Poznań, 2 grudnia 2009 r.

Zagadnienie prawne realizacji międzynarodowych projektów badawczo-szkoleniowych- ze szczególnym uwzględnieniem Programu Szczegółowego „Ludzie” - Poznań, 2 grudnia 2009 r. Piotr Bednarek Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk

Plan prezentacji • Przyjmowanie naukowców z zagranicy. • Wjazd na terytorium Polski. • Legalizacja pobytu w Polsce. • Wyjazdy polskich naukowców za granicę. • Formy prawne wysyłania naukowców za granicę. • Praktyczne aspekty zagranicznego wyjazdu naukowca. • Umowy z przyjmowanymi i wysyłanymi naukowcami. • Rodzaje umów możliwych do wykorzystania w projektach. • Charakterystyka każdego z rodzajów umów. • Język umowy i waluta wynagrodzenia. • Opodatkowanie dochodów z projektów badawczo-szkoleniowych. • Opodatkowanie stypendiów. • Zwolnienia podatkowe w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. • Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. • Ubezpieczenia społeczne w projektach badawczo-szkoleniowych. • Zasady ogólne ubezpieczeń społecznych w Polsce. • Odrębności ubezpieczeniowe w przypadku wybranych projektów. • Europejska koordynacja ubezpieczeń społecznych. • Podsumowanie.

Wstęp Realizacja każdego projektu badawczego Wymogi wynikające z ustaw Postanowienia zawartych umów

Migracja pracowników naukowych cz. I Przyjmowanie naukowców z zagranicy - Piotr Bedanrek - - KPK -

Procedura przyjęcia cudzoziemca Wiza Umowa z naukowcem Wypłaty wynagrodzenia przyjazd Formalności wstępne Legalizacja pobytu Przedłużenie zezwolenia na pobyt wyjazd praca Mieszkanie, zameldowanie, pomoc w rozpoczęciu życia w Polsce Rozliczenia podatkowe czas

Obywatele EOG - przekraczanie granicy RP Obywatele państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE + Islandia, Norwegia i Lichtenstein) oraz obywatele Szwajcarii: • przekraczają granicę Polski na podstawie dokumentu podróży, • mogą przebywać w Polsce do 3 miesięcy bez konieczności rejestracji faktu swojego pobytu, • najpóźniej w pierwszym dniu po upływie 3 miesięcy pobytu w Polsce, muszą dokonać rejestracji faktu swojego pobytu w Polsce. • Rejestracji dokonuje się w wydziale ds. cudzoziemców właściwego urzędu wojewódzkiego.

Obywatele EOG - legalizacja pobytu na terytorium RP Obywatele państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE + Islandia, Norwegia i Liechtenstein) oraz obywatele Szwajcarii, w celu legalizacji pobytu z upływem 3 miesięcy pobytu w Polsce muszą przedłożyć w urzędzie wojewódzkim: • wniosek o zarejestrowanie faktu pobytu, • kserokopię dokumentu podróży, • potwierdzenie zameldowania na czas określony (zaświadczenie hotelu lub urzędu gminy/dzielnicy/miasta). • Najkorzystniejszym jest aby cudzoziemiec złożył 3 komplety w/w dokumentów.

Obywatele spoza EOG - wjazd na terytorium RP (I) • Obywatele państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego w celu podjęcia pracy w Polsce,muszą uzyskać wizę pobytową(krajową lub jednolitą): • w celu wykonywania pracy lub • w celu naukowym, szkoleniowym, dydaktycznym. • Uwaga! • Osoby posiadające kilka obywatelstw, traktowane będą przez prawo polskie jako obywatele tego państwa, którego dokumentem podróży posłużyli się przekraczając granicę. • Osoby posiadające kilka obywatelstw – w tym obywatelstwo polskie – traktowane będą jak obywatele Polski.

