Orta Anadolu Kalkınma Ajansı 2011 yılı Mali Destek Programları PROJE HAZIRLAMA EĞİTİMİ

1. Orta Anadolu Kalkınma Ajansı 2011 yılı Mali Destek Programları PROJE HAZIRLAMA EĞİTİMİ

2. PROJE DÖNGÜSÜ

3. PROJE NEDİR? Belirli bir süre içinde [zaman] Belli hedeflere ulaşmak için [hedef] Planlanmış faaliyetler topluluğu [faaliyet]

4. NEDEN PROJE YAPARIZ? Mevcut sistemde değişiklik yaratmak ! Sistem Yani, İyi bir proje planlaması, Mevcut sistemin iyi analizini gerektirir..

5. KÖKLERİ POLİTİKA PROGRAM PROJE FAALİYET

6. Bir projenin fikir olarak doğuşundan hazırlanmasına, analizine, onaylanmasına, uygulanması ve değerlendirilmesine kadar geçen sürece PROJE DÖNGÜSÜ, bu döngü çerçevesinde yapılan faaliyetlerin bütününe ise PROJE DÖNGÜSÜ YÖNETİMİdenmektedir.

7. PROJE DÖNGÜSÜ Sorun / İhtiyaç Analizi İzleme / Değerlendirme Planlama Uygulama

8. MANTIKSAL ÇERÇEVE MATRİSİ, FAALİYET PLANI VE BÜTÇENİN HAZIRLANMASI

9. PROJE DÖNGÜSÜ YÖNETİMİ Hedeflenen sonuçların elde edilmesi ve bu sonuçların etkilerinin değerlendirilmesi için birbirini takip eden karar verme aşamaları MANTIKSAL ÇERÇEVE YAKLAŞIMI Proje planlama ve yönetimini desteklemek üzere kullanılan analitik bir süreç ve araç seti

10. MANTIKSAL ÇERÇEVE YAKLAŞIMI ANALİZ ANALİZ PLANLAMA PLANLAMA

11. Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı Nedir? PLANLAMA AŞAMASI ANALİZ AŞAMASI

12. ANALİZ Paydaş analizi- potansiyel olarak önem taşıyan ilgili tarafların belirlenmesi ve analizi Sorun analizi- anahtar sorunların, engellerin & fırsatların belirlenmesi; sebep & sonuç ilişkilerinin saptanması Hedef oluşturma– belirlenen sorunlara ilişkin çözümlerin geliştirilmesi;sonuca götüren yöntemler ve bunlar arasındaki ilişkilerin belirlenmesi Strateji seçimi- hedeflere ulaşmak için alternatif stratejilerin geliştirilmesi; en uygun stratejinin belirlenmesi

13. PAYDAŞ ANALİZİ ANALİZ_1 • PAYDAŞ: • Bir proje ya da programdan doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenebilecek kişi ve kurumlardır. • Hedef grup(lar): Projeden doğrudan ve olumlu olarak etkilenecek grup • Nihai faydalanıcılar:Projeden dolaylı olarak ve uzun vadede etkilenecekler • NEDEN YAPILIR? • Paydaşlarıprojeyleilgilerinegörebelirlemek • Bunlarınprojeiçinönemliolanbeklentilerini, katkılarını, risk unsurlarınıtanımlamak

14. Paydaş Analizi Paydaşlar BirincilPaydaşlar İkincil Paydaşlar Uygulayan Olumsuz Olumlu Destekleyen Karşıtlar Hedef Grup Fon Sağlayan Yararlanıcılar

15. Sorun Analizi • Müdahale konusu durumun ortaya konması ve buna neden olan ana sorunlar ile alt sorunlar arasında ‘sebep-sonuç’ ilişkisini kurar. • Sorun analizi nasıl yapılır? • Belirlenen sorunlar arasında bir neden-sonuç hiyerarşisi belirlenip bir ‘sorun ağacı’ oluşturulur. • Mevcut durumdaki ana sorunlar tanımlanır. • Ana sorun ve buna sebep olan alt sorunlar belirlenir.Başlangıç sorunun sonucu olan sorunlar, bunların üzerine yerleştirilir. • Aralarında sebep-sonuç ilişkisi olmayan sorunları aynı seviyeye yerleştirilir.

