Interwencje samorządu terytorialnego w sektorze telekomunikacyjnym

1. Interwencje samorządu terytorialnego w sektorze telekomunikacyjnym Jacek Wilczewski Opole, 15-16 stycznia 2009 r.

2. Ustawa szerokopasmowa – nowe ramy prawne dla samorządowych projektów BB • Usuwa wątpliwości co do możliwości i zakresu prowadzenia działalności telekomunikacyjnej i budowy infrastruktury przez j.s.t. • Uznaje taką działalność za fakultatywne zadanie własne • dzięki temu łatwiej podjąć decyzję o sfinansowaniu projektu BB ze środków własnych, pozyskać kredyt, czy dotację z budżetu państwa • Umożliwia bez obaw naruszenia przepisów ustrojowych powierzanie świadczenia usług telekomunikacyjnych w oparciu o umowę koncesji oraz realizowanie wspólnych przedsięwzięć telekomunikacyjnych w ramach PPP • Finalnie nie doszło do utworzenia funduszu cyfrowego Działania z zakresu polityki rozwoju, stanowiące zadania własne jednostek samorządu terytorialnego, nieujęte w kontrakcie wojewódzkim lub regionalnym programie operacyjnym mogą być finansowane z dotacji celowych budżetu państwa w przypadku, jeżeli działania te: 1) trwale przyczynią się do podniesienia rozwoju oraz konkurencyjności regionu, lub 2) pozostają w związku z działaniami realizowanymi w ramach regionalnego programu operacyjnego (art. 20a ust. 1 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju).

3. Filozofia interwencji j.s.t. na rynku BB skala warunków

4. Interwencje dotyczące infrastruktury pasywnej oraz rynku hurtowego • działalność może polegać na: • budowie lub nabywanie praw do infrastruktury i sieci oraz na ich udostępnianiu • świadczeniu usług hurtowych • i musi przestrzegać następujących zasad: • zgodność z przepisami o pomocy publicznej, w tym określającymi wybór obszaru i warunków interwencji • stosowanie reguły „otwartej” sieci (równy dostęp dla każdego zainteresowanego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego) • spójność z innymi sieciami inicjatywy publicznej • neutralność technologiczna • niezakłócanie równoprawnej i skutecznej konkurencji • transparentność (projekt wymaga podania do publicznej wiadomości oraz poinformowania Prezesa UKE) • cel: zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej

5. Interwencje na rynku detalicznym • interwencje po stronie popytu (np. finansowanie urządzeń) • wyjątkowo dopuszcza się świadczenie usług detalicznych, gdy: • inicjatywa prywatna nie zaspokaja zapotrzebowania użytkowników, a spełnione są warunki interwencji na rynku hurtowym • sieć służy zaspokojeniu potrzeb j.s.t. oraz instytucji publicznych lub • usługi są świadczone poprzez PIAP-y (na określonych warunkach) • dopuszcza się świadczenie usług bezpłatnego dostępu do Internetu lub o obniżonej opłacie wyłącznie w zakresie i na warunkach określonych w decyzji Prezesa UKE (decyzja określa m.in. obszar, maksymalną przepływność oraz warunki świadczenia usługi, np. czas trwania sesji, blokowanie dostępu do treści zakazanych)

6. Podstawowe zasady działalności samorządu • Zakres i jej warunki określone są przez ustawodawcę • Fakultatywne zadanie własne wymagające uchwały organu stanowiącego • Stosuje się odpowiednio przepisy regulujące wykonywanie działalności telekomunikacyjnej, w tym o rozstrzyganiu przez Prezesa UKE spraw z zakresu dostępu telekomunikacyjnego • W zakresie dostępu telekomunikacyjnego ustawa nakłada w zasadzie obowiązki regulacyjne • Prezes UKE jest informowany o wszelkich projektach, a na wniosek samorządu może uzgodnić „plan wykonywania działalności” • Prezes UKE określa w drodze decyzji dopuszczalność i warunki świadczenia usług detalicznych poniżej ceny rynkowej lub bezpłatnie • Na rynku hurtowym udostępnienie infrastruktury poniżej kosztu wytworzenia lub dofinansowanie świadczenia usług detalicznych wymaga wykazania, że prowadzenie działalności rentownej na danym obszarze nie jest możliwe

