BLOK 3 Poszukiwanie mechanizmów wpływu zwierząt na QL opiekunów

1. Wpływ zwierząt na psychikę człowieka BLOK 3 Poszukiwanie mechanizmów wpływu zwierząt na QL opiekunów

2. Podstawowe założenia • Istnieją dwa sposoby powiązań posiadania zwierząt z dobrym stanem zdrowia • posiadanie zwierząt wpływa pośrednio na zdrowie przez ułatwianie pozytywnych relacji między ludźmi • posiadanie zwierząt bezpośrednio przyczynia się do lepszego zdrowia

3. Dwa podejścia • Relacje człowiek – zwierzę tworzą się na podstawie zapożyczeń relacji człowiek – człowiek • Relacje człowiek – zwierzę kształtowane są odrębnie przez ludzi (Herzog i Burghardt, 1987)

4. Dwa podejścia • W pierwszym przypadku – bazuje się na wiedzy dotyczącej ludzkiego przywiązania i wsparcia społecznego, • W drugim przypadku - nowość relacji człowiek-zwierzę ma ujawnić nowe właściwości relacji człowiek-człowiek.

5. Kategorie i funkcje ludzkich relacji społecznych • Klasyczne relacje człowiek-człowiek to: • relacje dziecko – rodzic • relacje rodzic – dziecko • relacje dziecko-dziecko • relacje dorosły-dorosłyo charakterze seksualnym • relacje rodzeństwo-rodzeństwo • relacje przyjaciel-przyjaciel

6. Kategorie i funkcje ludzkich relacji społecznych cd. • We wszystkich rodzajach relacji istnieją różne odrębne psychobiologiczne substraty. • W literaturze człowiek-zwierzę dominuje typ 1 przywiązania względnie typ 2 opiekuna.

7. Więź i przywiązanie • W literaturze spotyka się często pojęcia więzi czy przywiązania, ale rzadko są dokładnie zdefiniowane. W wąskim technicznym znaczeniu przywiązanie to bliska relacja, bazująca na uczuciu bezpieczeństwa dziecka w stosunku do rodzica (szczególnie matki) (Bowlby, 1969). Szerzej obejmuje relacje związane z poczuciem bezpieczeństwa (Ainsworth, 1989)

8. Więź i przywiązanie • Definicja więzi jest szersza niż przywiązania. Więź to relacja oparta na uczuciu przyciągania jednej osoby przez drugą – relacja bardzo indywidualna (Bowlby, 1979). Wieź jest tym co bardziej w potocznym znaczeniu kojarzy się ludziom z relacją bliskiej przyjaźni

9. Więź i przywiązanie • Relacje rodzic-dziecko zdaniem etologów i psychologów bardzo dobrze oddają relacje człowiek-zwierzę,gdyż relacja ta wykazuje podobną asymetrię jeśli idzie o różnice w procesach myślowych czy umiejętnościach językowych.

10. Więź i przywiązanie • Zdaniem Klaus i Kennell, (1976) istnieje krótki okres krytyczny kiedy więź rodzic-dziecko się kształtuje. Jest to proces szybkiego uczenia się niepodobny do relacji przywiązania się dziecka do rodzica. • Relacja opieki – będzie archetypiczna dla dziecka

11. Teoria przywiązania bazuje na dwóch zasadach (Bowlby,1969) • Zasada I – przywiązanie jako system motywacyjny • Zachowania związane z przywiązaniem dziecka do rodzica są kontrolowane przez motywację o podstawach biologicznych. Brak bezpieczeństwa, będzie powodował wzrost zachowań okazujących przywiązanie, gdyż dziecko nie jest w stanie wpływać na zagrożenie braku bezpieczeństwa

12. Teoria przywiązania bazuje na dwóch zasadach (Bowlby,1969) • Zasada II – Wewnętrzna praca • Pierwsze etapy przywiązania młodego osobnika zaczynają się dzięki organizacji dotychczasowych doświadczeń i oczekiwań dotyczących społecznych interakcji.

13. Teoria przywiązania bazuje na dwóch zasadach (Bowlby,1969) • Dzięki temu powstają schematy poznawcze związane z relacjami interpersonalnymi, relacja przywiązania może teraz zmieniać obiekty. • Ukształtowane schematy poznawcze determinują przebieg interakcji społecznych.