Obywatele spoza EOG - wjazd na terytorium RP (II) Wizy pobytowe w projektach Wiza krajowa uprawnia do wjazdu i ciągłego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub kilku pobytów następujących po sobie, trwających łącznie dłużej niż 3 miesiące i nie przekraczających łącznie roku w okresie ważności wizy - (art. 26 ust. 4 ustawy o cudzoziemcach). Wiza jednolita uprawnia do jednego lub większej liczby wjazdów, pod warunkiem, że ani długość ciągłego pobytu, ani całkowita długość kolejnych pobytów na terytorium państw obszaru Schengen nie przekraczają 3 miesięcy w ciągu każdego okresu 6 miesięcy liczonego od dnia pierwszego wjazdu na to terytorium - (art. 26 ust. 2 ustawy o cudzoziemcach).

Obywatele spoza EOG - wjazd na terytorium RP (III) Wizy pobytowe w projektach Wiza jednolita Wiza krajowa w celu naukowym, szkoleniowym dydaktycznym w celu wykonywania pracy Wiza pobytowa w celu wykonywania pracy badawczej, najczęściej nie będzie wiązała się z koniecznością uzyskania zezwolenia na pracę

Obywatele spoza EOG - wjazd na terytorium RP (IV) • Wiza pobytowa w celu wykonywania pracywydawana jest w wydziale konsularnym ambasady lub konsulacie RP za granicą. • Instytucja przyjmująca musi wysłać do naukowca lub/oraz do ambasady oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy temu naukowcowi, ponieważ co do zasady,zezwolenie na pracę dla wykonywania prac badawczych, nie jest wymagane. • Oświadczenie powinno zawierać informacje o: • osobie naukowca (ze wskazaniem dokładnego adresu i numeru dokumentu podróży), • instytucji, • stanowisku, • okresie i rodzaju zatrudnienia, • wysokości wynagrodzenia, • źródle finansowania.

Zezwolenie na pracę na terytorium RP - wyłączenia (I) • Podstawa prawna: art. 87 ust. 2 pkt 9ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity Dz. U. 2008 r. nr 69, poz. 415 z późn. zm.) • dla PAN: (profesor, docent, adiunkt, asystent) – art. 74ustawy o Polskiej Akademii Nauk (Dz. U. 1997 r. Nr 75, poz. 469 z późn. zm.) • dla szkół wyższych: (nauczyciele akademiccy i osoby prowadzące m. in. badania naukowe)– art. 109 ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. 2005 r. Nr 164, poz. 1365 z późn. zm.) • dla j. b.-r. (profesor i docent) – art. 33 ust. 6 ustawy o jednostkach badawczo-rozwojowych (tekst jednolity: Dz. U. 2008 r. Nr 159, poz. 993 z późn. zm.) • dla j. b.-r. (pracownicy naukowi) – § 2 pkt 24Rozporządzenia MPiPS w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U. 2006 r. Nr 156, poz. 1116 z późn. zm.) • Powyższe sporządzono wg stanu prawnego na dzień 03.11.2009 r.

Zezwolenie na pracę na terytorium RP - wyłączenia (II) Osoby, które nie są zatrudniane na stanowiskach naukowych lub stanowiskach nauczycieli akademickich nie muszą posiadać zezwolenia na pracę na podstawie § 2 pkt 1 i 9Rozporządzenia MPiPS w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U. 2006 r. Nr 156, poz. 1116 z późn. zm.): • Wykonywanie pracy przez cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę jest dopuszczalne w przypadku cudzoziemców: • prowadzących szkolenia, biorących udział w stażach zawodowych, pełniących funkcję doradczą, nadzorczą lub wymagającą szczególnych kwalifikacji i umiejętności w programach realizowanych w ramach działań Unii Europejskiej lub innych międzynarodowych programach pomocowych, także w oparciu o pożyczki zaciągnięte przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej. • wygłaszających, do 30 dni w roku kalendarzowym, okazjonalne wykłady, referaty lub prezentacje o szczególnej wartości naukowej lub artystycznej, jeżeli zachowują miejsce stałego pobytu za granicą. • Powyższe sporządzono wg stanu prawnego na dzień 03.11.2009 r.

