Arbeidsparticipatie van mensen met een visuele beperking in Nederland

1. Arbeidsparticipatie van mensen met een visuele beperking in Nederland • Yvonne Goertz1, Inge Houkes1, Frans Nijhuis2 1Sociale Geneeskunde, Universiteit Maastricht 2Arbeids- en Organisatiepsychologie, Universiteit Maastricht • 18 april 2013

2. Doelen onderzoek Het in kaart brengen van de arbeidsparticipatie van mensen met een visuele beperking in Nederland (percentage werkend, percentage werkzoekend, baantevredenheid etc.) Het in kaart brengen van de factoren die geassocieerd zijn met arbeidsparticipatie van mensen met een visuele beperking in Nederland (verschillen tussen werkende en niet-werkende mensen met een visuele beperking) De ontwikkeling van een individueel assessment instrument (vragenlijst) voor het vergroten van de kans op werk voor mensen met een visuele beperking

3. Start onderzoek: Systematische literatuurstudie • Percentage werkend binnen de groep mensen met een visuele beperking wereldwijd: tussen 33% en 42% • Startpuntvoor de ontwikkeling van de vragenlijst in onsonderzoek: keuzefactoren, aangevuld met advies van de klankbordgroep van het project Publicatie: Goertz, Y.H.H., van Lierop, B.A.G., Houkes, I., Nijhuis, F.J.N. (2010) Factors related to the employment of visually impaired persons: a systematic literature review. Journal of Visual Impairment & Blindness 104 (7), 404–418.

4. Ontwikkeling vragenlijst • Vragen uit de Enquête Beroepsbevolking van het Centraal Bureau voor de Statistiek (bijv. met betrekking tot werk zoeken) • Bestaande schalen/vragen (bijv. over baantevredenheid) • Zelf ontwikkelde vragen (bijv. over de sociale werkvoorziening) • Vragenlijst getest door professionals (uit onze klankbordgroep) en door mensen met een visuele beperking: enkele aanpassingen in de vragenlijst

5. Werving deelnemers onderzoek • Via Optelec en Ergra Low Vision • 3 steekproeven (in 2010) • Inclusiecriteria • Visuele beperking • Leeftijd 15-64 (CBS-definitie beroepsbevolking) • Indien werkzaam, werkzaam in Nederland • Mogelijkheid tot deelname d.m.v. telefonisch interview (mensen met gehoorproblemen deels uitgesloten) • Voldoende beheersing van de Nederlandse taal • Geen verstandelijke beperking • 500 volledig ingevulde vragenlijsten, afgenomen d.m.v. telefonische interviews met een duur van gemiddeld 1 uur • Deelname-percentage: 47%46.99% 6.99%

6. Steekproefkenmerken 41,8% Geslacht Mate visuele aandoening Leeftijd Opleidingsniveau 24,8% Man 46,2% 22,0% 11,4% Vrouw 53,8% 15-29 30-44 45-54 55-64 Geen opleiding 2,8% Slechtziend 51,7% Basisonderwijs Zeer slechtziend 7,4% 37,3% Blind Voortgezet onderwijs 11,0% 33,4% MBO 27,0% HBO / WO 29,4%

7. Steekproefkenmerken (2) • Leeftijd ontstaan visuele beperking: • vanaf geboorte 23,4% • later in het leven 76,6% • Achteruitgang van het zicht in de afgelopen 5 jaar: • nee 36,4% • ja 62,0% • weet niet 1,6% • Gezichtsveldverlies: • nee 42,6% • een beetje 13,2% • ja 44,2%

8. Betaald werk, zoeken naar betaald werk, passend betaald werk aannemen indien aangeboden

9. Percentage werkend, baantevredenheid, underemployment

10. Percentage werkend, baantevredenheid, underemployment (2) • Het percentage werkenden onder mensen met een visuele beperking is laag in vergelijking met de algemene beroepsbevolking (67,1%) in Nederland • Mensen met een visuele beperking lijken vrij tevreden met hun baan, maar de underemployment lijkt tegelijkertijd vrij hoog • Slechts enkele mensen met een visuele beperking die geen betaald werk hebben zijn actief op zoek naar werk • Het percentage werkenden en de underemployment dalen als mensen met een contract van minder dan 12 uur en mensen werkend in de sociale werkvoorziening uit de steekproef worden gehaald • Mogelijke verklaringen voor lagere underemployment: ontevreden met het aantal uren werk (personen die minder dan 12 uur werken) en met het niveau van de baan (personen die in sociale werkvoorziening werken)

