Goedbezig-aanpak Sint-godelievecollege eernegem

1. Goedbezig-aanpakSint-godelievecollegeeernegem Gilbert Deketelaere

2. Even voorstellen… • Beleidsondersteuner, kwaliteitscoördinator aan het Sint-Godelievecollege, Gistel-Eernegemwww.sigo.be • Voorzitter SOK (Schooloverstijgend Kwaliteitsnetwerk) www.onderwijskwaliteit.be • Contact: gilbert.deketelaere@sigo.be

3. Onze school • Sint-Godelievecollege Gistel-Eernegem • Afdeling Gistel: 3 graden (ASO-TSO), enkel A-stroom • ong. 960 leerlingen • Afdeling Eernegem: enkel 1e graad, A- en B-stroom • ong. 85 leerlingen – ong. 15 lln. in B-stroom

4. Aanleiding GoedBezig • Moeilijk gedrag van leerlingen in de B-stroom • Gevolg: uitsluiting • Wat merkten we? • Leerkrachten klaagden en raakten gedemotiveerd • Bespreking leerlingen was een beschrijving van ellende • Strafprocedure was een eenrichtingsstraat • Straf als enige “oplossing” • Uitgaan van evidenties: “het is toch normaal dat…” • Geen sprake van beloning van gewenst gedrag • Uitsluiting nauwelijks gebaseerd op data

5. Sense of urgency… • Besef van leidinggevenden: dat kan zo niet verder… • Uitsluiting • Ontevredenheid leerkrachten • Beleidsondersteuner/kwaliteitscoördinator gaat op zoek • Noodzaak aan visie op B-stroom • Noodzaak van de terugkeer van trots • SWPBS biedt mogelijkheden

6. Inspiratie: SWPBS • School Wide PositiveBehaviour Support • Creëert een veilige, waarderende schoolomgeving waarin het gewenste gedrag bij leerlingen wordt bevorderd, probleemgedrag wordt voorkomen, zodat elke leerling optimaal kan profiteren van het geboden onderwijs. • Preventie staat centraal!

7. SWPBS • SWPBS werkt vanuit gedeelde waarden, vertaald naar concreet gedrag • SWPBS geldt voor alle leerlingen (schoolbrede aanpak) • Preventie staat centraal: zoveel mogelijk voorkomen van probleemgedrag • Aanleren van gewenst gedrag • Belonen van gewenst gedrag (“wat aandacht krijgt, groeit”) • Planmatige aanpak op basis van data • Partnerschap met ouders en samenwerking met de externe partners • SWPBS is evidencebased

8. www.pbis.org

9. Visie op B-stroom • Wat voor onderwijs willen we in de B-stroom? • Brainstorm in heterogeen team • Inspiratie van leerkrachten • Enkele principes: • Verrijking van onderwijs door contact met de buitenwereld (vakoverstijgend onderwijs) • Zoveel als mogelijk inspelen op behoeftes leerling • Vernieuwing attitude-aanpak • Aandacht voor beloning van gewenst gedrag • Straffen als belonen niet helpt • Stappenplan bij ernstige overtredingen • Noodzaak van geregeld overleg • Aandacht voor welbevinden van elke actor

10. Visie op B-stroom en SWPBS • Interne vorming: kennismaking met principes SWPBS • Voorbereiding: uitvlooien van www.swpbs.nl • Wat herkennen leerkrachten al? • Wat kunnen we realiseren? • Evaluatie van de huidige manier van werken • Voorstel van een andere manier van werken • Iedereen akkoord, 1 onthouding • Met personeelsvergadering augustus: “Go!” • “Ik ben trots op jullie” • “Laat ons trots zijn op onze leerlingen”

11. Onze manier van werken • Inspiratie • SWPBS • Triple P (PositiveParenting Program)  positief opvoeden • Kinderen een veilige en stimulerende omgeving bieden • Kinderen laten leren door positieve ondersteuning • Een aansprekende discipline hanteren • Realistische verwachtingen hebben van het kind • Goed voor jezelf zorgen • Handelingsgericht werken • Systematisch, transparant, doelgericht werken • Aandacht voor positieve aspecten • Belang van samenwerking • Kwaliteitszorg • Ontwikkelen van visie en evalueren van geleverde kwaliteit