14. Miejsce teorii przywiązania • Badacze argumentują, że wiele romantycznych relacji jest u podstawy przywiązaniem. • Mary Ainsworth sugeruje, że późniejsze relacje w życiu dorosłym są oparte na więzi emocjonalnej, bazującej na trwałym związku z ważną osobą.

15. Miejsce teorii przywiązania • Pewne, lecz nie wszystkie więzi emocjonalne oparte są na przywiązaniu. Decydującym czynnikiem w tej sytuacji jest poczucie bezpieczeństwa lub jego brak w sytuacji obecności/braku obecności partnera.

16. Miejsce przywiązania

17. Relacja człowiek-zwierzę jako przywiązanie • Jest mało prawdopodobne by poczucie bezpieczeństwa było najważniejszą rzeczą w relacji człowiek-zwierzę. • Chociaż oczywiście duży pies jest czynnikiem odstraszającym w przypadku napadu ulicznego lub włamania.

18. Relacja człowiek-zwierzę jako przywiązanie • Skale do badania więzi CENSHARE Pet Attachment Survey (Holcombe, Willims, i Richards, 1985), Lexinhton Attachment to Pets Scale (Johnson, Garrity i Stallones), Companion Animal Bonding Scale (Poresky, Henrix, Mosier i Samuelson, 1987) zawierają pytania dotyczące potrzeby bliskości zwierząt.

19. Relacja człowiek-zwierzę jako przywiązanie • Itemy pytające o przywiązanie są porównywane z itemami sprawdzającymi inne relacje społeczne. Analiza czynnikowa, może sugerować, że decydującym czynnikiem jest nie przywiązanie, a pewnego rodzaju więź emocjonalna.

20. Funkcje wsparcia w relacjach człowiek – zwierzę • Nie ma tu założeń apriori mówiących o tym co jest biologicznie motywowaną potrzebą, ale teorie wsparcia i przywiązania mają ze sobą coś wspólnego - element dostarczania – zaspokajania jakiś potrzeb (Sarason, Piece, i Sarason, 1990).

21. Obecnie najczęściej cytowane cechy/wymiary wsparcia społecznego to: • element emocjonalny (zdolność do kierowania uwagi na innych, opieka nad innymi, którzy są pod naciskiem stresorów) • element społeczna integracji: (uczucie, że jest się częścią grupy (rodziny, pracowników itp.) mających wspólne cele) • element szacunku: (okazywanie respektu i szacunku dla innych, a także względem siebie) • element instrumentalny: (wykonywanie konkretnych zadań) • element informacyjny: (instruowanie, dawanie wskazówek) • Potrzeba bycia potrzebnym

22. Przywiązanie, wsparcie, towarzyszenie • Towarzystwo (towarzyszenie) teoretycznie różni się od wsparcia społecznego (Rook,1990) nie oferuje wspierania, lecz daje satysfakcję z dzielenia przyjemności w rekreacji, relaksacji, i spontanicznym zachowaniu. Towarzyszenie może rozwijać i wspomagać dobrostan psychiczny, podczas gdy wsparcie redukuje rolę stresorów.

23. Przywiązanie, wsparcie, towarzyszenie • Istnieją dane pozwalające kandydować relacjom człowiek – zwierzę do miana wsparcia społecznego. Zwierzę ma tę przewagę nad człowiekiem że jego miejsce w relacji jest bardziej trwałe, mniej wrażliwe na strach zniszczenia związku, okazywanie słabości, emocji, lub nadmiernych oczekiwań.

24. Przywiązanie, wsparcie, towarzyszenie • Niewątpliwie zwierzęta stać na dostarczanie instrumentalnego wsparcia. • Wsparcie integrujące społecznie po przez role zwierząt jako katalizatorów interakcji ludzkich • Ważne jest to że zwierzęta są dostępne zawsze, zachowania są przewidywalne, i nie oceniają.