11. Aanvullende informatie betaald werk • Sociale werkvoorziening • Ja 12,5% • Nee 87,5% • Leidinggevende functie • Ja 17,0% • Nee 83,0% • Contract uren per week • Gemiddeld 27,64 • Minimum-maximum 1-40

12. Aanvullende informatie betaald werk (2) • Type dienstverband • Vast contract 75,0% • Tijdelijk contract 10,9% • Uitzendcontract 0,5% • Zelfstandige of freelancer 11,4% • Ander soort contract 2,2%

13. Redenen zoeken naar betaald werk Let op: * 15 personen is zeer laag aantal * het totaal van de antwoordcategorieen is niet 100%, omdat de deelnemers meer dan 1 antwoord konden geven bij deze vraag

14. Redenen niet zoeken naar betaald werk, maar wel passend werk aannemen als het aangeboden zou worden

15. Redenen passend betaald werk niet aannemen als aangeboden zou worden

16. Conclusie redenen niet zoeken/aannemen betaald werk ● Grote diversiteit aan redenen ● Wel aannemen, waarom niet zoeken, andere redenen=> te ziek, nog aan het revalideren, nog onderwijs volgend: beschikbaar voor de arbeidsmarkt? situatie toch combineerbaar met betaald werk? ● Sociale zekerheidssysteem gedeeltelijk verlammend? ● Andere redenen, bijv. te oud en vrijwilligerswerk: beiden genoemd bij aannemen en niet aannemen betaald werk: individualiteit keuze om wel of niet werk aan te nemen ● Vrijwilligerswerk vervanging voor betaald werk? mogelijkheid om het percentage werkend te verhogen door mensen die vrijwilligerswerk doen te helpen betaald werk te vinden waarin ze op hun eigen manier en tempo kunnen werken; is dit haalbaar in onze huidige werkmaatschappij?

17. Niet-deelnemers analyse • Mensen die niet hebben deelgenomen maar wel aan de inclusiecriteria voldeden, vergeleken met deelnemers: • *geslacht, leeftijd, percentage werkend vergelijkbaar! • *opleidingsniveau deelnemers hoger • Deelnemers hoger opleidingsniveau: • *algemene trend in onderzoek • *gezien onze niet-deelnemers analyse • *relatief hoog percentage deelnemers heeft leidinggevende functie

18. Samenvattende conclusie • Percentage werkendenondermensen met eenvisuelebeperking is laag in vergelijking met de algemeneberoepsbevolking in Nederland • Mensen met eenvisuelebeperkinglijkenvrijtevreden met hunbaan, maar de underemployment lijkttegelijkertijdvrijhoog • Slechtsenkelemensen met eenvisuelebeperking die geenbetaaldwerkhebbenzijnactief op zoeknaarwerk; deelsverklaarbaar door de relatiefhogeleeftijd en vervroegdpensioen • Kansom het percentage werkendtevergrotenzoukunnenliggenbij de mensen die geenbetaaldwerkzoeken, maar ditwelzoudenaannemenals het hen aangebodenzouworden • Resultatenpresentatiebeschreven in artikel: • Goertz, Y.H.H., Houkes, I., Nijhuis, F.J.N. (submitted). Labor participation of visually impaired persons in the Netherlands. Journal of Visual Impairment & Blindness.

19. Met dank aan • Alle deelnemers aan het telefonisch interview • De klankbordgroepleden voor hun advies ten aanzien van de vragenlijstontwikkeling • Optelec en Ergra Low Vision voor het werven van deelnemers • ZonMw Inzicht en onderzoeksschool Caphri voor de financiering

20. Vragen? • yvonne.goertz@maastrichtuniversity.nl • Bedankt voor uw aandacht en interesse!