16. SORUN ANALİZİ ANALİZ_2

17. Örnek Sorun Ağacı Gelirler düşük Verimlilik düşük Ürün fiyatları düşük Ürün maliyeti yüksek Pazarlara erişim sağlanamıyor İthalat arttı Gümrük vergileri azaldı Modern ekipman yok Pazar araştırması yapılmıyor Pazarlama elemanı mevcut değil ANALİZ_2 Talep düşük Sonuçlar Ürün kalitesi düşük Nitelikli eleman yok TL değer kazandı Mesleki eğitim kursları yetersiz Sebepler 10.10.2014

18. Yüksek sayıda ölümcül ve ağır yaralılar ve bunun sonucunda ortaya çıkan sağlık hizmetleri ve diğer ekonomik maliyetler Yollarda meydana gelen yüksek sayıda ciddi trafik kazaları Trafik kuralları uygulanmıyor Yollar bakımsız Sürücüler yeteri kadar eğitimli değil ve trafik kural ve yönetmelikleri hakkında bilgi sahibi değiller Yol onarım ve bakımı yapılmıyor Yol yapım standartları ve buna ilişkin denetim yetersiz Sürücü belgesi testlerine ilişkin yasal düzenleme zayıf Araba kullanmaya ilişkin kurallar kamuoyunda yeterince bilinmiyor Trafik polisleri yeterince eğitimli değil Trafik polislerinin kaynakları yeterli değil Örnek Sorun Ağacı ANALİZ_2

19. HEDEF ANALİZİ • Hedef Analizi • Yapılacak müdahalelerle tanımlanan sorunların tamamen ortadan kalkmasıyla gelecekte olması hedeflenen durumun analizidir. • Hedef analizi nasıl yapılır ? • Sorun analizinde ortaya konan “olumsuz durumları”, “arzu edilen, olumlu durumlar” şeklinde ifade edilir. Bu olumlu durumların, aynı zamanda gerçekçi olmasına dikkat edilir. • Sorun ağacıyla yapılacak kıyaslamalar sonucu yapılması gerekenler yeniden tanımlanır. • Hedefler arasında bir ‘araç-amaç’ ilişkisi oluşturularak bu hiyerarşi resmedilir. • Araç ve amaçlar arasındaki bağlantıların tutarlı olmasına dikkat edilerek hedef ağacı oluşturulur.

20. ANA HEDEF AMAÇ ALT HEDEF2 ALT HEDEF1 ARAÇ K Ö K HEDEFLER HEDEF ANALİZİ ANALİZ_3

21. HEDEF ANALİZİ Gelirler arttı Verimlilik arttı Ürünün piyasa değeri arttı Ürün maliyetleri azaldı Yeni pazarlar tanındı İthalat azaldı Gümrük vergileri arttı Modern ekipman alındı Pazar araştırması yapılıyor Pazarlama elemanı istihdam edildi ANALİZ_3 Talep arttı Ürün kalitesi yükseldi Nitelikli eleman mevcut TL değer kaybetti Mesleki eğitim kursları düzenlendi

22. Ölümcül ve ağır yaralı sayısında azalma ve bunun sonucunda ekonomik tasarruflar Ciddi trafik kazası sayısında azalma Trafik kuralları uygulanyor Yollar bakımlı Sürücüler yeteri kadar eğitimli ve trafik kural ve yönetmelikleri hakkında bilgi sahibi Yol onarım ve bakımı yapılıyor Yol yapım standartları ve buna ilişkin denetim yeterli Sürücü belgesi testlerine ilişkin yasal düzenleme güçlü Araba kullanmaya ilişkin kurallar kamuoyunda yeterince biliniyor Trafik polisleri yeterince eğitimli Trafik polislerinin kaynakları yeterli Örnek Hedef Ağacı ANALİZ_3

23. HEDEFLER HİYERARŞİSİ Genel Hedef Ana Amaç Proje amacı Alt Amaç Beklenen sonuçlar Alt Amaç Alt Amaç Faaliyetler Alt Amaç Alt Amaç

24. STRATEJİ SEÇİMİ ANALİZ_4 Hedef ağacındaki aynı türden hedef kümelerine strateji denir. Hedef ağacından arzu edilmeyen hedefleri ele Hedef ağacından arzu edilmeyen hedefleri ele Hedef ağacından arzu edilmeyen hedefleri ele Bir proje oluşturacak alternatif stratejiler belirle Bir proje oluşturacak alternatif stratejiler belirle Bir proje oluşturacak alternatif stratejiler belirle • Maliyetler / Kaynaklar • Paydaşların Bakış Açıları • Zaman planı • Yapılabilirlik (Fizibilite) • Verimlilik ve Etkinlik • Tamamlayıcılık • Aciliyet En uygun stratejiyi tespit et En uygun stratejiyi tespit et