Obywatele spoza EOG - legalizacja pobytu na terytorium RP (I) • Naukowiec posiadający wizę pobytową powinien: • z odpowiednim wyprzedzeniem wystąpić o wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczonylub • z ostatnim dniem terminu wskazanego w wizie, opuścić Polskę. • Wniosek o wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony musi zostać złożony nie później niż 45 dni przed końcem ważności wizy. • W ślad za zezwoleniem na zamieszkanie na czas oznaczony, w ciągu 14 dni, naukowiec otrzyma kartę pobytu. • Procedura w w/w zakresie prowadzona jest w wydziale ds. cudzoziemców właściwego urzędu wojewódzkiego.

Obywatele spoza EOG - legalizacja pobytu na terytorium RP (II) • Wniosek o wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas określony składa się nie później niż 45 dni przed końcem ważności aktualnej wizy lub karty pobytu. • Powyższe zabezpieczy cudzoziemca przed negatywnymi skutkami opóźnienia w procedurze o wydanie zezwolenia – wojewoda z urzędu wyda nową wizę na okres do zakończenia procedury w urzędzie. • Niedopełnienie obowiązku zachowania terminu 45 dni przy równoczesnym opóźnieniu ze strony urzędu, spowoduje konieczność wyjazdu cudzoziemca z Polski i konieczność ponownego ubiegania się o wizę. • Opóźnienie w wydaniu zezwolenia na zamieszkanie jest zjawiskiem częstym, w związku z czym zachowanie terminu odpowiednio wczesnego złożenia wniosku jest kwestią nader istotną.

Obywatele spoza EOG - legalizacja pobytu na terytorium RP (III) W przypadku wizy pobytowej w celu wykonywania pracy wniosek o wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony i karty pobytu składa się z: • 4 egzemplarzy wypełnionego formularza urzędowego, • 5 aktualnych, kolorowych fotografii o wymiarach 4,5 x 3,5 cm (paszportowe), • 4 kserokopii każdej strony paszportu, na której jest jakiś zapis lub pieczęć, • oświadczenia pracodawcy o zamiarze powierzenia pracy lub o powierzeniu pracy, • kopii umowy o pracę, umowy o dzieło lub zlecenia (oryginał do wglądu), • zaświadczenia o nie zaleganiu w podatkach i/lub PIT 37/PIT 40, • dowodu zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego, • oświadczenia o miesięcznych kosztach utrzymania, w tym m.in. oświadczenie właściciela mieszkania lub kserokopie rachunków za media, • kopii umowy najmu lokalu lub innego tytułu do lokalu albo poświadczenia pobytu w hotelu (oryginał do wglądu), • dowodu zameldowania w urzędzie gminy/miasta/dzielnicy lub poświadczenia zameldowania z hotelu.

Legalizacja pobytu, a najem mieszkania i zameldowanie • Procedura legalizacji pobytu zarówno obywatela państwa UE jak i obywatela państwa spoza UE wymaga m.in. posiadania przez takiego człowieka: • tytułu prawnego do lokalu (najczęściej, umowy najmu), • zameldowania. • Zameldowanie na czas określony przekraczający 3 miesiące uruchomi automatycznie nadanie numeru PESEL dla naukowca, co jest istotne przy dłuższych pobytach w Polsce. • W przypadku trudności w znalezieniu mieszkania z zameldowaniem dla naukowca, należy naukowca umieścić w hotelu, gdzie wpis w księdze hotelowej zastępuje meldunek ale bez uruchomienia procedury nadania numeru PESEL.

Legalizacja pobytu w Polsce Obywatel państwa EOG 3 miesiące od dnia wjazdu do Polski Obywatel państwa spoza EOG Zezwolenie na zamieszkanie do 1 roku Wiza Proces legalizacji 45 dni

Migracja pracowników naukowych cz. II Wyjazdy polskich naukowców za granicę • - Piotr Bednarek - • - KPK -

Zalecenia dla wyjeżdżających (I) • Osoby, które wyjeżdżają za granicę w celu realizacji projektu badawczo-szkoleniowego powinny zwrócić uwagę na następujące aspekty prawno-administracyjne związane z tym wyjazdem: • Co zrobić z dotychczasowym zatrudnieniem w Polsce? • Czego przed wyjazdem dopilnować w stosunku do zagranicznej instytucji przyjmującej? • Jakich formalności dopełnić przed wyjazdem w polskich urzędach? • Jakich formalności dopełnić w urzędach za granicą i o czym podczas tego wyjazdu pamiętać?