25. Przywiązanie, wsparcie, towarzyszenie • Zwierzęta podnoszą samoocenę właścicieli przez okazywanie zainteresowania, okazywania potrzeb, dają także psychiczny komfort. • Nie potrzeba żadnych społecznych umiejętności by zwrócić uwagę zwierzęcia.

26. Teoria Aktywności • W teorii aktywności zdaniem gerontologów, choć ludzie się starzeją to ich psychologiczne i społeczne potrzeby nie ulegają zmianie. • Ci którzy potrafią na emeryturze być aktywnymi znaleźć substytut pracy i wyszukiwać nowe znajomości w miejsce umierających przyjaciół są bardziej zadowoleni z życia. (Havighurst, 1968)

27. Teoria Aktywności • Zdaniem Lemon, Bengston, i Peterson, 1972) jakość relacji międzyludzkich ma większe znaczenie od ilości dla satysfakcji z życia. Badania Longino i Kart’s (1982) dowodzą związku między satysfakcją z życia, a codzienną aktywnością z przyjaciółmi i rodziną.(choć są wyjątki od tej reguły substytucyjnej Kart, 1982).

28. Badania • Zwierzęta redukują stres i zmniejszają odczucie samotności. Siegel 1990 stwierdził że osoby obciążone stresem które nie miały zwierząt wymagały znacznie więcej kontaktu fizycznego niż posiadacze zwierząt.

29. Badania • Z kolei w Badaniach Ory i Goldberg (1983) wykryli że posiadacze zwierząt do których byli przywiązani i nie- posiadacze byli bardziej zadowoleni z życia niż posiadacze zwierząt do których nie odczuwano przywiązania.

30. Badania - przywiązanie • Pierwowzór przywiązania między dzieckiem a matką (Bolby, 1991) włączając interakcje sensoryczne przy użyciu wszystkich zmysłów, posłużył do wykreślenia zmiennych do badania.

31. Badania - przywiązanie • Samotność – definiujemy jako nieprzyjemne subiektywne uczucie braku satysfakcji, gdy życie społeczne jest nie wystarczające. Mierzono to za pomocą Revised Geriatric Center Morale Scale • Stres – to poruszenie, napięcie będące rezultatem reakcji emocjonalnej - Revised Geriatric Center Morale Scale

32. Badania - przywiązanie • Przywiązanie człowiek-zwierzę zdefiniowano bazując na pracy Klausa i Kennell (1982) Visual sensory interaction prowadzącej studia nad spojrzeniami, jako hierarchiczną relacją między człowiekiem i zwierzęciem. Mierzono na podstwaie Keil’s Human-Animal Relationship Questionnaire (Keil, 1990).

33. Badania - przywiązanie • Badania prowadzono pod kątem 5 pytań: • Jaka jest relacja pomiędzy 1. Samotnością, 2. Stresem, 3. Wizualną interakcją – spojrzeniami, 4. Wyglądem zwierząt, 5. Typem zwierząt do których ludzie starzy odczuwali przywiązanie.

34. Badania - przywiązanie • Grupa badana składała się wyłącznie z posiadaczy zwierząt, należących do trzech samorządowych programów dla ludzi starych. Wiek badanych to 60 lat i więcej, mieszkający bez lub z małżonkiem wieku lat 60 lub więcej. Łącznie 127 osób. Najmniejsza jednorodna grupa badanych miała 29 osób (wspólne posiłki). 119 ludzi brało udział w programie aktywności dla ludzi starych organizowanym przez lokalny uniwersytet.

35. Badania - przywiązanie • Studia były prowadzone w sześciu gminach o charakterze wiejskim i miejskim o populacji do 25,000 tysięcy mieszkańców. Dane były zbierane na stołówkach, domach, domach opieki i za pośrednictwem poczty. • Rzetelność narzędzi Alfa Cronbacha – 0,67 dla skali samotności, 0,74 dla skali stresu i 0,71 dla przywiązania uwzględniając metodę Spearman-Browna.

36. Badania - przywiązanie

37. Badania - przywiązanie

38. Badania - przywiązanie

39. Po przeprowadzeniu analizy regresji otrzymano wagi • Wymienianie spojrzeń r = 0,17 • Posiadanie psa r = 0,07 • Stres r = 0,04 • Wygląd zwierzęcia r = 0,02