25. STRATEJİ SEÇİMİ ANALİZ_4 Seçilen Strateji

26. Gelirler arttı Verimlilik arttı Ürünün piyasa değeri arttı Ürün maliyetleri azaldı Yeni pazarlar tanındı İthalat azaldı Gümrük vergileri arttı Modern ekipman alındı Pazar araştırması yapılıyor Pazarlama elemanı istihdam edildi Talep arttı Ürün kalitesi yükseldi Nitelikli eleman mevcut Strateji Analizi TL değer kaybetti Mesleki eğitim kursları düzenlendi SeçilenStrateji

27. Strateji Analizinden Mantıksal Çerçeveye • Hedeflerin nasıl yazılacağına karar verilir. • Uygun strateji seçilir. • Seçilen stratejilerden strateji ağacı oluşturulur. • Hedeflerin nasıl ifade edileceğinin kararı verilir. • Belirlenen hedeflerin mantıksal çerçeveye genel hedef,proje amacı,sonuçlar ve faaliyetler şeklinde aktarımı yapılır.

29. MANTIKSAL ÇERÇEVE YAKLAŞIMI ANALİZ PLANLAMA

30. PLANLAMA • Mantıksal çerçeve matrisinin hazırlanması • Faaliyet planlaması:Faaliyetlerin sırasının ve birbirlerine bağlarının tespit edilmesi, sürelerinin belirlenmesi, kilometre taşlarının tespit edilmesi ve sorumlulukların dağıtılması • Bütçeleme: Faaliyet planından hareketle girdilerin belirlenmesi ve bütçenin hazırlanması

31. MANTIKSAL ÇERÇEVE MATRİSİ MANTIKSAL ÇERÇEVE YAKLAŞIMI Paydaş ve sorun analizi, hedef belirleme ve strateji seçimi aşamalarını içeren analitik süreç MANTIKSAL ÇERÇEVE MATRİSİ Hedeflerin, bunlara nasıl ulaşılacağının ve potansiyel risklerin analizi ve analitik sürecin (MÇY) “Çıktısı”

32. MANTIKSAL ÇERÇEVE MATRİSİ • Proje veya programın hedeflerinin sistematik olarak ve mantıksal tutarlılık içinde verilmesi • Değişik düzeyler arasında nedensellik bağının kurulması • Hedeflerin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin kontrolü • Proje dışında hangi faktörlerin projenin başarısını etkileyebileceğinin görülmesi

33. MANTIKSAL ÇERÇEVE MATRİSİ Proje Tanımı Doğrulama kaynakları Başarı göstergeleri Varsayımlar Genel amaç için gösterge Genel amaç göstergesinin doğrulama kaynağı Genel amaç için varsayım Genel Amaç Proje amaçları için varsayımlar Özel amaç göstergesinin doğrulama kaynağı Özel amaç(lar) için gösterge(ler) Proje Amaç(lar)ı Sonuçlar için göstergeler Sonuç göstergelerinin doğrulama kaynakları Sonuçlar Sonuçlar için varsayımlar Faaliyetler Ön koşullar Araç ve Yöntemler Maliyetler (Bütçe)

34. GENEL AMAÇ Projenin doğrudan hedefini aşan, daha geniş kapsamlı üst amaç ! Örnek: “............. bölgesinde sosyo-ekonomik kalkınmanın sağlanması.

35. PROJE AMACI / AMAÇLARI Projenin gerçekleştirilmesiyle erişilecek olan ve hedef kitle üzerindeki faydalı etkilerin proje bittikten sonra da sürmesi beklenen durumu ! Örnek: “............ ilinde organize sanayi sitesinin kapasitesinin artırılması.”

36. SONUÇLAR Bir araya geldiklerinde proje amacının gerçekleştirilmesini sağlayan faaliyetlerin “sonuçları / çıktılarıdır”. Alt projecikler ya da alt hedefler ! • Örnek: • S-1: Genişleme planlarının çıkarılması • S-2: Mevcut altyapının iyileştirilmesi • S-3: İnsan kaynaklarının geliştirilmesi

37. FAALİYETLER Sonuçları / çıktıları elde etmek çin yapılması gereken işler. • Örnek: • S-1 için faaliyetler: “Genişleme planlarının çıkarılması” • Mevcut kapasitenin değerlendirilmesi • Potansiyel genişleme alanlarının tespiti • Potansiyel genişleme alanlarına ait planların hazırlanması • ........