Zalecenia dla wyjeżdżających (II) • Już na etapie planowania udziału w projekcie należy: • zastanowić się nad najdogodniejszą formą wyjazdu (urlop bezpłatny, oddelegowanie, urlop szkoleniowy), • sprawdzić, czy pomysł dopuszczony jest przez zasady projektu, który będziemy wykonywać, • z odpowiednim wyprzedzeniem upewnić się, czy planowany sposób jest akceptowany przez polskiego pracodawcę, • z odpowiednim wyprzedzeniem upewnić się, czy instytucja przyjmująca zgodzi się na planowane rozwiązanie.

Zalecenia dla wyjeżdżających (III) • Przed wyjazdem - uzyskać projekt umowy z instytucją przyjmującą lub przynajmniej: • Uzyskać pisemne potwierdzenie podstawowych warunków proponowanej umowy: • rodzaj umowy, • stanowisko, • przedmiot umowy, • wysokość wynagrodzenia, • okres pracy. • Ustalić zakres ubezpieczeń społecznych za granicą. • Ustalić zakres pomocy instytucji przy formalnościach urzędowych na miejscu. • Ustalić zakres uprawnień do korzystania ze sprzętu i zasobów instytucji. • Ustalić zasady refundacji kosztów przyjazdu. • Uzyskać z instytucji przyjmującej dokumenty uprawniające do skorzystania z najdogodniejszej procedury wizowej (jeśli wiza jest wymagana). • Dopełnić w/w formalności niezależnie od istnienia wcześniejszej udanej współpracy ze znajomym naukowcem z tamtej instytucji.

Zalecenia dla wyjeżdżających (IV) • Podczas pobytu za granicą: • Zbierać dokumentację potwierdzającą okres zatrudnienia i wysokość wynagrodzenia. • Zbierać dokumenty dowodzące wysokości zapłaconego podatku. • Zapytać o ewentualne zwolnienia podatkowe dla przyjeżdżających naukowców. • Dopełnić procedury legalizacji pobytu za granicą (także na terytorium UE). • Dowiedzieć się o obowiązkach prawnych na terytorium tamtego państwa, np. rozliczenie podatkowe etc.

Wysyłanie własnego pracownika za granicę (I) Możliwości wyjazdu naukowca z instytucji macierzystej urlop bezpłatny delegacja urlop szkoleniowy Urlop wypoczynkowy TAK - jeżeli stroną projektu nie jest pracodawca NIE - jeżeli stroną projektu jest pracodawca

Wysyłanie własnego pracownika za granicę (II) • Oddelegowanie jest poleceniem wykonywania pracy na rzecz pracodawcy poza stałym miejscem pracy pracownika – jest zatem nadal trwającym, aktywnym stosunkiem pracy. • Urlop bezpłatny nie jest oddelegowaniem. Zawieszone zostają bowiem uprawnienia związane z zatrudnieniem chociaż sam stosunek pracy trwa. • Urlop szkoleniowy jest zwolnieniem z obowiązku wykonywania podstawowych obowiązków pracownika, na rzecz wykonywania prac w projekcie, dla którego urlop ten został udzielony. W okresie urlopu szkoleniowego pracownik otrzymuje wynagrodzenie, a w przypadku braku woli do wypłaty wynagrodzenia, urlop taki przekształca się w bezpłatny. • Jeżeli strony nie postanowią inaczej, urlop szkoleniowy po pierwszym miesiącu przekształca się w bezpłatny.

