Okumada Anlama

1. Jocelyne GIASSON Okumada Anlama De Boeck, 1996 et 2008. Böl. 1 : Okumada bir anlama modeli

2. Okumada anlama görüşünün gelişimi : bir model • Modern görüş : 1. Becerilerin bütünleşmesine yönelik daha toparlayıcı bir model  Okuma = Holistik ve birleştirici süreç ; bu beceriler arasında etkileşim olduğunu varsayar (bağlamından çıkarılmış bir okuma becerisi anlamının bir bölümünü kaybeder)‏ Eğretileme (s.5) - bisiklet - senfoni orkestrası • Geleneksel görüş: • 1. Okuma etkinliği = aşama sırasına göre öğretme becerisinin ayrımsal listesi •  bu becerilere ayrı ayrı hakim olmak = okumaya hakim olmak • Okuma = birbirinden ayrı beceriler mozayiği

3. Okumada anlama görüşünün gelişimi : Okuyucunun rolü. • Geleneksel görüş : • 2. Anlam metnin içinde  Okuyucunun rolü = bu anlamı yakalayıp belleğine yerleştirmek •  okumak = Yazarın yazdığını hiç bir yorum özgürlüğüne yer vermeden anlamak. • Daha çağdaş bir görüş : 2.Okuyucununanlam vermesi - metinden yararlanarak - bilgilerinden yararlanarak - okuma niyetinden yararlanarak anlam verme (yaratma) ≠ herhangi bir şekilde anlama Senfoni orkestrası Eğretilemesinin devamı (s.6). Okuyucur Metin

4. Uzlaşma Sağlayan bir Anlama Modeli. Unsurları : Metin, Okuyucu, Bağlam. Yazarın niyeti Biçim Okumanın işlevi Yapı Süreç OKUYUCU METİN BAĞLAM Psikolojik Sosyal Fizikî

5. Uzlaşma Sağlayan bir Anlama Modeli. O M B Önemli olan = bu değişkenler arasındaki ilişki Bu ilişki ne denli fazla olursa, anlama o kadar iyi olacaktır Aşağıdaki durumlar okumada anlamayı zorlaştırır (s.8) : M M O M O O B B B Durum 1 Durum 2 Durum 3

6. OKUYUCU değişkeni Ne yapar ! Kimdir ! OKUYUCU Süreç Yapı 1 2 3 Bilme yapısı Duygu yapısı Mikro- süreç Bütünleşme süreci Makro- süreç 4 5 Dil üzerine bilgi Dünya üzerine bilgi Hazırlama süreci Bilme ötesi süreç

7. OKUYUCU değişkeni Yapı = Okuyucunun özellikleri (Okuyucu Kimdir) okuma durumlarından bağımsız olarak Bilmeyle ilgili Duyguyla ilgili (s.15)‏ Dil üzerine (s.10) : - Okumadaki davranışlar • Sesbilim bilgileri • Sözdizim bilgileri • Anlam bilgileri • Edim bilgileri -özel ilgiler + başka Dünya üzerine : Daha çok bilgi = daha iyi anlama = yeni bilgi edinme

8. OKUYUCU değişkeni Süreç = Okuyucu okurken ne yapıyor (ortaya konan beceriler)‏ Eşzamanlıdır (ayrımsal değildir)‏ Bir tümcenin içerdiği bilginin anlaşılmasına yönelik Mikrosüreç Tümceler arasında tutarlılık aramaya yönelik tümce veya parçaları arasında bağ kurmak. Bütünleşme süreci Metnin tümünün anlaşılmasına, metni tutarlı bir bütün yapan bağlara yönelik Makrosüreç

9. OKUYUCU değişkeni Hazırlama süreci Varsayımlarda bulunmayı, metni önceki bilgilerle bütünleştirmeyi sağlar metni aşmayı sağlar (metnin ötesine geçmeyi) ve yazarın öngörmediği çıkarımlar yapmayı sağlar. Bilme ötesi süreç Anlamayı yönetir, okuyucunun kendini metne ve duruma göre ayarlamasını sağlar (anlamayı kaybettiğini saptama …)‏

10. OKUYUCU değişkeni Kısaca Okuyucunun çeşitli bilme etkinlikleri : - Yazarla aynı / neredeyse aynı tümce ve anlam yapısını kullanarak metnin bir kısmını tekrar yerine koyabilme yeteneği = mikrosüreç - Bağ kurma yeteneği = bütünleşme süreci - Genelleme kurma yeteneği =makrosüreç - Metnin dışına çıkma yeteneği = Hazırlama süreci - Metni nasıl anladığı üzerine düşünme yateneği = bilme ötesi süreç

11. Uzlaşma Sağlayan bir Anlama Modeli. Unsurları : Metin, Okuyucu, Bağlam. Yazarın niyeti Biçim Okumanın işlevi Yapı Süreç OKUYUCU METİN BAĞLAM Psikolojik Sosyal Fizikî

12. METİN değişkeni Metin türüne göre okuyucunun farklı davranışları  metinleri sınıflandırma gerekliliği. Edebî türlere göre : Resimli kitap, öykü, efsane, dokümanter çizgi roman, şiir, güldürü metni Okumanın işlevine göre : - yararlılık işlevi - estetik işlevi Nasıl ? • Yazarın niyetine göre : • Okuyucunun duygularına etki etmek :şiir, öykü, anlatı … • Okuyucunun davranışlarına etki etmek : izlenecek işleyiş, talimat, kullanım yöntemi, problem ortaya koyma, dikkat tavsiyesi, … • Okuyucunun bilgilerine etki etmek : tutanak, makale, monografi …

13. Uzlaşma Sağlayan bir Anlama Modeli. Unsurları : Metin, Okuyucu, Bağlam. Yazarın niyeti Biçim Okumanın işlevi Yapı Süreç OKUYUCU METİN BAĞLAM Psikolojik Sosyal Fizikî

14. ORTAM değişkeni Okuyucunun bir metinle temasa geçtiğinde içinde bulunduğu (yapıları ve süreçleriyla birlikte) tüm koşullları içerir ; bu koşulların içerisinde okuyucunun kendisine saptamış olduğu ve ortamın kendisine saptadığı koşullar vardır. Psikolojik ortam : 1.Okuma niyeti = en önemlisi (örn. : bir evin tarifini bir hırsız olarak ya da bir alıcı olarak okumak, s.22)‏ 2. Okuma motivasyonu 3. Sunulan metne olan ilgi =projelendirme !

15. BAĞLAM değişkeni Sosyal bağlam = Okuma ödevi sırasında okuyucu, öğretmen ya da denkleri arasında meydana gelen tüm etkileşiml şekilleri (bireysel okuma, bir gurup önünde okuma, rehberli ya da rehbersiz okuma, …)‏ Fizikî bağlam = Okuma sürecindeki tüm maddî koşullar (dış gürültüler, metnin basım kalitesi, ortamın ısısı, …)‏

16. Somut olarak Öğrencide anlamayı kolaylaştırmak için, herşeydenönce bu üç bağlamın düzgün biçinde uyarlanmış olmasından emin olunmalı : Metin okuyucunun beceri düzeyinde mi? Okuyucu metni anlamak için gerekli bilgilere sahip mi ? Psikolojik, sosyal ve fizikî bağlam anlamayı kolaylaştırıyor mu ? Bu 3 soruya verilecek yanıtın olumlu olması = Okumada anlamanın öğretilmesinde ön koşuldur. Images : clipart sur http://office.microsoft.com