Jak zapobiec dewastacji zasobów naturalnych ziemi i przeciwdziałać zmianom klimatycznym?

1. Jak zapobiec dewastacji zasobów naturalnych ziemi i przeciwdziałać zmianom klimatycznym?

2. Czym są zasoby naturalne ziemi? Zasoby naturalne są to wszelkie występujące na Ziemi naturalne dobra możliwe do wykorzystania przez człowieka.

3. Podział zasobów naturalnych Zasoby naturalne ziemi dzielimy na: • Zasoby odnawialne - uzupełniane w sposób ciągły lub sezonowo, np. roślinność, zwierzęta. • Zasoby nieodnawialne - ich ilość jest ograniczona, przez co mogą one ulec wyczerpaniu, np. węgiel kamienny, ropa naftowa. • Zasoby częściowo odnawialne - np. gleby, woda.

4. Podział zasobów naturalnych Zasoby naturalne dzielimy nie tylko ze względu na ich odnawialność ale także pod względem użyteczności: • woda - jest ona wykorzystywana przede wszystkim jako woda pitna, do kanalizacji oraz jako surowiec energetyczny. Należy do odnawialnych zasobów naturalnych. • powietrze - jest to zasób rozumiany jako tlen atmosferyczny, którym człowiek oddycha i który może zostać wykorzystany w procesach technologicznych oraz jako wiatr będący odnawialnym źródłem energii.

5. Podział zasobów naturalnych • energia słoneczna - należy do odnawialnych surowców energetycznych. • drewno - jest wykorzystywane do produkcji energii cieplnej oraz wykorzystywany w budownictwie. Zasoby leśne, mimo że się odradzają, zalicza się do nieodnawialnych zasobów naturalnych, gdyż proces ich odrastania jest bardzo powolny i długotrwały. • gleba - jest zasobem odpowiedzialnym za produkcję roślinną. Łatwo ulega degradacji i mimo że w wyniku procesu glebotwórczego ma możliwość odradzać się, proces ten postępuje bardzo powoli, stąd gleby należą do trudno odnawialnych zasobów naturalnych.

6. Podział zasobów naturalnych • surowce mineralne - są to użyteczne dla człowieka skały i minerały. Należą do zasobów nieodnawialnych. Obecnie najważniejszymi surowcami mineralnymi są: • paliwa kopalne (surowce energetyczne) • zasoby metaliczne • zasoby niemetaliczne • zasoby skalne • zasoby zdobnicze

7. Podział zasobów naturalnych Zasoby klasyfikuje się także ze względu na obfitość występowania: • zasoby występujące powszechnie - występujące w ilościach niewyczerpalnych i są rozmieszczone równomiernie, np. gazy w powietrzu, surowce skalne. • zasoby występujące obficie - zasoby obliczone na kilkaset lat, np. węgiel kamienny. • zasoby występujące ograniczenie - zasoby występujące w niewielkich ilościach, które w krótkim czasie mogą ulec wyczerpaniu, np. ropa naftowa.

8. Idea zrównoważonego rozwoju Aby zapobiec dewastacji naturalnych zasobów ziemi należy korzystać z tzw. zrównoważonego rozwoju, który polega na gospodarowaniu zasobami naturalnymi i ich ochronie oraz na wprowadzaniu technologii i zmian instytucjonalnych, które pozwolą na zaspokojenie ludzkich potrzeb, zarówno obecnych, jak i przyszłych pokoleń. Idea zrównoważonego rozwoju ma ponadto chronić gleby, świat roślin i zwierząt.

9. Ropa naftowa Ropa naftowa jest jednym z zasobów naturalnych ziemi. Wielkość zasobów ropy naftowej na świecie ocenia się na 143 mld 400 mln ton. W 2001 r. wydobyto jej 3 mld 289 mln ton. Stąd można wnioskować, iż przy aktualnym wydobyciu, starczy jej na 43 - 44 lata. Największe zasoby tego surowca posiadają Bliski i Środkowy Wschód, w których skupia się aż 64% światowych zasobów. Największe wydobycie ma miejsce w Arabii Saudyjskiej, Rosji, Stanach Zjednoczonych, Iranie, Chinach i Meksyku. Przedstawia je tabela.

