“Actuele ontwikkelingen in de psychiatrische zorg” 14 april 2008 Congrescentrum De Reehorst Ede

1. WORKSHOP 7 “Actuele ontwikkelingen in de psychiatrische zorg”14 april 2008 CongrescentrumDe Reehorst Ede Vriendschap, Relaties, Intimiteit en Seksualiteit in een TBS-instelling Pompekliniek Nijmegen Forensisch Psychiatrisch Centrum Ans Klaver - Eva Hoogveld - Frank Centen

2. Programma Workshop • Wie zijn wij en waarom zijn wij hier? • Frank: Ter Beschikking Stelling (TBS) • Ans: Forensisch psychiatrische behandeling • Eva: Zorgprogramma Zeden  VRIS • Zelf aan de slag • Uitwisseling/vragen en einde workshop

3. Wie zijn wij en waarom zijn wij hier? Wij zijn 3 werknemers van forensisch psychiatrisch centrum de Pompekliniek in Nijmegen, onderdeel van Stichting Forum GGz Nijmegen. Ans  is vaardigheidstrainer. (sociale vaardigheden) Eva  is sociotherapeut op een afdeling met psychotisch kwetsbare patiënten en daarnaast ook VRIS-trainer. Frank  is sociotherapeut op een afdeling dubbeldiagnostiek en afgevaardigde in samenwerkingsverband Cedar. Wij zijn hier omdat we het belangrijk vinden dat er meer (positieve) bekendheid wordt gegeven aan de behandeling van TBS-patiënten. In het bijzonder de ervaringen van en met TBS-patiënten als het gaat om intimiteit en de daarbij onvermijdelijke grensverkenningen. www.pompestichting.nl www.cedar.nu

4. Ter Beschikking Stelling • Ter Beschikking Stelling is een door de strafrechter opgelegde maatregel: - een verdachte heeft een ernstig strafrechtelijk feit gepleegd. (er moet een straf van minimaal 4 jaar of meer op staan) - tijdens het plegen van dat delict is de verdachte geheel of deels ontoerekeningsvatbaar verklaard. (door een “gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens”.) - Er is gevaar op herhaling. • Na uitzitting van de straf in een huis van Bewaring, volgt een gedwongen klinische en/of poliklinische behandeling in een TBS-instelling of FPA. • Er zijn 8 Forensisch Psychiatrische instellingen in Nederland. Dat zijn deels rijks- en deels particuliere AWBZ-instellingen. Daarnaast zijn er nog forensisch psychiatrische afdelingen (FPA´s) binnen de reguliere psychiatrische ziekenhuizen. In Nederland verblijven zo’n 1600 TBS-patiënten.

5. De TBS-instelling levert op korte termijn een bijdrage aan de veiligheid van de maatschappij omdat de patiënt verblijft in een beveiligde instelling. Op langere termijn geeft de behandeling een reëel verminderd risico op een (nieuw) delict. • Elke 2 jaar komt de patiënt voor de rechter om te bekijken of verlenging van de TBS nog nodig is. De TBS-instelling treedt daarbij op als getuige deskundige en geeft een zogenaamd verlengingsadvies.

6. Professor Willem Pompe (1893-1968) • De naamgever van de Pompestichting, professor Mr. Willem P.J. Pompe, was een vooraanstaand strafrechtjurist van de Utrechtse school en internationaal gewaardeerd in de criminologie. Samen met onder andere Pieter A.H. Baan en G.Th. Kempe wist hij een sterk humaniserende invloed uit te oefenen op de Nederlandse Strafrechtpleging van na WOII. Pompe stond het beeld voor ogen van de delinquent als evenmens.

7. De Pompestichting De Pompestichting verleent adequate hulp aan mensen die wegens psychische problemen in aanraking zijn gekomen of dreigen te komen met Justitie. Ze wil hiermee bijdragen aan de beveiliging van de samenleving door het voorkomen van (nieuwe) delicten. Het streven is de patiënt binnen zo kort mogelijke tijd met een maximale mate van zelfstandigheid te herintegreren in de maatschappij. Om deze doelen te bereiken biedt de Pompestichting zowel klinische zorg in een gepast beveiligde omgeving als ambulante behandeling en streeft zij naar samenwerking met de partners in het zorgcircuit en verbreding van kennis van de doelgroep door wetenschappelijk onderzoek.

