Havza Yönetiminde Etkin Toprak Koruma Önlemleri

1. Havza Yönetiminde Etkin Toprak Koruma Önlemleri Prof. Dr. Taşkın ÖZTAŞ Atatürk Üniversitesi

2. toprağın korunması için birkaç neden Toprak; doğal bir varlıktır

3. toprağın korunması için birkaç neden Toprak; dinamik bir sistemdir

4. toprağın korunması için birkaç neden Toprak; çok uzun sürede oluşun, ancak kısa sürede kayıp olan, değerli ve yaşam için gerekli, kıt bir kaynaktır.

5. toprağın korunması için birkaç neden Toprak; yerine geçebilecek bir eşdeğeri olmayan, atılıp yerine yenisi konulamayan ve ancak oluştuğu yerde iken daha üretken olabilen biyolojik bir üreteçtir .

6. toprağın korunması için birkaç neden Toprak; değeri en az bilinen ancak varlığımız için en gerekli doğal kaynaktır. Gök cisimlerinin hareketlerini ayağımızın altındaki topraktan daha iyi biliyoruz. Leonarda da Vinci

7. toprak korumanın temel ilkesi Toprağı oluştuğu yerde tutmak ve Suyu toprağa eriştiği noktada yararlı duruma getirmektir. Toprak kaybının önlenmesi ve verimliliğinin korunmasını esas alır Toprakta bozulan düzen ve dengenin yeniden sağlanmasını amaçlar Toprağın sürdürülebilir kullanımını hedefler

8. toprak korumanın amaçları Toprağın besin elementi dengesini korumak Toprakta OM dengesinin tesis etmek Toprak strüktürünü geliştirmek Toprak yüzeyini korumak (yağış ve rüzgardan) Toprak işleme yöntemini ve zamanını iyi seçmek

9. toprak korumanın amaçları Toprağın besin elementi dengesini korumak • Buğday-nadas uygulamasından ve mono-kültür tarım tekniklerinden vazgeçmek, • Bitki rotasyonu uygulamak, • Bitki rotasyonunda baklagillere yer vermek, • Toprağın N, P, K test değerlerini izlemek, • Toprağın organik madde içeriğini artırmak, • Gübreleme yapmak

11. toprak korumanın amaçları Toprakta OM dengesinin tesis etmek • Bitki artıklı tarım yapmak, • Organik kaynaklı gübre ve kompost uygulamak • Mineralizasyonu yavaşlatmak

12. toprak korumanın amaçları Toprak strüktürünü geliştirmek • Bitki artıklı tarım yapmak • Organik kaynaklı gübre uygulamak • Yapay organik polimerler uygulamak • Toprağı tavında işlemek • Yoğun kök sitemine sahip bitkilere öncelik vermek

13. toprak korumanın amaçları Toprak yüzeyini korumak (yağış ve rüzgardan)

14. toprak korumanın amaçları Toprak işleme yöntemini ve zamanını iyi seçmek

15. toprak korumanın amaçları • Yağışın çarpma etkisini azaltmak • Toprak yönetimi • Bitki yönetimi • Toprağın taşınmaya karşı direncini artırmak • Toprak strüktürünü ve stabilitesini geliştirmek • Toprak yüzeyinin pürüzlülüğünü artırmak • Yüzey akışın taşıma gücünü kırmak • Taşınmaya karşı direnci artırmak • Yüzey akışın hızını azaltmak

16. toprak koruma önlemleri I- bitkisel önlemler Bitki artıklı tarım Bitki münavebesi ve nöbetleşe otlatma Organik kaynaklı gübre kullanımı Yeşil gübreleme

17. toprak koruma önlemleri I- bitkisel önlemler Bitki artıklı tarım

18. toprak koruma önlemleri I- bitkisel önlemler Bitki münavebesi ve nöbetleşe otlatma

19. toprak koruma önlemleri II- kültürel önlemler Araziyi LCC’ye uygun kullanmak Şeritvari ekim sistemleri uygulamak • Kontur şeritvari ekim sistemi • Tarla şeritvari ekim sistemi • Tampon şeritvari ekim sistemi • Hakim rüzgar yönü esaslı şeritvari ekim sistemi

20. toprak koruma önlemleri II- kültürel önlemler Uygun ve En az Düzeyde Toprak İşleme Yapmak • Eğime dik sürüm yapmak • Toprağı yırtarak işlemek • Toprağı tavında işlemek • Toprağı kısmen kesekli bırakmak • Sırtlar oluşturmak • Bitki artıklarını kısmen yüzeyde tutmak • Toprağı erosif yağışlardan sonra işlemek • Minimum toprak işleme yapmak • Toprak işlemesiz tarım tekniklerini uygulamak

21. toprak koruma önlemleri II- kültürel önlemler

22. toprak koruma önlemleri II- kültürel önlemler • Mer’a alanlarını toprak işlemeli tarım alanına dönüştürmemek • Erken ve aşırı otlatma yapmamak • Münavebeli otlatma yapmak

23. toprak koruma önlemleri II- kültürel önlemler

24. toprak koruma önlemleri II- kültürel önlemler Mer’a alanlarında uygulanabilir kültürel toprak koruma önlemleri • Aşılama • Gübreleme • Kireçleme • Yeniden ekim

25. toprak koruma önlemleri II- kültürel önlemler • Orman arazilerini toprak işlemeli tarım alanına dönüştürmemek • Orman yangınlarına engel olmak • Kaçak kesimler yapmamak • Orman içi otlatmaları engellenmek

26. toprak koruma önlemleri III- teknik önlemler Teraslama Saptırma (çevirme) kanalları Otlu su yolları Oyuntu kontrolü

27. toprak koruma önlemleri III- teknik önlemler Teraslama • Eğim uzunluğunun kısaltılması • Arazilerin farklı drenaj dilimlerine bölünmesi • Suyun korunması • Yüzeyakış ve taşkın zararlarının azaltılması • Alternatif üretim planlarının yapılması

28. toprak koruma önlemleri III- teknik önlemler Teraslama • Kanal teraslar; arazi eğiminin %15’e ulaştığı alanlarda bile yüzey akış sularının kontrolünde başarıyla uygulanabilirler. Bu terasların, kanal tabanı hafif eğimli, kanal kapasitesi oldukça yüksek, kanal oldukça geniş ve sığ, şevler ise yatıktır. • Sağrı teraslar; erozyonu önlemek, yağış ve yüzey akış sularını toprakta biriktirmek amacıyla inşa edilir. Arazi eğiminin %10 civarında olduğu, toprağın geçirgen yağışın yetersiz olduğu yerlerde inşa edilir. • Seki teraslar; eğimi kırmak, erozyonu önlemek ve toprak işlemeli tarım yapılabilecek arazi kazanmak amacıyla inşa edilirler. Bu teraslar %20-40 eğimli arazilerde düzeç eğrilerine paralel tesis edilirler. Yağış sularının şev üzerinden akmasını önlemek için teras üstü geriye eğimli olarak inşa edilir. Şevler kök sistemi güçlü bitki örtüsü ile kaplanır.

29. toprak koruma önlemleri III- teknik önlemler Otlu Su Yolları ve Çevirme Kanalları (Hendekleri) Tarım makinalarının geçişine imkan verecek şekilde, toprak bünyesine bağlı olarak genellikle yatık şevli, üçgen veya parabolik şekilde inşa edilirler. Akışın miktarı ve hızına göre yetiştirilme kolaylığı olan çok yıllık bitkiler tercih edilmelidir.

30. toprak koruma önlemleri III- teknik önlemler Oyuntu Kontrolü