Wysyłanie własnego pracownika za granicę (III) „Delegowanie” pracowników • Urlop szkoleniowy: • zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, • może istnieć odrębna umowa, • może przekształcić się w bezpłatny. • Delegacja/podróż służbowa: • nie dochodzi do zmiany treści umowy o pracę, • pracownikowi przysługują diety z tytułu podróży służbowej. • Oddelegowanie: • dochodzi do czasowej zmiany warunków pracy i/lub płacy, • pracownikowi nie przysługują diety z tytułu podróży służbowej.

Wysyłanie własnego pracownika za granicę (IV) • Przed wyjazdem za granicę należy sprawdzić, czy wjazd i pobyt w danym państwie, w określonym celu, może odbywać się bez konieczności dopełnienia określonych formalności. • Pobyt w państwach członkowskich UE co do zasady, łączy się z obowiązkiem zgłoszenia faktu swojego pobytu. • Wjazd do na terytorium państw pozaeuropejskich w celach uzyskiwania dochodu może wiązać się z koniecznością posiadania wizy nawet jeżeli wjazd w innych celach odbywa się z wykorzystaniem ruchu bezwizowego.

Wysyłanie własnego pracownika za granicę (V) • W przypadku istnienia umowy w Polsce i delegacji naukowca istotnym jest upewnienie się – jeszcze przed wyjazdem – czy naukowiec taki będzie miał zapewnione te wszystkie uprawnienia jakie konieczne będą do realizacji projektu, a jakie mają pracownicy instytucji przyjmującej. • Uprawnienia te, to w szczególności dostęp do zasobów bibliotecznych, infrastruktury, czy archiwów. • Najkorzystniejszą formą zapewnienia odpowiednich praw delegowanemu pracownikowi, jest umowa pomiędzy instytucją wysyłającą, a instytucją przyjmującą – umowa konsorcjum, czy partnerstwa.

Wysyłanie własnego pracownika za granicę (VI) Komisja Europejska Inst. 3 Inst. 1 Inst. 2

Umowy z naukowcami Rodzaje umów w projektach badawczo-szkoleniowych - Piotr Bednarek - - KPK -

Umowa z naukowcem (I) Dwa typy umów • W ramach realizacji projektu badawczo-szkoleniowego można przyjąć naukowca na podstawie: • umowy o pracę • umowy cywilnoprawnej • umowy o świadczeni usług • umowy nie zawierające elementu świadczenia usług • Wybór umowy w projektach Programu Szczegółowego „Ludzie” • Rodzaj umowy, jaką instytucja przyjmująca podpisze z naukowcem jest ustalany w fazie negocjacji z Komisją Europejską. Wynegocjowany rodzaj umowy decyduje bezpośrednio o wysokości wynagrodzenia. • Wybór umowy w innych programach badawczych • W innych niż programach badawczych niż „Ludzie”, wybór umowy musi odpowiadać zasadom projektu oraz zakresowi i formie prac danego naukowca w projekcie.

Umowa z naukowcem (II) • Źródła prawa dla treści umowy: • Zgodność z prawem polskim • Każda umowa podpisana z naukowcem, powinna odpowiadać przepisom prawa krajowego oraz wewnętrznych aktów istniejących u pracodawcy. • Zgodność z zasadami realizacji projektu • Niezależnie od powyższego, umowa z naukowcem winna zawsze odpowiadać zasadom projektu badawczego, np. zasadom określonym w umowie podpisanej przez instytucję z Komisją Europejską.

Umowa z naukowcem (III) • Język umowy: • Umowa o pracę wykonywana na terytorium Polski: • powinna być sporządzona w języku polskim, • może być sporządzona równocześnie w języku obcym, z tym, że podstawą wykładni będzie treść polska, • może być sporządzona w języku obcym, jeżeli: • stroną jest osoba nie posiadająca obywatelstwa polskiego, • pracownik włada językiem obcym, w którym umowa ma być sporządzona, • pracownik wystąpił z wnioskiem o sporządzenie umowy w języku obcym, • pracownik został pouczony o prawie do sporządzenia umowy w języku polskim. • Art. 7 i 8 ustawy o języku polskim - brzmienie od dnia 15.10.2009 r.