8. Goed risicomanagement Goede behandelrelatie Leren van vaardigheden Delict centraal stellen Werken volgens ‘handicapmodel’ Visie Pompestichting

9. 6 clusters Totaal 285 patiënten intramuraal. (177 behandelplekken & 108 longstayplekken) • 2 Clusters voor Persoonlijkheidsstoornisssen: 132 patiënten verdeeld over 9 afdelingen (2 in Vught) met als specialisatie een afdeling voor verslaafden en een afdeling onderzoek. Inclusief de Meander, een resocialisatieafdeling (32 patiënten + 6 in Nijmegen e.o.) • 1 Cluster voor Psychosebehandeling: 45 patiënten verdeeld over 5 afdelingen waarvan 1 intensive care en 1 afdeling dubbeldiagnostiek. Inclusief een resocialisatie-afdeling. • 1 Cluster poliklinische behandeling “Kairos”: behandeling van jaarlijks 500 patiënten. Problematiek: seksueel (bijv. Stalking) geweld of verslaving. Behandeling op 4 Locaties in Gelderland en 1 in Brabant. • 1 Cluster Longstay: langdurig forensische zorg voor in totaal 108 bewoners. Locaties in Vught en in Zeeland. (NBr.) • Expertisecentrum Pompeii: Ontwikkelen en aanbieden van cursussen en programma’s op basis van de aanwezige forensisch-psychiatrische ervaring, kunde en kennis. Bijv. cursus omgaan met geweld voor horeca. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. • Bestuurlijke samenwerking: Regionale samenwerking met GGZ-Nijmegen en kliniek voor angstneurosen Overwaal in Gelderland.

10. Forensisch psychiatrische behandeling • Het door de patiënt gepleegde delict staat centraal. • 3 basis behandellijnen a) voor psychotische stoornissen (25%) b) voor persoonlijkheidsstoornissen (75%) - behandellijn voor geweldplegers - behandellijn voor zedendelinquenten c) voor langdurig forensische zorg • Zorgprogrammering: behandelaanbod geëxpliciteerd en verantwoord Zoals een programma toegesneden op seksueel delinquenten, voor 'geweldplegers’, voor psychotische en long-stay-patiënten. • Specifieke modulen zoals: - dadergroepen (na een delictanalyse) - Libermanmodulen (verslaving, vrije tijd, relaties) - terugvalpreventiegroepen • Therapievormen: - psychotherapie (individueel en in groepsvorm) - psychiatrische interventie en medicatie - vaktherapieën - arbeidstraining en opleiding - sociaal cultureel werk en vrijetijdsbesteding - vaardigheidstraining - geestelijke verzorging

11. De VRIS-cursus • VRIS staat voor Vriendschap, Relaties, Intimiteit en Seksualiteit • OORSPRONG De VRIS cursus is opgezet door Forensisch Psychiatrisch Centrum ‘Veldzicht’ te Balkbrug. • DOEL Ervaring uitwisselen in een veilige setting met wat er gebeurt in relaties zonder afgerekend te worden. Bewust-zijn van de eigen grens en die van de ander en ontdekken wat ‘normaal’ is. • DE CURSUS De cursus behandelt een aantal aspecten waarin de eigen ervaring en het delen hiervan centraal staat. Beginnend bij een kennismaking, pratend over vriendschap, relaties, intimiteit wordt langzamerhand ingegaan op (eigen) seksualiteit. Ook seksuele voorlichting is (deels) opgenomen in de cursus. • MIDDELEN Middelen die gehanteerd worden zijn ervaringsgerichte oefeningen, rollenspellen, kringgesprekken, videomateriaal en spellen. • VOOR WIE Voor patiënten die groepsgeschikt zijn en die zich tijdens de cursus betrouwbaar opstellen. Geen eerder geconstateerde contra-indicaties. • ERVARINGEN VAN DE TRAINER

12. ZELF AAN DE SLAG

13. Uitwisseling en slot • Wat heeft de workshop jou opgeleverd? • Waar zou je meer over willen weten? • Ervaringenvanuit je eigeninstelling.

14. Bedanktvoorjullieaandacht en inzet Eva, Ans en Frank