Integracja gospodarcza w Europie

1. Formy integracji gospodarczej Działania zjednoczeniowe w latach 4o-ch XX wieku. Integracja gospodarcza w Europie

2. Wstęp • Istotną tendencją we współczesnej gospodarce światowej jest wzmożone dążenie do regionalnej integracji gospodarczej • porozumienia międzynarodowe zawierane przez kraje z jednego regionu geograficznego, mające na celu zmniejszenie i całkowitą likwidację taryfowych i pozataryfowych barier na drodze przepływu dóbr, usług i czynników produkcji między tymi krajami.

3. Wstęp • Najważniejszy układ regulujący harmonogram liberalizacji obrotów handlowych to General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) • Podpisany 30 października 1947 roku, miał chronić wynegocjowane przez uczestników koncesje celne. • Kontynuacja GATT to WTO (World Trade Organization). • Podstawowa zasada WTO – niedyskryminowanie i równość traktowania.

4. Wstęp • Zasady te zapisane są w klauzuli największego uprzywilejowania (KNU) • Na mocy KNU nie można przyznawać korzyści jednemu państwu albo grupie państw, ponieważ wszystkie państwa członkowskie mają do nich jednakowe prawa. • Przywileje nie mogą działać selektywnie • Wyjątek od KNU – powstanie unii celnej lub strefy wolnego handlu

5. Formy integracji gospodarczej • Strefa wolnego handlu — likwidowane są cła i ograniczenia pozataryfowe • kraje członkowskie swobodnie stosują narzędzia polityki handlowej wobec krajów spoza ugrupowania, np. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA), Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu (NAFTA);

6. Formy integracji gospodarczej Unia celna — porozumienie handlowe, w którym członkowie oprócz likwidacji ceł i ograniczeń pozataryfowych, prowadzą wspólną politykę handlową wobec pozostałych krajów;

7. Formy integracji gospodarczej Wspólny rynek • nie ma barier w handlu pomiędzy krajami członkowskimi • prowadzona jest wspólna polityka handlowa wobec krajów trzecich • ma miejsce swobodny przepływ czynników produkcji pomiędzy krajami członkowskimi

8. Formy integracji gospodarczej Unia ekonomiczna (unia gospodarcza) — wyższa forma wspólnego rynku, w której członkowie dokonali harmonizacji wszystkich rodzajów polityki, mających wpływ na warunki konkurencji, m.in. polityki podatkowej, monetarnej, społecznej; Unia walutowa (unia monetarna) — forma integracji gospodarczej, w której wprowadza się także wspólną walutę;

9. Formy integracji gospodarczej Unia polityczna — polega na unifikacji części lub całości polityki zagranicznej i obronnej.

10. Formy integracji gospodarczej

11. Gospodarcze korzyści integracji • Stymuluje wzrost gospodarczy w krajach członkowskich • Zwiększa bezpośrednie inwestycje zagraniczne i produkcję światową • Kraje specjalizują się w tym, w czym są najbardziej efektywne • Dodatkowe korzyści z wolnego handlu poza porozumieniami GATT i WTO

12. Polityczne korzyści integracji • Współzależność gospodarcza stwarza zachętę do współpracy politycznej • Skutecznie obniża to prawdopodobieństwo konfliktów zbrojnych • Razem kraje członkowskie mają większą wagę i siłę przetargową w handlu z innymi krajami i ugrupowaniami

13. Przeszkody integracji • Integrację ciężko jest osiągnąć i utrzymać • Cały naród może zyskać lecz poszczególne grupy społeczne i zawodowe mogą ucierpieć • Potencjalna strata suwerenności i kontroli nad sprawami wewnętrznymi

14. Argumenty przeciw integracji • Ekonomiści zaznaczają, że korzyści integracji zależą od przewagi efektu kreacji handlu nad efektem przesunięcia handlu • Kreacja handlu polega na zastąpieniu drogich dóbr krajowych przez dobra importowane bezcłowo, pochodzące z państw unii celnej. • Przesunięcie handlu polega na tanich dóbr importowanych z państw trzecich przez dobra relatywnie drogie, importowane bezcłowo z krajów członkowskich unii celnej