Umowa z naukowcem (IV) • Od dnia 24.01.2009 r. tzw. „zasada walutowości” w kodeksie cywilnym – art. 358 – ma brzmienie: • § 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej. • § 2. Wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna stanowi inaczej. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonana. • Przed 24.01.2009 r. było: • Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim.

Umowa z naukowcem (V) • Równość w zatrudnieniu • Każdy naukowiec przyjmowany z zagranicy do pracy przy realizacji projektu musi mieć zagwarantowane warunki pracy nie gorsze niż inni pracownicy instytucji, wykonujący prace tego samego rodzaju. • Przedmiot umowy • Większość programów badawczych UE wymaga aby w umowie z naukowcem opisano szczegółowo przedmiot pracy tego naukowca. • Wymogi formalne • Umowę z naukowcem można i należy podpisać od razu po jego przyjeździe, o ile jest to naukowiec z UE lub naukowiec z kraju trzeciego z odpowiednim rodzajem wizy.

Umowa z naukowcem (VI) Rodzaje umów cywilnoprawnych potencjalnie możliwych do wykorzystania w projektach: • umowy o świadczenie usług – o dzieło, zlecenie i umowy nienazwane, • umowy, w których nie zachodzi świadczenie usług – stypendium. • Ubezpieczenia społeczne dla poszczególnych umów: • Umowa zlecenia i umowy nienazwane o świadczenie usług stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe i w większości przypadków wypadkowe. Ubezpieczenie chorobowe jest tu dobrowolne. • Umowa, w której nie zachodzi świadczenie usług oraz umowa o dzieło, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne – chyba, że zawarte są z własnym pracodawcą.

Umowa z naukowcem (VII) • O rodzaju umowy świadczy jej treść, a nie tytuł • Umowa „zlecenia” zawierająca elementy umowy o pracę zostanie uznana z umowę o pracę ze wszystkimi konsekwencjami, w tym ubezpieczeniowymi tego stanu rzeczy. • „Umowa o stypendium” zawierająca elementy świadczenia usług, uznana zostanie za umowę nienazwaną o świadczenie usług, co do której stosuje się przepisy o zleceniu lub za umowę o dzieło. • Uwaga ! • W sprawie sporządzenia umowy z naukowcem zawsze należy skonsultować się z działem prawnym działającym w instytucji, celem weryfikacji postanowień umownych.

Prawa własności intelektualnej • Zarówno w stosunkach: naukowiec – instytucja, jak i instytucja – instytucja, należy określić zakres praw do wyników prac, jakie powstaną w zakresie realizacji projektu. • Zasady niektórych projektów determinują pewne rozwiązania w tym zakresie ale zawsze należy upewnić się, czy jasno określono wzajemne prawa i obowiązki stron w tym zakresie. • Należy pamiętać, że niektóre umowy – z mocy prawa – powodują przejście praw.

Osoby do kontaktu: Biuro ds. MobilnościPiotr Bednarekmobility@kpk.gov.pl • Dziękuję za uwagę • i zapraszam na II część Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk ul. Żwirki i Wigury 81 02-091 Warszawa tel: 0 22 828 74 72 fax: 0 22 828 53 70 e-mail: kpk@kpk.gov.pl

Opodatkowanie Część II Podatek dochodowy od osób fizycznych - Piotr Bednarek - - KPK -

Opodatkowanie (I) • W kwestii ustalenia ewentualnej konieczności zapłaty podatku, należy przede wszystkim określić: • w którym państwie dochód będzie podlegał regulacjom podatkowym, • czy dochód w danym państwie korzysta z całkowitego zwolnienia podatkowego, • czy kwota do opodatkowania nie może zostać pomniejszona. • Powyższej weryfikacji należy dokonać wg. wskazanej kolejności badając: • istnienie ograniczonego i nieograniczonego obowiązku podatkowego, • treść właściwej umowy bilateralnej o unikaniu podwójnego opodatkowania, • treść ustawy podatkowej.