7. Budujący przykład: sukcesy we Francji • W latach 2003-2009 zrealizowano ponad 100 projektów o ogólnej wartości inwestycji ok. 1,4 mln EUR • W projektach nie występowała pomoc publiczna – model polegał na dofinansowaniu ze środków publicznych budowy przez podmioty prywatne sieci szerokopasmowych (w tym „ostatniej mili”), które pozostawały własnością publiczną • Samorządom francuskim udało się pozyskać zaangażowanie kapitałowe podmiotów prywatnych na poziomie 50% nakładów inwestycyjnych • Najwięcej projektów polegało na: • uwolnieniu pętli lokalnej umożliwiających konkurencyjne świadczenie usług xDSL (40% rozgrupowanych central i 4,6 mln uwolnionych linii) • podłączeniu do sieci optycznej (światłowodowej) ponad 2.200 stref ekonomicznych, parków biznesowych i instytucji publicznych • pokryciu obszarów wykluczonych cyfrowo sieciami WiMAX lub WiFi • Nowe projekty obejmują również doprowadzenie sieci optycznych do gospodarstw domowych (FTTH)

8. Pomoc publiczna w projektach dotyczących sieci i usług szerokopasmowych • Pomoc publiczna zależy od łącznego spełnienia warunków: • środek pomocowy jest przyznany z zasobów państwowych (w tym ERDF) • przynosi przedsiębiorstwom korzyści ekonomiczne • korzyści są selektywne i zakłócają lub grożą zakłóceniem konkurencji • ma wpływ na handel wewnątrzwspólnotowy • Udzielenie pomocy spełniającej te warunki jest niedopuszczalne, chyba że jest to pomoc zgodna ze wspólnym rynkiem (najczęściej zależy to od KE stosującej art. 87 ust. 3 lit. c TWE) • Brak pomocy publicznej: • Rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych i kryteria Altmark • Market Ekonomy Investor Principle (test prywatnego inwestora)

9. Brak pomocy: przykład francuski • We Francji sieci i usługi szerokopasmowe świadczone są jako usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym – SGEI (art. 86 ust. 2 TWE) – w sprawach N 381/2004 (Francja) i N 382/2004 (Francja) KE uznała, że pomoc publiczna nie występuje. • JST zawiera z operatorem infrastruktury (OI) umowę koncesji, w ramach której OI zobowiązany jest do wybudowania i eksploatacji sieci szerokopasmowej w regionach o niedostatecznym zasięgu, realizującym cel podłączenia do sieci wszystkich obywateli i wszystkich przedsiębiorstw • Infrastruktura pozostaje własnością JST • OI ma obowiązek świadczyć wyłącznie dostęp hurtowy i nie może świadczyć usług detalicznych. Ważny jest cel interwencji, a nie rodzaj sieci – inwestycja nie jest ograniczona do sieci szkieletowej, a usługi hurtowe obejmują też np. DSL, FTTH, WiMAX. • JST w zamian za zobowiązanie do świadczenia SGEI płaci OI rekompensatę pochodzącą ze środków publicznych, w tym ERDF. Rekompensata jest ustalona na podstawie uprzednio określonych i przejrzystych kryteriów, przewidujących mechanizm zabezpieczający przed nadmierną rekompensatą. • OI jest wyłaniany w otwartej procedurze i decyduje najniższa wysokość rekompensaty.

