. Definicja rachunkowości Rachunkowość jest całościowym, uporządkowanym systemem, który umożliwia dokonanie pomiaru, rejestracji, grupowania i prezentacji zjawisk gospodarczych ( operacji gospodarczych), dla potrzeb kierowania jednostką, gospodarczą zgodnie z rzeczywistym stanem występującym w danym podmiocie gospodarczym oraz zgodnie z przepisami prawa.

24. Definicja rachunkowości według A. Jarugowej (1992) Rachunkowość to proces identyfikacji, pomiaru i przekazywania informacji, które są potencjalnie użyteczne do podejmowania decyzji gospodarczych, Z punktu widzenia działań, jakie składają się na system rachunkowości, odróżnia się: identyfikację, grupowanie, opis, ewidencję, przetwarzanie i przekazywanie informacji o wynikach działalności firmy, zmianach w jej majątku i sytuacji finansowej.

25. Definicja rachunkowości według A. Jarugowej (1992) (cd) Rachunkowość jest współcześnie rozumiana jako system informacyjny służący użytkownikom do podejmowania decyzji gospodarczych, zwłaszcza finansowych oraz rozliczania kierownictwa z odpowiedzialnego i efektywnego zarządzania powierzonym mu majątkiem.

26. Definicja rachunkowości według K. Sawickiego (1991) Rachunkowość jest to całościowy i zwarty system ciągłego i systematycznego gromadzenia i przetwarzania oraz prezentacji informacji ekonomicznej. W rachunkowości wykorzystuje się określone metody, reguły postępowania i urządzenia ewidencyjne, umożliwiające rejestrację stanu i zmian majątku jednostki, źródeł jego finansowania, dokonywanych operacji gospodarczych i wyników działalności

27. Definicja rachunkowości według S. Skrzywana ) Rachunkowość jest szczególnym rodzajem jednostkowej ewidencji gospodarczej, ponieważ ma ściśle określony podmiot i przedmiot oraz stanowi zamknięty system ewidencji ciągłej (w czasie), jest, więc ściśle określonym układem metod, zasad i reguł ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania wyrażonych w przedmiocie ewidencji.

28. Definicja rachunkowości (cd) Profesor Włodzimierz Brzezin (1988) uważa, że przyjmując rachunkowość jako system ewidencyjny, składają się na nią księgowość, rachunek kosztów i sprawozdawczość.

29. Tradycyjne ujęcie rachunkowości - schemat Rachunkowość Rachunek kosztów Księgowość Sprawozdawczość Źródło: Brzezin W. 1998

30. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Cele i funkcje prowadzenia rachunkowości Cele i funkcje prowadzenia rachunkowości są bardzo szerokie.Ukształtowana obecnie rachunkowość posiada swoje korzenie w średniowieczu. Należy podkreślić, że rozwój rachunkowości był nieodłącznie związany z rozwojem gospodarczym świata.

31. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcje rachunkowości(za R. Manteuffel) • informacyjna, • zarządcza, • kontrolna, • dowodowa, • analityczna, • statystyczna.

32. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja informacyjna Jest nadrzędną funkcją rachunkowości. Wyznacza ona rachunkowości rolę przygotowywania i dostarczania informacji ekonomicznych i finansowych na potrzeby: • wewnętrzne danej jednostki gospodarczej, • zewnętrzne - dla jednostek i urzędów.

33. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja zarządcza Jest bardzo istotna w bieżącym rozwojuprzedsiębiorstwa. Realizowana jest w ramach działalności: • bieżącej, • perspektywicznej.

34. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja zarządcza (cd) Informacje zbierane i prezentowane są pod kontem ich przydatności dla kierownictwa w celu optymalizacji podejmowanej decyzji.

35. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja kontrolna Dane liczbowe zgromadzone przez rachunkowość są wykorzystywane również przez organy wewnętrznej i zewnętrznej kontroli.

36. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja kontrolna (cd) Rachunkowość umożliwia kontrolę: • wiarygodności, • kompletności, • terminowości dostarczanych informacji.

37. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja kontrolna (cd) Rachunkowość pozwala również na ochronę majątku przedsiębiorstwa poprzez kontrolę osób odpowiedzialnych materialnie za powierzone im mienie.

38. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja dowodowa Wiąże się ona z obowiązkiem przechowywania dowodów księgowych. Dane liczbowe zgromadzone przez rachunkowość podlegają obowiązkowemu przechowywaniu przez okres 5 lat. W przypadku postępowania sądowego są one dowodami w sprawie.

39. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja analityczna Powiązana jest z analizą sprawozdań finansowych sporządzanych obowiązkowo na podstawie znowelizowanej Ustawy o Rachunkowości przez jednostki prowadzące księgowość.

40. Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej PJWSTK Funkcja statystyczna Wiąże się ona z obowiązkiem składania sprawozdań do urzędów statystycznych,zajmujących się oceną sytuacji gospodarczej branż i działów gospodarki narodowej. Na podstawie danych statystycznych tworzony jest obraz sytuacji gospodarczej całego kraju.

41. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości Postęp gospodarczy i naukowo-techniczny oraz rozwój międzynarodowego podziału pracy wymusił doskonalenie procesów rachunkowości jak i rozszerzenie jej zakresu. Rozwijana ostatnio międzynarodowa współpraca gospodarcza w związku z powstaniem Wspólnoty Europejskiej wpłynęła na to, że rachunkowość w wysoko rozwiniętych krajach jest standaryzowana.

42. Międzynarodowy Komitet Standardów Rachunkowości Standaryzacja rachunkowości nastąpiła w wyniku powstania międzynarodowych standardów rachunkowości. Standardy rachunkowości opracowane zostały przez: Międzynarodowy Komitet Standardów Rachunkowości ( International Accounting Standards Committee - IASC).

43. Międzynarodowy Komitet Standardów Rachunkowości Komitet jest organizacją prywatną i powołany został przez środowiska zawodowe rachunkowości. Umowa zawarta została przez stowarzyszenia zawodowe 9 krajów: Austrii, Kanady, Francji, Japonii, Meksyku, Holandii, Wielkiej Brytanii i Irlandii, Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz RFN.

44. IASC Polska przystąpiła do Międzynarodowej Federacji Księgowych (International Federation of Accountats IFAC) w 1989 r. W związku z tym Polska uczestniczy od 1989 r. w pracach Międzynarodowego Komitetu Standardów Rachunkowości (IASC). Komited zlokalizowany jest w Londynie.

45. MSR Opracowane standardy rachunkowości nie mają charakteru przepisów prawnych. Są jednak uwzględniane przy opracowywaniu regulacji prawnych w zakresie rachunkowości danego kraju. Ważną rolę przy standaryzacji i harmonizacji sprawozdań finansowych odgrywają dyrektywy Rady Wspólnoty Europejskiej.

46. Dyrektywy Rady Wspólnoty Europejskiej Przyznanie Polsce statusu członka stowarzyszonego ze Wspólnotą Europejską ma dla Polski podstawowe znaczenie zgodność rachunkowości i sprawozdań finansowych z międzynarodowymi dyrektywami, które stanowią ponadpaństwowe normy prawa.

47. Nowelizacja przepisów prawnych Przyznanie Polsce statusu członka stowarzyszonego ze Wspólnotą Europejską w roku 1989 spowodowało konieczność dostosowania rachunkowości w Polsce do Międzynarodowych Standardów Rachunkowości.

48. Akty prawne Zmiany te wprowadzane zostały poprzez: • Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 stycznia 1991 r. • Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994r. ( Dz. U. Nr 121, poz. 591). Ustawa jako akt prawny wyższej rangi jest spełnieniem jednego z podstawowych warunków Układu Stowarzyszeniowego Polski z Unią Europejską.

49. Podstawa aktów prawnych Podstawa do opracowania ustawy: • postanowienia zawarte w dyrektywach EWG, • standardy rachunkowości wydane przez komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości ( ISAC - International Accounting Standards Committee ), • międzynarodowe wytyczne rewizji finansowej wydane przezMiędzynarodowy Komitet Zawodowych Norm Rewizji Finansowej ( IAPC - International Auditing Practices Committee ).

50. Międzynarodowe Standardy Międzynarodowe uregulowania dotyczyły przyjętych zasad w zakresie: • rachunkowości, • sprawozdawczości finansowej, • rewizji finansowej.