15. Lata 40-te XX wieku

16. Pierwsze lata powojenne • Europa zniszczona. Starty ludzkie oraz 30% produkcji przemysłowej. • Degradacja pozycji międzynarodowej Europy • Początki konfrontacji na linii USA-ZSRR • Dwa supermocarstwa dążą do zabezpieczenia swoich interesów w Europie i w Niemczech • USA popierają dążenia federalistów europejskich • Scalona Europa – bliski region współpracy, zaplecze w konfrontacji z Moskwą

17. Zmiana układu sił i osłabienie pozycji międzynarodowej Europy • Spadek udziału państw Europejskich w całości gospodarki światowej. • Uzależnienie Europy Zachodniej od polityki Waszyngtonu. • Bezwzględna dominacja ZSRR we wschodniej części kontynentu. • Osłabienie pozycji kolonialnej głównych państw europejskich. • Wyraźny podział kontynentu na dwa konfrontacyjne bloki. • Kryzys gospodarczy i demograficzny po wojnie.

18. Zmiana układu sił i osłabienie pozycji międzynarodowej Europy • Niemcy: podzielone na strefy okupacyjne, bez samodzielności. • Włochy: osłabienie, izolacja polityczna, peryferyjne położenie regionów południowych. • Wielka Brytania i Francja: utrata pozycji przedwojennych, kryzys gospodarczy, osłabienie wojenne. • Belgia, Holandia i Luksemburg najbardziej zaawansowane integracyjnie (unia celna 1944).

19. Zalety integracji • Polepszenie efektywności działań gospodarczych • Poprawa poziomu życia społecznego po kryzysie wojennym. • Wspólne przeciwstawienie się politycznej presji ZSRR. • Wewnętrzna stabilizacja polityczna państw. • Możliwość włączenia Niemiec do współpracy ogólnoeuropejskiej. • Zmniejszenie dystansu między USA i Europą.

20. Nowa sytuacja i poszukiwanie rozwiązań • Skutki wojny, nowe okoliczności i nadmiar dobrej woli wśród polityków zapewniały szybki postęp w dążeniu do zjednoczenia. • Amerykanie stanowczo popierali wszelkie inicjatywy zjednoczeniowe (nowy rynek, zaplecze w konfrontacji z ZSRR). • Wielka Brytania ciążyła do wspólnej Europy, chciała być pośrednikiem o szczególnych stosunkach z USA i Commonwealth.

21. Skutki podziału blokowego • Odmienna hierarchia wartości i różna wizja Europy. • Ograniczony model rozwoju integracji. • Podział na „lepszą” i „gorszą” Europę. • Procesy integracyjne lepiej się rozwinęły na Zachodzie Europy (lepsze uprzemysłowienie, wymiana, poziom rozwoju, demokracja, stabilność). • Na Wschodzie społeczeństwa pod dominacją radziecką, mniej rozwinięte, agrarne, mniej stabilne politycznie, mniej możliwości rozwoju.

22. Powojenne ruchy zjednoczeniowe • Europejska Unia Federalistów • Powstała w 1946 • Jednoczyła różne nurty dążące do szybkiego zjednoczenia Europy, radykalne poglądy niektórych • Dążyli do jednolitej organizacji integracyjnej • Kongres w Montreux (1947) i Rzymie (1948) • Dążenie do stworzenia federacji, Unii Europejskiej, projekt konstytucji, Wielo

23. Powojenne ruchy zjednoczeniowe • Europejska Unia Parlamentarna • Powstała w 1947 roku w oparciu o narodowe organizacje i komitety • Cel budowy Unii gospodarczej

24. Winston Churchill i Ruch Zjednoczonej Europy • Wystąpienie w Fulton 5 marca 1946 roku • Historyczne wystąpienie w Zurychu 19 września 1946 roku • Wspólne dziedzictwo narodów Europy • Wcześniejsze pomysły zjednoczeniowe • Wezwał do budowy Stanów Zjednoczonych Europy • Kierownictwo dla Francji i Niemiec • Silny impuls integracyjny

25. Ruch Zjednoczonej Europy • Szybko po Zurychu, Churchill powołał Ruch ze swoim zięciem Duncanem Sandys na czele. • Ruch promował integracje w Wielkiej Brytanii, która byłą „z Europą ale poza Europą”.