38. BAŞARI GÖSTERGELERİ Proje sona erdiğinde erişilecek durumu yansıtan sayısal ve ölçülebilir açıklamalardır. Örnek: Proje hedefi için başarı göstergesi: Proje başlangıç yılından itibaren 3. yıl sonunda sanayi sitesinde yer alan işletmelerin sayısında % 40 lık artış. PROGRAM PERFORMANS GÖSTERGELERİ

39. DOĞRULAMA KAYNAKLARI (KANITLAMA ARAÇLARI) Sayısal ve ölçülebilir göstergelerin kontrol edilme ve doğrulama kaynaklarını belirtilir. Örnek: Proje izleme raporları, belediye istatistikleri ve ölçümleri, bağımsız raportörlere hazırlatılacak ara raporlar.

40. VARSAYIMLAR Projenin doğrudan kontrolü dışında bulunan ancak projenin başarısını önemli ölçüde etkileyecek “dışsal faktörlerdir”. Örnek: Bölgenin ve ülkenin ekonomik koşullarında olağanüstü olumsuz koşulların gerçekleşmemesi.

41. Varsayımlar DİCLE KALKINMA AJANSI

42. VARSAYIMLAR – AMAÇLAR İLİŞKİSİ Genel amaç + Proje Amacı Varsayımlar + Sonuçlar Varsayımlar + Varsayımlar Ön koşullar Faaliyetler

43. GÖSTERGE – KAYNAK İLİŞKİSİ • Belirli • Ölçülebilir • Uygun • İlgili • Zamanlı K A Y N A K L A R G Ö S T E R G E L E R ve bu göstergeleri takip edebileceğimiz / doğrulayabileceğimiz

44. MÇY / MÇM ÖZET

45. MANTIKSAL ÇERÇEVE MATRİSİ Proje Mantığı Başarı göstergeleri Doğrulama kaynakları Varsayımlar Projenin katkıda bulunacağı genel kapsamlı hedefler nelerdir? Genel hedeflerle ilgili esas göstergeler nelerdir? Bu göstergeler için gerekli bilgi kaynakları nelerdir? Genel hedefler Projenin genel hedefe katkı sağlamak için ulaşmak istediği özel amacı nedir? Proje amacının başarıldığı hangi göstergelerden açıkça anlaşılacaktır? Mevcut veya derlenebilir bilgi kaynakları nelerdir? Bu amacın başarılması için hangi dış faktör ve koşulların sağlanması gereklidir? Proje Amacı Projenin beklenen sonuçları nelerdir? Bu sonuçları sağlamak açısından başarılı olup olmadığı hangi göstergelerle ölçülecektir? Bu göstergeler için gerekli bilgi kaynakları nelerdir? Beklenen sonuçların zamanında elde edilmesi için,hangi harici koşullar sağlanmalıdır? Sonuçlar Projenin başlamasından önce hangi ön-koşulların sağlanması gerekmektedir? Araçlar: Bu faaliyetleri uygulamak için gerekli araçlar nelerdir? Maliyetler: Proje maliyetleri nelerdir? Nasıl sınıflandırılmıştır? Beklenen sonuçların elde edilebilmesi için uygulanacak ana faaliyetler nelerdir? Faaliyetler

46. Faaliyet Planı Bütçe Bütçe Bütçe 5500 1750 4250 750 400 1100 3100 5500 1750 4250 750 400 1100 3100 Maaşlar Yolluklar Araç Gid. Ofice Tel/Fax Tohum Gübre 5000 5500 1250 1750 3750 4250 750 750 400 400 850 1100 2300 3100 FAALİYET PLANI & BÜTÇE Mantıksal Çerçeve Faaliyet Planı ve Bütçe

47. FAALİYET PLANI • Mantıksal çerçevede yer alan faaliyetler, “ana faaliyetler” olarak listelenir. • Ana faaliyetler kapsamında yer alan alt faaliyetler (hazırlık aşaması da dahil) tanımlanır. • Tüm faaliyetler özet olarak faaliyet zaman planına yerleştirilir. • Her bir faaliyete ilişkin sorumlular belirlenir • Not: Bu faaliyetler yine başvuru formu kapsamında detaylı olarak anlatılır (ne, ne amaçla, ne zaman, kim tarafından)

48. FAALİYET ZAMAN PLANLAMASI

49. BÜTÇELEME • Faaliyetlerden yola çıkılarak hazırlanmalıdır. • Bütçe formatına kesinlikle sadık kalınmalıdır. • Mantıksal Çerçeve Matrisinde yer alan ana faaliyet gruplarının detaylandırıldığı Faaliyet Planı hazırlanmadan yapılacak bütçenin doğru olması olasılığı neredeyse yoktur.

50. BÜTÇE SAYFALARI A. BÜTÇE B. MALİYETLERİN GEREKÇELENDİRİLMESİ C. BEKLENEN FİNANSMAN KAYNAKLARI Her 3 bölümün de doldurulması gerekmektedir.