12. 11 pijlers van ons gedragsproject • Aanpak vanuit onze eigen waarden • Aanleren van gewenst gedrag • Positieve kijk op de leerling • Consequenties voor ongewenst gedrag • Aantrekkelijk onderwijs • Preventie centraal • Gebruik van data over gedrag • Samenwerking met ouders • Ondersteuning van de leraar, de opvoeder • Begeleiding door SteamTeam, CLB,… • Aandacht voor visieontwikkeling en zelfevaluatie

13. Aanpak vanuit onze eigen waarden • 3 waarden kiezen waar we volledig voor gaan • Waarden worden vertaald naar concreet gewenst gedrag • Waarden zijn zichtbaar in het gebouw • Een vraag voor ons: welke waarden kiezen we? • Resultaat • Respect, eerlijkheid, verantwoordelijkheid • Concreet • Ik verwoord mijn mening op een aangename, vriendelijke manier. • Als ik iets fouts deed en een leraar, opvoeder, enz. spreekt mij daarop aan, dan geef ik dit eerlijk toe. • Bij samenwerking doe ik mijn deel. • …

15. Aanleren van gewenst gedrag • Aanleren, herhaald inoefenen en in herinnering brengen van gewenst gedrag • Goed gedrag is nooit vanzelfsprekend! • Een vraag voor ons: op welke manier leren we gewenst gedrag aan? • Resultaat • B-stroom: 1 uur per week sociale vaardigheidstraining • O.a. visualiseren van waarden, cursus Rots en Water

16. Positieve kijk op de leerling • Hiermee staat of valt alles! • Belonen van gewenst gedrag • Toon uitdrukkelijk je waardering bij gewenst gedrag • Verras de leerling met positieve aandacht • Doe het vaak: verhouding belonen:corrigeren = 4:1 • Leg eerder de nadruk op wat de leerling wél moet doen dan op wat niet goed is • Een vraag voor ons: op welke manier kun je leerlingen belonen?

17. Positieve kijk op de leerling • Resultaat • Uitdrukkelijk gewenst gedrag belonen in de les, op de speelplaats • Bij oudercontacten: starten met positieve punten • Bij klassenraden: starten met een positief rondje • Week van de WAUW • Duimpjes • Belonen van personeelsleden • Persoonlijk kaartje met waardering • Paaseitjes met woordje van dank

18. Positieve kijk op de leerling • Resultaat • COB (Collega’s op Bezoek): leren van elkaar • Focus COB • Op welke manier bevordert, stimuleert de leraar het gewenste gedrag bij leerlingen? Wat doet de leraar? Wat doet hij niet? • Op welke manier slaagt de leraar er in om probleemgedrag bij leerlingen te voorkomen? Of hoe haalt de leraar de lont uit het kruitvat? • Leermoment COB • “Komt dit initiatief (de uitvoering en de nabespreking) de kwaliteit van het onderwijs ten goede?” • 9/17: ja • 5/17: nee • 3/17: geen mening • Positief: herkenning in de manier van werken / positief om collega’s aan het werk te zien

19. Consequenties voor ongewenst gedrag • Negatief gedrag aanvaarden we niet • Een vraag voor ons: wat zijn goed en effectieve consequenties voor ongewenst gedrag? • Resultaat: • Enerzijds: ruimte voor individuele aanpak van de leraar • Anderzijds: summier stappenplan ongewenst gedrag bij ernstige overtredingen • Uit de les bij “leerling maakt het lesgeven onmogelijk” / ernstige overtreding respect • Bijhouden van data • Actiepunt voor 2013-2014: hoe gepast interveniëren?

