Sadržaj predavanja

Sadržaj predavanja • Medjunarodna revizija - Pregled • Revizijsko tržište • Etika za profesionalne računovodje • Uvod u proces revizije • Prihvatanje klijenta • Planiranje revizije • Interna kontrola i njene komponente • Oslanjanje na internu kontrolu u procesu revizije • Dokazni testovi • Završna faza revizije • Izveštaji nezavisnih revizora • Revizija korak po korak • Revizija posle 2000.

5. Prihvatanje klijenta 5.1. Ciljevi učenja 5.2. Prihvatanje klijenta: prvi korak na putu ka mišljenju 5.3. Poznavanje klijentovog poslovanja 5.4. Korišćenje profesionalaca u reviziji 5.5. Uslovi angažovanja revizora 5.6. Prihvatanje od strane klijenta – predlog angažovanja 5.7. Rezime

5.1. Ciljevi učenja • Posle izučavanja ovog poglavlja studenti bi trebalo da: • Objasne šta se podrazumeva pod prihvatanjem klijenta • Shvate razliku izmedju prihvatanja novog klijenta i klijenta za koga je već ranije radjena revizija • Shvate potrebu i način angažovanja drugih profesionalaca i drugih revizora • Objasne kako se ugovara revizija i sastavlja pismo o angažovanju • Navedu i opišu šta sve obuhvata pružanje kvalitetnih revizorskih usluga

5.2. Prihvatanje klijenta: prvi korak na putu ka mišljenju (1) • Aktivnosti u postupku prihvatanja klijenta su: • Sticanje saznanja o klijentu • Komunikacija sa prethodnim revizorom • Korišćenje rezultata rada drugih profesionalaca (uključujući i spoljne) • Korišćenje rada drugog revizora • Definisanje uslova angažovanja • Sastavljanje pisma o angažovanju • Odredjivanje tima koji će obaviti reviziju

5.2. Prihvatanje klijenta: prvi korak na putu ka mišljenju (2) • Revizor mora da bude pažljiv prilikom odlučivanja o prihvatanju klijenta • Zakonska i profesionalna odgovornost nameću potrebu da revizor vodi računa o izboru klijenta • Pogrešan izbor može da uzrokuje štetu za revizorsku firmu • Integritet klijenta je potrebno posebno analizirati imajući prvenstveno u vidu delatnost kojom se bavi i informacije o poslovanju u prošlosti • Na primer: • Revizorske firme posebno vode računa o integritetu finansijskih institucija kao i institucija koje se bave osiguranjem

5.2. Prihvatanje klijenta: prvi korak na putu ka mišljenju (3) • Revizor odlučuje o prihvatanju klijenta, ali i klijent odlučuje o prihvatanju revizora • Prihvatanje revizora od strane klijenta zavisi od: • Konkurencije na tržištu revizorskih usluga • Cene revizorske usluge • Kvaliteta revizorske usluge • Kvalifikacija i integriteta revizora

5.3. Poznavanje klijentovog poslovanja (1) • Poznavanje klijentovog poslovanja je bitno za: • Pripremu plana revizije • Odredjivanje područja od posebnog značaja za reviziju • Procenu realnosti računovodstvenih procena i izjava klijenta (uprave) • Ocenu adekvatnosti računovodstvenih politika i politika otkrića • MSR 310 • Prilikom obavljanja revizije finansijskih izveštaja, revizor bi trebalo da ima ili da stekne saznanja o preduzeću koja su dovoljna za identifikaciju i razumevanje dogadjaja, transakcija i aktivnosti koje, po njegovom sudu, mogu značajno uticati na finansijske izveštaje ili na izveštaj revizije

5.3. Poznavanje klijentovog poslovanja (2) • Saznanja o klijentu revizor koristi prilikom: • Procene inherentnih i kontrolnih rizika • Planiranja obima i trajanja revizorskih postupaka • Revizor stiče saznanja o klijentu: • Pre prihvatanja angažmana • U fazi prihvatanja klijenta • Posle prihvatanja klijenta • Revizor može sticati saznanja i o novim i o postojećim klijentima

5.3. Poznavanje klijentovog poslovanja (3) • Pre prihvatanja klijenta revizor bi trebalo da: (za nove klijente) • Poseti njegove poslovne prostorije • Pregleda godišnje izveštaje • Obavi razgovor sa menadžmentom • Prikupi informacije iz javnih glasila i baza podataka • Konsultuje prethodnog revizora (za postojeće klijente) • Pregleda radnu dokumentaciju iz prethodnih godina • Identifikuje značajne promene koje su se desile posle poslednje revizije