26. Powstanie BENELUXu • Traktat o utworzeniu Belgijsko-Luxemburskiej Unii Ekonomicznej 1921 rok • 21.X.1943 na emigracji podpisano prowizoryczny układ walutowy – koordynacja przedsięwzięć walutowych oraz wspólna polityka w ramach org. Międzynarodowych • 5.IX.1944 w Londynie podpisano konwencje z zniesieniu ceł wewnętrznych oraz wspólnej taryfie wobec państw trzecich

27. Powstanie BENELUXu • Weszło w życie 1.I. 1948 r., w 1948 zniesiono cła, Sekretariat Generalny w Brukseli 1.I.1949r. Wprowadzono wspólną taryfę. • 15.X.1949 r. wstępny układ o utworzeniu unii gospodarczej. Wysiłki we współpracy handlowej i monetarnej oraz ujednolicenie ustawodawstwa

28. PowstanieBENELUXu • 25.VI.1953 – protokół o przyśpieszeniu koordynacji polityki gospodarczej, socjalnej i ujednolicenie handlowej i finansowej • 1955 Międzyparlamentarna konsultatywna rada Benelux, B i NL – po 21 czł., L – 7 czł. • Realne scalenie od 1956 roku.

29. Kongres w Hadze • 5 czerwca 1947 – ogłoszono plan Marshalla • Lipiec 1947 – Komitet koordynacyjny Ruchów Zjednoczonej Europy • Pod kierownictwem Duncana Sandysa i Komitet szykował duży zjazd zwolenników integracji

30. Kongres w Hadze • 7-10 maja 1948 roku – Kongres Haski • Wiele znanych osobistości – 800 delegatów z 25 krajów, dwunastu byłych premierów, czterdziestu byłych ministrów, dwudziestu czynnych ministrów i ponad 100 parlamentarzystów różnej orientacji

31. Kongres w Hadze • Przewodnictwo Kongresu – Churchill • Praca Komitetu politycznego – Paul Ramadier (były premier Francji) • Komitet Ekonomiczny – Paul van Zeeland • Komitet Kultury

32. Kongres w Hadze • Dyskutowano nad programami jednoczenia Europy • Federaliści i Benelux – tworzyć Unie ze Zgromadzeniem Europejskim • Brytyjczycy – chęć powołania wspólnego organu międzynarodowego o ograniczonych kompetencjach • Kompromis – punkt widzenia umiarkowanych federalistów

33. Rezolucja kulturalna • Wspólne dziedzictwo, prawa człowieka ponad granicami, promowanie świadomości europejskiej książkami filmem etc. • Rezolucja polityczna • Utworzenie unii politycznej, Zgromadzenia Europejskiego, Karta Praw Człowieka, Europejski Trybunał Praw Człowieka • Rezolucja ekonomiczno-społeczna • Zaproszenie rządom do tworzenia jedności ekonomicznej kontynentu, likwidacja barier handlowych, celnych, przepływ kapitału, unifikacja waluty, harmonizacja ustawodawstwa

34. Znaczenie Kongresu • Ważny etap na drodze do integracji • Zaproponowano wiele projektów działań • Szczególna ranga – Churchill • Wyeksponował wspólnotę duchową ponad granicami. • Sformułowano syntezę celów zjednoczenia.