20. Aantrekkelijk onderwijs • Vakmanschap boven!Aantrekkelijk, kwaliteitsvol onderwijs is preventie nummer 1. • Vragen voor ons: hoe kunnen we ons vakmanschap nog verbeteren? • Resultaat • Meer aandacht voor projectwerking • Leren van elkaar • Collega’s op Bezoek (COB) • B-uurtje • Project Go4Talent http://go4talent.be

21. Preventie centraal • Voorbeelden • Aangenaam en veilig schoolklimaat • Zelfmanagement van de leerling • Cursus agressiebeheersing, leren samenwerken, leren conflicten oplossen,… • Enz… • Een vraag voor ons: welke preventieve acties organiseren we?

22. Preventie centraal • Resultaat • Cursus sociale vaardigheden • B-uurtje: open communicatie • Bespreking leerling: ook aandacht voor positieve zaken • Oranje kaart • 5 minuten “afkoelen” op de gang • Aandacht voor aangenaam schoolklimaat / onderwijskwaliteit • Enquête bij leerlingen • Enquête bij leerkrachten • Goed Bezig!?-document: zelfevaluatie centraal bij attitude-evaluatie

25. Gebruik van data over gedrag • Zowel data als dialoog in het B-uurtje • Voorbeelden van data: • Wanneer toont de leerling gewenst gedrag? • Wanneer toont de leerling ongewenst gedrag? • Welke aanpak heeft vaakst succes? • Een vraag voor ons: welke data verzamelen we? • Resultaat • Registreren van “uit de les gezet” • Registreren van aantal strafstudies, telaatkomers • Ondersteuning leerlingen door trajectbewaker

26. Samenwerking met ouders • Ouders kennen de waarden die de school nastreeft • Ouders kunnen de waarden ook thuis hanteren • Betrekken van ouders bij de aanpak van ongewenst gedrag • “Wat werkt thuis?” • Een vraag voor ons: op welke manier kunnen we samenwerken met ouders? • Resultaat: ouders naar school halen • Info over de aanpak van de school • Openlesmoment • Alternatief oudercontact • Receptie voor ouders: leerlingen stellen een land voor met hapjes en drankjes

27. Ondersteuning van de leraar, de opvoeder • Lesgeven kan lastig zijn… Zorg goed voor jezelf. Zoek tijdig steun en ontspanning • Een vraag voor ons: op welke manier kan de school de leraren, opvoeders ondersteunen? • Resultaat • Belonen van personeelsleden • Aandacht voor personeelstevredenheid • B-uurtje als overlegmoment • Mogelijkheid tot volgen van vorming • Interne studiedagen (intro / Kees van Overveld)

28. Begeleiding door SteamTeam, CLB,… • Aanwezigheid van SteamTeam op het B-uurtje (Rood) • CLB als schakel naar externe hulpverlening (Rood)

29. Aandacht voor visieontwikkeling en zelfevaluatie • Voortdurend vooruitkijken en achteruitkijken • Wat willen we? • Wat is goed voor de B-stroom? Wat werkt? • Rekening houden met “Wat moeten we?” en “Wat kunnen we?” • Hoe loopt het? • Bereiken we onze doelen? Wat brengt het op? • Zijn we nog met de juiste dingen bezig? • Hoe is de tevredenheid van leerlingen, van leraren, opvoeders? • Wat behouden we? Wat sturen we bij?

30. Wat brengt het op bij de leerling van de B-stroom? • 10 op 12 leerlingen kent de 3 waarden • A-stroom: 54/60 • 12 op 12 leerlingen beweert altijd/meestal goed gedrag te tonen • A-stroom: 59/60 • 8 op 12 krijgt soms/altijd een pluimpje van de leraar als hij/zij goed gedrag toont • A-stroom: 32/60 • 10 op 12 vindt dat straffen op een eerlijke manier gebeurt • A-stroom: 45/60 • “Ik vind de school aangenaam en veilig”: 6/11 “ja, zeker”, 5/11 “ja, eerder” • A-stroom: 19/60 “ja, zeker”, 33/60 “ja, eerder wel”, 8/60 “nee”