11. Wydobycie ropy naftowej

12. Węgiel kamienny Węgiel kamienny jest jednym z głównych surowców energetycznych świata.Największe złoża tego surowca znajdują się w Europie Centralnej i Wschodniej (zwłaszcza na Ukrainie), w Rosji, w Azji Południowo-Wschodniej (zwłaszcza Chiny i Indie) oraz w Ameryce Północnej (USA i Kanada). Światowe zasoby węgla kamiennego szacuje się na 1 bln 31 mld 610 mln ton. W 2001 r. światowe wydobycie tego surowca wyniosło 3 mld 700 mln ton. Głównymi wydobywcami węgla kamiennego na świecie są: USA i Chiny (na te dwa kraje przypada 50% światowego wydobycia), Australia, Indie, RPA, Rosja i Polska.

13. Węgiel kamienny

14. Węgiel brunatny Największe złoża węgla brunatnego występują w: Niemczech, Rosji, Czechach, USA, Kanadzie, Australii i Indiach. Wydobycie na większą skalę tego surowca odbywa się w Niemczech, Rosji, USA, Czechach, Australii i Polsce. Jego wydobycie w ostatnich latach wykazuje jednak tendencję spadkową. Węgiel brunatny nie nadaje się do transportowania na duże odległości, dlatego też jego przetwórstwo odbywa się w miejscach jego wydobycia.

15. Uran Największe zasoby uranu posiadają: Kanada, Australia, Niger, Rosja, USA, Namibia i RPA. Jego wydobycie na świecie w 2001 r. wyniosło 33 tys. ton. Uran jest coraz powszechniej wykorzystywany, do produkcji energii jądrowej i w medycynie. Ma także duże zastosowanie militarne. Wykorzystywanie uranu niesie jednak wiele problemów, m. in. istnieje niebezpieczeństwo skażenia promieniotwórczego podczas jego eksploatacji oraz problem w zagospodarowaniu odpadów. Na świecie czynnych jest 442 reaktorów, a 36 znajduje się w budowie. Reaktory posiadają: Stany Zjednoczone (110), Francja (57), Japonia (53), Wielka Brytania (35) oraz Rosja, Kanada, Niemcy, Szwecja, Indie i Czechy.

16. Skutki skażenia uranem

17. Zasoby wodne Zasoby wody dotyczą corocznego odnawiania się wód (wód będących w obiegu). Około 50% powierzchni kontynentów cierpi na skrajny lub dokuczliwy deficyt wody. Sytuację pogarsza obecne masowe skażenie wód ściekami, ropą naftową (szacuje się, że co roku do oceanów trafia około 5 mln ton ropy) oraz substancjami radioaktywnymi. Ponadto około 94% zasobów wodnych świata stanowią wody słone, a 2% wody zgromadzone w lodowcach, co sprawia, iż niewiele wód nadaje się do spożycia chociaż zapotrzebowanie na wodę wzrasta. Stąd, wyczerpywanie się wód rzecznych i podziemnych, stanowiących jak dotąd główne źródło wody, stanowi bardzo poważne zagrożenie. Dlatego szuka się nowych źródeł wody.

18. Pozyskiwanie wody Wodę pozyskuje się poprzez: • odsalanie wody morskiej • odsalanie słonych wód podziemnych • wykorzystywanie wody lodowców polarnych

20. Ochrona zasobów wodnych ziemi W celu ochrony wód morskich wyróżniono tzw. „ szczególnie wrażliwe obszary morskie”. Kraje położone nad akwenami o takim statusie zmuszone są do zmniejszenia ilości odprowadzanych zanieczyszczeń i zwiększenia standardów bezpieczeństwa transportu ropy naftowej.