10. Umowy koncesji i PPP we Francjina koniec 2008r.

11. Przykłady projektów

12. Obecność pomocy: przykład irlandzki • Kluczowym projektem w Irlandii był projekt budowy sieci metropolitarnych. • W sprawie N 284/2005 KE uznała, że pomoc publiczna występuje, ale jest dopuszczalna w oparciu o art. 87 ust. 3 lit. cTWE. • JST buduje sieci szerokopasmowe ze środków publicznych, w tym ERDF (co do zasady nie zapewnia łączności na odcinku „ostatniej mili”) • JST wyłania operatora infrastruktury (OI) w procedurze przetargowej i na podstawie umowy PPP powierza mu utrzymanie i eksploatację sieci • Infrastruktura pozostaje własnością JST i otrzymuje za nią czynsz • OI ma obowiązek świadczyć wyłącznie dostęp hurtowy i nie może świadczyć usług detalicznych • Zdaniem KE pomoc publiczną otrzymuje: • Operator Infrastruktury, który uzyskuje możliwość prowadzenia działalności na warunkach, których rynek by nie zapewnił (procedura przetargowa tylko minimalizuje wysokość pomocy) • Operatorzy sieci dostępowych • Przedsiębiorcy – użytkownicy końcowi

13. Konsekwencje modelu z pomocą publiczną • Dopuszczalność takiej pomocy może stwierdził wyłącznie KE w postępowaniu notyfikacyjnym programu pomocowego (np. rozporządzenie) albo projektu indywidualnego. • Procedura notyfikacji musi być poprzedzona uzyskaniem opinii UOKiK, a w praktyce również tzw. prenotyfikacją, co opóźnia realizację projektu o kilkanaście miesięcy • Udzielenie pomocy publicznej (np. podpisanie umowy PPP w projekcie SSPW) jest zakazane do czasu uzyskania pozytywnej decyzji KE • Oceniając dopuszczalność pomocy KE wyważa pozytywny wpływ środka pomocy na osiągnięcie celu leżącego we wspólnym interesie i potencjalne negatywne skutki uboczne tego środka polegające na zakłóceniu wymiany handlowej i konkurencji, tj. stosuje tzw. test bilansujący • Obecność pomocy publicznej w projekcie wzbudza wątpliwości co do zasad i wysokości udzielenia wsparcia z ERDF

14. Test bilansujący – obszary interwencji • KE różnicuje warunki uznania pomocy za dopuszczalną w zależności od obszarów interwencji. W tym celu wyróżnia obszary „białe”, „szare” i „czarne”, które zdefiniowano następująco: • Obszary białe – nie istnieje infrastruktura dostępu szerokopasmowego lub w najbliższym czasie nie zostanie prawdopodobnie rozbudowana (pomoc publiczna co do zasady dopuszczalna) • Obszary szare – usługi świadczy tylko jeden operator infrastruktury szerokopasmowej (pomoc publiczna dopuszczalna przy spełnieniu dodatkowych warunków) • Obszary czarne – usługi świadczy co najmniej dwóch operatorów infrastruktury szerokopasmowej (pomoc publiczna co do zasady niedopuszczalna) • Ustalenie obszarów interwencji wymaga szczegółowej inwentaryzacji zasobów oraz badań i analiz rynkowych, obejmujących również plany inwestycyjne

15. Test bilansujący – kluczowe warunki • Dodatkowe warunki, których spełnienie zwiększa szanse uznania pomocy za dopuszczalną: • Szczegółowe mapy i analizy obszarów interwencji, • Otwarta procedura przetargowa, • Oferta najlepsza pod względem ekonomicznym, • Neutralność technologiczna, • Wykorzystanie istniejącej infrastruktury, • Oferowanie hurtowego dostępu, • Analiza porównawcza cen (benchmarking), • Mechanizm pozwalający na uniknięcie nadmiernej rekompensaty (tzw. claw-back mechanism)

16. Dziękuję za uwagę • Jacek Wilczewski • jacek.wilczewski@gwmlegal.pl