31. Wat brengt het op bij de leraar? • Voorzichtig optimisme • 14 antwoorden bij open vraag naar feedback over het project: • 9 collega’s uiten spontaan positieve feedback • 5 collega’s vragen een verdere concrete implementatie van de waarden en specifieke houdingen, bv. in de les, op de speelplaats • 15 antwoorden bij open vraag naar feedback over het principe van de positieve kijk op de leerling • 10 collega’s uiten spontaan positieve feedback • 3 collega’s melden dat het effect van de aanpak duidelijk is • 2 collega’s zoeken nog een balans tussen het positief benaderen en het feedback geven over dingen die niet goed lopen • Over de vorming: 9/15 positieve respons

32. Wat brengt het op bij de leraar? • Sporadisch een vraag om te mogen werken • in Eernegem • In de B-stroom • Grotere personeelstevredenheid in Eernegem dan in Gistel

33. Van School Wide naar Community Wide? • De hele community doet mee! • 1 week PBS’en • Belonen van gewenst gedrag staat centraal • Doel: creëren van een warme, positieve sfeer in de gemeente waar mensen elkaar ondersteunen • Gepland: september 2013

34. CWPBS: “Week van de WAUW” • Belonen van gewenst gedrag door • de bakker, de slager om de hoek • de politie • de gemeentewerker • de plaatselijke winkelier • Beloning • Verbaal, non-verbaal • Polsbandje “Ik doe het goed!” • Probleem: sponsoring…

35. Randvoorwaarden en valkuilen • Engagement in woord en daad van leidinggevende • Echt in het verhaal geloven! • SWPBS: geen one shot, geen trucjesdoos, geen makkelijke oplossing… • Goede voorbeeld tonen • Inspelen op weerstand • Niet terugplooien bij de implementatiedip • In dialoog gaan • Oproepen om de weg te blijven volgen • Communiceren en nog eens communiceren • Herhalen van PBS-boodschap: moet in het behang sluipen

36. Randvoorwaarden en valkuilen • Vorming is noodzakelijk • Verandering zit tussen de oren… • Ondersteuning door iemand met knowhow • Duidelijke visie en stappenplan helpt • Het is een totaalproject • Het vraagt tijd…

37. Valkuilen, weerstand, misverstanden • Belonen van leerlingen gaat over het belonen van het halen van goede resultaten • “Leerlingen worden niet graag beloond. En zeker oudere leerlingen niet.” • “Leerlingen hoeven niet beloond te worden: we mogen toch verwachten dat…” • “Ik ben niet voor dit systeem want ik doe dit al jaren” • “Belonen: allemaal goed en wel, maar straffen is ook belangrijk” • “Je denkt toch niet dat we zullen doen wat ‘dien ollander’ zegt”

38. Toekomst • Op dit moment: verdere implementatie principes SWPBS voor de hele afdeling Eernegem • Introductie van een preventieve pestaanpak, geïnspireerd op Rob Horner • Op dit moment: geleidelijke implementatie in afdeling Gistel • Intro tijdens personeelsvergadering eind augustus 2013, met o.a. Rita Pierson “Everykidneeds a champion” • Denkoefening: attitudevorming (aanleren – belonen – evalueren)

39. Toekomst. Wat hoopvol is… • Besef: “leren” en “houding” (leven) hangen samen • Waarderende kijk: voor beide domeinen noodzakelijk • In de samenleving: langzame evolutie in de richting van de waarderende kijk op de leerling • SWPBS • Handelingsgericht werken • Oplossingsgericht werken • Positieve psychologie • Aandacht voor talenten (minder voor gebreken), bv. Luk Dewulf, Go4Talent • AppreciativeInquiry (waarderend onderzoek) • Dick Swaab: aanvaard de tekortkomingen • “Laat programma’s beter aansluiten op individuele capaciteiten” (Onderwijsraad, Nederland) • Diverse trends op sociale media • OperationEducation (Claire Boonstra) • Ken Robinson • Kees van Overveld