21. Szczególnie wrażliwe obszary morskie • akwen wokół australijskiej Wielkiej Rafy Koralowej, • archipelag Sabama w pobliżu Kuby, • wody wokół wyspy Malpelo w Kolumbii, • rejon Florydy (Keys w Stanach Zjednoczonych), • wody wokół wysp Galapagos, • wody wokół wysp Kanaryjskich, • Morze Bałtyckie (spośród krajów nadbałtyckich regulacji dotyczących zwiększenia bezpieczeństwa w transporcie ropy naftowej nie przyjęła Rosja. Przesyła ona przez Bałtyk około 80 mln ton ropy rocznie, głównie tanimi banderami.).

22. Zasoby glebowe Pokrywa glebowa występuje nierównomiernie na powierzchni Ziemi. Wpływ mają na to przede wszystkim warunki klimatyczne i wodne obszaru oraz rodzaj podłoża. Gleby o największej przydatności rolniczej występują w strefie klimatów podzwrotnikowych i umiarkowanych. Najwyższy udział gleb na mieszkańca występuje w Australii (ponad 40 ha na osobę), RPA i Argentynie (6 ha/os). Dla porównania w Polsce wskaźnik ten wynosi 0,5 ha/os, a w Egipcie 0,1 ha/os. Jakość gleby poprawia się poprzez użyźnianie. Naturalne metody użyźniania gleby stosuje się w: Chinach, Egipcie i Indiach. Natomiast najwyższe zużycie nawozów sztucznych ma miejsce w krajach Europy Zachodniej (42%, a skupiają jedynie 6% użytków rolnych i 11,6% ludności świata) i w Stanach Zjednoczonych (25%, a posiadają 11% użytków rolnych i 4,7% ludności świata). Zużycie nawozów na 1 ha gruntów ornych największe (ponad 200 kg/ha) jest w: Japonii, Wielkiej Brytanii, Holandii, Niemczech i Norwegii.

23. Ochrona zasobów glebowych ziemi Nadmierna eksploatacja gleby prowadzi do jej dewastacji, tzn. do procesów erozji i denudacji. W krajach rozwiniętych gospodarczo powstały specjalne instytucje walcząca z tymi procesami, m. in. Amerykańska Służba Konserwacji Gleby.

24. Zasoby roślinne Zasoby roślinne stanowią grupę zasobów odnawialnych. Obecnie poznano około 1 mln 600 tys. gatunków roślin. Mają one ogromne znaczenie dla człowieka, gdyż rocznie produkują 80 mld ton czystego tlenu. Człowiek powoduje jednak ogromne zagrożenie świata roślinnego na Ziemi. Zasoby roślinne dzieli się na cztery grupy: • zasoby rolnicze, • zasoby leśne, • zasoby wodne, • wszelka roślinność nieuprawowa lądów, np. torfowiska, moczary, słonorośla itp.

25. Obszary rozwoju flory wg Wawiłowa Wyróżnia się pięć obszarów rozwoju roślin uprawnych: • obszar śródziemnomorski • obszar wschodnioazjatycki • obszar południowo-wchodnioazjatycki • obszar afrykański • obszar nowego świata

26. Zasoby zwierzęce Świat zwierzęcy dzieli się na dwie grupy: • zwierzęta żyjące w środowisku naturalnym (znajdujące się pod znikomym wpływem działalności człowieka). • zwierzęta hodowlane

27. Dzikie zwierzęta w naturalnym środowisku

28. Zwierzęta hodowlane

29. Ochrona zasobów zwierzęcych ziemi W wyniku nasilającego się procesu dewastacji środowiska przyrodniczego wiele gatunków zwierząt na świecie jest zagrożonych wyginięciem. Według "Czerwonej Księgi" Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów ponad 800 gatunków zwierząt jest zagrożonych. Warto więc pamiętać, że polowanie na gatunki zagrożone jest surowo zabronione.