5.3. Poznavanje klijentovog poslovanja (4) • U fazi prihvatanja klijenta revizor stiče saznanja o klijentu: • Na osnovu prethodnog iskustva sa tim klijentom ili sa delatnošću kojom se klijent bavi • Razgovorima sa menadžmentom klijenta, zaposlenima u internoj kontroli i kontaktima sa licima van preduzeća koja raspolažu informacijama o njegovom radu • Iz prublikacija koje se odnose na delatnost klijenta • Iz zakonskih propisa koji se odnose na delatnost klijenta

5.3. Poznavanje klijentovog poslovanja (5) • Revizor se prvenstveno interesuje za: • Promene u upravi, organizacionoj strukturi i aktivnostima klijenta • Propise koji regulišu poslovanje klijenta • Rezultate poslovanja • Tekuće i potencijalne finansijske teškoće ili računovodstvene probleme • Postojanje povezanih preduzeća • Novootvorene ili zatvorene delove preduzeća • Promene proizvodnog programa, tehnologije i tržišne orijentacije (već izvršene ili predstojeće) • Promene računovodstvenog sistema i sistema interne kontrole

5.3. Poznavanje klijentovog poslovanja (6) • Pre davanja ponude, revizor bi trebalo da se informiše o upotrebi finansijskih izveštaja: • Ako su izveštaji namenjeni široj upotrebi (veći broj različitih korisnika) i ako će se korisnici na njih značajno oslanjati, moraće da se izvrše obmnija ispitivanja i da se prikupi veći broj dokaza, što će zahtevati i više vremena za reviziju • Ako se akcijama klijenta trguje na berzi (izveštaji imaju vrlo veliki značaj) • Finansijski izveštaji kompanija koje su veoma zadužene, kao i izveštaji kompanija koje se prodaju/kupuju ili spajaju privlače posebnu pažnju korisnika

5.3. Poznavanje klijentovog poslovanja (7) • Istraživanja vezana za novog klijenta • Prikupljaju se javno dostupne informacije • Ispituje se integritet preduzeća i njegovog menadžmenta • Koriste se informacije od postojećih klijenata iz delatnosti kojoj pripada novi klijent • Obavljaju se razgovori sa svima koji poznaju delatnost i poslovanje klijenta • Angažuju se i profesionalni istražitelji radi dobijanja informacija o reputaciji klijenta i njegove uprave • Kontaktira se sa prethodnim revizorom i obezbedjuje se njegova saradnja (saglasnost klijenta) • Pregleda se radna dokumentacija prethodnog revizora

5.3. Poznavanje klijentovog poslovanja (8) • Postojeći klijenti • Revizor bi trebalo da ocenjuje postojećeg klijenta svake godine • Prethodni nesporazumi ili sporovi oko obima revizije, vrste mišljenja i naknade za usluge revizije mogu uticati na nastavak saradnje sa postojećim klijentom • Nezavisnost revizora je ugrožena ako klijent suviše kasni sa plaćanjem naknade za usluge revizije • Ukoliko proceni da rizik revizije postaje neprihvatljivo visok, revizor može da prekine saradnju sa klijentom

5.4. Korišćenje profesionalaca u reviziji (1) • Drugi revizor • Angažuje se kada je potrebno izvršiti reviziju nekog od delova preduzeća (na primer, u drugoj zemlji) • Glavni revizor koji koristi rad drugog revizora odgovara za njegov rad • Glavni revizor treba da dobije pisanu izjavu od drugog revizora u kojoj ovaj potvrdjuje da je saglasan sa zahtevima koji se postavljaju u postupku revizije

5.4. Korišćenje profesionalaca u reviziji (2) • Korišćenje rada drugih stručnjaka • Ukoliko su u reviziji potrebna stručna znanja koja ne poseduje tim revizora, onda se angažuje odgovarajući ekspert (inženjeri, stručnjaci za osiguranje, procenjivači, pravnici i dr.) • Revizor proverava stručne sposobnosti eksperta i njegovu objektivnost (ekspert ne sme biti povezan sa klijentom) • Kada izdaje izveštaj sa pozitivnim mišljenjem, revizor ne bi trebalo da se poziva na rezultate rada eksperta, jer bi to moglo da se shvati kao izražavanje rezerve u mišljenju • Ako u izveštaju revizora postoji rezerva u mišljenju i ako se ona objašnjava pozivanjem na rad eksperta, onda se objavljuje njegovo ime i obim njegovog angažovanja (uz saglasnost eksperta)