35. Decyzje po Kongresie • Ruch Europejski i Rada Europy • 25 X 1948 r. powstał Ruch Europejski – federacja autonomicznych organizacji proeuropejskich. Działania wielokierunkowe. Wpłynął na powstanie Rady Europy oraz quasi-parlamentu europejskiego (Zgromadzenie doradcze)

36. Organizacja europejskiej współpracy gospodarczej • Plan Marshalla przyjęto 5 czerwca 1947roku • 16 kwietnia 1948 r. powołano Organizacje Europejskiej Współpracy Gospodarczej (Organization for European Economic Cooperation - OEEC) • Instytucjonalne ramy koordynacji rozdziału pomocy z planu Marshalla • USA wymagały powołania takiej organizacji i ustalenia instytucjonalnych zasad podziału pomocy

37. Najwyższy organ i Rada zbierana kilka razy rocznie. Wnioski do Rady prygot. Komitet wykonawczy (przedstawiciele 7 państw wybieranych przez Rade). Specjalistyczne agencje oraz komitety techniczne • Przy OEEC – Europejska Unia Płatnicza (1950), Europejska Agencja Energii Jądrowej (1957), Bank Rozrachunków Międzynarodowych (fundusz obrotowy ze środków USA gwarantował prawidłowość rozliczeń) • Do roku 1952 otrzymano 15 mld (w tym 5 mld na UK i Fr) • W 1961 przekształcono w OECD (18 państw OEEC + USA i Kanada)

38. Organizacja europejskiej współpracy gospodarczej • OEEC – organ konsultatywny, wymagał jedności. • OEEC ułatwiła rozdysponowania środków. • Stworzyła forum zbliżenia krajów. korzystających z pomocy Amerykańskiej • Odbudowanie gospodarki krajów. • Wprowadzenie rozwiązań w kierunku integracji.

39. Rada Europy • Churchill proponował powołanie Rady już w 1943 roku. • Po Hadze z inicjatywą Paul-Henri Spaak oraz Paul Ramadier. Cel – Zwołanie Zgromadzenia Europejskiego. • Ruch Europejski przygotował memorandum • Brytyjczycy zaproponowali powołać również Komitet Ministrów.

40. Rada Europy • Komisja do spraw tworzenia Rady przygotowała założenia organizacyjne Rady Europy z międzynarodowym Komitetem Ministrów na czele oraz delegowanym przez państwa Zgromadzeniem Doradczym. • 5 maja 1949 r. na konferencji w Londynie 10 państw przyjęto statut Rady Europy. Francja, Benelux, Dania, Norwegia, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy. Potem dodano Turcje (1949), Islandia (1950), RFN (1951), Austria (1956)

41. Rada Europy • Inauguracja w Strasburgu w 8 sierpnia 1949 (Strasburg – dwujęzyczny, Alzacja i Lotaryng) • Języki oficjalne – francuski i niemiecki. • Cele statutowe- osiągnięcie większej jedności między członkami, wcielenie w życie zasad Wspólnego dziedzictwa, ułatwienie postępu ekonomicznego i społecznego.

42. Rada Europy • Pionierskie rozwiązanie – Zgromadzenie Doradcze (po 1974 r. –Zgromadzenie Parlamentarne) • Uprawnienia – przygotowanie opinii, dyrektyw i propozycji konwencji, stopniowe ujednolicenie ustawodawstwa państw członkowskich • Główny organ decyzyjny – Komitet Ministrów (skład z min spraw zagranicznych krajów członkowskich od każdego kraju 1 członek i jeden glos) • Komitet miał rozważać środki właściwe do realiz celu, miał uprawnienia admin i finansowe

43. Rada Europy • Po stworzeniu EWG rola osłabła • Organ konsultacyjny i koordynacyjny • Szczególna ranga problemu praw człowieka i utrwalanie ogólnej wolności • W 1950 przyjęto Konwencje Ochrony praw człowieka i Podstawowych Wolności • Rada nie stała się motorem integracji (różnica zdań członków co do jej kompetencji) • Ale utworzyła forum rozwijania idei integracyjnych

44. Następne zajęcia • Europejska Wspólnota Węgla i Stali. • Pierwsze doświadczenie integracji sektorowej w Europie.