30. Gatunek chroniony – salamandra żółtoplamista

31. Powietrze atmosferyczne Powietrze atmosferyczne jest, obok wody, najważniejszym zasobem naturalnym. Bez niego niemożliwe byłoby życie na Ziemi. Niestety, występuje obecnie skażenie atmosfery o globalnym zasięgu. Głównymi źródłami zanieczyszczeń są: • działalność człowieka (przemysł, motoryzacja, nawozy sztuczne), • zjawiska przyrodnicze, jak: wybuchy i emisje wulkaniczne, gorące źródła, gejzery, rozkład materii organicznej itp.

32. Źródła zanieczyszczeń powietrza

33. Skutki zanieczyszczenia powietrza Do podstawowych skutków zanieczyszczenia powietrza należą: • zakwaszenie środowiska, w wyniku emisji: SO2, NO2, NH2. • eutrofizacja środowiska (zarastanie zbiorników wodnych) wynikający z nadmiernej ilości w powietrzu azotu. • zmiany klimatu związane z wzmocnieniem efektu cieplarnianego, na skutek wzmożonej emisji do atmosfery CO2, CH4, N2O, freonów i halonów. • ubożenie warstwy ozonowej w wyniku wzrostu stężenia w powietrzu substancji zawierających chlor lub brom (głównie freonów i halonów).

34. Ograniczenie zanieczyszczenia powietrza Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego można ograniczyć na następujące sposoby: • zmniejszenie emisji przemysłowej na etapie procesów produkcyjnych, poprzez zmiany metod wytwarzania. • przechwytywanie emitowanych zanieczyszczeń. • umiejętne wprowadzanie minimum zanieczyszczeń do atmosfery, poprzez wysokie kominy oraz racjonalne, przestrzenne rozmieszczenie źródeł skażenia.

35. Jak przeciwdziałać zmianom klimatycznym? Emitując mniej gazów takich jak dwutlenek węgla (CO2). Zmniejszając emisję innych gazów cieplarnianych.

36. Ograniczenie spalania paliw kopalnianych Ludzie mogą zwolnić tempo zmian klimatu. Ale system klimatyczny reaguje powoli i nie doczekamy się zmian za naszego życia, jednakże następne pokolenia będą mogły odczuć pozytywne skutki naszych dzisiejszych wysiłków włożonych w ograniczanie emisji. Najważniejszą rzeczą, jaką możemy zrobić, by zapobiec zmianom klimatu, jest dążenie do spalania mniejszych ilości paliw kopalnych, a w konsekwencji ograniczenie emisji dwutlenku węgla.

37. Alternatywne źródła energii • Źródła odnawialne: • Woda • Energia słoneczna • Wiatr • Inne źródła energii: • Biomasa np. drewno lub słoma • Energia nuklearna

38. Zmniejszenie emisji innych gazów cieplarnianych Powstrzymując wylesianie oraz zalesiając następne obszary możemy zapobiec uwalnianiu się dwutlenku węgla do atmosfery. Wysypiska śmieci dostarczają do atmosfery metan (CH4), który jest bardzo silnym gazem cieplarnianym, powstającym z gnicia odpadów organicznych. Wychwytując ten gaz i używając go jako paliwa, uzyskujemy zarówno źródło ciepła, jak też redukcję emisji gazów cieplarnianych.

39. Zmniejszenie emisji innych gazów cieplarnianych • Rolnictwo ma swój udział w wydzielaniu dwutlenku węgla (CO2), metanu (CH4) i podtlenku azotu (N20).  Szersze zastosowanie przyjaznych dla środowiska metod upraw może zredukować skalę tej emisji.   • Wiele procesów przemysłowych powoduje emisje gazów cieplarnianych, szczególnie tych, które zawierają fluor (HFCs, PFCs i SF6). Ta emisja może być zredukowana dzięki nowym technologiom.

40. Wychwytywanie dwutlenku węgla z atmosfery Jednym ze sposobów pochłaniania emitowanego dwutlenku węgla jest sadzenie lasów. Jednakże możliwość zwiększenia pochłaniania dwutlenku węgla w taki sposób jest na tyle ograniczona, iż nie może pokryć więcej niż ułamka całkowitej emisji CO2 spowodowanej działalnością człowieka.