5.5. Uslovi angažovanja revizora (1) • Prema medjunarodnom standardu revizije (MSR) 210: • Revizor i klijent se dogovaraju o uslovima angažovanja • Uslovi se odnose na: • Predmet angažovanja (Šta se radi?) – cilj, obim i izveštaj revizora • Revizorski tim (Ko radi?) • Cenu (naknadu za angažovanje) • Uslovi se navode u pismu o angažovanju • Promene u dogovorenom angažmanu moraju se posebno razmotriti (na primer, zahtev da se pruži niži nivo uveravanja i sl.) • Ako za promenu ne postoji razumno opravdanje, revizor treba da se povuče iz revizije

5.5. Uslovi angažovanja revizora (2) • Utvrdjivanje i ugovaranje naknade za usluge revizije: • Naknada bi trebalo da bude objektivan i realan odraz vrednosti profesionalnih usluga i da podrazumeva: • Stručnost i znanje potrebno za ovu vrstu profesionalnih usluga • Nivo obučenosti i iskustvo revizora • Vreme koje je potrebno svakom članu revizorskog tima da uradi svoj deo posla • Stepen odgovornosti koji postoji za ovakve vrste usluga • Naknada ne sme da bude potencijalna (da zavisi od rezultata rada revizora) • Naknada ne sme da podrazumeva davanje ili primanje provizije

5.5. Uslovi angažovanja revizora (3) • Pismo revizora o angažovanju • Predstavlja sporazum (ugovor) izmedju revizora i klijenta • Piše ga revizor, a prihvata klijent • Sadržaj pisma o angažovanju • Cilj revizije • Odgovornost uprave za finansijske izveštaje • Obim revizije (pravila, propisi prema kojima se revizija izvodi) • Oblik izveštaja • Rizik povezan sa ograničenjima u reviziji (ukoliko postoje) • Zahtev za neograničenim pristupom evidencijama, dokumentaciji i informacijama potrebnim za reviziju

5.5. Uslovi angažovanja revizora (4) • Postupci koji će biti primenjeni • Izjave koje se očekuju od klijenta • Zahtev za potvrdu uslova angažovanja • Način obračuna naknade • Pismo o angažovanju nije potrebno • Kod ponovnih revizija (za postojeće klijente), sem ukoliko je došlo do bitnih promena kod klijenta i ako revizor tada odluči na ponovo pošalje pismo • Ako se revizija radi za matično preduzeće i za zavisna preduzeća, mogu se slati posebna pisma o angažovanju o čemu takodje odlučuje revizor

5.5. Uslovi angažovanja revizora (5) • Postavljanje izvršilaca revizije (revizorski tim) • Članovi tima moraju imati potreban nivo tehničke obučenosti i sposobnosti u datim okolnostima • O sastavu tima odlučuje glavni revizor • Glavni revizor odlučuje o obimu instrukcija koje daje svakom članu tima, o obimu supervizije i o proveri rada svakog člana tima • Poželjno je da isti tim radi više godina reviziju za istog klijenta, jer ga tako bolje upoznaje, što pozitivno utiče na kvalitet revizije

5.6. Prihvatanje od strane klijenta – predlog za angažovanje (1) • Prihvatanje revizora od strane klijenta zavisi od kvaliteta predloga za angažovanje • Revizorske firme moraju imati razradjene postupke za pripremu predloga za angažovanje • Predlog za angažovanje može biti različit za postojeće i za nove klijente • Predlog za postojeće klijente sadrži • Analizu načina na koji revizorska firma može doprineti položaju klijenta (revizor opisuje sopstveni sistem kontrole kvaliteta, itd.)

5.6. Prihvatanje od strane klijenta – predlog za angažovanje (2) • Planove za dalje poboljšanje pozicije klijenta (revizor navodi zahteve koje je imao klijent i kako su oni u prethodnim revizijama bili ispunjavani) • Revizorski tim – detalji u vezi sa kvalifikacijama i iskustvom svakog člana tima • Naknadu za revizorske usluge – način obračuna naknade i uslovi plaćanja • Predlog za nove klijente • Predlog za nove, a naročito za nove i značajne klijente, može biti vrlo opširan, posebno ako je jaka konkurencija

5.6. Prihvatanje od strane klijenta – predlog za angažovanje (3) • Predlog sadrži: • Skraćeni sadržaj predloga • Opis poslovanja klijenta i ciljevi razvoja (kao osnova za strategiju revizije) • Opis i reference revizorske firme • Revizorski tim • Pristup reviziji (opis pristupa koji se predlaže od strane revizora i način prilagodjavanja tog pristupa specifičnostima klijenta) • Očekivanja od interne revizije • Razmatranje potrebe za promenom revizora • Ostale usluge (srodne reviziji ili u funkciji revizije) koje se nude klijentu • Aktivnosti posle završene revizije i dopunski izveštaji koji se daju klijentu • Detalji oko obračuna naknade za reviziju

Sadržaj predavanja