Opodatkowanie (II) • Nieograniczony obowiązek podatkowy, to taki status prawny podatnika, kiedy jego dochód – uzyskany gdziekolwiek na świecie – podlegał będzie prawu państwa, w którym ten obowiązek istnieje. • Nieograniczony obowiązek podatkowy znajduje się w tym państwie, w którym podatnik ma miejsce zamieszkania. • Ograniczony obowiązek podatkowy, to taki status podatnika, kiedy jego dochód uzyskany w danym państwie podlega prawu tego państwa. • W sytuacji, w której nieograniczony obowiązek podatkowy istnieje w innym państwie, niż obowiązek ograniczony – w celu uniknięcia konieczności zapłaty dwóch podatków – stosuje się postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Opodatkowanie (III) • Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która: • posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub • przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. • Art. 3 ust 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Opodatkowanie (IV) • Polska ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) przewiduje szereg zwolnień podatkowych pozwalających na pomniejszenie zobowiązania podatkowego wynikającego z realizacji międzynarodowego projektu badawczo-szkoleniowego. • Kwestie opodatkowania nie powinny być rozpatrywane globalnie ale z uwzględnieniem każdego z rodzajów programów, z którego realizacji uzyskano dochód. • Problemy podatkowe wynikają z: • nieświadomości prawa po stronie podatników i płatników oraz • ze stosowania „płynnej” wykładni prawa przez organa podatkowe.

Opodatkowanie (V) Zwolnienie podatkowe dotyczą: • diet służbowych, • odliczeń w wysokości diet służbowych osób przebywających czasowo za granicą: • 30% w przypadku zatrudnienia, • 100 % w przypadku stypendium. • niektórych rodzajów stypendiów – 100%, • środków tzw. bezzwrotnej pomocy – 100%. Art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Opodatkowanie (VI) • Pojęcie „stypendium” nie jest zdefiniowane w żadnym polskim akcie prawnym. • Może okazać się, że dany stosunek prawny dla celów podatkowych będzie „stypendium”, a dla celów ubezpieczeń społecznych będzie np. stosunkiem pracy.

Art. 21 ust. 1 pkt 46 • Wolne od podatku są dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli: • a) pochodzą od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym ze środków programów ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii Europejskiej i z programów NATO, przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra lub agencje rządowe, w tym również w przypadkach, gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy oraz • b) podatnik bezpośrednio realizuje cel programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy; zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośrednio realizujący cel programu zleca - bez względu na rodzaj umowy - wykonanie określonych czynności w związku z realizowanym przez niego programem.

Art. 21 ust. 1 pkt 39 • Wolne od podatku są dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli: • stypendia otrzymywane na podstawie przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stypendia doktoranckie otrzymywane na podstawie przepisów - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz inne stypendia naukowe i za wyniki w nauce, których zasady przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego albo przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Opodatkowanie (VII) Zwolnienie podatkowe dotyczą: • diet służbowych, • odliczeń w wysokości diet służbowych osób przebywających czasowo za granicą: • 30% w przypadku zatrudnienia, • 100 % w przypadku stypendium. • niektórych rodzajów stypendiów – 100%, • środków tzw. bezzwrotnej pomocy – 100%. Art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Opodatkowanie (VIII) • 1 lipca 2007 r. weszła w życie nowelizacja Ordynacji podatkowej stanowiąca, iż organem wydającym pisemne interpretacje prawa podatkowego jest od tej chwili, zamiast naczelników urzędów skarbowych, Minister Finansów. • Podstawowe informacje o zasadach uzyskania interpretacji: • Organ właściwy: Minister Finansów działający za pomocą 4 izb skarbowych - warszawskiej, poznańskiej, bydgoskiej i katowickiej. • Koszt: 40 zł za każde pytanie (każdy stan faktyczny). • Okres oczekiwania: do 3 miesięcy. • Forma zapytania: formularz urzędowy. • Okres 3 miesięcy liczony jest do dnia doręczenia korespondencji, a nie daty na decyzji – jest to upowszechniające się stanowisko orzecznictwa.

Poznań, 2 grudnia 2009 r.