41. Sadzenie lasów

42. Wychwytywanie dwutlenku węgla z atmosfery Oceany pochłaniają ogromne ilości dwutlenku węgla z atmosfery. Jedną z propozycji jest więc zwiększenie tego typu absorpcji (pochłaniania) poprzez zapewnienie większego wzrostu fitoplanktonu, który wiąże węgiel atmosferyczny poprzez fotosyntezę. Nie udokumentowano jednak efektywności tego kroku, a wzrost ilości alg po nawożeniu wód oceanicznych może mieć inne, niekorzystne konsekwencje.

43. Dlaczego spalanie drewna nie ma wpływu na zmiany klimatu? Kiedy jako paliwa używamy biomasy, na przykład drewna lub trocin, następuje uwalnianie energii w formie ciepła, a węgiel wraca do atmosfery w postaci dwutlenku węgla. O ile dba się, by tam, gdzie w celu uzyskania drewna wycięto stare drzewa, wyrastały nowe, to one będą pochłaniać CO2 z atmosfery, wiążąc go na nowo w postaci biomasy. W ten sposób zachowana jest równowaga w obiegu CO2. W dłuższym czasie ilość dwutlenku węgla w atmosferze będzie więc stała. Dlatego paliwa naturalne są uznawane za neutralne pod względem zwiększania ilości dwutlenku węgla w atmosferze.

44. Definicja biomasy na podstawie schematu

45. Jeśli troszczysz się o środowisko: Wpływaj na zmianę postaw znajomych poprzez uświadamianie innych i zachęcanie ich dobrym przykładem Korzystaj z transportu publicznego – tramwaj i autobus i tak jadą. Chodź pieszo, jeźdź rowerem – to najmądrzejszy sposób transportu, także dla zdrowia. Jeśli możesz, zrezygnuj z samochodu, wyprodukowanie samochodu to emisja ~5 ton CO2, nie mówiąc już o jego wykorzystywaniu.

46. Jeśli samochód jest Ci niezbędny (np. mieszkasz za miastem i nie ma tam komunikacji lub Twoja praca wymaga przemieszczania się autem), wybierz model o najmniejszej emisji Korzystaj z samochodu wyłącznie, kiedy jest to niezbędne Korzystaj z miejsc użyteczności publicznej, takich jak sklepy, kina czy obiekty sportowe, które są najbliżej Dbaj o dobry stan silnika i ciśnienie w oponach – możesz zmniejszyć zużycie paliwa o kilkanaście procent. Jeśli troszczysz się o środowisko:

47. Auto prowadź spokojnie, bez gwałtownych przyspieszeń i hamowania Pracuj blisko miejsca zamieszkania – oszczędzisz także swój czas Staraj się nie przekraczać prędkości 100-120 km/h – jadąc szybciej zużyjesz znacznie więcej paliwa Współużytkuj samochód, pojedź z sąsiadem Zmień paliwo na bardziej ekologiczne Jadąc daleko, jedź pociągiem – jest kilka razy efektywniejszy od samochodu, o samolotach nie wspominając Jeśli troszczysz się o środowisko:

48. Jeśli troszczysz się o środowisko: • Unikaj samolotów, przelot na wakacje w miejsce odległe o 5000 km to emisja ponad 1 tony CO2 • Kupuj polskie, a najlepiej lokalne produkty – dowóz towaru to emisja CO2, a im większa odległość, tym więcej tego gazu trafi do atmosfery • Popieraj zmiany przepisów ruchu drogowego korzystne dla transportu miejskiego, posiadaczy pojazdów ekologicznych i rowerzystów (wydzielone pasy ruchu, zakaz wjazdu samochodów do centrów miast)

49. Co powoduje zmiany klimatyczne?Co możemy zmienić, a czego nie?

50. Źródła użyte w prezentacji: • http://www.bryk.pl/teksty/liceum/geografia/geografia_spo%C5%82eczno_ekonomiczna/8075-zasoby_naturalne_ziemi.html • http://pl.wikipedia.org/wiki/Zasoby_naturalne